Wykład 5
Pracownicy w firmie
Dane osobowe, których pracodawca ma prawo \
ądać od osoby
ubiegającej się o zatrudnienie:
imię (imiona) i nazwisko
imiona rodziców
data urodzenia
miejsce zamieszkania (adres do korespondencji)
wykształcenie
przebieg dotychczasowego zatrudnienia
dodatkowo:
inne dane osobowe, a tak\
e imiona, nazwiska i daty
urodzenia dzieci pracownika
numer PESEL
Dokumenty związane z zatrudnieniem pracownika:
" skierowanie na badania lekarskie / zaświadczenie lekarskie
dopuszczające do pracy na określonym stanowisku
" umowa o pracę
" zakres czynności
" szkolenie BHP
" informacja dodatkowa o szczegółowych warunkach
zatrudnienia i uprawnieniach pracowniczych
" oświadczenie dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na
podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT 2)
" oświadczenie o zwiększeniu kosztów uzyskania przychodów
" upowa\
nienie do przekazywania wynagrodzenia na rachunek
bankowy
1
Podstawowe rodzaje umów o pracę:
" umowa na czas próbny
" umowa na czas określony
" umowa na czas nieokreślony
" umowa na czas wykonywania określonej pracy
Treść umowy o pracę
" strony umowy
" rodzaj umowy
" data zawarcia umowy
" warunki pracy i płacy:
rodzaj wykonywanej pracy
miejsce wykonywania pracy
wynagrodzenie za pracę
termin rozpoczęcia pracy
wymiar czasu pracy
Pozostałe informacje przekazywane przez pracodawcę pracownikowi
nie póz
niej ni\
w terminie 7 dni od zawarcia umowy o pracę:
" obowiązująca pracownika dobowa i tygodniowa norma czasu pracy
" częstotliwość wypłat wynagrodzenia za pracę
" wymiar przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego
" obowiązująca pracownika długość okresu wypowiedzenia umowy o
pracę
" w firmach zatrudniających powy\
ej 20 pracowników - układ
zbiorowy pracy, którym pracownik jest objęty
" w firmach zatrudniających poni\
ej 20 pracowników - dodatkowo:
pora nocna, miejsce, termin i czas wypłaty wynagrodzenia oraz
przyjęty sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i
usprawiedliwiania nieobecności w pracy
2
Czas pracy przy umowie o pracę:
" nie mo\
e przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin w
przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy
" ka\
de święto przypadające w dniu innym ni\
sobota i niedziela
obni\
a wymiar czasu pracy o 8 godzin
" tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie mo\
e
przekraczać przeciętnie 48 godzin
" pracownikami przysługuje:
w ka\
dej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego
odpoczynku
w ka\
dym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin
nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11
godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego
prawo do przerwy 15 minutowej, wliczanej do czasu pracy, w
przypadku, gdy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co
najmniej 6 godzin
Urlop wypoczynkowy:
" nabycie prawa do urlopu przez pracownika podejmującego po
raz pierwszy pracę  z upływem ka\
dego miesiąca w wymiarze
1/12 wymiaru urlopu przysługującego po przepracowaniu roku
" wymiar urlopu:
20 dni  je\
eli pracownik jest zatrudniony krócej ni\
10 lat
26 dni  je\
eli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10
lat
" urlop mo\
e być podzielony na części  co najmniej jedna z nich
powinna trwać nie mniej ni\
14 dni kalendarzowych
Sposoby rozwiązania umowy o pracę:
" na mocy porozumienia stron
" przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem
okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za
wypowiedzeniem)
" przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania
okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez
wypowiedzenia)
" z upływem czasu, na który została zawarta
" z dniem zakończenia pracy, dla której wykonania była
zawarta
3
Terminy wypowiedzenia umowy o pracę
Umowa o pracę na czas
2 tygodnie
określony (pow. 6 miesięcy)
