PROCEDURA
LOGO Nazwa i adres FIRMY
Syst emowa
P07.01 wyd. [data wydania]
str. 1 / stron 8
ilość załączników: 3 + 3 formularze
egz. nr: ...............
Tytuł:
Nadzorowanie wyposażenia pomiarowego
Spis treści
1. Cel................................................................................................................................................................... 2
2. Przedmiot i zakres ......................................................................................................................................... 2
3. Definicje i terminy.......................................................................................................................................... 2
4. Odpowiedzialność i uprawnienia .................................................................................................................. 3
5. Schemat blokowy .......................................................................................................................................... 4
6. Opis postępowania........................................................................................................................................ 5
6.1 Wymagania i zasady ogólne................................ ................................ ................................ ....................... 5
6.2 Określenie pomiarów i wybór wyposażenia................................ ................................ ................................ . 5
6.3 Zakupy i kontrola po zakupie ................................ ................................ ................................ ...................... 5
6.4 Ewidencja i oznakowanie wyposażenia................................ ................................ ................................ ....... 6
6.5 Kontrola metrologiczna................................ ................................ ................................ ............................... 6
6.6 Użytkowanie wyposażenia ................................ ................................ ................................ .......................... 7
6.6.1 Wymagania ogólne ................................ ................................ ................................ .............................. 7
6.6.2 Warunki użytkowania ................................ ................................ ................................ ........................... 7
6.6.3 Sprawdzenie przed użyciem................................ ................................ ................................ ................. 7
6.6.4 Utrata własności metrologicznych................................ ................................ ................................ ......... 7
6.6.5 Obrót narzędziami pomiarowymi................................ ................................ ................................ .......... 7
6.7 Udostępnienie danych o wyposażeniu ................................ ................................ ................................ ........ 7
7. Dokumenty związane ..................................................................................................................................... 7
8. Zapisy .............................................................................................................................................................7
9. Załączniki .......................................................................................................................................................8
10. Zmiany do wydania poprzedniego .............................................................................................................. 8
11. Informacje dodatkowe i postanowienia końcowe......................................................................................8
Imię i Nazwisko  Właściciel/Dyrektor
Niniejszy dokument
Zatwierdzam
[data
jako obowiązujący w
zatwierdze
LOGO
nia]
............................................................
data
podpis
Dokument jest wydany przez LOGO/ lub nazwa FIRMY
Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk, kopiowanie, reprodukowanie w całości lub w częściach tylko za zgodą wydawcy.
LOGO P07.01, wyd. [data wydania] str. 2 z 2
1. Cel
Zapewnienie, że wyposażenie pomiarowe używane do wykazania zgodności materiałów/wyrobów
i procesów z wymaganiami jest odpowiednio dokładne, dostępne w miejscach stosowania i objęte
kontrolą metrologiczną.
2. Przedmiot i zakres
Przedmiotem jest postępowanie obejmujące procesy i działania:
�� planowanie pomiarów oraz dobór i zakup wyposażenia,
�� kontrolę metrologiczną i serwis wyposażenia,
�� użytkowanie wyposażenia,
�� ewidencję i oznakowanie wyposażenia,
�� przechowywanie i udostępnianie dokumentacji dotyczącej wyposażenia.
Procedura dotyczy wyposażenia służącego do:
�� wykazania zgo dności charakterystyk i parametrów materiałów/wyrobów z określonymi
wymaganiami,
�� do wzorcowania lub sprawdzania.
3. Definicje i terminy
Poniżej zestawiono ważniejsze terminy użyte bezpośrednio w procedurze. Dalsze istotne terminy
związane z procesem pomiarowym i systemem nadzorowania pomiarów podano w załączniku Nr 3
(nie stanowi integralnej części procedury).
1. Wyposażenie pomiarowe: sprzęt pomiarowy, oprogramowanie, wzorzec pomiarowy, materiał
odniesienia lub pomocnicza aparatura lub ich kombinacja, niezbędne do przeprowadzenia
procesu pomiarowego.
2. Proces pomiarowy: zbiór operacji w celu określenia wartości wielkości.
3. Potwierdzenie metrologiczne (zatwierdzenie / kontrola metrologiczna): zbiór operacji wymaganych
do zapewnienia, że wyposażenie pomiarowe d ostosowane jest do wymagań związanymi z jego
zamierzonym użyciem.
