ĆWICZENIA TERENOWE Z OGÓLNEJ UPRAWY ROLI I ROŚLIN ORAZ HERBOLOGII
Stacja Doświadczalna Wydziału Rolnictwa i Biologii w Skierniewicach
W czasie ćwiczeń terenowych z ogólnej uprawy roli i roślin oraz herbologii zostaną wykonane nastę-
pujÄ…ce zadania:
·ð ocena aktualnej wilgotnoÅ›ci gleby
·ð weryfikacja wystÄ™powania podeszwy pÅ‚użnej
·ð porównanie i ocena sposobów uprawy roli i techniki siewu nasion
·ð okreÅ›lanie faz rozwojowych i obsady roÅ›lin uprawnych
·ð ocena pÅ‚odozmianu
·ð demonstracja magazynu na Å›rodki ochrony roÅ›lin i stanowiska do mycia opryskiwaczy
·ð rozpoznawanie siewek chwastów
·ð ocena zachwaszczenia roÅ›lin uprawnych
Ogólna uprawa roli i roślin
Zadanie 1.2. Pomiar i porównanie aktualnej wilgotności gleby z wilgotnością odpowiadającą polo-
wej pojemności wodnej
Dokonaj pomiaru (w trzech powtórzeniach) aktualnej wilgotności gleby (Wakt.) w warstwie ornej za
pomocą miernika TDR oraz porównaj (i oceń) poziom aktualnej wilgotności w stosunku do wilgotności gleby
odpowiadającej polowej pojemności wodnej (PPW). Jeśli poziom Wakt. jest mniejszy niż PPW, oblicz, ile
wody, np. w postaci opadu może gleba jeszcze zatrzymać (zretencjonować) w warstwie ornej 0-25 cm.
Wilgotność aktualna (Wakt.) w porównaniu do polowej pojemności wodnej (PPW) w warstwie ornej gleby
(wartość PPW podaje prowadzący)
Powtórzenie Wakt. w % obj. PPW w % obj.
1
2
3
Åšrednio
Wnioski& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zawartość wody w warstwie ornej gleby (0-25 cm) oraz ilość wody, którą gleba może jeszcze w tej warstwie
zretencjonować
Średnia aktualna zawartość Zawartość wody przy Ilość wody którą gleba może jeszcze zretencjo-
wody w warstwie 0-25 cm PPW w warstwie 0-25 cm nować w warstwie 0-25 cm
% obj. t·ha-1 mm % obj. t·ha-1 mm t·ha-1 mm
1
Wnioski: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .....................................................
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 1.3. Ocena czy wilgotność aktualna gleby odpowiada optymalnej wilgotności uprawowej
W celu zdiagnozowania, czy gleba uzyskała wilgotność uprawową optymalną, przeprowadz
badania
organoleptyczne próbek gleby pobranych szpadlem z całej głębokości warstwy uprawnej. Przy optymalnej
wilgotności uprawowej gleba ściśnięta w garści nie lepi się, lecz kruszy, a swobodnie rzucona z wysokości 1
m rozpada siÄ™ na grudki.
Celem uzyskania odpowiedzi na pytanie, czy wilgotność aktualna gleby mieści się w zakresie wilgot-
ności optymalnej, można także wykorzystać dane z zadania nr 1.2. Wystarczy aktualną wilgotność porównać
z danymi podanymi przez IUNG, wg których optymalna wilgotność uprawowa dla gleb bardzo lekkich i lek-
kich wynosi ok. 10% wagowych, dla średnich i ciężkich odpowiednio 13-18% oraz 23% wagowych.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 1.4. Sprawdzenie występowania podeszwy płużnej na podstawie pomiaru zwięzłości gleby
Występowanie podeszwy płużnej można stwierdzić m.in. poprzez pomiar zwięzłości gleby w po-
szczególnych warstwach, do głębokości ok. 45 cm. Na ćwiczeniach oznaczanie zwięzłości gleby zostanie
przeprowadzone za pomocą sondy hydraulicznej wciskanej w glebę ręcznie. Przy przeliczeniach jednostek z
N na kPa (1Pa = 1N·m-2), należy mieć na wzglÄ™dzie to, że powierzchnia stożka którym zakoÅ„czona jest iglica
sondy wynosi 2 cm2.
Oznaczanie zwięzłości gleby
Warstwa Odczyt w N Zwięzłość
w cm w kPa
I II Åšrednio
0-5
5-10
10-15
15-20
20-25
25-30
30-35
35-40
40-45
Na podstawie danych zamieszczonych w powyższej tabeli należy sporządzić wykres zwięzłości gleby
w poszczególnych warstwach i dokonać oceny, czy uzyskane wyniki potwierdzają występowanie podeszwy
płużnej.
