Taraka: Herby






TARAKA







Sztuki rytualne,
symbole,
astrologia,
szamanizm,
Słowianie
Wydaje:Wojciech Jóźwiak

Istnieje od 1997 r.
422 publikacji, 692 stron





English
�eskż
Español

Nowości listopad '07

Poprzednie numery:

październik 2007
wrzesień 2007
sierpień 2007
lipiec 2007
czerwiec 2007
maj 2007
kwiecień 2007
marzec 2007
luty 2007
styczeń 2007
grudzień 2006
listopad 2006
październik 2006
wrzesień 2006
sierpień 2006
lipiec 2006
czerwiec 2006
maj 2006
kwiecień 2006
marzec 2006
luty 2006
styczeń 2006
grudzień 2005
listopad 2005
październik 2005
wrzesień 2005
sierpień 2005
lipiec 2005
czerwiec 2005
maj 2005
kwiecień 2005
marzec 2005
luty 2005
styczeń 2005
grudzień 2004
listopad 2004
październik 2004
lato VII-IX 2004




Spis treści



wg tematu:

-- wszystkie --
archetypy i symbole
astrologia
enneagram
etnologia
historia i archeologia
I-Cing
inne wydarzenia
literatura i recenzje
magia i huna
New Age i okultyzm
podróże
poezja
pogaństwo i neopoganizm
polityka i wolność
psychologia i psychoterapia
publicystyka i futurologia
religia (-oznawstwo)
Słowianie i ich poprzednicy
sny
szamanizm i neoszamanizm
sztuki rytualne
tarot
warsztaty i praktyki
wywiady, dyskusje, sondy

|| wirtualne książki
|| English







wg autora:


- wszyscy -

Aemilia
Alhean
Antosik
Arthurius
Ashby

Bażela
Brągoszewski
Buhner
Czartoryski
Derlatka
Dobrowolski
Eckert
Enenna
Frydrych

Goluba
Gomółka
Góralski
Górewicz
Green Star
Gronek
Halkiew
Hładki
Hoppal
Inqbus
Izdebska
Jaczewski

Jagodziński
Jalila
Jóźwiak
Jóźwiak, Ignacy
Jurko
Kalweit
Kamiński
Kierepka
Kita

Kolarzowski
Kosakowska
Kowalik
Lar
Lesiński
Lubiński
Łazar
Łuczaj
Łukaszewicz-Bernady

Maceowen
Mactire
Markiewicz
Marks
Metzner
Michalik
Michał Apostata
Miniszewski
Misiuna

Miszczuk
Molka
Moszyński
Możdżyński
Niczyporuk
Obarski
Olesińska
Palusiński
Pankalla
Pawłowska

Piotrowski
Purzycka
Radzikowska
Rau
Reszuta
Rodziewicz
Rozmus
Ruszczycki
Rzepecki
Sady
Sarah Łuczaj

Sarkan
Senda
Sieradzan
Skiba
Sobczak
Spaczyński
Stawiszyński
Steinberg
Tarnas
Therion

V.Ziutek
Wagner
Waluszko
Wirpsza
Zagaja
Zapolska
-dyskusja-
-redakcja-
-różni autorzy-






Pierwsza 20-tka


Co to znaczy TARAKA?
O nas
Wydawca
Autorzy

Linki
Co piszą inni
Copyright (C)
Reklamuj się w Tarace
Zaprenumeruj Tarakę!