Uwagi:
�� Potwierdzenie metrologiczne obejmuje zwykle wzorcowanie i/lub weryfikację, wszelkie
niezbędne adjustacje lub naprawy i póz
niejsze ponowne wzorcowanie, porównanie wyników
wzorcowania z wymaganiami metrologicznymi związanymi z zamierzonym użyciem
wyposażenia pomiarowego, jak też wszelkie wymagane zabezpieczenie nastaw i
etykietowanie.
�� Dopóki nie wykaże się i nie udokumentuje przynajmniej przydatności wyposażenia
pomiarowego do zamierzonego użycia, nie osiągnie się potwierdzenia metrologicznego.
�� Wymagania dotyczące zamierzonego użycia mogą obejmować m.in. zakres, rozdzielczość
oraz maksymalne dopuszczalne błędy itp.
�� Wymagania dotyczące potwierdzenia metrologicznego są odrębne od wymagań do tyczących
wyrobu i nie są w ramach tych wymagań specyfikowane.
4. System nadzorowania pomiaru: zbiór wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziaływujących
elementów niezbędnych do osiągnięcia potwierdzenia metrologicznego i ciągłego sterownia
procesami pomiarowymi.
5. Wzorcowanie: jest to zbiór operacji ustalających, w określonych warunkach, relację między
wartościami wskazanymi przez przyrząd pomiarowy lub układ pomiarowy albo wartościami
reprezentowanymi przez materialną miarę lub materiał odniesienia, a odpowiadającymi
wartościami wielkości urzeczywistnionymi przez wzorce odniesienia.
Uwagi:
�� Wynik wzorcowania pozwala na przypisanie wskazaniom odpowiednich wartości wielkości
LOGO P07.01, wyd. [data wydania] str. 3 z 3
mierzonej lub na wyznaczenie poprawek wskazań.
�� Wzorcowanie może również służyć do wyznac zania innych właściwości metrologicznych, jak
np. efektów wielkości pływających.
�� Wynik wzorcowania może być poświadczony w dokumencie, nazywanym niekiedy
świadectwem wzorcowania lub protokołem wzorcowania.
�� Wynik wzorcowania jest czasem wyrażany jako popraw ka lub jako współczynnik wzorcowania
lub krzywa wzorcowania.
6. Sprawdzanie: jest to potwierdzenie, poprzez zbadanie i zabezpieczenie dowodu, spełnienia
określonych wymagań.
�� W połączeniu z zasadami zarządzania wyposażeniem pomiarowym umożliwia to
sprawdzenie, czy odchyłki między wartościami wskazanymi przez przyrząd pomiarowy a
odpowiadającymi im znanymi wartościami wielkości mierzonej są zawsze mniejsze od
największego dopuszczalnego błędu określonego normą, przepisem lub specjalną
specyfikacją, ściśle związanymi z zasadami zarządzania danym wyposażeniem pomiarowym.
�� Wynik sprawdzenia jest podstawą decyzji zarówno o ponownym włączeniu przyrządu
pomiarowego do eksploatacji, jak i o dokonaniu jego regulacji, naprawy, obniżeniu klasy lub
wycofaniu z eksploatacji. We wszystkich przypadkach należy wykonane sprawdzenie
odnotować w indywidualnych zapisach danego narzędzia pomiarowego.
�� Podczas sprawdzania należy porównać błąd przyrządu pomiarowego ( e) z błędem
dopuszczalnym (A) podanym w specyfikacji (|e| < A).
7. Legalizacja: sprawdzenie, stwierdzenie i poświadczenie przez organ administracji miar lub
laboratorium, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania przepisów metrologicznych i może być
stosowany do celów określonych w ustawie  Prawo o miarach .
8. Uwierzytelnienie: sprawdzenie, stwierdzenie i poświadczenie przez organ administracji miar lub
laboratorium pomiarowe akredytowane, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania metrologiczne
ustalone w przepisach, normach, zaleceniach międzynarodowych lub innych właściwych
dokumentach, a jego wskazania zostały odniesione do legalnych wz orów miar.