2
Wykres zwięzłości gleby
Ocena zwięzłości gleby i wnioski dla praktyki rolniczej& & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 3. Pomiar i ocena głębokości orki
Podczas wykonywania orki dokonaj pięciu pomiarów głębokości orki bruzdomierzem. Wyniki wpisz
do poniższej tabeli, a następnie oblicz średnią głębokość orki oraz współczynnik równomierności głębokości.
Pomiar głębokości orki i ocena równomierności głębokości (planowana głębokość orki wynosi & & .. cm)
Pomiar Głębokość w cm Średnia głębo- Odchylenie stan- Współczynnik równomierności
kość w cm dardowe głębokości orki w %
1
2
& & & .. & & & .. & & & ..
3
4
5
Ocena głębokości orki& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Współczynnik równomierności głębokości obliczamy wg wzoru:
R = 100 - (S/X)·100
gdzie R  równomierność głębokości wyrażona w %, S  odchylenie standardowe, X  średnia głębokość
orki.
3
Odchylenie standardowe niezbędne do obliczenia współczynnika równomierności głębokości orki ob-
liczamy w sposób uproszczony dzieląc różnicę między maksymalną i minimalną wartością głębokości przez
współczynnik którego wartość dla 5 pomiarów wynosi 2.
Zadanie 5. Porównanie orki zagonowej i jednostronnej
Na podstawie przeprowadzonej demonstracji, porównaj sposób wykonania, występowanie bruzd i
grzbietów oraz praco- i energochłonność orki zagonowej i orki bezzagonowej (jednostronnej).
Porównanie orki zagonowej z orką jednostronną
Cechy orki Orka zagonowa Orka jednostronna
Czy konieczny jest podział szerokie-
go pola na składy i dlaczego
Zastosowany rodzaj/typ pługa
Rodzaje nawrotów na uwrociach
Obecność bruzd i grzbietów na za-
oranym polu
Pracochłonność i zużycie paliwa
Wnioski dla praktyki rolniczej& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..&
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Zadanie 6. Ocena efektów przedsiewnej uprawy gleby narzędziami działającymi na glebę biernie i
czynnie
Na podstawie przeprowadzonej demonstracji, oceń efekty przedsiewnej uprawy gleby biernym zesta-
wem (kultywator + wał strunowy) oraz glebogryzarką (działanie czynne na glebę).
Porównanie efektów uprawy gleby narzędziami działającymi na glebę biernie i czynnie
Efekty uprawy Kultywator+wał strunowy Glebogryzarka
Działanie na glebę pod-
czas pracy
Wyrównanie powierzchni
pola, obecność brył
Potrzeba dalszego dopra-
wienia przedsiewnego
gleby
Wnioski dla praktyki rolniczej& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
4
Zadanie 7. Ocena skutków uprawy gleby pługiem (uprawa płużna) oraz agregatem do uprawy ścierni-
ska (uprawa bezpłużna)
Na podstawie przeprowadzonej demonstracji, porównaj i oceń efekty uprawy gleby pługiem oraz
agregatem do uprawy ścierniska składającym się z & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Porównanie efektów uprawy gleby pługiem oraz agregatem ścierniskowym
Efekty uprawy PÅ‚ug obracalny
Agregat ścierniskowy
Stopień odwrócenia gleby
Zaleganie resztek pożniwnych na
powierzchni pola
Potrzeba doprawienia gleby
Prędkość robocza, wydajność,
oszczędność czasu i paliwa
Wnioski dla praktyki rolniczej& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 8. Porównanie przedsiewnej uprawy roli oraz techniki siewu nasion
zależnie od systemu uprawy roli
Na podstawie przeprowadzonych demonstracji oraz wiedzy wyniesionej z ćwiczeń i wykładów, po-
równaj uprawę przedsiewną (zespół zabiegów przedsiewnych pod oziminy) oraz dobór odpowiednich siewni-
ków zależnie od stosowanego systemu uprawy roli.
Porównanie przedsiewnej uprawy roli oraz techniki siewu nasion zależnie od systemu uprawy roli
Zabiegi Uprawa płużna Uprawa bezpłużna Siew bezpośredni
Uprawa podstawowa: nazwa
zabiegu i narzędzia
Uprawa uzupełniająca: nazwy
zabiegów i narzędzi
Stosowanie herbicydów niese-
lektywnych w okresie przed-
siewnym
Pokrycie gleby resztkami po-
żniwnymi w okresie siewu
Dobór siewnika: typ siewnika,
typ redlic, masa siewnika
Wnioski dla praktyki rolniczej& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
5
Zadanie 9. Określanie stadiów rozwojowych w skali BBCH i obsady roślin
Określanie obsady rzeczywistej dla siewu wąskorzędowego
·ð Zmierzyć odlegÅ‚ość miÄ™dzy 11 rzÄ™dami (10 miÄ™dzyrzÄ™dzi).
