Analiza skażeń środowiska- notatki
Wykład 1
I. Ocena aktualnej sytuacji ekologicznej.
II. Jakościowy pomiar i ilościowy emisji zanieczyszczeń.
III. zbilansowanie transportu materii.
IV. wyjaśnianie wpływu zanieczyszczeń środowiska na zdrowie człowieka.
V. badanie dróg przemieszczania się oraz transportu zanieczyszczeń
VI. wskazanie metod zapobiegania zanieczyszczeniom środowiska
VII. monitorowanie i badania transformacji oraz kontrowersji oraz zanieczyszczeń
środowiska.
VIII. Ocena kierunków zmian poziomu stężeń składników występujących w poszczególnych
elementach środowiska.
MONITOROWANIE I ANALITYKA- dwa filary nauki o środowisku i jego ochronie
dwie tendencje:
1) wykonywanie coraz mniejszych ilości substancji
2) oznaczanie coraz mniejszych stężeń analitów w próbkach środowiskowych
3) ciągłe rozszerzenie zakresu oznaczanych substancji
ale również:
- opracowania i praktyczne wykorzystanie nowych rozwiązań metodycznych
- opracowanie nowych rozwiązań konstrukcyjnych przyrządów pomiarowych i urządzeń
analitycznych
- pobieranie, wzbogacanie, izolacja i przygotowanie próbek środowiskowych do oznaczeń
końcowych
- kalibracja stosowanych urządzeń pomiarowych
- wykrywanie, identyfikacja i oznaczanie analitów
- statystyczna obróbka wyników
DEFINICJA BIOMONITORINGU  pomiar stężenia substancji chemicznej lub metabolitu w
płynach ustrojowych, narządach, tkankach (rzadziej w wydychanym powietrzu)
BIOMONTORY:
- rośliny
- zwierzęta
- człowiek
BIOMONITORING:
* Optyczny:
- redukuje wzrost pewnych gatunków roślin
- zmiana koloru liści
- zmiana wewnątrz populacji, zachowania, sposobie życia
* Chemiczny:
- duża akumulacja substancji
* Fizykochemiczny
- redukcja aktywności enzymatycznej
- zmiana lub dezorganizacja funkcji fizjologicznych
SKALA POROSTOWA  porosty występujące w zależności od obecności SO2/m3
od 40 do 170 źg SO2/m3
od 0 do 7
SYMBIO MAA
ŻE
Małże są wyznacznikiem czystości wody, jeśli małż nie otworzy skorupy w ciągu ~4 min 
woda jest zanieczyszczona.
BIOINDYKATORY CHEMICZNE
- najbardziej studiowana jest  bioakumulacja metali ciężkich Cd, Pb, Zn, Cu.
* miedz
: duży współczynnik akumulacji w wielu systemach biologicznych
* Cd, Hg, Pb, Zn  toksyczne
- metale ciężkie akumulują się w wielu obszarach ekosystemu
BIOMONITORING MIERZY BIODOST
PNOŚĆ
- bezpośredni pomiar ilości substancji chemicznej (lub produktów jej rozpadu) w organizmie
człowieka
- pomiary biomonitoringowe pokazują ilość substancji chemicznej, która dostała się do
organizmu człowieka, a nie ilość, która potencjalnie może zostać zakumulowana
CO POKAZUJE BIOMONITORING?