Fundacja...
Kurs astrologii - info
strona Kursu astrologii »


Magiczne pogotowie czyli Działanie przez Psy











Promuj Tarakę:









O nas •
Wydawca •
Autorzy •
Sztuki rytualne •
Astrologia •

Fundacja •
Linki


Warsztaty szamańskie •
Astrologia •
Tarot •
Zodiak •
Cykl Saturna •
Sny •
Kosmologia Słowian

Neopoganie •
Kupała •
Sarmacya •
Enneagram 1 •
Enneagram 2 •
Blake •
Kobieca seksualność








polecamy:

« Kurs astrologii

« Astrologia samopoznania

Taraka/blog »

« Ajurweda w Wiśle

« Niewygodna Prawda

« Tworzenie Rzeczywistości

« Warsztaty transformacyjne

« Sylwester tantryczny

« Ho'oponopono

Cud bycia razem »

« Warsztaty Bruce'a Moena

« Spotkania diadowe

« Dla mężczyzn w Nowej Silnej

« Śladami La Loby

« Canto Hondo

« Warsztaty w Solaris

« Sylwestrowi Kolędnicy

« Roczna Szkoła Huny

« Ma-uri Ścieżka Tańczących Uzdrowicieli

« 13 Matek

« Magiczne pogotowie



















« Centrum Terapii
Uzależnień Duchowych






















Tu może być Twój link, logo, baner lub recenzja.
Zobacz:
'Taraka poleca' czyli reklamuj się u nas!









8 maja 2006
Wojciech Jóźwiak
Herby
O słowiańskich śladach w polskich herbach

Już Zorian Dołęga Chodakowski, pierwszy, który zaczął poszukiwania
rodzimej słowiańszczyzny, w pisanym "w Sieniawie nad Sanem" w 1818 roku
artykule "O sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem",
zwraca uwagę, że polskie herby szlacheckie są ważnym a niedocenianym
źródłem do studiów nad dawną słowiańską kulturą. Temat ten po prawie
200 latach podjęli byli Marek Cetwiński i Marek Derwich w wydanej w
1987 r. książce "Herby, legendy, dawne mity" [HLDM].
Głównym polem ich poszukiwań były legendy herbowe, podania dotyczące
okoliczności powstania i nadania herbu, więc z reguły przygody
heroicznych praprzodków herbowego rodu. Trochę na marginesie rozważań
wrocławskich historyków pozostały herby jako przekaz graficzny. I tym
tu chciałbym się zająć.

1. Korczak i potrojenie
W wielu herbach widzimy potrojenie motywu lub symetrię trzykrotnego
obrotu (trykwetru), lub symetrię dwuboczną, gdzie środkowy element
oflankowany jest dwoma pobocznymi, dając także liczbę trzy. W herbie
Belina są trzy podkowy, Bełcz ma trzy strzały bez grotów, Bersten trzy
koła od wozu, Broda trzy krzyże ułożone radialnie, Chocimierski tak
samo troje grabi, Cholewa dwie klamry symetrycznie po bokach miecza,
Cielątkowa trzy rogi księżyca z gwiazdami, Czawuja i Dąbrowa symetrię
dwuboczną, Doliwa trzy heraldyczne róże "w skos", Dryja takież w skos
trzy heraldyczne kamienie, Godzięba drzewo o symetrycznych trzech
wierzchołkach. Na 40 pierwszych herbów wziętych z zaimprowizowanej
alfabetycznej listy, 12 jest potrojonych.


Godła herbów; górny rząd: Belina, Bełcz, Bersten, Broda;
środkowy rząd: Chocimierski, Cholewa, Cielątkowa, Czawuja (jeden z wariantów);
dolny rząd: Dąbrowa III, Doliwa, Dryja, Godzięba.

