Dziennik Ustaw Nr 98 6616 Poz. 898
898
ROZPORZŃDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPO¸ECZNEJ1)
z dnia 12 maja 2003 r.
w sprawie zasadniczych wymagał dla prostych zbiorników ciĘnieniowych2)
Na podstawie art. 9 ustawy z dnia 30 sierpnia niem zbiornik podlegajÄ…cy nadciĘnieniu wewn´trz-
2002 r. o systemie oceny zgodnoĘci (Dz. U. Nr 166, nemu wi´kszemu niÅ» 0,5 bara, przeznaczony do
poz. 1360 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 718) zarzÄ…dza si´, przechowywania powietrza lub azotu, spe"niajÄ…cy
co nast´puje: "Ä…cznie nast´pujÄ…ce warunki:
a) cz´Ä˜ci i elementy majÄ…ce wp"yw na wytrzyma-
Rozdzia" 1
"oĘç zbiornika poddawanego ciĘnieniu sÄ… wyko-
nane ze stali jakoĘciowej niestopowej, alumi-
Przepisy ogólne
nium niestopowego lub ze stopów aluminium
nieutwardzajÄ…cych si´ przez starzenie,
ż 1. Rozporządzenie okreĘla:
b) sk"ada si´ z cz´Ä˜ci walcowej o przekroju ko"o-
1) zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczełstwa
wym, zamkni´tej dnami wypuk"ymi skierowany-
i ochrony zdrowia dotyczÄ…ce projektowania oraz
mi wypuk"oĘcią na zewnątrz lub p"askimi, przy
wytwarzania prostych zbiorników ciĘnieniowych
czym oĘ walca powinna pokrywaç si´ z osiami
produkowanych seryjnie;
symetrii den, lub z dwóch po"ączonych den wy-
puk"ych o wspólnej osi symetrii,
2) warunki i tryb dokonywania oceny zgodnoĘci pro-
stych zbiorników ciĘnieniowych produkowanych
c) najwyŻsze ciĘnienie robocze zbiornika jest nie
seryjnie;
wi´ksze niÅ» 30 barów, a iloczyn (PS x V) ciĘnie-
nia roboczego, oznaczonego symbolem PS ,
3) procedury oceny zgodnoĘci;
wyraŻonego w barach, i pojemnoĘci zbiornika,
oznaczonej symbolem V , wyraŻonej w litrach,
4) minimalne kryteria, jakie powinny byç uwzgl´dnio-
jest nie wi´kszy niÅ» 10 000 barów x litr,
ne przy notyfikowaniu jednostek;
d) najniŻsza temperatura robocza zbiornika jest nie
5) sposób oznakowania prostych zbiorników ciĘnie-
niÅ»sza niÅ» 50°C, a najwyÅ»sza temperatura robo-
niowych produkowanych seryjnie;
cza zbiornika jest nie wyÅ»sza niÅ» +300°C w przy-
padku zbiorników stalowych albo +100°C
6) wzór oznakowania CE.
w przypadku zbiorników z aluminium lub jego
stopów;
ż 2. Przepisów rozporzÄ…dzenia nie stosuje si´ do
zbiorników:
2) ciĘnienie obliczeniowe , oznaczone symbolem
P nadciĘnienie przyj´te przez producenta i sto-
1) przeznaczonych do zastosował w technice jądro-
sowane w celu okreĘlenia gruboĘci Ęcianki elemen-
wej, których awaria moÅ»e spowodowaç emisj´ ra-
tów ciĘnieniowych, wyraŻone w barach;
dioaktywnÄ…;
3) ciĘnienie robocze , oznaczone symbolem PS
2) stanowiących wyposaŻenie statków, w tym statków
najwyÅ»sze nadciĘnienie, które moÅ»e powstaç
powietrznych lub przeznaczonych do ich nap´du
w normalnych warunkach pracy zbiornika, wyraŻo-
lub rozruchu;
ne w barach;
3) gaĘnic.
4) najniŻsza temperatura robocza , oznaczona sym-
bolem Tmin najniŻsza ustalona temperatura
ż 3. UŻyte w rozporządzeniu okreĘlenia oznaczają:
Ęcianki zbiornika w normalnych warunkach jego
1) prosty zbiornik ciĘnieniowy produkowany se- pracy, wyraÅ»ona w °C;
ryjnie dowolny spawany, nieogrzewany p"omie-
5) najwyŻsza temperatura robocza , oznaczona sym-
bolem Tmax najwyŻsza ustalona temperatura,
1)
Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Spo"ecznej kieruje
którÄ… Ęcianka zbiornika moÅ»e osiÄ…gnÄ…ç w normal-
dzia"em administracji rzÄ…dowej gospodarka, na podsta-
nych warunkach jego pracy, wyraÅ»ona w °C;
wie ż 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie szczegó"owego zakresu
6) granica plastycznoĘci , oznaczona symbolem
dzia"ania Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo"ecznej
RET wartoĘç w najwyÅ»szej temperaturze robo-
(Dz. U. Nr 1, poz. 5).
2)
Przepisy niniejszego rozporządzenia wdraŻają postanowie- czej Tmax , wyraŻona w N/mm2:
nia dyrektywy Rady 87/404/EWG z dnia 25 czerwca 1987 r.
a) górnej granicy plastycznoĘci, oznaczonej sym-
w sprawie zbliŻenia prawa pałstw cz"onkowskich, dotyczą-
bolem ReH i wyraŻonej w N/mm2, w przypad-
cego prostych zbiorników ciĘnieniowych, zmienionej dy-
ku materia"u posiadającego górną i dolną grani-
rektywami Rady 90/488/EWG z dnia 17 wrzeĘnia 1990 r.
i 93/68/EWG z dnia 22 lipca 1993 r. c´ plastycznoĘci, lub
Dziennik Ustaw Nr 98 6617 Poz. 898
b) umownej granicy plastycznoĘci przy wyd"uŻeniu wym zainstalowaniu, konserwowaniu oraz uŻytkowa-
trwa"ym 0,2%, oznaczonej symbolem Rp0,2 niu zgodnym z przeznaczeniem nie b´dÄ… stwarza"y za-
i wyraŻonej w N/mm2, lub groŻenia dla bezpieczełstwa i zdrowia osób, zwierząt
domowych lub mienia.
c) umownej granicy plastycznoĘci przy wyd"uŻeniu
trwa"ym 1%, oznaczonej symbolem Rp 1,0 i wy-
ż 6. 1. Zbiorniki kategorii A, o których mowa w ż 4
raŻonej w N/mm2, w przypadku aluminium nie-
pkt 1, wprowadzane do obrotu i oddawane do uŻytku,
stopowego;
powinny spe"niaç zasadnicze wymagania bezpieczeÅ‚-
stwa okreĘlone w rozdziale 2.
