Polska to kraj znajdujący się w środkowej części Europy, ograniczony od północy przez wody Morza Bałtyckiego zaś od południa przez pasmo Karpat i Sudetów. Jako środek kontynentu europejskiego należy mieć na uwadze współrzędne geograficzne( 21 stopni i 35 ęE, 52 stopni i 35 ęN), które wyznaczają punkt na Nizinie Mazowieckiej (miejscowość Koło). Na terytorium Polski składają się: lądy wraz z wodami śródlądowymi (czyli jeziora, rzeki, tereny bagienne), terytorium podziemne znajdujące się pod lądami, obszar powietrzny nad lądem i morzem oraz terytorium morskie. Obszary morskie z kolei dzielą się na: morskie wody wewnętrzne (zatoki i ujścia rzek polskich), morze terytorialne (obejmuje pas wód 12 mil od wybrzeża), wody strefy ekonomicznej (strefa obejmująca zasięgiem pas wód morskich do 200 mil morskich od wybrzeża, wyznaczona umownie przez państwa na podstawie tzw. Konwencji Prawa Morza z roku 1982). Takie rozgraniczenia wód morskich pozwala na swobodną żeglugę morską banderom obcych państw na wodach strefy ekonomicznej, ale już połowy ryb, korzystanie z podmorskich złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, nie może odbywać się bez pozwolenia ze strony władz Polski, natomiast w pasie morza terytorialnego
każdorazowe wpłynięcie statku innego państwa wymusza zgodę ze strony polskiego rządu. Podobnie wygląda sytuacja z wkroczeniem na terytorium lądowe i powietrzne Polski-jest ono uzależnione od suwerennej władzy naszego kraju. Za suwerenne terytorium Polski wlicza się również wszystkie placówki dyplomatyczne znajdujące się za granicą, które mogą dać azyl rodakom na wypadek prześladowań bądź też udzielić pomocy w razie potrzeby.



Z racji położenia Polski w centrum Europy, liczba państw sąsiednich jest duża, co więcej przemiany polityczne na przestrzeni wieków, pokazały jak często granice Polski ulegały przesunięciom, a co za tym idzie, jak zmieniali się sąsiedzi naszego kraju. Karty historii datują początki państwa polskiego na panowanie dynastii Piastów, wówczas granice Polski znajdowały się miedzy Sudetami, Morzem Bałtyckim, od południa po rzekę Styr, od zachodu zaś od dopływu Łaby (rzeka Czarna Elstera). Kolejne stulecia przynosiły wahania zasięgu granic Polski, czego następstwem było całkowite wymazanie państwa polskiego z mapy politycznej Europy na 123 lata (rozbiory). Liczne powstania niepodległościowe i dwie wojny światowe ukształtowały obszar i granice dzisiejszej Rzeczypospolitej. Obecnie długość granic Polski wynosi 3495 km, w tym granica lądowa-3055 km, granica morska zaś 440 km. Natomiast obszar lądowy państwa polskiego obecnie to 312 685 km2 (z kolei całe terytorium Polski to 322 577 km2, wg danych GUS, 2001 r.), co daje nam 9 miejsce wśród krajów europejskich a 69 miejsce w świecie pod względem wielkości. Dla porównania obszar Polski w okresie międzywojennym wynosił 388,6 tys. km2 , długość granic 5548 km, zaś po zakończeniu II wojny światowej terytorium Polski zostało w zbliżonych granicach do stanu współczesnego, a więc powierzchnia kraju-311,7 tys.,km2. Jako cechy charakteryzujące przebieg polskich granic można wymienić:

* wyjątkową stabilność przebiegu granicy południowej (łuk Sudetów i Karpat)
* bardzo częste zmiany i przesunięcia granicy wschodniej
* nieustanną walkę o dostęp do morza (jedna z zalet położenia geograficznego państwa)
* stabilność granic zachodnich od wieku XIV (wówczas Polska utraciła Pomorze Zachodnie i Śląsk). Współcześnie Polska graniczy z następującymi państwami:
* od północy granica morska to długość 440 km,
* od zachodu Niemcami na długości 467 km, granica biegnie od Wyspy Uznam, dalej rzekami Odrą i Nysą Łużycką aż po tzw. ęłWorek Turoszowskiłł,
* od południa granica z Czechami (długość 790 km-najdłuższa granica) biegnąca pasmem Sudetów oraz ze Słowacją (długość 541 km) biegnąca pasmem Karpat,
* od wschodu granica z Ukrainą (długość 528 km), Białorusią (długość 416 km), Litwą (długość 103 km) oraz Rosją poprzez tzw. Obwód Kaliningradzki (długość 210 km).