9. Identyfikowalność (odniesienie) pomiaru: właściwość wyniku pomiaru pozwalająca powiązać go
zazwyczaj z krajowymi lub międzynarodowymi wzorcami miar poprzez nieprzerwany ciąg
porównań.
4. Odpowiedzialność i uprawnienia
Odpowiedzialne i/lub uprawnione
Lp. Zadania
służby/osoby
1. Określenie pomiarów, wybór i zakupy wyposażenia. Właściciel/Dyrektor
(planowanie i nadzór operacyjny, decyzje
Ustalenie programu, formy i metod sprawdzeń.
odnośnie zakupu).
Analizy w przypadku utraty własności metrologicznych.
Udostępnianie danych o wyposażeniu.
2. Ewidencja i oznakowanie wyposażenia w tym Kierownik Techniczny
oznakowanie dotyczące wzorcowania i zapewnienie
realizacji programu sprawdzeń oraz przechowywanie
zapisów.
3. Właściwe użytkowanie. Użytkownik
Szczegółowe zadania i odpowiedzialności wynikają z pkt. 5 i 6.
Właściciel/Dyrektor jest odpowiedzialny za ciągłą aktualność i adekwatność niniejszej
procedury i za doskonalenie systemu nadzor owania pomiarów.
LOGO P07.01, wyd. [data wydania] str. 4 z 4
5. Schemat blokowy
DT/D 6.2
Wykaz wyposażenia. Plan pomiarów
Identyfikacja
Plany kontroli i badań. i wyposażenia
potrzeb wyposażenia.
Prognozy.
DT/D 6.3
Zapotrzebowanie na zakup. Zamówienie
Zakup / wytworzenie.
Sprawdzenie.
DT 6.4, 6.5
System oznakowania. Rejestr wyposażenia.
Ewidencja / oznakowanie.
Wytyczne do Karta ewidencyjna.
Planowanie spr
awdzeń.
programowania sprawdzeń. Program sprawdzeń.
Instrukcja sprawdzenia.
Instrukcja użytkowania.
U 6.6
Instrukcja użytkowania.
Użytkowanie
czy
wyposażenie
N
jest sprawne?
T
czy wymagane
sprawdzenie
N
okresowe?
T
Instrukcje wzorcowania /
Protokół wzorcowania lub
DT 6.6
sprawdzenia.
sprawdzenia.
Wzorcowanie / sprawdzenie
Karta ewidencyjna.
czy stwierdzono
utratę
N
właściwości
metrologicznyc
h
T
Protokół utraty właściwości.
Wyniki kontroli i badań.
DT 6.5
Działania korygujące i inne
Dokumenty wysyłkowe
Analiza dot. wyp
osażenia i
właściwe.
wyrobów.
pomiarów
czy można
naprawić?
T
Naprawa
N
Protokół likwidacji.
DT/D 6.5
D  Właściciel
/Dyrektor.
Rejestr.
Wycofanie wyposażenia
DT  Kierownik Techniczny
Karta ewidencyjna.
U  Użytkownik.
LOGO P07.01, wyd. [data wydania] str. 5 z 5
6. Opis postępowania
6.1 Wymagania i zasady ogólne
Procedura zapewnia podstawy dokumentacyjne dla nadzoru, wzorcowania i kontroli nadzorczej
wyposażenia pomiarowego i badawczego używanego w Prz edsiębiorstwie do wykazania zgodności
materiałów/wyrobów z określonymi wymaganiami.
Wyposażenie do kontroli, pomiarów i badań musi być używane w sposób, który zapewni, że
niepewność pomiaru będzie znana i zgodna z założoną zdolnością pomiarową.
Każde oprogramowanie badawcze lub wzorce poglądowe, takie jak sprzęt probierczy (jeśli są
używane do badań) muszą być przed dopuszczeniem do stosowania sprawdzone w celu
upewnienia się, że są zdolne do badania zgodności materiału/wyrobu w trakcie obsługi oraz muszą
być ponownie sprawdzane w wyznaczonych odstępach czasu. Zakres i częstość tych kontroli musi
być ustalona, a także muszą być przechowywane zapisy jako dowody ich przeprow adzania.