7) typoszereg rodzina zbiorników róŻniÄ…cych si´
od prototypu Ęrednicą, pod warunkiem spe"nienia
2. Zbiorniki kategorii B, o których mowa w ż 4
wymagał, o których mowa w ż 16 ust. 4 i 5 albo
pkt 2, powinny byç wytwarzane zgodnie z uznanÄ…
w ust. 6, lub d"ugoĘciÄ… cz´Ä˜ci walcowej, pod wa-
praktyką inŻynierską oraz oznaczone w sposób okreĘlo-
runkiem Że, gdy:
ny w ż 38, bez umieszczania oznakowania CE, o którym
a) prototyp ma jedno dzwono lub wi´cej oraz dna,
mowa w ż 37.
warianty w typoszeregu powinny mieç co naj-
mniej jedno dzwono,
ż 7. Zbiorniki, na których naniesiono oznakowanie
CE, przyjmuje si´ za zgodne z wymaganiami okreĘlo-
b) prototyp ma tylko dwa dna wypuk"e, warianty
nymi w rozporzÄ…dzeniu.
w typoszeregu nie powinny mieł Żadnego
dzwona
ż 8. W przypadku gdy producent podczas wytwa-
przy czym zmiany d"ugoĘci cz´Ä˜ci walcowej, po-
rzania zbiornika nie zastosowa" norm zharmonizowa-
wodujÄ…ce koniecznoĘç modyfikacji otworów kon-
nych dotyczÄ…cych zbiorników albo zastosowa" je cz´-
trolnych lub w"azowych, powinny byç uwidocznio-
Ęciowo lub gdy takich norm nie ma, przyjmuje si´, Å»e
ne na rysunku;
zbiornik zosta" wytworzony zgodnie z zasadniczymi
wymaganiami bezpieczełstwa i ochrony zdrowia, jeŻe-
8) partia zbiorników nie wi´cej niÅ» 3 000 zbiorni-
li po otrzymaniu certyfikatu badania typu WE, o którym
ków tego samego typu;
mowa w ż 25 ust. 2, zgodnoĘç zbiornika z zatwierdzo-
nym prototypem zosta"a potwierdzona przez naniesie-
9) produkcja seryjna produkcja wi´cej niÅ» jedne-
nie oznakowania CE.
go zbiornika tego samego typu, wytwarzanego
w danym okresie, w ciÄ…g"ym procesie produkcyj-
ż 9. 1. JeŻeli do zbiorników mają zastosowanie tak-
nym, na podstawie tego samego projektu i przy
Å»e odr´bne przepisy, które przewidujÄ… umieszczenie
stosowaniu tego samego procesu produkcyjnego;
oznakowania CE, oznakowanie to moÅ»e byç umieszczo-
10) typ wzorzec wyrobu reprezentatywny dla
ne pod warunkiem, Że zbiorniki spe"niają równieŻ wy-
przewidywanej produkcji.
magania okreĘlone w tych przepisach.
ż 4. Ustala si´ nast´pujÄ…ce kategorie prostych
2. JeŻeli co najmniej jeden z przepisów, o których
zbiorników ciĘnieniowych produkowanych seryjnie,
mowa w ust. 1, pozwala producentowi, w okresie przej-
zwanych dalej zbiornikami :
Ęciowym okreĘlonym w tych przepisach, na wybór in-
nych przepisów, oznakowanie CE powinno wskazywaç
1) kategori´ A do której zalicza si´ zbiorniki, w któ-
zgodnoĘç zbiorników tylko z tymi przepisami, które za-
rych iloczyn ciĘnienia roboczego i pojemnoĘci
stosowa" producent zbiornika.
zbiornika jest wi´kszy niÅ» 50 barów x litr; w katego-
rii A wyróŻnia si´ nast´pujÄ…ce kategorie:
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, podaje
a) A1 do której zalicza si´ zbiorniki, w których ilo- si´ szczegó"owe dane o zastosowanych przepisach
w do"ączanych do zbiorników dokumentach, ostrzeŻe-
czyn ciĘnienia roboczego i pojemnoĘci zbiornika
niach lub instrukcjach, wymaganych przez te przepisy.
jest wi´kszy niÅ» 3 000 barów x litr,
b) A2 do której zalicza si´ zbiorniki, w których ilo-
Rozdzia" 2
czyn ciĘnienia roboczego i pojemnoĘci zbiornika
jest wi´kszy niÅ» 200 barów x litr, ale nie wi´kszy
Zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczełstwa
niŻ 3 000 barów x litr,
i ochrony zdrowia dotyczÄ…ce projektowania oraz wy-
twarzania zbiorników
c) A3 do której zalicza si´ zbiorniki, w których ilo-
czyn ciĘnienia roboczego i pojemnoĘci zbiornika
ż 10. Materia"y przeznaczone do wytwarzania zbior-
jest wi´kszy niÅ» 50 barów x litr, ale nie wi´kszy
ników powinny byç dobrane zgodnie z przewidywa-
niŻ 200 barów x litr;
nym zastosowaniem zbiornika i spe"niaç wymagania,
2) kategori´ B do której zalicza si´ zbiorniki, w któ-
o których mowa w ż 11 14.
rych iloczyn ciĘnienia roboczego i pojemnoĘci
zbiornika jest nie wi´kszy niÅ» 50 barów x litr.
