Poziom podstawowy
Modele odpowiedzi do przyk"adowego arkusza
egzaminacyjnego z wiedzy o spo"eczeł
stwie
Arkusz I
Nr
Oczekiwana odpowiedÄ™ ucznia Punktacja Kryteria zaliczenia
zadania
1. c) 0 2 1 pkt za kaŻde poprawne
d) podkreĘlenie
2. a) Porozumienie Centrum 0 4 1 pkt za kaŻde poprawne
d) Kongres Liberalno-Demokratyczny podkreĘlenie
g) Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej
h) Unia Demokratyczna
3. c) 0 1 1 pkt za poprawne podkre-
Ęlenie
4. a) 0 1 1 pkt za poprawne podkre-
Ęlenie
5. a) TAK, b) NIE, c) TAK, d) TAK, e) NIE, f) NIE, g) NIE, 0 8 1 pkt za kaŻdą poprawną od-
h) TAK powiedÄ™
6. 1  b, 2  a, 3  c 0 1 1 pkt za w pe"ni poprawne
uporzÄ…dkowanie
7. 1  b, 2  d, 3  a, 4  c 0 1 1 pkt za w pe"ni poprawne
uporzÄ…dkowanie
8. 1  e, 2  c, 3  b, 4  d 0 4 1 pkt za kaŻde poprawne
przyporzÄ…dkowanie
9. a  4, b  1, c  3, d  2 0 4 1 pkt za kaŻde poprawne
przyporzÄ…dkowanie
10. WHO  Âwiatowa Organizacja Zdrowia 0 5 1 pkt za kaÅ»de poprawne roz-
ILO  Mi´dzynarodowa Organizacja Pracy wini´cie skrótu
FAO  Organizacja Narodów Zjednoczonych
ds. WyŻywienia i Rolnictwa
UNESCO  Organizacja Narodów Zjednoczonych
ds. OĘwiaty, Nauki i Kultury
IBRD  Mi´dzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju
11. Rzecznik Praw Obywatelskich 0 3 1 pkt za podanie kaŻdej po-
NajwyŻsza Izba Kontroli prawnej nazwy organu
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
12. Inicjatywa ustawodawcza przys"uguje grupie co 0 5 1 pkt za kaŻde poprawne
najmniej 100 000 obywateli, grupie co naj- okreĘlenie podmiotu
mniej 15 pos"ów, Senatowi, Prezydentowi Rze-
czypospolitej, Radzie Ministrów.
13. Oddanie g"osów na mniej popularne partie pro- 0 2 2 pkt za wymienienie dwóch
wadzi do tzw. zjawiska g"osów utraconych. Aby wad, 1 pkt za jedną
do tego nie dosz"o, wyborcy oddajÄ… swoje g"osy
na najpopularniejsze partie, polityków-fawory-
tów. W wyniku tego wyst´puje ograniczenie licz-
by ugrupował
w parlamencie (zwykle powstaje
system dwubiegunowy). Mniejsze partie i mniej-
szoĘci (np. etniczne) mają ma"e szanse na wpro-
wadzenie swoich przedstawicieli do parlamentu.
14. Trzecia generacja praw cz"owieka 0 1 1 pkt za poprawnÄ… odpowiedÄ™
www. operon. pl
1
 % WI EDZA O SPO¸ECZEÄ„STWI E  ZAKRES PODSTAWOWY
Nr
Oczekiwana odpowiedÄ™ ucznia Punktacja Kryteria zaliczenia
zadania
15. a) Zgromadzenie Narodowe 0 4 1 pkt za kaŻdy poprawnie
b) prezydent uzupe"niony element sche-
c) sejm matu
d) premier
16. 1  b, 2  c, 3  a 0 1 1 pkt za poprawne uzupe"nie-
nie schematu
17. bieda 0 3 1 pkt za w"aĘciwe okreĘlenie
np. alkoholizm, przest´pczoĘç, dziedziczenie biedy, zjawiska; 2 pkt za 3 skutki,
wykluczenie biednych ze Ęrodowiska spo"ecznego 1 pkt za 2 skutki
18. korupcja 0 1 1 pkt za poprawnie okreĘlony
rodzaj patologii w"adzy
19. 19.1. szkolnictwo i oĘwiata, związki zawodowe 0 6 19.1. 1 pkt za 2 poprawnie
19.2. 5,5% okreĘlone dziedziny
19.3. RoĘnie odsetek badanych deklarujących, Że 19.2. 1 pkt za poprawną od-
ludzie tacy jak oni, dzia"ając wspólnie z innymi, są powiedę
w stanie rozwiÄ…zaç niektóre problemy swojego 19.3. 1 pkt za kaÅ»dÄ… wskazanÄ…
Ęrodowiska lub pomóc potrzebujÄ…cym; w 2006 ro- zmian´
ku, w porównaniu z rokiem 2002 wzrós" o 13%. 19.4. 1 pkt za kaŻdy prawid"o-
Maleje grupa tych, którzy uwaŻają, Że nie są w sta- wo podany przyk"ad
nie skutecznie wspó"dzia"aç na rzecz swojej spo-
"ecznoĘci lokalnej.
19.4. np.
 powstanie ruchu spo"ecznego  SolidarnoĘç
w 1980 r.
 powstanie Komitetu Obrony Robotników
 Powstanie w Czechos"owacji ruchu Karta 77
 dzia"alnoĘç komitetów helsiÅ‚
skich
Za poprawnÄ… naleÅ»y uznaç kaÅ»dÄ… odpowiedÄ™ zgod-
ną z rzeczywistoĘcią.