Jeżeli zostaną określone wymagania odnośnie udostępnienia da nych technicznych dotyczących
wyposażenia kontrolnego, pomiarowego i badawczego to te dane muszą być przekazywane na
żądanie klienta lub jego przedstawiciela w celu sprawdzenia czy wyposażenie kontrolno - pomiarowe
i badawcze jest pod stałym nadzorem i zachowana jest jego funkcjonalność.
6.2 Określenie pomiarów i wybór wyposażenia
1. Na każdy rok ma być ustalony plan dotyczący przewidywanych pomiarów i potrzeb wyposażenia
pomiarowego (Formularz FP07.01 -1).
Podstawy do planowania stanowią realizowane w przesz łości kontrole i badania oraz
przewidywany rozwój rodzajowy i ilościowy.
Te analizy są przygotowywane w terminach wynikających z planowanych przeglądów systemu
(patrz procedura  Przegląd systemu zarządzania ).
Plan musi być aktualizowany na podstawie nowyc h potrzeb wynikających z analizy bieżącej
sytuacji.
2. Stosownie do zaplanowanych pomiarów ma być dobrane odpowiednie wyposażenie.
Przy wyborze wyposażenia brane są pod uwagę kryteria wymaganej dokładności i precyzji
pomiaru oraz łączny aspekt niepewności pom iarowej.
Obowiązuje zasada: ep Ł� 0,2 T, gdzie: ep: niepewność pomiaru, T: tolerancja wykonania.
3. Opracowanie planu rocznego należy do odpowiedzialności Kierownika Technicznego, który
korzysta zarówno z własnej bazy danych, jak i wykorzystuje informacje od w szystkich
zainteresowanych komórek organizacyjnych.
6.3 Zakupy i kontrola po zakupie
1. Podstawę do zbilansowania potrzeb zakupu wyposażenia stanowią plany pomiarów i sprz ętu.
�� Zamówienia muszą jednoznacznie określać wymagania dotyczące wyposażenia włącznie
z wymaganiami dotyczącymi świadectw kontrolnych.
�� Zamówienia podlegają przeglądowi i zatwierdzeniu przez Właściciela.
2. Każde nowo zakupione narzędzie czy przyrząd pomiarowy podlega przy zakupie sprawdz eniu.
�� Sprawdzenia dokonuje się w oparciu o instrukcje fabryczne lub dokumentację techniczną i
przepisy metrologiczne.
�� Sprawdzenie dokładności wskazań można pominąć dla sprzętu posiadającego ważne
cechy legalizacji, uwierzytelnienia lub świadectwa sprawdzeń producenta.
3. W przypadku wątpliwości co do jakości nowego sprzętu jest prowadzone postępowanie
reklamacyjne.
4. Odpowiedzialność za działania opisane wyżej jest rozłożona następująco:
�� Zapotrzebowanie wewnętrzne na zakup wystawia Kierownik Techniczny na podstawie
zidentyfikowanych potrzeb wg własnych anal iz i zgłoszeń innych jednostek
przedsiębiorstwa.
�� Zapotrzebowania wewnętrzne zatwierdzone przez Właściciela stanowią podstawę do
zakupu przez Kierownika Technicznego lub wyznaczonego przez niego pracownika.
LOGO P07.01, wyd. [data wydania] str. 6 z 6
6.4 Ewidencja i oznakowanie wyposażenia
1. Całe wyposażenie ma być wykazane w  Rejestrze wyposażenia .
Dla każdego przyrządu zakładana jest karta ewidencyjna, określająca nr ewidencyjny, podająca
dane o wyposażeniu i zawierająca historię sprawdzeń (Formularz FP07.01  2).
Uwaga:
�� Karty ewidencyjne nie są wymagan e dla narzędzi pomiarowych podlegających sprawdzeniu
tylko jeden raz przy wprowadzaniu do stosowania (np. taśmy zwij ane).
2. Na wyposażenie ma być naniesione indywidualne odpowiednie oznakowanie. System
znakowania jest określony w załąc zniku Nr 1.
Sposób oznakowania polega na naniesieniu w sposób trwały przypisanego symbolu i numeru
(np. wygrawerowanie, nalepka, wpisanie nieścieralnym pisakiem).