- obecność substancji chemicznych pokazuje, że doszło do narażenia środowiskowego, że
pewna dawka toksyny została pobrana
- lasem ksenobiotyków w organizmie zajmuje się TOKSYKOKINETYKA
* wchłanianie
* rozmieszczenie
* przemiany biochemiczne (biotransformacja)
* wydalanie
WYKORZYSTANIE BIOMONITORINGU:
- zmiany w narażeniu na substancje w czasie
- identyfikacja i wskazanie grupy ludzi narażonych
- cel: opracowanie programów zmniejszających narażenie na substancje chemiczne, tam
gdzie jest to wymagana
POJEDYNCZA PRÓBA MA MAA
E ZNACZENIE
N > 80  ilość prób, by wynik był miarodajny (PRÓBA STATYSTYCZNA)
- włosy  są dobrym materiałem do analizy odkładających się substancji
- tkanka tłuszczowa   śmietnik
- wÄ…troba
MATRYCE STOSOWANE W BIOMONITORINGU CZA
OWIEKA:
* NIEINWAZYJNE
- keratynowe (włosy, paznokcie)
- ślina
- mleko
- mocz
* INWAZYJNE
- krew
- tkanki wewnętrzne (np.: tkanka tłuszczowa)
MOCZ I KREW  matryce biorące udział w homeostazie; podwyższone stężenie szkodliwych
substancji jest okresowe
WA
OSY:
- obecność wyższego poziomu szkodliwych substancji jest trwale zapisane
- nieinwazyjna metoda
- Å‚atwa analiza, precyzyjne wyniki
-  dziennik narażenia
- obraz chronicznego, a nie chwilowego statusu pierwiastkowego w organizmie
- pozom metali ciężkich we włosach jest od 10 do 100 razy większy niż we krwi
- pierwiastki śladowe (od 10 do 50 razy większa ilość) i innych próbkach biologicznych (od
100 do 500 razy więcej niż w moczu)
- po dwóch tygodniach poziom we włosach koreluje się z ilością we krwi
- od dawna stosowane w medycynie sÄ…dowej
- można diagnozować wiele chorób
- indykator skażeń środowiska  informacje o poziomie metali ciężkich
- głównym budulcem włosa jest keratyna, białko zawierające cysteinę (aminokwas z siarką)
NH2  CH(CH2-SH)  COOH
- zawartość pierwiastków we włosach zależy od np.: nieprawidłowej diety
WADY:
- kosztowny sprzęt
- trudność w interpretacji wyników
- skład we włosach nie należy odczytywać jak wyników z krwi
- poziom pierwiastków we włosach nie jest związany z homeostazą
- odchylenia stężeń pierwiastków od wartości referencyjnych często występują przed
pojawieniem się objawów
Ciekawostki historyczne- przyczyny zgonów znanych osób (toksyczne metale)
- Napoleon Bonaparte  arsen
- Ludwig Van Beethoven  ołów i jego sole
- Charles Francis Hall  arszenik
- Andrew Jackson  ołów, rtęć
- Robert Burns  rtęć
Wykład 2
Stężenie pierwiastków śladowych u dzieci zależy od wieku i płci
ETAPY ANALIZY PRÓBEK :
- pobranie próbki  duża precyzja, konieczność bezbłędności, określone przez normę
- przygotowanie do analizy, ochrona podczas transportu
- przygotowanie krzywych wzorcowych
- kalibracja sprzętów
- wewnętrzna kontrola jakości
- zewnętrzna kontrola jakości
- dokładność aparatury
- kontrola materiałów
- certyfikowane materiały (NIST)
- metody pomiaru: zbieranie próbki, analiza, raporty wyników
EGZAMIN
TECHNIKI POMIARU ZAWARTOÅšCI METALI:
- FAAS  płomieniowa atomowa spektroskopia absorpcyjna
- GFAAS  atomowa spektroskopia absorpcyjna z atomizacjÄ…, w piecu grafitowym
- ICP- OES  optyczna spektroskopia emisyjna ze wzbudzeniem w plazmie indukcyjne
sprzężonej
- ICP- MS  spektroskopia masowa ze wzbudzeniem w plazmie indukcyjnie sprzężonej
MINERALIZACJA PRÓB:
- od 0,5 do 1,0 g włosów
- 5 ml HNO3 69% (m/m) tracepur
- mineralizacja  piec mikrofalowy
- rozcieńczanie do 50 g
- dane: naważka, dalej masa całości
* wysokiej jakości szkło
* pobierając stężony kwas przelewa się do mniejszego pojemnika, po czym pobiera 
minimalizacja zanieczyszczeń.