20. 20.1. Wolontariusz  osoba, która dobrowolnie i bez 0 5 20.1. 1 pkt za poprawne wy-
wynagrodzenia wykonuje dzia"alnoĘç spo"ecznie uÅ»y- jaĘnienie poj´cia
teczną 20.2. 1 pkt za kaŻdy w"aĘciwie
20.2. uzupe"niony wiersz tabelki
a) Art. 4.1.8. (zadania w zakresie upowszechniania
i ochrony praw kobiet oraz dzia"alnoĘç na rzecz
równych praw kobiet i m´Å»czyzn)
b) Art. 4.1.6. (dzia"ania na rzecz osób niepe"no-
sprawnych)
c) Art. 4.1.11. (zadania w zakresie nauki, edukacji,
oĘwiaty i wychowania); Art. 4.1.13. (zadania
w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury
i tradycji)
d) Art. 4.1.15. (zadania w zakresie ekologii i ochrony
zwierzÄ…t oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego)
21. Np.: gospodarka wolnorynkowa; poszanowanie 0 6 1 pkt za kaŻdy poprawnie
w"asnoĘci prywatnej; istnienie wielu wspó"zawodni- wpisany warunek
czÄ…cych partii i grup interesu; liczne organizacje
(stowarzyszenia); rozwini´ty samorzÄ…d lokalny;
obywatele dzia"ajÄ… na scenie publicznej jako pod-
mioty; istnienie efektywnych mechanizmów zapew-
niajÄ…cych równowag´ spo"ecznÄ…; funkcjonowanie
kultury obywatelskiej; silne pał
stwo zapewniajÄ…ce
spo"eczeł
stwu bezpieczeł
stwo zewn´trzne i we-
wn´trzne; suwerenem w"adzy jest naród sprawujÄ…-
cy ją poprzez swoich przedstawicieli lub bezpoĘred-
nio; w"adza dzia"ajÄ…ca w granicach i na podstawie
prawa; istnienie prawnego systemu ochrony praw
i wolnoĘci obywateli; funkcjonowanie instytucji
gwarantujÄ…cych przestrzegania praw
www. operon. pl
2
ARKUSZ I  MODELE ODPOWI EDZI %
Nr
Oczekiwana odpowiedÄ™ ucznia Punktacja Kryteria zaliczenia
zadania
22. fakty: 1, 2, 6, 7 0 7 1 pkt za kaŻdą poprawną od-
opinie: 3, 4, 5 powiedÄ™
23. 23.1. Jan Jakub Rousseau, Immanuel Kant, Wil- 0 6 23.1. 1 pkt za podanie imienia
helm F. Hegel, Alexis de Tocqueville i nazwiska
23.2. ustrój oraz dobrze funkcjonujÄ…ce wi´zi spo- 23.2. 1 pkt za wskazanie
"eczne wszystkich elementów
23.3. Demokracja jest waŻniejsza niŻ spo"eczeł
stwo 23.3. 1 pkt za wyjaĘnienie re-
obywatelskie. Spo"eczeł
stwo obywatelskie zawiera lacji
si´ w demokracji, gdyÅ» powinna ona zapewniaç 23.4. 1 pkt za wskazanie kaÅ»-
wszystko, co jest przedmiotem zainteresowania dego zagroŻenia
spo"eczeł
stwa obywatelskiego. 23.5. 1 pkt za prawid"owe
23.4. wyjaĘnienie
 ograniczenie demokracji wy"Ä…cznie do roli insty-
tucjonalnej i prawnej
 pozbawienie demokracji wymiaru dobra wspól-
nego, wspó"pracy wszystkich ze wszystkimi, soli-
darnoĘci
 demokracja odgrywa jedynie rol´  maszynki wy-
borczej
23.5. Przejmowanie przez nie funkcji lub obowiÄ…z-
ków w"adzy.
24. 24.1. Kapita" spo"eczny oznacza ogó" norm, lojal- 0 4 24.1. 1 pkt za poprawne wy-
noĘç, wzajemne zaufanie, umiej´tnoĘç wspó"pracy jaĘnienie poj´cia
mi´dzyludzkiej w obr´bie grup i organizacji w celu 24.2. 1 pkt za kaÅ»dy popraw-
realizacji w"asnych interesów. nie wymieniony wskaęnik
24.2. np. frekwencja wyborcza; 24.3. 1 pkt za podanie defini-
cz"onkostwo w partiach politycznych; cji wg autora
przynaleÅ»noĘç do organizacji, stowarzyszeÅ‚
;
radzenie sobie z patologiami sfery publicznej
24.3. Spo"eczeł
stwo obywatelskie jest przestrze-
niÄ… mi´dzy rodzinÄ… a paÅ‚
stwem, którą wype"niają
dobrowolne stowarzyszenia.
25. ZdajÄ…cy: 0 15
jasno formu"uje tez´ wystÄ…pienia 0 1 pkt
przedstawia cechy wspó"czesnego spo"eczeł
stwa 0 3 pkt
obywatelskiego
przedstawia s"abe i mocne strony spo"eczeł
stwa 0 2 pkt
obywatelskiego
odwo"uje si´ do wybranych przyk"adów z Å»ycia 0 4 pkt
w"aĘciwie wykorzystuje trzy materia"y ęród"owe 0 3 pkt
formu"uje wypowiedÄ™ zgodnÄ… z sytuacjÄ… komuni- 0 1 pkt
kacyjnÄ…
zachowuje estetyk´ pracy 0 1 pkt
www. operon. pl
3