Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
Opcje na akcje
Opcje na akcje
Zasady Obrotu
Zasady Obrotu
Krzysztof Mejszutowicz
Zespół Instrumentów Pochodnych
Dział Notowań i Rozwoju Rynku
Standard (1)
Standard (1)
Instrumenty bazowe
" W obrocie początkowo będą znajdowały się opcje na akcje
następujących spółek
: Telekomunikacji Polskiej - 500
: PKN ORLEN - 500
: KGHM - 500
: PROKOM - 100
: PEKAO - 100
2
Standard (2)
Standard (2)
" Terminy wygaśnięcia opcji
Ile terminów? Zawsze pozostają w obrocie opcje wygasające w 2
terminach wygaśnięcia
W których miesiącach Najbliższe 2 miesiące z marcowego cyklu kwartalnego
wygasajÄ…
Marzec
Czerwiec
Wrzesień
Grudzień
Jedna seria pozostaje w obrocie 6 miesięcy
W którym dniu Trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia
3
Standard (3)
Standard (3)
" Nazwa skrócona
O XYZ k r ccc p
O Nazwa instrumentu  OPCJA
XYZ Nazwa instrumentu bazowego  np. PKN  PKNORLEN
k Opcja kupna Opcja sprzedaży
Marzec C O
Czerwiec F R
Wrzesień I U
Grudzień L X
r Ostatnia cyfra roku wygaśnięcia
ccc Wartość kursu wykonania opcji
p Kod określający operacje na opcjach w związku z operacjami na instrumencie
bazowym: D  dywidenda, P  prawo poboru, S  podział wartości nominalnej,
M  podział spółki, Z  inne zdarzenie
4
Standard (4)
Standard (4)
" Nazwa skrócona  przykłady
OPKNI5042 OPKN  opcja na akcje PKN ORLEN
I5  opcja kupna wygasająca we wrześniu 2005 roku
042  z kursem wykonania 42 zł
OKGHL5037P OKGH  opcja na akcje KGHM
L5  opcje kupna wygasajÄ…ce w grudniu 2005 roku
037  z kursem wykonania 37 zł
P  której parametry zostały zmodyfikowane w związku z
prawem poboru
5
Standard (5)
Standard (5)
" Wartości jakie mogą przyjmować kursy wykonania  opcje na AKCJE
Opcje na Przedział wartości Odległości pomiędzy Przykładowe wartości
kursów wykonania kursami wykonania
AKCJE > 1.000 zł 100 zł 1.000 zł, 1.100 zł
< 950 zł oraz > 500 zł 50 zł 500 zł, 550 zł
< 480 zł oraz > 260 zł 20 zł 260 zł, 280 zł
< 250 zł oraz > 100 zł 10 zł 100 zł, 110 zł
< 95 zł oraz > 50 zł 5 zł 50 zł, 55 zł
< 48 zł oraz > 20 zł 2 zł 20 zł, 22 zł
< 20 zł 1 zł 19 zł, 18 zł
" Nie wprowadza się opcji z kursami wykonania poniżej 1 zł
6
Standard (6)
Standard (6)
Zasada wprowadzania kursów wykonania na nowy termin wygaśnięcia
" Na nowy termin wygaśnięcia wprowadzanych jest 8 serii opcji
: 4 serie opcji kupna oraz
: 4 serie opcji sprzedaży
" Są to następujące serie
: 1 seria  po cenie (at-the-money)
: 1 serie  w cenie (in-the-money)
: 2 seria  poza cenÄ… (out-of-the-money)
7
Standard (7)
Standard (7)
Zasada wprowadzania dodatkowych kursów wykonania
" Kolejne kursy wykonania sÄ… wprowadzane w przypadku przekroczenia
przez kurs zamknięcia instrumentu bazowego
: Przedostatniego kursu wykonania  poza-cenÄ… lub
: Ostatniego kursu wykonania  w cenie
8
Standard (8)
Standard (8)
Przykład wprowadzania nowych opcji KUPNA
38
38 38 38
36 36
36 36 36
Kursy
34 34
34 34 34
wykonania
32 32
32 32 32
30 30 30 30 30
Kurs
28
zamknięcia
34,01
akcji
33,00
31,50
30,80
29,60
Sesja T+3 Sesja T+4
Sesja T Sesja T+1 Sesja T+2
9
Standard (9)
Standard (9)
Przykład wprowadzania nowych opcji SPRZEDAŻY
36
36 36 36
34 34
34 34 34
Kursy
32 32
32 32 32