3. Za prowadzenie ewidencji i oznakowanie wyposażenia odpowiedzialny jest Kierownik
Techniczny.
6.5 Kontrola metrologiczna
1. Forma kontroli metrologicznej oraz okresy sprawdzeń są ustalone zgodnie z wymaganiami
Ustawy  Prawo o miarach i związanymi z nią zarządzeniami oraz w oparciu o zebrane
doświadczenia eksploatacyjne i wyniki poprze dnich sprawdzeń.
Wzór programu pokazany jest w załączniku Nr 2.
2. Wyposażenie ma być systematycznie kontrolowane stosownie do wymagań programu w oparciu
o ustalone instrukcje sprawdzeń lub przekazane do sprawdzeń do zewnętrznych laboratoriów
zgodnie z zawartymi umowami.
3. Przy zleceniach dotyczących sprawdzeń w laboratoriach poza Strukturami Urzędu Miar lub nie
posiadających uznanych akredytacji muszą być dokonane odpowiednie uzgodnienia w
odniesieniu do zapewnienia jakości pomiarów, a mianowicie:
a) Laboratorium musi stosować wywzorcowane wyposażenie mające znane i ważne odniesienia
do uznanych wzorców międzynarodowych lub państwowych.
b) Laboratorium musi stosować udokumentowane procedury (instrukcje) wzorcowania /
sprawdzenia.
c) Wykaz tych instrukcji musi być przekazany przez laboratorium.
d) Laboratorium musi przeprowadzić wzorcowanie we właściwych warunkach otoczenia zgodnie
z wymaganiami instrukcji wzorcowania.
e) Laboratorium musi zabezpieczyć lub zaplombować wszystkie elementy regulacyjne, które
takiego zabezpieczenia wymagają.
f) Laboratorium musi przekazywać wyniki przeprowadzonych sprawdzeń i jednocześnie musi je
przechowywać przez ustalony okres.
4. Na podstawie wyników sprawdzeń mają być dokonane odpowiednie wpisy do kart ewidency jnych.
5. Jeżeli stwierdzono (w czasie sprawdzania), że sprzęt utracił wymagane właściwości
metrologiczne to jest dokonywana ocena i udokumentowanie ważności poprzednich wyników
kontroli i badań. Ma zastosowanie formularz FP07.01 3.
6. Na sprawdzony i zatwierdzony sprzęt ma być naniesione odpowiednie oznakowanie w formie
naklejki lub załączony jest atest, gdzie jest podawana identyfikacja sprzętu i data ważności
sprawdzenia (patrz załącznik Nr 1).
Uwaga: załączanie atestów i nanoszenie naklejek nie jest wymagane dla sprzętu sprawdzanego
tylko jeden raz przy wprow adzaniu do stosowania (np. taśmy zwijane).
7. Odpowiedzialność za działania opisane w niniejszym rozdziale jest rozłożona następująco:
Za wykonanie lub zapewnienie wykonania wszystkich działań dotyczących procesu kontroli
metrologicznej jest odpowiedzialny Właściciel. Jest on również uprawniony do wydawania poleceń
wszystkim użytkownikom wyposażenia w zakresie niezbędnym do wykonania kontroli
metrologicznej.
LOGO P07.01, wyd. [data wydania] str. 7 z 7
6.6 Użytkowanie wyposażenia
6.6.1 Wymagania ogólne
Użytkownik jest odpowiedzialny za użytkowanie z godnie z przynależnymi instrukcjami obsługi
i przeznaczeniem. Użytkownik ma obowiązek stosować wyłącznie wyposażenie zaewidencjonowane
i spełniające wymagania kontroli metrologicznej, w tym z aktualnym statusem sprawdzenia
(wzorcowania).
6.6.2 Warunki użytkowania
Warunki użytkowania zgodne z wymaganiami przewidzianymi przez planującego pomiar
i określonymi w instrukcji obsługi, zapewnia użytkownik.
6.6.3 Sprawdzenie przed użyciem
Wzorcowanie / sprawdzenie wyposażenia przeprow adzone przed użyciem na stanowisku pracy
(tam, gdzie jest wymagane) dokonuje pracownik obsługi tego stanowiska zgodnie z przynależną
instrukcją.