ż 11. 1. Materia"y stosowane do wytwarzania ele-
mentów ciĘnieniowych powinny byç:
ż 5. Zbiorniki mogÄ… byç wprowadzane do obrotu
i oddawane do uŻytku tylko wtedy, gdy przy prawid"o- 1) spawalne;
Dziennik Ustaw Nr 98 6618 Poz. 898
2) plastyczne i odporne na obciÄ…Å»enia dynamiczne, niÅ»sza od 10°C i gruboĘç Ęcianki wynosi wi´cej niÅ»
aby rozerwanie w najniÅ»szej temperaturze roboczej 5 mm, naleÅ»y sprawdziç udarnoĘç.
nie powodowa"o fragmentacji zbiornika lub kru-
chych p´kni´ç; ż 13. 1. Aluminium niestopowe, przeznaczone do
wytwarzania zbiorników aluminiowych, powinno za-
3) odporne na starzenie.
wieraç nie mniej niÅ» 99,5% czystego aluminium; stopy
aluminium nieutwardzajÄ…ce si´, przez starzenie powin-
2. Materia"y przeznaczone do wytwarzania zbiorni-
ny wykazywaç odpowiedniÄ… odpornoĘç na korozj´
ków stalowych, oprócz wymagał, o których mowa
mi´dzykrystalicznÄ… w najwyÅ»szej temperaturze robo-
w ust. 1, powinny spe"niaç wymagania okreĘlone dla
czej.
stali jakoĘciowej niestopowej, okreĘlone w ż 12 ust. 1.
2. Aluminium niestopowe powinno:
3. Materia"y przeznaczone do wytwarzania zbiorni-
1) byç dostarczane w stanie wyÅ»arzonym;
ków aluminiowych lub ze stopów aluminium, oprócz
wymagaÅ‚, o których mowa w ust. 1, powinny spe"niaç
2) posiadaç nast´pujÄ…ce w"aĘciwoĘci wytrzyma"o-
wymagania okreĘlone dla aluminium niestopowego,
Ęciowe w wyrobie:
okreĘlone w ż 13.
a) najwi´kszÄ… wytrzyma"oĘç na rozciÄ…ganie, nie
4. Wytwórca materia"u do"ącza do materia"ów
wi´kszÄ… niÅ» 350 N/mm2,
przeznaczonych do wytwarzania zbiorników stalowych
b) wyd"uŻenie po zerwaniu:
i aluminiowych atest, o którym mowa w ż 17 ust. 4
pkt 3.
A e" 16% dla próbek pobranych równolegle
do kierunku walcowania,
ż 12. 1. Stale jakoĘciowe niestopowe przeznaczone
A e" 14% dla próbek pobranych poprzecznie
do wytwarzania zbiorników stalowych powinny:
do kierunku walcowania.
1) byç uspokojone i dostarczane w stanie normalizo-
ż 14. 1. Materia"y spawalnicze stosowane do wyko-
wanym lub równowaŻnym;
nania spoin zbiornika lub na zbiorniku powinny byç od-
2) mieç zawartoĘç w´gla w wyrobie poniÅ»ej 0,25%, powiednie do materia"ów spawanych, o w"aĘciwo-
siarki i fosforu poniŻej 0,05% dla kaŻdego z tych Ęciach zgodnych z w"aĘciwoĘciami tych materia"ów.
sk"adników.
2. Elementy wp"ywajÄ…ce na wytrzyma"oĘç zbiorni-
2. Zbiorniki wykonane ze stali jakoĘciowej niesto- ka, w szczególnoĘci Ęruby, nakr´tki, powinny byç wy-
powej powinny posiadaç nast´pujÄ…ce w"aĘciwoĘci wy- konane z materia"ów, o których mowa w ż 11 13, lub
trzyma"oĘciowe: innych rodzajów stali, aluminium lub odpowiednich
stopów aluminium zgodnych pod wzgl´dem w"aĘci-
1) najwi´kszÄ… wartoĘç wytrzyma"oĘci na rozciÄ…ganie,
woĘci z materia"ami zastosowanymi do wytwarzania
oznaczonÄ… symbolem Rm max, mniejszÄ… niÅ»
elementów ciĘnieniowych.
580 N/mm2;
3. Materia"y inne niŻ wymienione w ż 11 13, sto-
2) wyd"uŻenie po zerwaniu, wyraŻone w %, oznaczo-
sowane do wykonania elementów wp"ywających na
ne symbolem A przy Lo=5,65"So lub symbolem
wytrzyma"oĘç zbiornika, powinny wykazywaç, w naj-
A80 mm przy Lo=80 mm, spe"niajÄ…ce nast´pujÄ…ce
niŻszej temperaturze roboczej, odpowiednie wyd"uŻe-
warunki:
nie przy rozerwaniu i udarnoĘç.
a) jeŻeli próbki są pobrane równolegle do kierunku
4. Elementy nieciĘnieniowe zbiorników spawanych
walcowania:
powinny byç wykonane z materia"ów o w"aĘciwo-
dla gruboĘci e" 3 mm: A e" 22%,
Ęciach zgodnych z materia"ami elementów, z którymi
sÄ… "Ä…czone podczas spawania.
dla gruboĘci < 3 mm: A80 mm e" 17%,
b) jeŻeli próbki są pobrane poprzecznie do kierun-
ż 15. 1. Producent, projektując zbiorniki, okreĘla ich
ku walcowania:
zastosowanie, przyjmujÄ…c:
dla gruboĘci e" 3 mm: A e" 20%,
1) najniÅ»szÄ… temperatur´ roboczÄ…, Tmin;
dla gruboĘci < 3 mm: A80 mm e" 15%;
2) najwyÅ»szÄ… temperatur´ roboczÄ…, Tmax;
3) ĘredniÄ… udarnoĘç, oznaczonÄ… symbolem KCV i wy-
raŻoną w J/cm2, w najniŻszej temperaturze robo- 3) najwyŻsze ciĘnienie robocze, PS.
czej, okreĘlonej na podstawie trzech próbek pobra-
nych równolegle do kierunku walcowania, wyno- 2. W przypadku przyj´cia najniÅ»szej temperatury
szÄ…cÄ… nie mniej niÅ» 35 J/cm2. NajwyÅ»ej jeden wynik roboczej wyÅ»szej niÅ» 10°C, wymagania jakoĘciowe
z tych trzech prób moÅ»e byç niÅ»szy niÅ» 35 J/cm2, ale w stosunku do materia"ów powinny byç spe"nione
nie niÅ»szy niÅ» 25 J/cm2. w temperaturze 10°C.