Umowa o pracę na zastępstwo 3 dni robocze
3 dni robocze - okres próbny nie
przekracza 2 tygodni
Umowa o pracę na okres 1 tydzień - okres próbny jest
próbny dłu\
szy ni\
2 tygodnie
2 tygodnie - okres próbny wynosi 3
miesiące
2 tygodnie - zatrudnienie krócej ni\

6 miesięcy
Umowa o pracę na czas 1 miesiąc - zatrudnienie co
nieokreślony najmniej 6 miesięcy
3 miesiące - zatrudnienie co
najmniej 3 lata
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę:
" z winy pracownika, w razie:
cię\
kiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków
pracowniczych
popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę
przestępstwa, które uniemo\
liwia dalsze zatrudnienia go na
zajmowanym stanowisku
zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do
wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku
" z przyczyn niezawinionych:
je\
eli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
dłu\
ej ni\
3 miesiące  gdy pracownik był zatrudniony u danego
pracodawcy krócej ni\
6 miesięcy
dłu\
ej ni\
łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku
oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3
miesiące  gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co
najmniej 6 miesięcy lub je\
eli niezdolność do pracy została
spowodowana wypadkiem przy pracy lub choroba zawodową
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika:
" w przypadku wydanie orzeczenia lekarskiego stwierdzającego
szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a
pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu
do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i
kwalifikacje zawodowe
" w przypadku dopuszczenia się przez pracodawcę cię\
kiego
naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika
4
Obowiązki pracodawcy:
zaznajamianie pracowników z zakresem obowiązków, sposobem
wykonywania pracy oraz uprawnieniami
organizowanie pracy
zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz
prowadzenie szkoleń z zakresu bhp
terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzeń
ułatwienie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych
stwarzanie pracownikom podejmującym zatrudnienia po
ukończeniu szkoły warunków sprzyjających przystosowaniu się do
nale\
ytego wykonywania pracy
zaspokajanie socjalnych potrzeb pracowników
stosowanie obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny
pracowników oraz wyników ich pracy
prowadzenie dokumentacji oraz akt osobowych pracowników
wpływanie na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współ\
ycia
społecznego
Obowiązki pracownika:
wykonywanie sumienne i staranne pracy
stosowanie się do poleceń przeło\
onych, które dotyczą pracy
przestrzeganie czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy
przestrzeganie regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie
pracy porządku
przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i
higieny pracy, a tak\
e przepisów przeciwpo\
arowych
dbanie o dobro zakładu pracy, chronienie jego mienia oraz
zachowywanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie
mogłoby narazić pracodawcę na szkodę
przestrzeganie tajemnicy określonej w odrębnych
przepisach
przestrzeganie w zakładzie pracy zasad współ\
ycia
społecznego
Dokumentacja prowadzona podczas zatrudnienia pracownika:
" dokumentacja związana z przebiegiem zatrudnienia (stosunku
pracy):
akta osobowe pracownika
ewidencja czasu pracy
imienna karta wynagrodzenia
karta zasiłkowa
" pozostałe dokumenty:
dokumenty na potrzeby ubezpieczeń społecznych i
powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego
ewidencja pracowników młodocianych
rejestr wypadków przy pracy
rejestr zachorowań na choroby zawodowe i podejrzeń o takie
choroby
informacja, dotycząca przepisów o równym traktowaniu w
zatrudnieniu
5
Dokumenty zgromadzone przez pracodawcę w związku z
ubieganiem się pracownika o zatrudnienie (A):