Długość granic i obszar Polski (kształtem zbliżony do koła) a przede wszystkim położenie geograficzne wymuszają liczne konsekwencje przyrodniczo-społeczne dla ludności.



Rozciągłość południkowa Polski wynosi 5 stopni 50ł, zaś rozciągłość równoleżnikowa wynosi 10 stopni 10ł, co odpowiednio przekłada się na odległości w kilometrach z północy na południe Polski-649 km (mierzonej umownie wzdłuż południka 19 stopni E) oraz odległości z zachodu na wschód-689 km (mierzonej wzdłuż równoleżnika 52 stopnie N).



Jako najdalej wysunięte punkty Polski uznaje się:

* na północy Przylądek Rozewie (54 stopnie 50 ęszerokości geograficznej północnej N)
* na południu szczyt Opołonek w Bieszczadach (49 stopni 0ł szerokości geograficznej północnej N)
* na wschodzie kolano Bugu na wschód od miejscowości Hrubieszów (24 stopnie 8łdługości geograficznej wschodniej E)
* na zachodzie kolano Odry na zachód od Cedyni (14 stopni 7 ę długości geograficznej wschodniej E).



Położenie geograficzne Polski wymusza szereg konsekwencji gospodarczych, przyrodniczych czy geopolitycznych dla społeczeństwa, oto najważniejsze z nich:



1. Dostęp do Morza Bałtyckiego:

* umożliwia rozwój transportu morskiego, daje podstawy do budowy portów morskich i stoczni- przemysł stoczniowy-a co za tym idzie rozwoju rybołówstwa i rybactwa na wodach morskich, także korzystanie ze złóż surowców mineralnych na dnie Bałtyku-pokłady ropy naftowej i gazu ziemnego-ważne dla zapewnienia Polsce własnych źródeł przemysłu energetycznego i paliwowego;
* bliskość morza to rozwój bazy turystycznej (liczne kąpieliska morskie przyciągające w sezonie letnim turystów z całej Polski i zagranicy), rekreacji (wiele imprez kulturalno-sportowych jest organizowana nad morzem) oraz lecznictwa (uzdrowiska w całym pasie wybrzeża morskiego wykorzystujące specyficzny mikroklimat w leczeniu wielu schorzeń)
* morze łagodzi klimat kontynentalny, powodując obniżenie rocznej amplitudy temperatur powietrza atmosferycznego dla Polski, a ukształtowanie kraju powoduje, iż masy powietrza morskiego przedostają się w głąb Polski

2. Położenie w dorzeczu dwóch dużych rzek, Wisły i Odry:

* rzeki umożliwiają rozwój żeglugi śródlądowej i wykorzystanie taniego środka transportu praktycznie z południa Polski na północ ( wymaga regulacji biegu rzeki)
* woda rzeczna oznacza dostawę żyznych gleb( mady), zwłaszcza w dolinach i deltach rzecznych, co umożliwia rozwój osadnictwa na tych obszarach( rozwój rolnictwa)
* duży spadek wody rzecznej może być wykorzystany do wytwarzania energii wodnej( budowa elektrowni wodnych, które współcześnie dostarczają taniej i czystej energii- alternatywnej)
* doliny rzeczne są ciągle miejscem żywotności cennych siedlisk dla fauny i flory( często objęte ochroną w postaci parków narodowych czy stref chronionego krajobrazu)



3. Występowanie na południu kraju gór-Karpat i Sudetów:

* budowa geologiczna tych regionów spowodowała wystąpienie licznych źródeł mineralnych( wykorzystanie w lecznictwie, a tym samym budowa uzdrowisk)
* góry to ważne regiony turystyczne Polski ( zarówno latem jak i zimą przyciągają turystów z całego świata będąc źródłem dochodów miejscowej ludności)
* bogactwo surowców mineralnych
* miejsca siedliskowe dla endemicznych zwierząt
* są obszarem źródliskowym polskich rzek



4. Położenie Polski na półkuli północnej:

* dzięki czemu widzimy ruch Słońca praktycznie cały rok po południowej stronie nieba



5. Położenie w strefie umiarkowanych szerokości:

* jako najważniejsza konsekwencja dla klimatu Polski to występowanie sześciu pór roku
* rozciągłość południkowa i równoleżnikowa Polski wymusza konsekwencje zmiennej wysokości Słońca w różnych częściach kraju w przeciągu całego roku, a tym samym różna długość dnia i nocy między północą Polski a południem.(co oznacza na przykład, że w lecie nad morzem dzień jest około godzinę dłuższy niż na południu, zaś zimą odwrotnie)
* zmienne usłonecznienie kraju poprzez różną długość dnia i nocy