6.6.4 Utrata własności metrologicznych
Jeżeli użytkownik podejmie jakiekolwiek wątpliwości, co do dokładności i sprawności sprzętu -
wówczas powinien zgłosić ten sprzęt do jednostki, z której go pobrał.
Każdy sprzęt mierniczy, który utracił własności jest wycofywany i jest wyraz
nie oznakowany
i oddzielony od pozostałego sprzętu. Jednocześnie prow adzona jest analiza wg pkt. 6.5 ust. 5.
6.6.5 Obrót narzędziami pomiarowymi
Przyrządy i narzędzia pomiarowe są pobierane przez użytkownika za potwierdzeniem w
kartotece lub na znaczki narzędziowe. Kierownik Techniczny jest odpowiedzialny za
przechowywanie i konserwację przyrządów tak, aby zapobiec ich uszkodzeniu lub pogorszeniu
jakości albo pomieszaniu.
Każdy użytkownik jest odpowiedzialny za zwrot wyposażenia (narzędzi i przyrządów
pomiarowych) co najmniej na dwa tygodnie przed upływem terminu j ego ważności. Jednocześnie
Kierownik Techniczny jest odpowiedzialny za śledzenie kartotek w celu upewnienia się, że całe
wyposażenie pomiarowe jest w odpowiednim czasie wycofywane z użycia w celu jego sprawdzenia.
6.7 Udostępnienie danych o wyposażeniu
Dane techniczne dotyczące wyposażenia muszą być udostępnione klientowi lub jego
przedstawicielowi na jego żądanie.
Uprawnionymi do udostępniania żądanych danych jest Właściciel/Dyrektor.
7. Dokumenty związane
1. Ustawa  Prawo o miarach .
2. Instrukcje sprawdzeń wg wykazu w Rejestrze Wyposażenia.
3. Rejestr wyposażenia.
4. Formularze: FP07.01 1, FP07.01 2, FP07.01 3.
5. Plan pomiarów i wyposażenia.
8. Zapisy
1. Program kontroli metrologicznej.
2. Wyniki (protokoły) sprawdzeń.
3. Karty ewidencyjne wyposażenia.
4. Protokoły analizy do tyczące utraty własności metrologicznych.
LOGO P07.01, wyd. [data wydania] str. 8 z 8
9. Załączniki
1. System oznakowania ewidencyjnego wyposażenia pomiarowego (zał. Nr 1).
2. Program sprawdzeń - wzór (zał. Nr 2).
3. Wybrane definicje metrologiczne (zał. Nr 3).
4. Formularz FP07.01 1.
5. Formularz FP07.01 2.
6. Formularz FP07.01 3.
10. Zmiany do wydania poprzedniego
Nie dotyczy - jest to pierwsze wydanie.
11. Informacje dodatkowe i postanowienia końcowe
1. Autor procedury: Stanisław Ziółkowski.
2. Przy wystawianiu zapotrzebowań wewnętrznych i rejestracji wypożyczania / przekazywania
wyposażenia do użytkowania mogą być wykorzystane formularze dotyczące wyposażenia wg
procedury P07.02.
3. Procedura przed zatwierdzeniem została zweryfikowana i uzgodniona przez zainteresowane
strony, co jest wykazane poniżej:
Potwierdzenie weryfikacji i uzgodnień treści procedury
Lp. Imię i nazwisko Stanowisko Data Podpis
1.
2.
3.
>> Koniec procedury <<
LOGO Załącznik Nr 1 do Procedury P07.01, wyd. [data wydania] str. 1 z 1
System oznakowania wyposażenia pomiarowego
Oznakowanie
Oznakowanie
Lp. Rodzaj wyposażenia statusu wzorcowania / Uwagi
ewidencyjne
sprawdzenia
1 Suwmiarki LOGO /S/xx kartoteka sprawdzeń xx - kolejny numer w
świadectwa sprawdzeń, zbiorze S
nalepka z datą na etui
2 Taśmy zwijane LOGO /T/xx kartoteka sprawdzeń xx - kolejny numer w
kontrolne świadectwa sprawdzeń, zbiorze T
nalepka z datą na
przyrządzie
 LOGO
3. Taśmy zwijane Sprawdzenie według
użytkowe taśmy zwijanej kontrol-
nej przed wydaniem do
użytkowania
4. Waga samochodowa LOGO /W/xx Cecha leg. wybita przez
Rejonowy Urząd Miar
LOGO Załącznik Nr 2 do Procedury P07.01, wyd. [data wydania] str. 1 z 1
LOGO Program sprawdzeń wyposażenia pomiarowego
Rodzaj i miejsce*)
Okres
sprawdzenia
Lp. Nazwa wyposażenia Instrukcja
(miesiące)
U L SW SZ
Obowiązuje od ...................................................... ,przestają obow iązywać poprzednie
programy
....................................................... .......................................................
