Protezy całkowite
e a a a a a e
e a a a e
e e e . .
e a e e a a a a a e
e e e e e e e e a e
e . a
Laboratorium  etap II
Magdalena Osiewicz*, P. M. Betker**
*Ze Studenckiego Koła Naukowego Katedry Protetyki Stomatologicznej
Modele pomocnicze i modele ro-
IS UJ Kraków
bocze wykonywane są przy użyciu
Opiekun Koła: dr n. med. Andrzej Gala
specjalnego zestawu do artykulacji
Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. med. Stanisław Majewski
o nazwie Matrix Patrix System
** Specjalistyczna Praktyka Protetyczna Lelystad, Holandia
 Split cast . System ten umożliwia
Streszczenie
ponowne umieszczenie modeli w ar-
W artykule opisano II etap wykonawstwa laboratoryjnego protez całkowi-
tykulatorze oraz reokluzję i kontro-
tych oraz IV wizytę pacjenta w gabinecie stomatologicznym. W laborato-
lę układu zwarcia po procesie zamia-
rium modele robocze wykonywane są przy użyciu Matrix Patrix System
ny wosku na akryl. Po wykonaniu
 Split cast . System ten umożliwia umieszczenie modeli w artykulatorze
wycisków czynnościowych, odlewa-
oraz reokluzję i kontrolę zwarcia po procesie zamiany wosku na akryl.
ne są modele robocze, których pod-
W odniesieniu do parametrów uzyskanych przez lekarza na III wizycie pa-
stawę kształtuje się przy użyciu fo-
cjenta, w laboratorium wyznaczane jest położenie przestrzenne i przebieg
remek (Ryc. 1a). Podstawę modelu
płaszczyzny protetycznej na wale wzornika górnego dzięki specjalnym urzą-
dolnego odlewa się w kształcie sze-
dzeniom. W trakcie IV wizyty klinicznej kontrola i korekta wału wzornika
ścioboku, a górnego w formie sied-
górnego ogranicza się do sprawdzenia przez lekarza czynności wykonanych
mioboku [1]. Foremki wyposażone
w laboratorium. Wyznaczane jest dotylne położenie żuchwy za pomocą cen-
są w bolce, na których umieszcza się
tralnego sztyftu podpierającego.
patryce (Ryc. 1b). Gips po przygo-
Summary
towaniu w mieszadle próżniowym
The article describes the second part of a laboratory manufacture process
nakładany jest zarówno na wyciski
and the fourth patient s visit in the dental office. In the laboratory casts are
czynnościowe jak i do foremek (Ryc.
made with the usage of the Matrix Patrix System  Split Cast . This system
1c). Zastosowanie mieszadła próż-
enables to place casts in the articulator, the reocclusion and to control the
niowego (Ryc. 2) umożliwia uzyska-
occlusion after the wax has been changed for acrylic resin. According to the
nie jednolitej konsystencji gipsu
parameters obtained by the dentist during the third patient s visit, in the
i gładkiej, bez obecności pęcherzy
laboratory, the spatial placement and run of the prosthetic plane on the occ-
powietrza powierzchni modeli [1, 2,
lusal rim are marked with the usage of special appliances. During the fourth
3]. Po uwolnieniu modeli roboczych
patient s visit the control and correction, performed by the dentist, of the
patryce znajdują się w ich podsta-
occlusal rim is limited to the propriety check of work done in the laboratory.
wie (Ryc. 1d).
The posterior mandible position, with the usage of main pivot is marked.
Wzorniki zwarciowe wykonywa-
Hasła indeksowe
ne są na sztywnych płytach szelako-
Protezy całkowite, model roboczy, wzornik protetyczny, Rim Former, cen-
wych (Ryc. 3). Na wysokości pierw-
tralny sztyft podpierający.
szych zębów trzonowych w lini
środkowej wzornika dolnego mon-
Key words
towany jest centralny sztyft podpie-
Dentures, plaster cast, occlusal rim, Rim Former, main pivot.
rający (Ryc. 5, 6). Na wale wykony-
Prace recenzowana
wane są nacięcia w celu lepszego
40
I Nr 3/2004
Protezy całkowite
połączenia z szybkowiążącym gip-
sem lub silikonem.