3. W przypadku stali stosowanych do wytwarzania 3. Producent, projektujÄ…c zbiorniki, powinien za-
zbiorników, których najniÅ»sza temperatura robocza jest pewniç:
Dziennik Ustaw Nr 98 6619 Poz. 898
1) moÅ»liwoĘç ogl´dzin jego wn´trza oraz odwadnia- 6. StosujÄ…c metod´ doĘwiadczalnÄ…, gruboĘç Ęcian-
nia; ki naleÅ»y ustaliç tak, aby w temperaturze otoczenia
zbiornik wytrzyma" ciĘnienie równe co najmniej pi´cio-
2) zachowanie w"aĘciwoĘci wytrzyma"oĘciowych
krotnemu najwyŻszemu ciĘnieniu roboczemu, przy
przez okres uŻytkowania, zgodnie z zamierzonym
trwa"ym odkszta"ceniu obwodowym nie wi´kszym niÅ»
przeznaczeniem;
1%.
3) odpowiednie zabezpieczenie przed korozjÄ…,
ż 17. 1. Zbiorniki powinny byç wytwarzane i podda-
z uwzgl´dnieniem przewidywanego zastosowania
wane kontroli podczas wytwarzania, zgodnie z doku-
zbiorników.
mentacjÄ… projektowo-wykonawczÄ….
4. Producent powinien zapewniç takÅ»e, aby w prze-
2. Dokumentacja projektowo-wykonawcza zbiorni-
widywanych warunkach uŻytkowania:
ka powinna zawieraç opis przyj´tych metod i czynno-
1) zbiorniki nie by"y poddawane napr´Å»eniom wp"y- Ęci zapewniajÄ…cych spe"nienie zasadniczych wymagaÅ‚
wajÄ…cym niekorzystnie na ich bezpiecznÄ… prac´; lub norm zharmonizowanych, zastosowanych materia-
"ów, procesów spawania oraz badał i kontroli, które
2) ciĘnienie wewnątrz zbiorników nie przekracza"o
b´dÄ… wykonane, a takÅ»e istotne szczegó"y dotyczÄ…ce
trwale najwyŻszego ciĘnienia roboczego; dopusz-
konstrukcji zbiornika.
cza si´ chwilowe przekroczenie ciĘnienia robocze-
go nie wi´cej niÅ» o 10%.
3. Do dokumentacji projektowo-wykonawczej nale-
Å»y do"Ä…czyç szczegó"owy rysunek wykonawczy danego
5. Z"Ä…cza obwodowe i wzd"uÅ»ne powinny byç wy-
typu zbiornika oraz instrukcje, o których mowa w ż 18.
konane przy uŻyciu spoin z pe"nym przetopem lub in-
nych spoin zapewniających równowaŻną niezawod-
4. W przypadku stosowania procedur oceny zgod-
noĘç z"Ä…cza. Dna wypuk"e, z wyjÄ…tkiem kulistych, po-
noĘci, o których mowa w ż 25 34, do dokumentacji
winny mieç cz´Ä˜ç walcowÄ….
projektowo-wykonawczej powinny byç do"Ä…czone:
ż 16. 1. W przypadku zbiorników, w których iloczyn
1) protoko"y uznania zastosowanych technologii spa-
ciĘnienia roboczego i pojemnoĘci zbiornika jest nie
wania;
wi´kszy niÅ» 3 000 barów x litr, producent okreĘla gru-
boĘç ich Ęcianek na podstawie jednej z metod, o któ- 2) zaĘwiadczenia kwalifikacyjne spawaczy lub opera-
rych mowa w ust. 4 6. torów spawalniczych;
3) atest materia"ów zastosowanych do wytwarzania
2. W przypadku zbiorników, w których iloczyn
cz´Ä˜ci i zespo"ów wp"ywajÄ…cych na wytrzyma"oĘç
ciĘnienia roboczego i pojemnoĘci jest wi´kszy niÅ»
3 000 barów x litr lub gdy najwyŻsza temperatura ro- zbiornika;
bocza przekracza + 100°C, gruboĘç Ęcianek zbiorników
4) protokó" przeprowadzonych badał i prób lub opis
naleÅ»y okreĘliç, stosujÄ…c metody, o których mowa
planowanych kontroli.
w ust. 4 i 5.
5. Atest, o którym mowa w ust. 4 pkt 3, jest doku-
3. Rzeczywista gruboĘç Ęcianek cz´Ä˜ci walcowej
mentem, w którym producent poĘwiadcza, Że dostar-
i den zbiorników wykonanych ze stali powinna wyno-
czone wyroby spe"niają wymagania okreĘlone w za-
siç co najmniej 2 mm, a z aluminium lub stopów alu-
mówieniu. W dokumencie tym producent zamieszcza
minium co najmniej 3 mm.
wyniki planowo przeprowadzonej kontroli wewn´trz-
4. StosujÄ…c metod´ obliczeniowÄ…, najmniejszÄ… gru- nej, w szczególnoĘci wyniki badaÅ‚ sk"adu chemiczne-
boĘç Ęcianek elementów ciĘnieniowych oblicza si´ go i w"aĘciwoĘci wytrzyma"oĘciowych wyrobów wy-
z uwzgl´dnieniem wielkoĘci wyst´pujÄ…cych napr´Å»eÅ‚ tworzonych w tym samym procesie produkcyjnym co
oraz nast´pujÄ…cych wymagaÅ‚: dostawa; badania te nie muszÄ… byç wykonane na do-
starczonych wyrobach.
1) przyj´te ciĘnienie obliczeniowe nie powinno byç
niÅ»sze niÅ» przyj´te najwyÅ»sze ciĘnienie robocze;
ż 18. 1. Do"ączone do dokumentacji projektowo-
-wykonawczej instrukcje powinny zawieraç:
2) dopuszczalne napr´Å»enie b"onowe nie powinno
przekraczaç mniejszej z dwu wartoĘci: 0,6 RET lub
1) informacje, o których mowa w ż 38, z wyjątkiem nu-
0,3 Rm; w celu okreĘlenia napr´Å»enia dopuszczal-
meru fabrycznego zbiornika;
nego przyjmuje si´ najmniejsze wartoĘci granicy
plastycznoĘci oraz wytrzyma"oĘci na rozciąganie
2) przewidywane zastosowanie zbiornika;
gwarantowane przez producenta materia"u.