Symbolikę liczby trzy omawia szczegółowo Artur Kowalik w książce "Kosmologia danych Słowian". [KDS 365...]
Trzy jest liczbą symbolizującą środek, centrum, a w mitologicznym
myśleniu środek w ogóle, centralny punkt czegokolwiek, odsyła do
wielkiego centrum, jakim jest środek świata, jego najważniejszy punkt,
gdzie łączą się rozdzielone zwykle poziomy świata: ziemia i niebo,
łączą się sprzeczne zwykle żywioły: woda i ogień, łączą się
komplementarne siły: męskie i żeńskie, boskie i ludzkie; a ów środek ma
sens nie tylko przestrzenny, lecz i czasowy, bowiem od niego w myśl
mitu rozpoczęło się stwarzanie świata. Mając do dyspozycji przestrzeń
dwuwymiarową, na przykład powierzchnię ziemi lub jakiegoś zdobionego
przedmiotu, środek zaznaczymy jako koło z punktem w środku, koło w
kole, koło z promieniami, jako promienie wychodzące ze środka, także
jako zagięte promienie pokazujące kierunek krążenia, skąd dalej
swastyka i trykwetr, albo jako przecinające się dwie linie, stąd krzyż
i krzyż w kole. Wszystkie te symbole występują powszechnie,
prześledzimy je także w herbach.
Dysponując jednak przestrzenią jednowymiarową, a tak jest wtedy,
kiedy jakieś przedmioty stawia się obok siebie, w rzędzie, a nie jeden
za lub nad drugim, żadnego z wymienionych poprzednio znaków nie
stworzymy. Pozostaje wtedy narysowanie (lub ustanowienie innym
sposobem) jednego przedmiotu i dodanie mu dwóch po bokach dla
zaznaczenia jego wagi. Wszystkie trzy przedmioty mogą być także
jednakowe, bo już to, że jeden znajduje się pomiędzy dwoma, wyróżnia go
i odróżnia od dwóch pobocznych i wskazuje na jego szczególność. Trzy
jednakowe przedmioty w rzędzie jest to minimalny zestaw sposobów, przy
pomocy których można pokazać, że coś jest w środku.1

Herby takie, jak Doliwa (trzy róże, róża jest wyraźnie obcym
europejskim heraldycznym importem), Dryja (trzy "kamienie", też
import), Godula (trzy lilie, jak wyżej), Grzymała (trzy wieże - poza
tym do znudzenia typowy emblemat herbów miejskich), Gryzima (trzy lisy)
lub Zerwikaptur (trzy kozie głowy) zawierają potrojenie jakiegoś
szczególnego emblematu. Generycznym byłby tu herbowy rysunek,
zawierający potrojenie czegoś, co samo nie ma znaczenia. Bliski
ideałowi jest tu herb Nabra (częściej notowany jako Nabram 2),
który w jednej ze swoich odmian przedstawia trzy pionowe czarne pasy na
białym tle. Jest w nim więc zobrazowana idea centralności - w
jednowymiarowej przestrzeni - w stanie czystym.



Godło herbu Korczak

Bliski ideałowi jest też herb Korczak, przedstawiający (w swym
godle, dla ścisłości) trzy "wręby" - czyli, w istocie poziome kreski.
Konwencjonalnie rysuje się je tak, że dolna jest krótsza, górna dłuższa
od środkowej, lecz zapewne pierwotnie ich długość była nieistotna i
raczej były jednakowe, a zróżnicowano je gwoli harmonijnego
zakomponowania na herbowej tarczy. Termin "wręby" używany, jak się
wydaje, do opisu ("blazonowania") tylko tego jednego herbu, można uznać
za wskazówkę, czym te trzy kreski były pierwotnie: "wrąbanymi" na
granicznym drzewie lub słupie znakami granicznymi. Zresztą Wręby lub
Karby to nazwy zamiennie używane dla tego herbu. [HRP 131]Trzy
kreski będące obrazem środka wycinano na granicach, żeby w miejscach
tych osadzić magiczną moc obecną w środku, by chroniła obszar będący
własnością. 3