Kolejny etap to rejestracja położe-
nia przestrzennego i przebiegu płasz-
czyzny protetycznej na wale wzorni-
ka górnego. Położenie przestrzenne
płaszczyzny protetycznej jest równo-
znaczne z wysokością wału wzorni-
ka górnego, a jej przebieg odnosimy
do pomocniczych lini zewnątrzust-
nych [4]. Wysokość wału wzornika
1a
wyznaczana jest w odcinku przednim
i bocznym i była ona zarejestrowana
na III wizycie klinicznej za pomocą
Alma Denture Gauge lub Papillame-
tera i zapisana w dokumentacji pa-
cjenta. Brzeg wału w odcinku przed-
nim powinien przebiegać równolegle
do lini łączącej środek obu z
renic
przy patrzeniu w dal, a w odcinkach
bocznych przebieg wału jest równo-
legły do lini Campera łączącej skra-
1b
wek ucha i skrzydełko nosa [1, 2, 3,
4, 5]. Kontrola i korekta wału wzor-
nika górnego składa się z następują-
cych etapów:
1. Wstępna kontrola wysokości
i szerokości wału wzornika górnego
dokonywana jest przy pomocy urzą-
dzenia Alma Denture Gauge (Ryc. 4).
2. Wysokość wału wzornika gór-
nego dostosowywana jest za pomocą
urządzenia Rim Former. Rozgrzaną
końcówkę Rim Formera przykłada
1c
się w tylnym odcinku modelu i wał
kształtowany jest do indywidualnych
wartości zapisanych w dokumentacji
pacjenta (Ryc. 5).
3. Rejestracja przebiegu po-
wierzchni wargowej sztucznych zę-
bów w przednim odcinku wału wzor-
nika górnego polega na zbieraniu lub
nakładaniu wosku od strony przed-
sionkowej do wartości zmierzonych
przy pomocy Alma Denture Gauge
na III wizycie klinicznej.
Dzięki urządzeniom stosowanym
w laboratorium ulega skróceniu czas
wizyty klinicznej, gdyż kontrola
i korekta wału wzornika górnego
ograniczona jest do sprawdzenia
1d
przez lekarza czynności wykona-
Ryc. 1a, b, c, d. Wykonanie modeli roboczych przy użyciu Matrix Patrix System
nych w laboratorium przez technika
 Split cast . System umożliwia ponowne umocowanie modeli do artykulatora po
dentystycznego.
procesie zamiany wosku na akryl.
41
I Nr 3/2004
Protezy całkowite
Ryc. 3. Wzorniki protetyczne na sztywnych płytach szelakowych.
Ryc. 2. Mieszadło próżniowe do mieszania gipsu.
Ryc. 5. Za pomocą urządzenia Rim Former wał wzornika
górnego kształtowany jest do wartości zmierzonych i zapisa-
nych w dokumentacji na III wizycie pacjenta. Centralny sztyft
podpierający przymocowany do wzornika dolnego.
Ryc. 6. Ostateczna kontrola uzyskanych parametrów na wale
wzornika górnego. Rim Former kształtuje powierzchnie płasz-
Ryc. 4. Wstępna kontrola parametrów wzornika górnego za czyzny protetycznej w odcinkach bocznych równolegle do linii
pomocą Alma Denture Gauge. Campera, a w przednim odcinku równolegle do linii z
renic.
42
I Nr 3/2004
Protezy całkowite
Ryc. 7. Pośrednie wyznaczenie wysokości zwarciowej meto- Ryc. 8. Kontrola równoległości między powierzchnia wału
wzornika przednia a linią z
renic.
dą fonetyczną.
Ryc. 9. Kontrola prawidłowego przebiegu płaszczyzny pro- Ryc. 11. Wyznaczone zwarcie centryczne unieruchamia się
tetycznej w stosunku do linii Campera. za pomocą szybkowiążącego gipsu.