3) wymagania bezpieczełstwa dotyczące konserwacji
5. W przypadku gdy w cz´Ä˜ci walcowej zbiornika i instalacji zbiornika.
wykonano jedno lub wi´cej spawanych z"Ä…czy wzd"uÅ»-
nych w procesie spawania nieautomatycznego, gru- 2. Instrukcje powinny byç sporzÄ…dzone w j´zyku
boĘç Ęcianki obliczonÄ… w sposób, o którym mowa polskim; mogÄ… teÅ» byç sporzÄ…dzane w j´zykach urz´do-
w ust. 4, naleÅ»y pomnoÅ»yç przez wspó"czynnik 1,15. wych kraju przeznaczenia zbiornika.
Dziennik Ustaw Nr 98 6620 Poz. 898
ż 19. 1. Przygotowanie elementów sk"adowych 2) kategorii A2 lub A3, w zaleŻnoĘci od wyboru produ-
zbiornika, takie jak: kszta"towanie oraz ukosowanie kra- centa procedurze:
w´dzi, nie powinno powodowaç powstawania wad po-
a) deklarowania zgodnoĘci WE, o której mowa
wierzchniowych lub p´kni´ç ani zmian w"aĘciwoĘci
w ż 32, albo
wytrzyma"oĘciowych mających niekorzystny wp"yw na
b) weryfikacji WE.
bezpieczełstwo.
ż 23. Adnotacje i korespondencja dotyczące proce-
2. Spoiny elementów ciĘnieniowych i przyleg"e do
dur oceny zgodnoĘci, o których mowa w ż 21 i 22, na-
nich strefy powinny wykazywaç podobne w"aĘciwoĘci
leÅ»y sporzÄ…dzaç w j´zyku polskim; mogÄ… teÅ» byç spo-
jak materia" spawany oraz nie powinny mieç niezgod-
rzÄ…dzane w j´zyku akceptowanym przez jednostk´ no-
noĘci zewn´trznych i wewn´trznych, które mog"yby
tyfikowanÄ….
niekorzystnie wp"ywaç na bezpieczeÅ‚stwo zbiornika.
ż 24. 1. Przez badanie typu WE jednostka notyfiko-
3. Z"ącza spawane elementów ciĘnieniowych po-
wana sprawdza i poĘwiadcza, Że przedstawiony proto-
winny byç wykonywane przez spawaczy lub operato-
typ zbiornika spe"nia wymagania okreĘlone w rozpo-
rów spawalniczych posiadających odpowiednie
rzÄ…dzeniu, dotyczÄ…ce tego zbiornika.
uprawnienia wydane przez jednostk´ notyfikowanÄ…,
zgodnie z uznanymi przez t´ jednostk´ technologiami
2. Producent lub jego upowaŻniony przedstawiciel
spawania.
sk"ada w jednej jednostce notyfikowanej wniosek
o przeprowadzenie badania typu WE prototypu zbior-
4. Producent podczas wytwarzania zbiornika powi-
nika lub prototypu reprezentujÄ…cego typoszereg zbior-
nien zapewniç sta"Ä… jakoĘç spawania, przeprowadzajÄ…c
ników.
w tym celu odpowiednie badania na podstawie odpo-
wiednich procedur. Z przeprowadzonych badał po-
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, powinien za-
winny byç sporzÄ…dzane protoko"y.
wieraç:
ż 20. Producent sporzÄ…dza i do"Ä…cza do zbiornika in- 1) nazw´ i adres producenta lub jego upowaÅ»nionego
przedstawiciela;
strukcje, o których mowa w ż 18.
2) miejsce wyprodukowania zbiornika;
Rozdzia" 3
3) dokumentacj´ projektowo-wykonawczÄ….
Procedury oceny zgodnoĘci
4. Sk"adając wniosek, o którym mowa w ust. 2, na-
ż 21. Producent, przed rozpocz´ciem produkcji se-
leÅ»y przedstawiç zbiornik reprezentatywny dla plano-
ryjnej zbiorników kategorii A, powinien uzyskaç:
wanej produkcji.
1) certyfikat potwierdzajÄ…cy, zwany certyfikatem od-
ż 25. 1. Jednostka notyfikowana przeprowadza ba-
powiednioĘci , lub
danie typu WE w nast´pujÄ…cy sposób:
2) certyfikat badania typu WE.
1) sprawdza dokumentacj´ projektowo-wykonawczÄ…
w celu stwierdzenia jej zgodnoĘci oraz bada przed-
ż 22. 1. JeÅ»eli zbiorniki b´dÄ… wytwarzane zgodnie
stawiony zbiornik;
z odpowiednimi normami zharmonizowanymi, produ-
2) podczas badania zbiornika:
cent lub jego upowaŻniony przedstawiciel:
a) sprawdza, czy zosta" wytworzony zgodnie z do-
1) powiadamia jednostk´ notyfikowanÄ…, która po zba-
kumentacjÄ… projektowo-wykonawczÄ… i moÅ»e byç
daniu dokumentacji projektowo-wykonawczej, wy-
bezpiecznie uŻytkowany, w przewidywanych dla
stawia certyfikat odpowiednioĘci potwierdzający,
zbiornika warunkach pracy,
Że dokumentacja jest w"aĘciwa, albo
b) przeprowadza odpowiednie badania i próby
2) poddaje prototyp zbiornika procedurze badania ty-
w celu sprawdzenia, czy spe"nia odnoszÄ…ce si´
pu WE, o której mowa w ż 24.
do niego zasadnicze wymagania.
2. JeÅ»eli zbiorniki b´dÄ… wytwarzane niezgodnie lub
2. JeŻeli prototyp zbiornika spe"nia wymagania,
cz´Ä˜ciowo niezgodnie z normami zharmonizowanymi,
o których mowa w ust. 1, jednostka notyfikowana spo-
producent lub jego upowaŻniony przedstawiciel pod- rządza certyfikat badania typu WE i przesy"a wniosko-
daje prototyp zbiornika procedurze badania typu WE. dawcy.