" kwestionariusz osobowy wraz z fotografiami
" świadectwa pracy z poprzednich miejsc pracy
" dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe
" orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do
pracy
" inne dokumenty
Dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebieg
zatrudnienia pracownika (B):
" umowa o pracę
" zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia BHP
" dokumenty dotyczące powierzenia pracownikowi mienia z
obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się
" dokumenty związane z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji
zawodowych
" dokumenty związane z przyznaniem pracownikowi nagrody lub
wyró\
nienia oraz wymierzeniem kary porządkowej
" pisma dotyczące udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
wychowawczego oraz urlopu bezpłatnego
" orzeczenie lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi
badaniami kontrolnymi i okresowymi
" umowa o zakazie konkurencji
" inne dokumenty związane z przebiegiem zatrudnienia
Dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia (C):
" oświadczenie o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę
" dokumenty dotyczące \
ądania wydania świadectwa pracy oraz
związane z niewypłaceniem pracownikowi ekwiwalentu
pienię\
nego za urlop wypoczynkowy
" kopia wydanego pracownikowi świadectwa pracy
" potwierdzenie dokonania czynności związanych z zajęciem
wynagrodzenia za pracę w związku z prowadzonym
postępowaniem egzekucyjnym
" umowa o zakazie konkurencji po rozwiązaniu stosunku pracy,
je\
eli strony zawarły taką umowę
" orzeczenie lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi
badaniami okresowymi po rozwiązaniu stosunku pracy
" inne dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia
6
Dodatki za pracę przysługujące pracownikowi
Za pracę w godzinach 50%
wynagrodzenia
nadliczbowych
Za pracę w nocy w godzinach
nadliczbowych
Za pracę w niedzielę i święta w 100%
wynagrodzenia
godzinach nadliczbowych
Za pracę w dniu wolnym,
udzielonym pracownikowi w zamian
za pracę w niedzielę i święta
20% stawki dziennej
Za pracę w nocy (21.00  7.00)
min. wynagrodzenia
Płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych 
przedsiębiorca dokonujący osobom fizycznym wypłat
wynagrodzeń z tytułu stosunku pracy, umów zlecenia,
umów o dzieło lub praw autorskich
Obowiązki płatnika:
obowiązek prawidłowego wyliczenia zaliczki podatku
dochodowego od osób fizycznych
obowiązek pobrania z wypłacanego wynagrodzenia
naliczonych kwot zaliczek
obowiązek odprowadzenia pobranych kwot na
rachunek właściwego urzędu skarbowego
Wybrane obowiązki pracodawcy:
" ewidencja czasu pracy
" imienna miesięczna karta wynagrodzenia
" dokumenty na potrzeby ubezpieczeń społecznych
oraz powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego
" PIT  4R / deklaracja roczna
" PIT  12
" PIT - 40
" PIT 11 / 8B
7
Koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy:
2010 / 2011 rok
Dla osoby zatrudnionej:
Miesięcznie Rocznie
W jednym zakładzie pracy 111,25 zł. 1.335,00 zł.
W kilku zakładach pracy
111,25 zł. max. 2.002,05 zł.
jednocześnie
Jednym zakładzie, poło\
onym
poza miejscem zamieszkania
139,06 zł. 1.668,72 zł.
Więcej ni\
jednym zakładzie
poło\
onym poza miejscem
139,06zł. max. 2.502,56 zł.
zamieszkania
Mają charakter ryczałtu kwotowego i są niepodzielne tzn. przysługują pracownikowi
niezale\
nie od liczby przepracowanych dni w miesiącu
Wy\
sze koszty uzyskania przychodów przysługują pracownikowi wyłącznie w przypadku
zło\
enia oświadczenia pracodawcy
Skala podatkowa na rok: 2010, 2011
Podstawa podatku w zł.
Kwota podatku
od do
85.528,00 zł. 18% - 556,02 zł. (46.33 zł. / miesiąc)
14.839,02 zł. + 32% nadwy\
ki
85.528,00 zł.
ponad 85.528,00 zł.
Roczna kwota dochodu wolna od opodatkowania  3.091,00 zł.
Minimalne wynagrodzenie w 2011 roku  1386 zł. (2010 r.  1317 zł.)