Opracował (imię i nazwisko, data, podpis) Zatwierdził (imię i nazwisko, data, podpis)
*)
L - legalizacja (wykonane jest przez Urząd Miar),
U - uwierzytelnienie (wykonane jest przez Urząd Miar),
SW - sprawdzenie wykonywane w Przedsiębiorstwie,
SZ - sprawdzenie zlecane do zewnętrznych Laboratoriów.
LOGO Załącznik Nr 3 do Procedury P07.01, wyd. [data wydania] str. 1 z 1
Wybrane definicje metrologiczne
1. Wyposażenie pomiarowe: sprzęt pomiarowy, oprogramowanie, wzorzec pomiarowy, materiał
odniesienia lub pomocnicza aparatura lub ich kombinacja, niezbędne do przeprowadzenia
procesu pomiarowego.
2. Proces pomiarowy: zbiór operacji w celu określenia wartości wielkości.
3. Potwierdzenie metrologiczne (zatwierdzenie / kontrola metrologiczna): zbiór operacji
wymaganych do zapewnienia, że wyposażenie pomiarowe dostosowane jest do wymagań
związanymi z jego zamierzonym użyciem.
Uwagi:
�� Potwierdzenie metrologiczne obejmuje zwykle wzorcowanie i/lub weryfikację, wszelkie
niezbędne adjustacje lub naprawy i póz
niejsze ponowne wzorcowanie, porównanie wyników
wzorcowania z wymaganiami metrologicznymi związanymi z zamierzonym użyciem
wyposażenia pomiarowego, jak też wszelkie wymagane zabezpieczenie nastaw i
etykietowanie.
�� Dopóki nie wykaże się i nie udokumentuje przynajmniej przydatności wyposażenia
pomiarowego do zamierzonego użycia, nie osiągnie się potwierdzenia metrologicznego.
�� Wymagania dotyczące zamierzonego użycia mogą obejmować m.in. zakres, rozdzielcz ość
oraz maksymalne dopuszczalne błędy itp.
�� Wymagania dotyczące potwierdzenia metrologicznego są odrębne od wymagań
dotyczących wyrobu i nie są w ramach tych wymagań specyfikowane.
4. System nadzorowania pomiaru: zbiór wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddz iaływujących
elementów niezbędnych do osiągnięcia potwierdzenia metrologicznego i ciągłego sterownia
procesami pomiarowymi.
5. Właściwość metrologiczna: cecha wyróżniająca, która może mieć wpływ na wynik pomiaru.
6. Dokładność (Accurancy): stopień zgodności między wynikiem badania i przyjętą wartością
odniesienia.
Uwagi:
�� Pojęcie dotyczy składników losowych i systematycznych.
�� Pojęcie ma charakter jakościowy, nie należy stosować zamiennie terminu  precyzja .
7. Niepewność (Uncertainty): oszacowanie związane z wynikiem badania, charakteryzujące zakres
wartości, wewnątrz którego należy spodziewać się wartości prawdziwej zwykle z danym
prawdopodobieństwem.
Uwagi:
�� Pojęcie niepewność obejmuje wiele składowych.
�� Parametrem może być wielokrotność odchyleń standardowych lub poł owa szerokości
przedziału ufności.
8. Poprawność (Trueness): stopień zgodności między wartością średnią, otrzymaną na podstawie
dużej serii wyników badania i przyjętą wartością odniesienia.
Uwagi:
�� Poprawność jest wyrażana często w postaci obciążenia (różnicy) .
9. Obciążenie (Bias): różnica pomiędzy wartością oczekiwaną wyników badania i przyjętą
wartością odniesienia.