3. Zbiornik wytwarzany zgodnie z normami zhar- 3. Certyfikat badania typu WE powinien zawieraç
monizowanymi lub zgodnie z zatwierdzonym prototy- wnioski z badał oraz warunki jego waŻnoĘci. Do certy-
fikatu naleÅ»y do"Ä…czyç opisy i rysunki niezb´dne do
pem powinien byç poddany, w przypadku zbiornika za-
identyfikacji zatwierdzonego prototypu zbiornika.
liczanego do:
1) kategorii A1 weryfikacji WE, o której mowa 4. Jednostka notyfikowana, która wyda"a certyfikat
w ż 26; badania typu WE, moÅ»e przes"aç kopi´ certyfikatu Ko-
Dziennik Ustaw Nr 98 6621 Poz. 898
misji Europejskiej, innym jednostkom notyfikowanym ceptacji przez organ w"aĘciwej jednostki dozoru tech-
i w"aĘciwym organom pałstw cz"onkowskich Unii Eu- nicznego, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia
ropejskiej oraz, na uzasadniony ich wniosek, dokumen- 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U.
tacj´ projektowo-wykonawczÄ… i protoko"y przeprowa- Nr 122, poz. 1321 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676).
dzonych badał i prób.
3. Jednostka notyfikowana, w celu sprawdzenia ja-
5. Jednostka notyfikowana, która odmówi wydania koĘci z"ączy spawanych, przeprowadza badania pró-
certyfikatu badania typu WE, powiadamia o tym inne bek, pobranych zgodnie ze wskazaniem producenta,
z reprezentatywnych produkcyjnych odcinków prób-
jednostki notyfikowane.
nych lub ze zbiornika:
6. Jednostka notyfikowana, która wycofa certyfikat
1) na z"ączach wzd"uŻnych;
badania typu WE, powiadamia ministra, który ją noty-
fikowa", Komisj´ EuropejskÄ… i inne jednostki notyfiko-
2) na z"ączach wzd"uŻnych i z"ączach obwodowych, je-
wane, uzasadniajÄ…c podj´tÄ… decyzj´.
Żeli dla z"ączy wzd"uŻnych i obwodowych zastoso-
wano róŻne metody spawania.
ż 26. 1. Przez procedur´ weryfikacji WE producent
lub jego upowaŻniony przedstawiciel zapewnia i dekla-
4. W przypadku zbiorników, w których iloczyn ci-
ruje, Że zbiorniki sprawdzone w sposób okreĘlony
Ęnienia roboczego i pojemnoĘci zbiornika jest nie wi´k-
w ż 27 30 są zgodne z typem opisanym w certyfika-
szy niÅ» 3 000 barów x litr i których gruboĘç Ęcianki
cie badania typu WE lub z dokumentacjÄ… projektowo-
ustalono w sposób okreĘlony w ż 16 ust. 6, badania
-wykonawczą, która uzyska"a certyfikat odpowiednio-
próbek, o których mowa w ust. 3, naleÅ»y zastÄ…piç pró-
Ęci.
bÄ… hydraulicznÄ… wykonywanÄ… na pi´ciu zbiornikach
pobranych losowo z kaŻdej partii, w celu sprawdzenia
2. Producent powinien zastosowaç w procesie wy-
zgodnoĘci z tymi wymaganiami.
twarzania niezb´dne Ęrodki w celu zapewnienia zgod-
noĘci zbiornika z typem opisanym w certyfikacie bada-
ż 30. 1. Jednostka notyfikowana po zakołczeniu
nia typu WE lub z dokumentacjÄ… projektowo-wykonaw-
badaÅ‚ partii zbiorników i przyj´ciu tej partii:
czÄ….
1) umieszcza swój numer identyfikacyjny na kaŻdym
ż 27. W ramach procedury weryfikacji jednostka
zbiorniku lub powoduje jego umieszczenie;
notyfikowana przeprowadza odpowiednie badania
2) wystawia certyfikat zgodnoĘci dotyczący przepro-
i próby zbiorników w celu sprawdzenia ich zgodnoĘci
wadzonych prób.
z wymaganiami okreĘlonymi w rozporządzeniu, w spo-
sób okreĘlony w ż 28 30.
2. Producent moÅ»e umieĘciç na zbiorniku, podczas
jego wytwarzania, numer identyfikacyjny jednostki no-
ż 28. 1. Producent powinien stosowaç niezb´dne
tyfikowanej za jej zgodÄ….
Ęrodki, aby w procesie wytwarzania zbiornika zapew-
niç jednorodnoĘç kaÅ»dej wyprodukowanej partii zbior-
3. Do obrotu mogÄ… byç wprowadzane zbiorniki
ników.
z przyj´tej partii, z wyjÄ…tkiem zbiorników, dla których
próby hydrauliczne lub pneumatyczne da"y wynik ne-
2. Producent, przedstawiając zbiornik do badał
gatywny.
w formie jednorodnych partii, do"Ä…cza:
1) certyfikat badania typu WE lub 4. JeŻeli partia zbiorników zosta"a odrzucona, jed-
nostka notyfikowana albo organ sprawujący nadzór
2) dokumentacj´ projektowo-wykonawczÄ… sprawdza-
nad wyrobami wprowadzonymi do obrotu podejmuje
nÄ… przez jednostk´ notyfikowanÄ… przed przeprowa-
dzia"ania w celu zapobieŻenia wprowadzenia tej partii
dzeniem weryfikacji WE, w celu poĘwiadczenia jej
zbiorników do obrotu. W przypadku cz´stego odrzuca-
zgodnoĘci, gdy zbiornik nie jest wytwarzany zgod-
nia partii zbiorników jednostka notyfikowana moŻe za-
nie z zatwierdzonym prototypem.
wiesiç stosowanie badaÅ‚ wyrywkowych.
ż 29. 1. Jednostka notyfikowana podczas badania
ż 31. Producent lub jego upowaŻniony przedstawi-
partii zbiorników:
ciel, na Żądanie organu sprawującego nadzór nad wy-
robami wprowadzonymi do obrotu, dostarcza certyfi-
1) sprawdza, czy zbiorniki zosta"y wytworzone
katy zgodnoĘci, o których mowa w ż 30 ust. 1 pkt 2.
i sprawdzone zgodnie z dokumentacjÄ… projektowo-
-wykonawczÄ…;
ż 32. 1. Deklarowanie zgodnoĘci WE jest procedu-
rą, przez którą producent wype"nia zobowiązania,
2) przeprowadza prób´ hydraulicznÄ… lub równowaÅ»nÄ…
o których mowa w ż 34, oraz umieszcza oznakowanie
prób´ pneumatycznÄ… kaÅ»dego zbiornika z partii,
CE na zbiornikach, dla których deklaruje, w wystawio-
przy ciĘnieniu próby Ph równym 1,5 ciĘnienia obli-
nej deklaracji zgodnoĘci, Że są zgodne z:
czeniowego, w celu sprawdzenia wytrzyma"oĘci
zbiornika.