wykonania
30 30
30 30 30
28 28 28 28 28
Kurs
26
zamknięcia
34,01
akcji
33,00
31,50
30,80
29,60
Sesja T+3 Sesja T+4
Sesja T Sesja T+1 Sesja T+2
10
Standard (10)
Standard (10)
Styl wykonania Europejski
Automatyczne pieniężne wykonanie tylko w dniu
wygaśnięcia (jeżeli opcja jest ATM)
Kurs rozliczeniowy Ważona obrotami średnia arytmetyczna kursów
wszystkich transakcji zawartych na sesji
Kwota rozliczenia " Dla opcji kupna
(kurs rozliczeniowy  kurs wykonania) x m
" Dla opcji sprzedaży
(kurs wykonania  kurs rozliczeniowy) x m
Gdzie  m oznacza liczbÄ™ akcji przypadajÄ…cÄ… na
jednÄ… akcje (np. dla opcji na TPSA = 500 akcji)
11
Zasady obrotu
Zasady obrotu
Jednostka notowania W złotych za jedną sztukę akcji
System notowań Notowania ciągłe w godzinach 9:00  16:30
Kurs odniesienia Wartość teoretyczna opcji
Wycena modelem Black-Scholes
Widełki Określane raz na kwartał jako 5% średniej
arytmetycznej z ostatnich 20 kursów zamknięcia
instrumentu bazowego z poprzedniego kwartału
Zlecenia Wszystkie rodzaje za wyjÄ…tkiem
PKC, PCRO, PCR
RFQ Zapytanie o cenÄ™
(Request For Quotes)
12
Animator
Animator
Wspomaganie Animator
płynności
BRE Bank
Podstawowe Liczba animowanych serii - 10
warunki
Maksymalny spread  20% (dla opcji poniżej 1 zł  0,30 zł)
animowania
Minimalna wielkość oferty  5 opcji
Odpowiedz
na RFQ
(w godzinach 9:30  10:30 oraz 15:15  15:50)
13
Opłaty
Opłaty
" GPW
: 0,9% (nim 0,20 zł, max 1,80 zł)
: Do końca MARCA 2006  ZWOLNIENIE Z OPA
AT
14
Modyfikacja parametrów opcji (1)
Modyfikacja parametrów opcji (1)
" Modyfikacja parametrów opcji
Modyfikacja " Dywidendy
parametrów opcji w
" Prawa poboru
wyniku
" Zmiany wartości nominalnej
" Podziału spółki
" Innych operacji mogących mieć znaczny wpływ
na wartość opcji
Modyfikacji mogÄ… " Kurs wykonania opcji oraz/lub
ulec
" Liczba akcji przypadajÄ…ca na jednÄ… opcjÄ™
15
Modyfikacja parametrów opcji (2)
Modyfikacja parametrów opcji (2)
" Modyfikacja parametrów opcji - Dywidenda
Co podlega " Kurs wykonania opcji
modyfikacji?
" Liczba akcji przypadajÄ…ca na jednÄ… opcjÄ™ pozostaje bez
zmian
Jakie dywidendy? " Tylko duże dywidendy które maja istotny wpływ na wartość
opcji (>10% kursu akcji)
Jakie sÄ… zasady " Kurs wykonania jest pomniejszany o kwotÄ™ dywidendy na
modyfikacji? akcjÄ™
" Wynik jest zaokrąglany do wartości całkowitej
Kiedy korekta? " Po ostatnim dniu notowania akcji z prawem do dywidendy
" Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji które
w tym dniu są notowane na giełdzie
16
Modyfikacja parametrów opcji (3)
Modyfikacja parametrów opcji (3)
" Modyfikacja parametrów opcji  Dywidenda
" Przykład  Opcje kupna na akcje spółki ABC wygasające we wrześniu 2005
Dywidenda na akcję 5,2 zł
Średni ważony kurs akcji 50 zł
Kursy wykonania opcji 48, 50, 55, 60
Sprawdzenie czy korekta powinna być 5,2 zł / 50 zł = 10,40%
przeprowadzona
10,40% > 10% (tak korekta powinna być
przeprowadzona)
Korekta kursów wykonania Kalkulacje po zaokrągleniu
48  5,2 = 42,80 43
50  5,2 = 44,80 45
55  5,2 = 49,80 50
60  5,2 = 54,80 55
17
Modyfikacja parametrów opcji (4)
Modyfikacja parametrów opcji (4)
" Modyfikacja parametrów opcji  Prawo Poboru
Co podlega " Kurs wykonania opcji
modyfikacji?