·ð Policzyć kilkakrotnie liczbÄ™ roÅ›lin w losowo wybranych odcinkach rzÄ™du o dÅ‚ugoÅ›ci 1 m  obli-
czyć średnią
Odległość między rzędami 125 cm :10 międzyrzędzi = 12,5 cm
Ilość rzędów na 1m bieżącym 100 cm : 12,5 cm = 8
policzona ilość roślin na 1m rzędu wynosi 48
Liczba roÅ›lin na 1 m2 wynosi 8 ·48 = 384
Odległość roślin w rzędzie wynosi średnio 100 cm : 48 = 2,1 cm
Po rozkrzewieniu zbóż można policzyć nie liczbę roślin, ale liczbę z
dz
beł w rzędzie; nie wylicza się odle-
głości roślin w rzędzie.
Określenie obsady rzeczywistej dla roślin uprawianych w szerokie rzędy
·ð Zmierzyć odlegÅ‚ość miÄ™dzy np 6 rzÄ™dami (5 miÄ™dzyrzÄ™dzi)
·ð Policzyć rozstawÄ™ rzÄ™dów 375 cm : 5 = 75 cm
·ð Obliczyć na jakiej dÅ‚ugoÅ›ci rzÄ™du należy policzyć roÅ›liny, aby odpowiadaÅ‚o to 1m2 (obsada to
liczba roślin na 1m2 )
10000 cm2 : 75 = 133 cm
·ð W rzÄ™dzie na 133 cm uzyskano wynik 4 roÅ›lin  obsada wynosi 4 roÅ›liny na 1 m2
·ð Obliczenie odlegÅ‚oÅ›ci roÅ›lin w rzÄ™dzie 133 cm : 4 = 33,25 cm
Pomiar należy wykonać w kilku powtórzeniach
6
Określić obsadę i stadia rozwojowe roślin uprawnych
Gatunek Stadium roz- Odległość Odległość Obsada (liczba roślin/m2)
wojowe między rzę- w rzędach
BBCH dami (cm)
(dla zbóż liczba z
dz
beł/m2)
(cm)
jęczmień jary X
pszenica jara X
żyto X X X
pszenżyto oz. X
ziemniak
Å‚ubin wÄ…skolistny
Interpretacja wyników& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..& &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 10. Analiza płodozmianu
Analizowany płodozmian jest rozplanowany na kompleksie& & & & & & & & & & & & & & & ..
1. Przedstawić rośliny na kolejnych polach płodozmianu w bieżącym roku, a następnie rozpisać płodo-
zmian na kolejne cztery lata
rok pole I pole II pole III pole IV pole V
2015
2016
2017
2018
2019
2. Obliczyć strukturę zasiewu:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
3. Ocenić dobór gatunków do płodozmianu
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .&
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
4. Wskazać rośliny poprawiające żyzność gleby
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
7
5. Obliczyć bilans materii organicznej za rotację płodozmianu. Jeśli bilans jest ujemny zaproponować
nowe z
ródła materii organicznej (międzyplon, przyorana słoma).
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Herbologia
Zadanie 1.
1.1. Opisz magazyn środków ochrony roślin
1.2. Opisz stanowisko do mycia sprzętu rolniczego (Biobed)
8
Zadanie 2.
Ocena zachwaszczenia metodą ilościową (ramkową)
Chwasty (szt./m2)
Grupa Gatunek Gatunki chwastów
w grupie suma
roślin roślin z podziałem na grupy biologiczne
biologicznej
Pszenżyto 1
ozime
2
3
Jęczmień 1
jary
2
3
Ziemniak 1
2
3
Objaśnienia: 1  jare; 2  zimujące i ozime; 3  trwałe
Sposób wykonania  metoda ilościowa (4 powtórzenia przy użyciu ramki o wymiarach & .... cm na .........
cm).
9
Zboża ozime
Zboża jare
Okopowe
Zadanie 3. Rozpoznawanie pokrojów chwastów i wybranych siewek gatunków jedno- i dwuliściennych
Gatunek chwastu Charakterystyka
10
Zadanie 4.
a) Przedstawić możliwości wykorzystania herbicydów nieselektywnych w doświadczalnictwie. Podać termin
ich stosowania
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..& .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..& .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& ..
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
b) Przedstawić działanie herbicydów selektywnych w wybranych roślinach
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
11