Przy okazji zobaczmy, jak powikłaną materię znaczeniową
przedstawiają sobą herby: słowo Korczak, pozornie rodzime,
etymologicznie ma na końcu "g"; korczag to pożyczka turecka
oznaczająca dzban, pojemnik na płyny, a przyjęta pisownia i po części
znaczenie jest skutkiem kontaminacji ze słowiańskim słowem "korzec"
('czerpak'), które (wg. Bańkowskiego [ESJP I 796, 799]) od tego samego rdzenia, co 'czerpać'. Ów korczak-czerpak znalazł się w klejnocie herbu, a w nim "wyskakujący" pies. 4
Pies ilustruje legendę tego herbu, iż przodek-założyciel uratował kraj
(Węgry, bo herb ma być z Węgier) od fatalnej pomyłki, kiedy to po
śmierci Attyli (Węgrów zwyczajowo utożsamiano z Hunami) starszyzna
postanowiła obrać nowym królem tego, kto pierwszy wejdzie do pewnej
sekretnej komnaty. Pierwszy wszedł pies i został koronowany, ale
następnie ścięty przez przodka Korczaków, który na jednym zamachem
dokonał zbrodni królobójstwa, ale i czynu chwalebnego, uwalniając kraj
od psiej władzy. [HLDM 99...] Legenda ta
natychmiast kojarzy się z instytucją archaicznego "zastępczego króla",
zabijanego po paru dniach pozornych rządów. Pod wpływem legendy trzy
wręby w godle uznano za obraz trzech wielkich węgierskich rzek, Dunaju,
Sawy i Cisy, które bohater przepłynął, ratując się po swym czynie
ucieczką.



Godła herbów Korczak i Korczbok (2 odmiany)

Jednak może te trzy rzeki mają jakieś drugie dno, gdyż obok herbu
Korczak istnieje niepokojąco podobny co do nazwy herb Korczbok, w
którym trzy korczakowe kreski zamieniły się w trzy tak samo ułożone
ryby (karpie, jak chcą heraldycy). Ryba leży w semantycznym pobliżu
rzeki; Węgrzy w takimż pobliżu stepowców Turków, od których słowo korczak, a może i korczbok.
Trzy kreski Korczaka przywołują też skojarzenie z trygramami Yijing,
chińskiej kanonicznej wróżebnej Księgi Przemian. Skojarzenie wcale nie
tak fantastyczne, jakim w pierwszej chwili by się zdawało! Z Chin -
przez Step - do Słowiańszczyzny wcale nie było tak daleko, a Kazimierz
Moszyński w "Kulturze ludowej Słowian" odnotowuje znaną mu naocznie z
Huculszczyzny (ale praktykowaną także u Serbów, Bułgarów, Węgrów,
Rumunów i Wielkorusów) wróżbę z 40 lub 41 ziarn bobu, których zbiór
dzielono na kupki i odliczano po cztery w sposób uderzająco podobny do
tamtej chińskiej wróżby z patyków krwawnika. [KLS II-1 379-381] (Czy tajemnicze rosyjskie słowo sorok - czterdzieści - nie wzięło się właśnie stąd, znacząc 'so-rok' czyli "współ-umówienie się", z siłami-duchami, z którymi należało dogadać się przy wróżeniu?)
Jak widać, pole znaczeniowe herbu Korczak kieruje uwagę ku tej
stronie świata, z którą Słowianie mają więcej wspólnego, niż chcieliby
dziś przyznać - ku południowemu wschodowi, w stronę Wielkiego Stepu z
jego obrzeżami, z których przecież kiedyś przybyliśmy.