" Liczba akcji przypadajÄ…ca na jednÄ… opcjÄ™
Które prawa " Wszystkie
poboru
" Niezależnie od ich wartości
Kiedy korekta? " Po ostatnim dniu notowania akcji z prawem
poboru
" Korekta jest dokonywana na wszystkich
seriach opcji które w tym dniu są notowane na
giełdzie
18
Modyfikacja parametrów opcji (5)
Modyfikacja parametrów opcji (5)
" Modyfikacja parametrów opcji  Prawo Poboru  cd
Jakie sÄ… zasady " Kurs wykonania jest pomniejszany poprzez podzielenie przez
modyfikacji? współczynnik korekty
" Liczba akcji przypadająca na jedną opcję jest powiększana poprzez
przemnożenie przez współczynnik korekty
" Wzór na współczynnik korekty
a
a × n + b × m
n + m
Gdzie
a  kurs zamknięcia akcji w ostatnim dniu notowania akcji z prawem
poboru,
b  cena emisyjna akcji nowej emisji,
n  liczba akcji uprawniajÄ…ca na nabycia  m akcji nowej emisji,
m  liczba akcji nowej emisji którą otrzymujemy w zamian za  n akcji
starej emisji
Wynik jest zaokrąglany do wartości całkowitej
19
Modyfikacja parametrów opcji (6)
Modyfikacja parametrów opcji (6)
" Modyfikacja parametrów opcji  Prawo poboru  Przykład cd.
" Przykład  Opcje sprzedaży na akcje ABC wygasające w grudniu 2006
Parametry dywidendy Zgodnie z oznaczeniami z poprzedniego slajdu
a  110, b  100, n  2, m  1
Współczynnik korekty = 110 / [(110 x 2 + 100 x 1) / (2 + 1)] = 1,0313
Kursy wykonania opcji 100, 110, 120, 130
Liczba akcji przypadajÄ…ca na opcjÄ™ 100
Korekta kursów wykonania Kalkulacje po zaokrągleniu
100 / 1,0313 = 96,97 97
110 / 1,0313 = 106,67 107
120 / 1,0313 = 116,36 116
130 / 1,0313 = 126,06 126
Korekta liczby akcji przypadajÄ…cych na Kalkulacje po zaokrÄ…gleniu
jednÄ… opcjÄ™
100 x 1,0313 = 103,13 103
20
Modyfikacja parametrów opcji (7)
Modyfikacja parametrów opcji (7)
" Modyfikacja parametrów opcji  Zmiana wartości nominalnej
Co podlega " Kurs wykonania opcji
modyfikacji?
" Liczba akcji przypadajÄ…ca na jednÄ… opcjÄ™
Jakie są zasady " Kurs wykonania jest zmieniany w identyczny sposób jak
modyfikacji? zmienia się wartość nominalna akcji
" Liczba akcji przypadajÄ…ca na jednÄ… opcjÄ™ zmienia siÄ™
odwrotnie jak zmienia się wartość nominalna akcji
" Wynik jest zaokrąglany do wartości całkowitej
Kiedy korekta? " Po ostatnim dniu notowania akcji przed zmianÄ…
" Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji które
w tym dniu są notowane na giełdzie
" Zmiana liczby akcji przypadajÄ…cych na jednÄ… opcjÄ™ jest na
stałe (obowiązuje również dla serii opcji wprowadzanych do
obrotu na nowe terminy wygaśnięcia)
21
Modyfikacja parametrów opcji (8)
Modyfikacja parametrów opcji (8)
" Modyfikacja parametrów opcji  Zmiana wartości nominalnej
" Przykład  opcje kupna na akcje ABC wygasające w marcu 2007
Zmiana wartości nominalnej Następuje podzielenie na pół wartości
nominalnej akcji
Kursy wykonania opcji 100, 110, 120, 130
Liczba akcji przypadajÄ…ca na jednÄ… opcjÄ™ 100
Korekta kursów wykonania Kalkulacje
100 / 2 = 50
110 / 2 = 55
120 / 2 = 60
130 / 2 = 65
Korekta liczby akcji przypadajÄ…cych na Kalkulacje
jednÄ… opcjÄ™
100 x 2 = 200
22
Wskaz
niki
Wskaz
niki
" Greckie współczynniki
: delta, gamma, theta, vega, rho
" Parametry wyceny
: Zmienność implikowana
: Stopa dywidendy
: Stopa procentowa
" Indeks zmienności
23
Statystyka  Opcje na WIG20 (1)
Statystyka  Opcje na WIG20 (1)
Miesięczny wolumen obrotu oraz liczba otwartych pozycji na koniec miesiąca
(w sztukach)
40 000
wolumen obrotu
35 000
otwarte pozycje
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
24
lis-03
lis-04
lip-04
lip-05
sty-04
sty-05
wrz-03
maj-04
wrz-04
maj-05
wrz-05
mar-04
mar-05
Statystyka  Opcje na WIG20 (2)
Statystyka  Opcje na WIG20 (2)
Spread (w punktach bazowych)
900
850
800
750
700
650
600
25
lis-03
lis-04
lip-04
lip-05
sty-04
sty-05
maj-04
maj-05
wrz-03
wrz-04
wrz-05
mar-04
mar-05
Więcej informacji
strona internetowa
www.opcje.gpw.pl
Zawartość
" warunki obrotu
" standardy
" liczne materiały edukacyjne (broszura o opcjach na akcje - prof. A. Fierla)
" arkusz do wyceny opcji
" inne
26
Masz pytanie nt opcji ?
Zadaj je:
e-mail
[e-mail]
27
28