METODY ANALITYCZNE:
* FAAS
- ograniczone możliwości analizy, od ppm do ppb
* GFAAS
 można oznaczać zawartość tylko jednego pierwiastka
+ nie trzeba mineralizować próbki
+ nie trzeba roztwarzać próbki
* ICP- MS
+ najlepsza metoda analizy
+ oznaczanie w ppt
czułość metod analitycznych
wzrost czuÅ‚oÅ›ci ö' (Al)
ICP  OES < FAAS < GFAAS < ICP - MS
TRENDY W ANALIZIE ÅšRODOWISKA
* Metodyczny
- rozpowszechnienie analityki specjacyjnej
- zastosowanie sumarycznych wskaz
ników do oceny stopnia zanieczyszczenia elementów
środowiskowych
- równoczesne oznaczenie wielu analitów z jednej próbki w jednym cyklu pomiarowym
- oznaczanie coraz mniejszych stężeń analitów w próbkach środowiskowych o złożonej
matrycy
- bioanalityka i biomonitorowanie
* Aparaturowy
- wprowadzenie technik i przyrządów sprzętowych
- automatyzacja, robotyzacja oraz komputeryzacja procedur i przyrządów analitycznych
- miniaturyzacja przyrządów analitycznych
- nowe detektory i sensory
- przyrzÄ…dy pasywne
- techniki zdalnego pomiaru stopnia skażenia środowiska
- przyrządy z bezpośrednim odczytem stężenia analitu
- prowadzenie pomiarów na miejscu (in situ)
- techniki filmowe i dokumentacje fotograficzne
* Manualne
- opóz
nienie informacyjne wyniku analitycznego
* Automatyczne
- analiza w czasie rzeczywistym
* Bezpośrednie
- potencjometryczne
- absorpcja atomowa z atomizacją bezpłomieniową
- spektrofotometria emisyjna (z plazmowym wzbudzaniem próbki)
- fluorescencja rentgenowska
- aktywacja neutronowa
- techniki analizy powierzchni
* Pośrednie
- dodatkowe operacje wzbogacania analitów
ANALIZA SPECJACYJNA  proces identyfikacji, oznaczania różnych form występowania
danego pierwiastka w próbce
* Specjacja indywidualna
- tylko jeden określony składnik
- indywiduum chemicznego w próbce np.: silną toksynę
* Specjacja grupowa
- różne formy określonego pierwiastka np.: CrIII, CrVI
* Specjacja fizyczna
- różne formy tego samego indywiduum chemicznego, np.: formy rozpuszczone,
zaadsorbowane, skompleksowane
* Specjacja chemiczna
- każda z form chemicznych w jakich dany pierwiastek występuje w badanej próbce
PRÓBKI GAZOWE
y
ródło:
- gazy z kominów gazów odlotowych
- powietrze z atmosfery
- gazy z górnej warstwy atmosfery
- powietrze wewnętrzne (pomieszczenia)
- powietrze na stanowiskach pracy
- gazy spalinowe z silników pojazdów
- gazy z instalacji przemysłowych i zamkniętych obiegów
Anality:
* gazy i pary; nieorganiczne i organiczne; bardzo lotne związki organiczne; średnio lotne
zwiÄ…zki organiczne
* aerozole i pyły: materia organiczna zawieszona
* substancje organiczne zaadsorbowane na powierzchni (aniony, kationy, dioksyny)
PRÓBKI CIEKA
E
y
ródła:
* Woda:
- wodociÄ…gowa
- energetyczna
- powierzchniowa
- głębinowa
- ze strefy nienasyconej
- deszczowa
- morska
- ścieki przemysłowe
- ścieki niebezpieczne
- ścieki komunalne
- film powierzchniowy (rozlewy olejowe i zwiÄ…zki ropopochodne)
Rodzaje analitów:
* gazy nieorganiczne rozpuszczalne
* substancje organiczne rozpuszczalne:
- trihalometany
- lotne zwiÄ…zki organiczne
- zwiÄ…zki ropopochodne
- pestycydy
- zwiÄ…zki metaloorganiczne
 - dioksyny
* substancje nieorganiczne rozpuszczalne:
- substancje pożywkowe
* substancje zawieszone
- związki organiczne zaadsorbowane na powierzchni ciała stałego (zawiesiny)
- kationy, aniony
PRÓBKI STAA
E
* y
ródła:
- śnieg, lód
- gleba
- osady ściekowe, osady denne
- pyły
- lotne pyły ze spalarni stałych odpadów
- materiał roślinny