6. Położenie Polski na wskazanych długościach geograficznych powoduje:

* zmianę czasu słonecznego między wschodem a zachodem Polski, zakładając zmianę czasu 4 minuty na 1 stopień wychodzi różnica około 40 minut
* zmiana czasu urzędowego latem( tzw. czas wschodnioeuropejski) a zimą tzw. czas środkowoeuropejski wprowadzana dla oszczędności energetycznych kraju



7. Położenie Polski w centrum Europy:

* dla gospodarki ma to kluczowe znaczenie, gdyż lokalizacja na skrzyżowaniu szlaków tranzytowych ze wschodu na zachód i z południa na północ, jest bodźcem dla przemysłu i wymusza stosowne opłaty przewozowe zagranicznych handlowców( wpływy do budżetu państwa)
* znaczenie historyczne( od Morza bałtyckiego po Morze Adriatyckie wiódł tzw. szlak bursztynowy) oraz położenie pomiędzy państwami, które wielokrotnie walczyły między sobą o terytorium



8. Podłoże geologiczne:

* Polska znajduje się w strefie asejsmicznej( wolnej od trzęsień ziemi), którą tworzą na zachodzie i południu młode struktury geologiczne zaś na wschodzie i północy platforma prekambryjska



9. Lokalizacja na styku mas powietrza kontynentalnego i morskiego:

* zróżnicowanie klimatu dla wschodnich rejonów Polski( przewaga klimatu kontynentalnego ) a dla zachodnich( przewaga klimatu morskiego), co powoduje min. rozwój odmiennego typu produkcji rolnej



10. Położenie Polski w strefie lasów liściastych oraz mieszanych i iglastych:

* znaczna lesistość Polski daje podstawy do rozwoju gospodarki leśnej( ok. 29%)
* lasy to siedliska dla zwierzyny
* lasy umożliwiły wykształcenie się dużych obszarów występowania gleb bielicowych i brunatnych o średniej klasie żyzności
* przez terytorium Polski biegnie granica zasięgu występowania między innymi świerku
* bogactwo lasów wpływa na jakość powietrza( oczyszcza zatrute powietrze poprawiając jakość życia mieszkańców)
* drewno to ważny element w prowadzonej gospodarce leśnej



11. Położenie Polski na wschodniej granicy Unii Europejskiej:

* wymusza na polskich władzach obowiązek uszczelnienia granic, tak aby nie dochodziło do przemytu towarów czy innych sprzecznych z prawem działań grup przestępczych, także dbania o bezpieczeństwo obywateli całej Wspólnoty



12. Przynależność Polski do organizacji międzynarodowych, takich jak: Unia Europejska, Grupa Wyszehradzka, Trójkąt Weimarski, NATO, OBWE, CEFTA, Rady Państw Nadbałtyckich czy ONZ, powoduje:

* zaistnienie wszechstronnej współpracy zarówno politycznej, ale również gospodarczej wedle podpisanych zobowiązań
* obliguje dbanie o interes organizacji do której przynależymy( konsekwencje finansowe i prawne)
* wymaga pokojowego współistnienia państw członkowskich



13. Położenie na granicy zasięgów oddziaływania odłamów chrześcijaństwa, oraz cyrylicy i alfabetu łacińskiego czego konsekwencją jest zróżnicowanie zamieszkania wyznawców prawosławia (wschodnie rejony Polski- miejsce kultu Góra Grabarka) a religii katolickiej pozostała część Polski (większa ilość miejsc kultu-Częstochowa, Licheń, Góra Kalwaria czy Łagiewniki
dzielnica Krakowa). Polska przyjmując religię chrześcijańską znalazła się w tzw. kręgu kultury zachodniej-łacińskiej, będącej odzwierciedleniem historycznych wpływów dwóch mocarstw Rosji i Niemiec na obszary Polski (niegdyś czasy wojen gdzie w/w mocarstwa rościły sobie prawa do polskich ziem a obecnie zacieśniona współpraca handlowa z Polską).



Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, zarówno przyrodnicze jak i gospodarcze, można pokusić się o stwierdzenie, ze Polska ma bardzo korzystne położenie, a różnorodność środowiska geograficznego daje szerokie możliwości rozwoju gospodarki i wykorzystania zalet lokalizacji w wielu płaszczyznach. Podsumowując, jako podstawowe cechy terytorium Polski należy wymienić: dostęp do morza, przewaga form nizinnych w ukształtowaniu powierzchni (niziny zajmują ok. 70 % całego terytorium Polski, a średnia wysokość nad poziomem morza to 173 m, to najlepsze warunki dla rozwoju osadnictwa), zwarte terytorium, co znacznie poprawia zarządzanie krajem, bardzo bogata sieć rzeczna, oraz przewaga naturalnych granic państwowych.