2. Kaukaski ślad Abdanka

Godło herbu Abdank
Abdank, zwany także Awdaniec lub Habdank, Habdaniec, wyobraża wzór
zwany łękawicą czyli łękawką - za tajemniczą nazwą herbu idzie prawie
równie niejasna nazwa rysowanego na nim znaku. Znak ten wydaje się
niczego nie przedstawiać, kształt ma abstrakcyjny: litery "W" lub
raczej podwojonego "V", bo obie połówki są symetryczne. Słowo "łękawka"
wyprowadzane jest od "łęku", czyli łuku jako wygięcia, co kojarzy się z
meandrująca rzeką. [ESJP II 98] Czy ślad ten
prowadzi do genezy znaku, na razie nie rozstrzygajmy. Od
najdawniejszych czasów nazwa Abdank była niezrozumiała, przy tym jawnie
nie-polska. Tłumaczono ją niemieckim zwrotem hab dank -
"dziękuję" - którym jakoby miał podziękować cesarz Henryk V w 1109 roku
polskiemu posłowi Skarbkowi z Góry, kiedy to ów zaprowadzony do
cesarskiego skarbca dorzucił doń własny pierścień ze słowami "idź złoto
do złota, my Polacy w żelazie się kochamy i żelazem bronić się
będziemy". Nazwę herbu próbowano też tłumaczyć ze skandynawskiego lub
pruskiego. [HLDM 28-31] Mnie kiedyś zastanowiło słowo avd - 'siedem' w języku osetyńskim [JI I 199].
Choć zapewne nie ma ono nic wspólnego z tym herbem, to jednak
naprowadza na obiecujący trop. Osetyńczycy są potomkami dawnych
Sarmatów-Alanów, przetrwałych w środkowej części Kaukazu, jak również
ich język wywodzi się od starożytnego alańskiego. Tadeusz Sulimirski w
wydanej w 1979 r. książce "Sarmaci" podtrzymuje hipotezę o sarmackim
pochodzeniu jakiejś części polskiej szlachty. [Sar 201-2]
Hipoteza ta wpisuje się w szerszy model kontaktów irańsko-słowiańskich,
w tym także sarmackich. Krótko streszczając, jest prawdopodobne, że
Alanowie, a także Antowie, Serbowie i Chorwaci włączyli się do
kształtującego się w końcowej fazie Wędrówki Ludów ekspansywnego etnosu
Słowian, i być może, będąc konnymi stepowymi koczownikami, służyli
pieszym rolnikom-Słowianom jako ochroniarze-konnica, od czego poszła
ich rola wojennej elity, więc późniejszej szlachty. Poszlaką jest tu
zauważone przez Sulimirskiego podobieństwo niektórych polskich herbów
do sarmackich tamg.
Tamgi są znakami właśnościowymi rodzinnymi i rodowymi używanymi na
wielkim obszarze Stepów i sąsiednich krain. Zapewne znane są też w
Osetii, ale informacji stamtąd nie znalazłem, natrafiłem za to - w
witrynie adygi.ru
- na zbiór ponad 300 tamg z Abchazji, a więc zachodnich sąsiadów
Osetyńczyków. Figuruje tam znak identyczny z Abdankiem, ta sama
"łękawka", i nazywa się abdeiba! Identyczność trzech głosek na
początku obu słów, w dodatku niespotykanych gdziekolwiek indziej w
języku polskim, nie może być przypadkiem. Można to uznać za dowód
wspólnego pochodzenia obu znaków.


Abchaskie tamgi nr 2-5, o nazwach kolejno: abdaa (2), abdeiba (3-5). Tamga abdeiba nr 4 jest identyczna z godłem herbu Abdank. Wg artykułu Abchazskie tamgi.