Uwagi:
�� Całkowity błąd systematyczny.
10. Precyzja (Precision): stopień zgodności pomiędzy niezależnymi wynikami otrzymanymi w
ustalonych warunkach.
11. Powtarzalność (Repeatability): precyzja przy spełnianiu warunków powtarzalności.
LOGO Załącznik Nr 3 do Procedury P07.01, wyd. [data wydania] str. 2 z 2
Uwagi:
��  Warunki powtarzalności obejmują te same: procedurę pomiarową, obserwatora, przyrząd
pomiarowy w tych samych warunkach, miejsce, krótki odstęp czasu.
12. Odtwarzalność (Reproducibility): precyzja przy spełnianiu warunków odtwarzalności.
Uwagi:
�� Warunki odtwarzalności obejmują:
�� Ten sam detal i metoda, różne laboratoria, operatorzy, wyposażenie.
�� Należy określić warunki podlegające zmianom i mogą one dotyczyć: zasady pomiaru,
metody, obserwatora, przyrządu pomiarowego, wzorca odniesienia, miejsca, warunków
stosowania, czasu.
13. Wzorcowanie: jest to zbiór operacji ustalających, w określonych warunkach, relację między
wartościami wskazanymi przez przyrząd pomiarowy lub układ pomiarowy albo wartościami
reprezentowanymi przez materialną miarę lub materiał odniesienia, a odpowiadającymi
wartościami wielkości urzeczywistnionymi przez wzorce odniesienia.
Uwagi:
�� Wynik wzorcowania pozwala na przypisanie wskazaniom odpowiednich wartości wielkoś ci
mierzonej lub na wyznaczenie poprawek wskazań.
�� Wzorcowanie może również służyć do wyznaczania innych właściwości metrologicznych, jak
np. efektów wielkości pływających.
�� Wynik wzorcowania może być poświadczony w dokumencie, nazywanym niekiedy
świadectwem wzorcowania lub protokołem wzorcowania.
�� Wynik wzorcowania jest czasem wyrażany jako poprawka lub jako współczynnik
wzorcowania lub krzywa wzorcowania.
14. Sprawdzanie: jest to potwierdzenie, poprzez zbadanie i zabezpieczenie dowodu, spełnienia
określonych wymagań.
�� W połączeniu z zasadami zarządzania wyposażeniem pomiarowym umożliwia to
sprawdzenie, czy odchyłki między wartościami wskazanymi przez przyrząd pomiarowy a
odpowiadającymi im znanymi wartościami wielkości mierzonej są zawsze mniejsze od
największego dopuszczalnego błędu określonego normą, przepisem lub specjalną
specyfikacją, ściśle związanymi z zasadami zarządzania danym wyposażeniem
pomiarowym.
�� Wynik sprawdzenia jest podstawą decyzji zarówno o ponownym włączeniu przyrządu
pomiarowego do eksploatacji, jak i o dokonaniu jego regulacji, naprawy, obniżeniu klasy lub
wycofaniu z eksploatacji. We wszystkich przypadkach należy wykonane sprawdzenie
odnotować w indywidualnych zapisach danego narzędzia pomiarowego.
�� Podczas sprawdzania należy porównać błąd przy rządu pomiarowego (e) z błędem
dopuszczalnym (A) podanym w specyfikacji (|e| < A).
15. Legalizacja: sprawdzenie, stwierdzenie i poświadczenie przez organ administracji miar lub
laboratorium, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania przepisów metrologicznych i m oże być
stosowany do celów określonych w ustawie  Prawo o miarach .
16. Uwierzytelnienie: sprawdzenie, stwierdzenie i poświadczenie przez organ administracji miar lub
laboratorium pomiarowe akredytowane, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania
metrologiczne ustalone w przepisach, normach, zaleceniach międzynarodowych lub innych
właściwych dokumentach, a jego wskazania zostały odniesione do legalnych wz orów miar.
17. Identyfikowalność (odniesienie) pomiaru: właściwość wyniku pomiaru pozwalająca powiązać go
zazwyczaj z krajowymi lub międzynarodowymi wzorcami miar poprzez nieprzerwany ciąg
porównań.