1) dokumentacją projektowo-wykonawczą, dla której
wydano certyfikat odpowiednioĘci, lub
2. Zasady przestrzegania bezpieczełstwa podczas
przeprowadzania próby pneumatycznej podlegają ak- 2) zatwierdzonym prototypem zbiornika.
Dziennik Ustaw Nr 98 6622 Poz. 898
2. Producent zbiorników kategorii A2, stosujący 3) certyfikat badania typu WE lub certyfikat odpo-
procedur´ deklarowania zgodnoĘci WE, zostaje obj´ty wiednioĘci;
nadzorem WE.
4) protokó" przeprowadzonych badał i prób.
ż 33. 1. Celem nadzoru WE jest upewnienie si´, Å»e
ż 35. 1. Jednostka notyfikowana, która wyda"a cer-
producent w"aĘciwie wype"nia zobowiązania, o któ-
tyfikat badania typu WE lub certyfikat odpowiednioĘci,
rych mowa w ż 34 ust. 4.
bada przed rozpocz´ciem produkcji dokument, o któ-
rym mowa w ż 34 ust. 1, dokumentacj´ projektowo-
2. JeŻeli zbiorniki zosta"y wytworzone zgodnie z za-
-wykonawczą, w celu poĘwiadczenia ich zgodnoĘci, je-
twierdzonym prototypem, nadzór WE przeprowadza
Żeli zbiorniki nie są wytwarzane zgodnie z zatwierdzo-
jednostka notyfikowana, która wystawi"a certyfikat ba-
nym prototypem.
dania typu WE.
2. Podczas wytwarzania zbiorników kategorii A2
3. W przypadkach innych niŻ okreĘlone w ust. 2
jednostka notyfikowana dodatkowo:
nadzór WE przeprowadza jednostka notyfikowana, któ-
ra wystawi"a certyfikat odpowiednioĘci i do której prze-
1) upewnia si´, czy producent sprawdza produkowa-
s"ano dokumentacj´ projektowo-wykonawczÄ….
ne seryjnie zbiorniki, zgodnie z wymaganiami okre-
Ęlonymi w ż 34 ust. 2 pkt 3;
ż 34. 1. Producent stosujÄ…cy procedur´ deklarowa-
nia zgodnoĘci WE, o której mowa w ż 32, przed rozpo-
2) pobiera losowo wybrane próbki w miejscu wytwa-
cz´ciem produkcji przesy"a jednostce notyfikowanej,
rzania lub magazynowania zbiorników, w celu
która wystawi"a certyfikat badania typu WE lub certyfi-
przeprowadzenia kontroli.
kat odpowiednioĘci, o którym mowa w ż 22 ust. 1
pkt 1, dokument opisujący proces wytwarzania i usta- 3. Kopie sprawozdania z kontroli, o której mowa
lone systematyczne dzia"ania podejmowane w celu za- w ust. 2 pkt 2, jednostka notyfikowana przekazuje mi-
pewnienia zgodnoĘci zbiorników z normami zharmoni- nistrowi, który jednostk´ notyfikowa", oraz innym jed-
zowanymi lub zatwierdzonym prototypem. nostkom notyfikowanym na ich Żądanie.
2. Dokument, o którym mowa w ust. 1, powinien za- ż 36. 1. Jednostka notyfikowana, jej kierownik i pra-
wieraç: cownicy odpowiedzialni za przeprowadzanie oceny
zgodnoĘci nie powinni byç projektantami, producenta-
1) opis Ęrodków wykorzystywanych do wytwarzania
mi, dostawcami ani instalatorami zbiorników, które
i kontroli odpowiednich do konstrukcji zbiorników;
oceniają, ani ich upowaŻnionymi przedstawicielami.
Nie powinni byç bezpoĘrednio zaangaÅ»owani w projek-
2) plan kontroli opisujący badania i próby przewidy-
towanie, wytwarzanie, sprzedaÅ» i konserwacj´ zbiorni-
wane podczas wytwarzania zbiornika wraz z proce-
ków ani przedstawicielami stron przeprowadzających
durami i cz´stoĘciÄ… ich przeprowadzania;
te czynnoĘci.
3) zobowiązanie do przeprowadzania badał i prób,
2. Przepis ust. 1 nie wy"ącza moŻliwoĘci wymiany
zgodnie z planem kontroli, oraz do przeprowadza-
informacji technicznych mi´dzy producentem a jed-
nia próby hydraulicznej lub, za zgodą organu w"a-
nostkÄ… notyfikowanÄ….
Ęciwej jednostki dozoru technicznego, próby pneu-
matycznej na wytworzonym zbiorniku, przy ciĘnie-
3. Jednostka notyfikowana i jej personel powinni
niu równym 1,5 ciĘnienia obliczeniowego;
przeprowadzaç ocen´ zgodnoĘci, wykazujÄ…c najwyÅ»szy
stopieł rzetelnoĘci zawodowej i kompetencji technicz-
4) wskazanie miejsc wytwarzania oraz magazynowa-
nej. Nie powinni podlegaç Å»adnym naciskom czy bodÄ™-
nia zbiorników i daty rozpocz´cia wytwarzania.
com, w szczególnoĘci natury finansowej, które mog"y-
by mieç wp"yw na wyniki kontroli, pochodzÄ…cym
3. Badania i próby, o których mowa w ust. 2 pkt 3,
zw"aszcza od osób lub grup osób zainteresowanych
przeprowadza wykwalifikowany personel, niezaleŻny
wynikami oceny.
od personelu produkcyjnego. Z przeprowadzonych ba-
daÅ‚ i prób naleÅ»y sporzÄ…dziç protokó".