Czy faktycznie od Sarmatów, których jedna gałąź poszła do
Wielkopolski (Abdank pierwszy raz wystąpił na pieczęci Dobiesława
sędziego kaliskiego w 1343 r. [HLDM 29]) a
inna na Kaukaz? Bo jest drugi kaukaski ślad, mianowicie
Awarowie-Obrowie, którzy pod wodzą chana Bajana najechali Nizinę
później zwaną Węgierską i w 567 roku pobili i zniszczyli Gepidów, a
Longobardów przegnali do późniejszej Lombardii. Br�ckner [SEJP 378]
ustanowił slawistyczny stereotyp, iż od etnonimu Awarów zwanych przez
Słowian Obrami-Obrzynami, poszło słowo "olbrzym" - porównaj wzmiankę w
"Powieści minionych lat" jak Obrowie gnębili słowiańskich Dulębów
zaprzęgając ich niewiasty do wozów [PML 10]; jednak Bańkowski zaprzecza tej etymologii uważając ją za niemożliwą podobnie jak *Litwim z Litwina [ESJP II 352-3].
Awarowie przez półtora wieku tworzyli państwo, w którym Słowianie byli
większością; w 810 roku zostali pokonani i rozbici pospołu przez
Franków pod Karolem Wielkim i Bułgarów pod chanem Krumem i w ciągu
następnego półwiecza zasymilowali się ze Słowianami. Awarów panońskich
uważa się za etnicznych Turków, nie mających nic wspólnego ze
współczesnymi Awarami z Dagestanu, mówiącymi językiem z rodziny
północnokaukaskiej, a więc zapewne luźno spokrewionym i z abchaskim.
Jednak tureckość Awarów stepowych nie jest dowiedziona! - równie dobrze
mogli mówić po kaukasku i stamtąd się wywodzić; ostatecznie na Stepie
nie sami Turcy żyli, a ekspansywne związki stepowych ludów gromadziły
się wokół jednego plemienia, które dawało swoją nazwę, lecz z reguły
obejmowały wiele odmiennych języków; tak było choćby z ugrofińskimi
Madziarami, którzy wciągnęli tureckich Onogurów-Węgrów. Nie wykluczone
więc, że "nasi" Awarowie byli Kaukazczykami, 5
a w każdym razie okres formowania się Słowiańszczyzny zawierał
wydarzenia, które budowały pomost między dorzeczem Wisły i Warty a
Kaukazem. Rzecz warta jest lepszego zbadania. 6


W zbiorze abchaskich tamg z adygi.ru jest więcej znaków, które uderzająco przypominają lub wręcz są identyczne z polskimi herbami, o czym więcej później.


Wojciech Jóźwiak
6-8.05.2006



Przypisy


1. Przy okazji zauważmy, że
powyższa zasada generuje "trójce święte", do których akurat podstawowa
katolicka Trójca Boga Ojca, Syna i Ducha św. nie należy, ponieważ nie
ma centralnej postaci, a w przestrzeni raczej skłania do ustawienia
poszczególnych jej postaci w pionie niż w rzędzie: Bóg Ojciec na górze,
Syn w dole, Duch pomiędzy nimi. Chciałoby się dodać, że prócz trzech
Osób Boskich konieczny jest element czwarty: grawitacja, wektor siły
ciężkości, który je porządkuje. Ale zostawmy to spostrzeżenie, jako nie
należące do tematu. Trójce które miałem na myśli, to: trzy krzyże na
Golgocie, Jezus Ukrzyżowany pomiędzy Łotrami, Jezus Ukrzyżowany i dwie
Niewiasty pod krzyżem - zwykle Maryja i Maria Magdalena; Jezus stojący
i te same Niewiasty po jego bokach - takie wyobrażenie można zobaczyć
np. w Leśnie na Kaszubach lub w kaplicy pod Rusinową Polaną w Tatrach.
Dalej: Jezus w towarzystwie świętych Piotra i Pawła, albo pośród Maryi
i św. Jana Chrzciciela. Także trzy Osoby Trójcy przedstawiane na
wschodnich ikonach jako trzej identyczni brodaci mężczyźni. Trzej
archaniołowie Rublowa. Od kilku lat w polskich kościołach formuje się
kolejna trójca, złożona z Jezusa, Maryi i Papieża Jana Pawła II.

2. Bartosz Paprocki [ HLDM 95]
podaje legendę, jakoby herb ten pierwotnie był Korczakiem, który
obrócono pionowo za karę na pamiątkę zbrodni bratobójstwa, którą
popełnił Nabram herbu Wręby czyli Korczak. Wg J. Szymańskiego [HRP 185] nazwa Nabram zamiast Nabra jest starym błędem kopisty.

3. Wyznawcy Śiwy w tej samej funkcji
używają pomalowanych na cynobrowo kamieni: tutaj medium ściągającym na
granice moc centrum (upostaciowioną w bogu Ganeśi) jest co innego - nie
trzykrotność, ale szczególny kolor.