IV wizyta pacjenta w dokumentacji pacjen-
ta. Pomiar powtarza się
Wizytę rozpoczyna pomiar po- kilkakrotnie, a jednako-
średni wysokości zwarciowej meto- wy wymiar świadczy
dą fonetyczną połączoną z kontrolą o prawidłowym wyzna-
wyglądu twarzy (Ryc. 7). Przyrzą- czeniu wysokości spo-
dem Willisa, suwmiarką lub cyrklem czynkowej. Następnie
mierzy się odległość między zazna- od wysokości spoczyn-
czonymi uprzednio punktami orien- kowej odejmuje się
tacyjnymi na powłokach twarzy wielkość przeciętnej
[1, 2, 3]. W czasie zabiegu pacjent szpary spoczynkowej,
powinien być rozluz
niony, mięśnie wynoszącej ok. 2,0-4,0
twarzy w spoczynku, a czerwień warg mm, otrzymując wyso-
w lekkim kontakcie. Zaleca się, aby kość zwarciową [6].
pacjent wymawiał zgłoski O, M, Kolejny etap polega
a przy dz
więku  M zetknął lekko na kontroli parametrów
wargi. W tym momencie żuchwa wyznaczonych przez
przyjmuje położenie spoczynkowe technika dentystyczne-
[1, 4]. W tym położeniu mierzy się od- go w laboratorium na
ległość między punktami orientacyj- wale wzornika górnego. Ryc. 10. Wtapianie rozgrzanej metalowej płytki w wał
wzornika górnego.
nymi. Wyznaczoną wielkość zapisuje Do tego celu pomocne
43
I Nr 3/2004
Protezy całkowite
jest urządzenie zwane Bite Fork. Służy do ustalenia
równoległości między płaszczyzną protetyczną w od-
cinku bocznym a linią Campera oraz płaszczyzną pro-
tetyczną w przednim odcinku wału wzornika a linią
z
renic (Ryc. 8, 9). Kontrolowana jest widoczność
przedniego odcinka wału wzornika górnego spod wargi
oraz przebieg powierzchni wargowej przyszłych
sztucznych zębów. Następnie wyznacza się i rejestru-
je na wzornikach linie orientacyjne.
Lekarz lekko rozgrzewa płytkę metalową i wtapia
w wał wzornika górnego zgodnie z przebiegiem linii
Campera (Ryc. 10). Po wprowadzeniu wzornika górne-
go i dolnego (z centralnym sztyftem podpierającym) do
jamy ustnej kontrolowana jest wyznaczona wcześniej
wysokość zwarciowa. Wysokość zwarciową należy usta-
lić na centralnym sztyfcie podpierającym [2, 3, 7]. Po
wprowadzeniu obu wzorników do jamy ustnej pacjent
jest proszony o wykonanie ruchów żuchwą do przodu,
do tyłu oraz na lewo i prawo, trzymając rylec w stałym
kontakcie z górną płytką. Ruchy te powodują wyzna-
czenie na płytce tzw. łuku gotyckiego. Na szczycie wy-
kreślonego łuku, w miejscu wyznaczonego dotylnego
położenia żuchwy, przykleja się przez
roczysta płytkę
z otworkiem [2, 3, 6, 7, 8]. Następnie wprowadza się
wzornik do jamy ustnej pacjenta, który zamyka usta tak,
by sztyft podpierający został unieruchomiony w otwo-
rze płytki. Wyznaczone położenie przestrzenne żuchwy
w stosunku do szczęki unieruchamiane jest za pomocą
szybkowiążącego gipsu (Ryc. 11).
Wizytę kończy dobór koloru, kształtu i wielkości zębów.
Piśmiennictwo
1. Spiechowicz E.: Protetyka stomatologiczna. PZWL,
Warszawa, 2000.
2. Kalk W. I wsp.: De volledige gebitsprothese in woord
en beeld. Bohn Stafleu Van Loghum Houten, Diegem,
2001.
3. Kalk W. I wsp.: Uitgagspunten bij de dignostiek en
behandeling van de edentate patient. Bohn Stasfleu Van
Loghum Houten, Diegem, 1989.
4. Pasenkiewicz W.: Stomatologiczne protezy ruchome.
AM im. M. Kopernika Kraków, 1989.
5. Hoek van P. A.: Theoretische basisprincipes in de tand-
prothetiek. SNTI Busum, 1993
6. Majewski S.: Podstawy protetyki w praktyce lekar-
skiej i technice dentystycznej. SZS-W, Kraków, 2000.
7. Stós B., Wieczorek A.: Zastosowanie sztyftu podpie-
rającego i artykulatora Quic-Master do ustalenia prawi-
dłowego położenia przestrzennego żuchwy. Protet. Sto-
mat., 1996, XLVI, 6.
8. White Ge., Dubojska AM.: System konstrukcji protez
całkowitych w oparciu o artykulator Gerbera  Condyla-
tor. Quintessence, I, 4,1993.
44
I Nr 3/2004