Wykład VI

SPOSOBY UJMOWANIA

PROCESU DIAGNOZOWANIA

Modele uniwersalne

Dwie kategorie ujmowania procesu

diagnostycznego:

• Formalne, normatywne modele (np.

aktuarialne lub statystyczne)

VRAG (Violence Risk Appraisal Guide –

przewodnik do oceny ryzyka przemocy) jako

przykład modelu aktuarialnego

Umożliwia przewidywanie ewentualnego

ponownego sprawstwa u skazanych z użyciem

Przemocy

Emiryczne wskaźniki (12):

• Wyniki w kwestionariuszu psychopatii (PCL)

• Nieprzystosowanie w dzieciństwie

• Wiek w chwili popełnienia czynu

• Zdiagnozowane jedno z zaburzeń osobowości

• Zdiagnozowana schizofrenia

• Oddzielenie od rodziców przed szesnastym rokiem życia

• Niepowodzenie podczas poprzedniego zwolnienia

• Niezawarcie nigdy związku małżeńskiego

Model przewidywania zachowań

motywowanych potrzebami według

McClellanda i Atkinsona jako przykład

modelu statystycznego

Ts = Ms x Ps x INs : dążenie do osiągnięcia sukcesu to iloczyn 3 wielkości: siły potrzeby sukcesu, subiektywnie ocenianych szans na sukces oraz wartości jaką dany sukces ma dla osoby

• Opisowe, uniwersalne modele właściwego

postępowania diagnosty:

- Model Michaela P. Maloneya i Michaela P.

Warda (1976)

- Model Władysława J. Paluchowskiego

- Procedura pieciu pytań Teresy Szustrowej

- Model GAP (Guidelines for Assessment

Process) czyli wytyczne Europejskiego

Stowarzyszenia Diagnozy Psychologicznej

Model M.P. Maloneya i M.P. Warda

Siedem faz wnioskowania diagnostycznego

Faza I – budowanie wyjściowego zbioru

danych: rozpoczyna się przed pierwszym

spotkaniem z klientem i w czasie

początkowych spotkań (wywiad, obserwacja i

inne techniki)

Faza II – Formułowanie pierwszych

wniosków stanowiących podstawę budowania

hipotez, szczególnie alternatywnych

Faza III – Konfrontowanie hipotez

cząstkowych z danymi z badań, które je

wspierają bądź nie (jakościowe i ilościowe)

Faza IV – Formułowanie bardziej ogólnych

wniosków jako opracowanie i integracja

hipotez cząstkowych

Faza V – Konceptualizacja przypadku –

całościowa wizja problemu diagnostycznego

Faza VI – Włączenie zmiennych sytuacyjnych jako

wyjaśniających

Faza VII – Predykcja zachowania klienta w przyszłości

Model W.J. Paluchowskiego

Cztery etapy:

- Etap prediagnostyczny

- Badanie diagnostyczne

- Opis i interpretacja

- Interwencja

Faza prediagnostyczna

Dotyczy wszystkiego co wydarza się przed

właściwym badaniem diagnostycznym

Trzy grupy czynników decydujące o zachowaniu osoby diagnozowanej:

-

Społeczny i kulturowy kontekst badania wyznaczający oczekiwania i role obu stron, protodiagnoza

-

Relacja między diagnostą a osobą badaną:

- relacja ma charakter niesymetryczny: diagnosta ma wyższe kompetencje

- zasada dobroczynności klienta/pacjenta – zaufanie do profesjonalnych umiejętności psychologa i ufność , że dobro klienta jest podstawowym kryterium jego działania

- Zadania stawiane przed osobą badaną – diagnosta oczekuje współpracy i zachowań testowych

Etap badania

Obejmuje:

• Sformułowanie problemu diagnostycznego w

terminach psychologicznych

• Zbieranie informacji wykorzystując różne techniki

badawcze – 4 rodzaje danych:

- dane T: pozyskiwane w warunkach

wystandaryzowanych i kontrolowanych oraz

rzeczywistych

- dane Q: pochodzą z samoobserwacji

- daneT(Q): pochodzą z samoobserwacji, lecz

dadzą się zweryfikować empirycznie np.

dane z kwestionariuszy

- dane L: pochodzące z życia, są to zdarzenia

życiowe

Wnioski diagnostyczne

Etap opisu i interpretacji:

• Konceptualizacja przypadku – całościowe rozumienie osoby, wyjaśnienie przyczyn i mechanizmów istniejącego problemu

• Przygotowanie orzeczenia

• Prognoza

Etap interwencji:

• Sformułowanie zaleceń dotyczących działań

mających zmienić sytuację osoby

• Komunikowanie efektów diagnozy

Procedura pięciu pytań T. Szustrowej

1. Określenie celu badania: Po co prowadzę

badania ? Jakie decyzje będą podejmowane

na podstawie jego wyniku?

2. Wybór orientacji teoretycznej: W jakich

kategoriach będę formułować twierdzenia o

człowieku?

3. Sformułowanie pytań i/lub hipotez

diagnostycznych: Na jakie szczegółowe

pytania dotyczące człowieka chcę znaleźć

odpowiedź?

4. Dobór wskaźników: Co muszę o człowieku

wiedzieć, by sformułować odpowiedzi na te

pytania? Po czym poznam, jaka jest

odpowiedź na moje pytania?

5. Operacjonalizacja wskaźników za pomocą

konkretnych procedur diagnostycznych: Co

muszę zrobić, aby uzyskać potrzebne mi

informacje? Jakie przeprowadzić testy,

jakie pytania zadać, na co zwrócić uwagę

podczas obserwacji?

Cel diagnozy: zidentyfikować przyczyny trudności w

koncentracji i braku satysfakcji z pracy u pana B

Orientacja teoretyczna: podejście poznawczo-społeczne

Hipotezy diagnostyczne

Nasila się jego jest ofiarą mobbingu dotknęło go wypalenie

depresyjność w pracy zawodowe

Wskaźnik 1. Wskaźnik 2.

Triada depresyjna Subiektywna ocena zdrowia

Operacjonalizacja 1 Operacjonalizacja 2

Wywiad swobodny wynik w Kwestionariuszu - ankieta na temat stanu zdrowia

kategorie wypowiedzi Depresji Becka - wynik w kwestionariuszu

zdrowia Goldberga

MODEL GAP (Guidelines for Assessment

Process) – wytyczne Europejskiego

Stowarzyszenia Diagnozy Psychologicznej

zgodne z ideami leżącymi u podstaw

Europejskiego Dyplomu Psychologa:

Etapy:

I. Analiza przypadku (diagnoza opisowa)

1.1. Analiza oczekiwań, skarg i/lub celów

1.2. Sformułowanie testowalnych hipotez diagnostycznych na temat przypadku

1.3. Zbieranie informacji

1.4. Przetwarzanie informacji

II. Organizowanie i raportowanie wyników

2.1. Integracja wyników

2.2. Raport

2.3. Dyskusja i decyzja

III. Planowanie interwencji

3.1. Wybór i testowanie specyficznych hipotez

dotyczących interwencji. Przeprowadzenie

interwencji

IV. Ocena interwencji i odroczone badanie

kontrolne

4.1. Zbieranie danych o efektach interwencji

4.2. Analiza efektów interwencji

4.3. Odroczone badanie kontrolne