4. Istnieje odmiana herbu Korczak przestawiona, gdzie wręby są w klejnocie, a pies w naczyniu w godle.

5. Bańkowski za dowód, że tak właśnie było, podaje słowo ogar, stpl. ogarz, w języku awarskim eger, w czerkieskim (pokrewnym abchaskiemu) hager. [ESJP II 394]

6. Przy okazji wzmianki o Awarach
warto zauważyć, że z narodów słowiańskich tylko Polska przeszła
"upaństwowienie", czyli proces przejścia od stosunków przed-państwowych
do państwa, samodzielnie, tj. bez obcego najazdu i bez importu warstwy
wyższej. Wschodnich Słowian zebrali w państwo Normanowie, od nich też
ten kraj nazwał się Rusią; Słowian Południowych na znacznie szerszym
obszarze niż dzisiejsza Bułgaria zorganizowali tureckoplemienni
Bułgarzy; Słowian panońskich wraz z dzisiejszą Słowacją, Chorwacją a
zapewne również Czechami podobnie zdominowali Awarowie, wkrótce
zastąpieni przez Madziarów. Słowenia trafiła pod Bawarów, Łużyce pod
Sasów. Prócz Polski własną drogą szli Obodryci, Wieleci i Pomorzanie,
ale pokonani przez Niemców nie przetrwali początków średniowiecza.
Oryginalność polskiej drogi historycy powinni poważniej potraktować.


Literatura cytowana:
ESJP - Andrzej Bańkowski, Etymologiczny słownik jezyka polskiego, Warszawa 2000
HLDM - Marek Cetwiński, Marek Derwich, Herby, legendy, dawne mity, Wrocław 1989 (II wyd.)
HRP - Józef Szymański, Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku, Warszawa 2001
JI - pod red. L. Bednarczuka, Języki indoeuropejskie, Warszawa 1986
KDS - Artur Kowalik, Kosmologia dawnych Słowian, Kraków 2004
KLS - Kazimierz Moszyński, Kultura ludowa Słowian, Warszawa 1967 (II wyd.)
PML - Powieść minionych lat, Wrocław 1999
Sar - Tadeusz Sulimirski, Sarmaci, Warszawa 1979
SEJP - Aleksander Br�ckner, Słownik etymologiczny jezyka polskiego, Kraków 1927, przedruk 1989


informacje o autorze
Wersja do druku


ENGLISH |

Nowości |
Spis treści |

Astrologia |
Archetypy i symbole |
Szamanizm |
Warsztaty i praktyki |
Słowianie |
Historia i archeologia |
Pogaństwo i neopoganizm |
Religie |
Etnologia |
I-Cing |
Tarot |
Enneagram |
Sny |
Literatura i recenzje |
Publicystyka i futurologia |
Polityka i wolność |
Podróże |

Wirtualne książki |
Klub i kurs astrologii |

e-mail: [e-mail]




Astrologia •
Znaki zodiaku •
Cykl Saturna •
Cykle 5/7 •

Tarot i zodiak •
Tarok-tarot •

Enneagram •
Enneagram wg Wirpszy •

I-Cing z Mawangdui •

Kobieca seksualność •
Blake •
Sny •
Śmierć i inicjacja •
Niebo fizyków •
Neopoganie •


Warsztaty szamańskie •
Bęben •
Warsztaty kronika •
Ekstatyczne pozycje •
Tlenem •
Słowiański szamanizm •
Kupała •
Kult ognia •
Raróg •
Góry milczenia •


Szamani i bogowie •
Edukacja szamana •
Wysoka Selva •


Biblia szamanów •
Jahwe •
Oran Mor •
Godzamba •


Kosmologia Słowian •
Pochodzenie Słowian •
Sarmacya






_uacct = "UA-2421835-1";
urchinTracker();


Copyright (C) by Wojciech Jóźwiak 1997-2007
Rozpowszechniane niniejszego tekstu lub jego części, zarówno
w zapisie elektronicznym jak i na papierze, wymaga zgody Wydawcy.