Sposób obliczania wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę
Wyszczególnienie Sposób obliczania
Suma wszystkich składników
A Wynagrodzenie brutto
wynagrodzenia
B Składki na ubezpieczenie społeczne B1+B2+B3
1 Emerytalne 9,76% * A
2 Rentowe 1,5% * A
3 Chorobowe 2,45% * A
Podstawa obliczania składki na
C A - B
ubezpieczenie zdrowotne
D Koszty uzyskania przychodów 111,25 albo 139,06
A  B  D
E Podstawa opodatkowania
(po zaokrągleniu do pełnych złotych)
Obliczona zaliczka na podatek
F 18% * E  46,33 zł
dochodowy
8
Sposób obliczania wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę
(ciąg dalszy)
Wyszczególnienie Sposób obliczania
Składka na ubezpieczenie zdrowotne,
G 9% * C
odprowadzana do ZUS
Składka na ubezpieczenie zdrowotne,
H 7,75% * C
odliczana od zaliczki na podatek
Zaliczka na podatek dochodowy,
F  H
I
doprowadzana do urzędu skarbowego (po zaokrągleniu do pełnych złotych)
J Wynagrodzenie netto (do wypłaty) A  B  G  I
Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do
pracy:
" 80% wynagrodzenia w przypadku choroby lub odosobnienia
w związku z chorobą zakaz
ną łącznie do 33 dni w ciągu roku
kalendarzowego
" 100% wynagrodzenia w przypadku:
wypadku w drodze do pracy lub z pracy
choroby przypadającej w okresie cią\
y
poddaniu się badaniom dla dawców komórek, tkanek i
narządów oraz poddania się zabiegowi ich pobrania
Podstawowe cechy umowy o pracę i umów cywilnoprawnych
Umowa o pracę Umowa o dzieło Umowa zlecenia
Umowa starannego Umowa starannego
Umowa rezultatu
działania działania
Wykonawca mo\
e, lecz Zleceniobiorca
Osobiste świadczenie
nie musi osobiście wykonuje zadanie
pracy
wykonywać dzieło osobiście
Podporządkowanie
pracodawcy, jego
Strony są równorzędnymi podmiotami
kierownictwu, kontroli i
poleceniom
Forma pisemna Dopuszczalna ka\
da forma
Odpłatna,
Odpłatna umowa z
wynagrodzenie mo\
e być Odpłatna lub
zakazem zrzeczenia się
ryczałtowe, nieodpłatna
wynagrodzenia
kosztorysowe
Mo\
e być zawarta tylko
Mo\
e być zawarta z osobą fizyczną albo prawną
z osobą fizyczną
9
Sposób obliczania wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia
(bez składek ZUS)
Wyszczególnienie Sposób obliczania
Suma wszystkich składników
A Wynagrodzenie brutto
wynagrodzenia
B Koszty uzyskania przychodów 20% * A
A  B
C Podstawa opodatkowania
(po zaokrągleniu do pełnych złotych)
Obliczona zaliczka na podatek
D 18% * C
dochodowy
Składka na ubezpieczenie zdrowotne,
E 9% * A
odprowadzana do ZUS
Składka na ubezpieczenie zdrowotne,
F 7,75% * A
odliczana od zaliczki na podatek
Zaliczka na podatek dochodowy, D  F
G
doprowadzana do urzędu skarbowego (po zaokrągleniu do pełnych złotych)
H Wynagrodzenie netto (do wypłaty) A  E  G
Koszty uzyskania przychodów w przypadku umów
cywilnoprawnych (zlecenia i o dzieło):
" mają charakter ryczałtu procentowego
" wynoszą 20% obliczane od ró\
nicy pomiędzy
wynagrodzeniem brutto z umowy cywilnoprawnej i składkami
na ubezpieczenie społeczne (je\
eli umowa jest nimi objęta)
" wynoszą 50% w przypadku objęcia umowy prawem
autorskim (podstawa naliczania jest analogiczna jak w
przypadku kosztów 20%-wych
Porównanie obcią\
eń z tytułu zatrudnienia
w oparciu o umowę o pracę i umowę zlecenie
Zlecenie ze Zlecenie
Umowa o
Lp. Wyszczególnienie składką bez składki
pracę
ZUS ZUS
A Kwota brutto 2.000,00 2.000,00 2.000,00
Razem odliczenia składek na ubezpieczenie
B 274,20 274,20 -
społeczne
C Koszty uzyskania przychodu 111,25 345,16 400,00
D Obliczona zaliczka na podatek dochodowy 244,37 248,58 288,00
E Składka na ubezpieczenie zdrowotne (9%) 155,32 155,32 180,00
F Składka na ubezpieczenie zdrowotne (7,75%) 133,75 133,75 155,00
G Zaliczka na podatek dochodowy do zapłaty 111,00 115,00 133,00
H Kwota do wypłaty 1.459,48 1.455,48 1.687,00
Obcią\
enia ZUS finansowane ze środków
I 369,60 369,60 -
pracodawcy
J Całkowity koszt zatrudnienia 2.369,60 2.369,60 2.000,00
10