4. Pracownicy jednostki notyfikowanej powinni po-
dejmowaç dzia"ania w sposób niezaleÅ»ny, bezstronny
4. Producent zbiorników kategorii A2 umoŻliwia
i przestrzegaç zasady równoprawnego traktowania
jednostkom odpowiedzialnym za przeprowadzenie
podmiotów uczestniczących w procesie oceny zgodno-
nadzoru WE dost´p, w celach kontroli, do miejsc wy-
Ęci.
twarzania i magazynowania zbiorników, wybranie
zbiorników do badaÅ‚ oraz dostarcza niezb´dne infor-
5. Jednostka notyfikowana powinna mieç do dys-
macje, w szczególnoĘci:
pozycji niezb´dny personel i odpowiednie wyposaÅ»e-
nie, umoŻliwiające w"aĘciwe wykonanie zadał admini-
1) dokumentacj´ projektowo-wykonawczÄ…;
stracyjnych i technicznych zwiÄ…zanych z ocenÄ… zgodno-
2) sprawozdanie z kontroli, o którym mowa w ż 35 Ęci, a takÅ»e dost´p do sprz´tu wymaganego do badaÅ‚
ust. 3; specjalistycznych.
Dziennik Ustaw Nr 98 6623 Poz. 898
6. Pracownicy jednostki notyfikowanej odpowie- 3. Na zbiorniku nie naleÅ»y umieszczaç oznakowaÅ‚,
dzialni za dokonywanie oceny zgodnoĘci powinni od- które mog"yby wprowadziç w b"Ä…d strony trzecie co do
oznakowania CE pod wzgl´dem znaczenia i formy.
byç przeszkolenie w tym zakresie, a takÅ»e posiadaç:
Wszelkie inne oznakowania mogÄ… byç umieszczone na
1) wiedz´ oraz odpowiednie doĘwiadczenie, niezb´d-
zbiorniku lub jego tabliczce znamionowej pod warun-
ne do przeprowadzania badał;
kiem, Że nie spowodują ograniczenia widocznoĘci
i czytelnoĘci oznakowania CE.
2) umiej´tnoĘç sporzÄ…dzania certyfikatów, protoko-
"ów i sprawozdał wymaganych w celu uwierzytel-
4. Wzór oznakowania CE okreĘla za"ącznik do roz-
nienia przeprowadzonych badał;
porzÄ…dzenia.
3) moÅ»liwoĘç skutecznego dzia"ania w zakresie spraw
ż 38. 1. Na zbiorniku albo tabliczce znamionowej
wymagajÄ…cych znajomoĘci j´zyków obcych.
umieszcza si´ informacje, co najmniej:
7. Jednostka notyfikowana powinna:
1) najwyŻsze ciĘnienie robocze, PS;
1) zapewniaç bezstronnoĘç pracowników przeprowa- 2) najwyÅ»szÄ… temperatur´ roboczÄ…, Tmax;
dzajÄ…cych ocen´ zgodnoĘci;
3) najniÅ»szÄ… temperatur´ roboczÄ…, Tmin;
2) zapewniaç ochron´ informacji zawodowych uzy-
4) pojemnoĘç, V;
skanych przez pracowników podczas wykonywa-
nia zadał okreĘlonych w rozporządzeniu; nie wy"ą-
5) nazw´ lub znak producenta;
cza to wspó"pracy z kompetentnymi organami ad-
ministracji pałstwowej;
6) typ, numer fabryczny lub numer wyprodukowanej
partii zbiorników;
3) uczestniczyç w pracach normalizacyjnych i wspó"-
pracowaç z innymi jednostkami notyfikowanymi;
7) dwie ostatnie cyfry roku, w którym naniesiono
oznakowanie CE.
4) gwarantowaç zachowanie jakoĘci Ęwiadczonych
us"ug w warunkach konkurencji rynkowej.
2. Tabliczka znamionowa przymocowana do zbior-
nika powinna byç zaprojektowana w taki sposób, aby
Rozdzia" 4
nie mog"a byç ponownie uÅ»ywana oraz zawiera"a wol-
ne miejsce na inne informacje niÅ» wymienione w ust.1.
Oznakowanie CE oraz informacje
Rozdzia" 5
ż 37. 1. Na zbiorniku albo na tabliczce znamiono-
wej, przymocowanej do zbiornika w sposób uniemoŻ-
Przepis kołcowy
liwiajÄ…cy jej usuni´cie, powinny byç umieszczone
w sposób widoczny, czytelny i trwa"y oznakowanie CE
ż 39. Rozporządzenie wchodzi w Życie z dniem uzy-
oraz informacje, o których mowa w ż 38 ust. 1.
skania przez RzeczpospolitÄ… PolskÄ… cz"onkostwa w Unii
Europejskiej.
2. Po prawej stronie oznakowania CE naleŻy umie-
Ęciç numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej
odpowiedzialnej za weryfikacj´ WE, o której mowa Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Spo"ecznej:
w ż 26, lub za nadzór WE, o którym mowa w ż 33. J. Hausner
Za"Ä…cznik do rozporzÄ…dzenia Ministra Gospodarki,
Pracy i Polityki Spo"ecznej z dnia 12 maja 2003 r.
(poz. 898)
WZÓR OZNAKOWANIA CE
Oznakowanie CE sk"ada si´ z liter CE o poniÅ»szych kszta"tach:
W przypadku pomniejszania lub powi´kszania oznakowania CE naleÅ»y zachowaç proporcje podane na po-
wyŻszym rysunku.
Elementy oznakowania CE powinny mieç t´ samÄ… wysokoĘç, która nie moÅ»e byç mniejsza niÅ» 5 mm.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Zasadnicze wymagania dla maszyn i elementów bezpieczeństwa 03 91 858Zasadnicze wymagania dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych 03 99 912Wymagania zasadnicze oraz zasady i procedury oceny zgodności prostych zbiorników ciśnieniowychZasadnicze wymagania dla urządzeń spalających paliwa gazowe 03 91 859Dz U 03 80 725 zasadnicze wymagania dla środków ochrony indywidualnejrozporz minist gospod z dnia 20 12 05r w spr zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczD20081228 w sprawie zasadniczych wymagań dla maszynDz U 04 15 130 Zasadnicze wymagania dla kolei linowych przewymagania dla d zwigow&3!98Dz U z dnia! pazdziernika 08 r w sprawie zaadnizych wymagań dla maszynWymagania dla hełmówDz U z dnia! sierpnia 07 r w sprawie zaadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznegoZbiornik ciśnieniowywięcej podobnych podstron