- ściółka leśna
- odpady niebezpieczne
- odpady przemysłowe
- odpady komunalne
- popioły
* Rodzaje analitów
- zwiÄ…zki nieorganiczne (kationy, aniony)
- zwiÄ…zki organiczne
- zwiÄ…zki organiczne zaadsorbowane na powierzchni: dioksyny, zwiÄ…zki ropopochodne,
zwiÄ…zki metaloorganiczne
Wykład 3
POBIERANIE I PRZYGOTOWANIE PRÓBEK ŚRODOWISKOWYCH
- przygotowanie próbek
- rozpuszczenie, rozcieńczenie, wzbogacenie analitów
- wydzielenie analitów z matrycy pierwotnej
- dzielenie składników mieszaniny
- wykrycie, identyfikacja oraz oznaczenie analitów
- obróbka i statystyczna ocena wyników
Pobieranie próbek (proces wieloetapowy)
- próbkowanie pierwotne (próbka laboratoryjna)
- próbkowanie wtórne (w laboratorium)
Błąd pobierania próbek
- heterogeniczność badanego materiału
- próbka dokładna i powtarzalna
Podstawowe typy próbek:
- próbki chwilowe
- próbki zintegrowane
- ciągłe pobieranie próbek połączone z analizą
- próbki bioty (wykorzystując żywe organizmy)
- homogenne (ciecze i gazy) bez składników reaktywnych
- homogenne ze składnikami reaktywnymi lub nietrwałymi
- wielofazowe lub heterogenne
- wymagajÄ…ce standardowych procedur
ZASADY POBORU:
- opis próbki
- właściwe pojemniki
WZORCE:
- materiały odniesienia
- certyfikowane materiały odniesienia
PRÓBKA  jednostka produktu lub określona ilość materiału ograniczona w sposób fizyczny
(np.: opakowanie) lub umowny (konkretny czas lub przedział czasowy)
PRÓBKA PIERWOTNA  ilość materiału pobrana jednorazowo z badanej jednostki, przy
użytych przyrządach do pobierania próbek, według planu poboru próbek
PRÓBKA KOC
COWA  zachowująca cechy indywidualne zbioru próbek, z niej przygotowuje
siÄ™:
- próbkę analityczną
- próbkę odniesienia
- próbkę magazynową
PLAN POBORU PRÓBEK  określona procedura wymogu oddzielania i przygotowania
jednej lub wielu partii materiału lub obszaru badanego, mająca na celu uzyskania żądanych
informacji o właściwościach materiału lub badanego obszaru
STRATEGIA POBORU PRÓBEK:
- miejsce poboru próbek
- częstotliwość poboru próbek
- wielkość próbki
- typ próbki
- odczynniki i materiały
Populacja  jest statystycznym terminem stosowanym dla określenia całkowitej liczby
jednostki, z której będzie pobierana pewna próbka
Kadrowanie próbki  określenie zbioru cech, charakterystycznych dla danej populacji
Pobieranie próbki jest procesem wyboru jednostek z dużej populacji, w celu opisu jej
właściwości.
Wielkość próbki  liczba jednostek tworzących próbkę
Techniki poboru próbek:
- probabilistyczna
- nieprobabilistyczna
PROBABILISTYCZNE
- wybór losowy  wszystkie jednostki populacji można policzyć i przypisać im losowe liczby,
próba jest reprezentatywna
- wybór systematyczny  niemożliwe jest określenie wszystkich jednostek badanej grupy
wyboru dokonuje siÄ™ ze wzoru k = s/n
s  jednostek w próbce
n  jednostek spośród całej populacji
przykład: taśmę produkcyjną opuszcza w każdej godzinie 2000 sztuk elementów (n),
wielkość próby  40 sztuk elementów (s), k = 1/50 bo co 50-ty element populacji będzie
wybrany do próbki
- próbka warstwowa  populacja posiada wyraz
ne odrębne cechy (warstwy); pobór losowy
- próbka grupowa  populacja zostaje podzielona na grupy, z każdej losowo pobierany jest
jeden element
NIEPROBABILISTYCZNE
- wybór elementu próbki z całej populacji dokonywany jest w oparciu o znane badaczowi
kryteria, lub pewne indywidualne cechy populacji
- w ramach techniki możliwy jest wariant podziału jednej populacji na mniejsze grupy,
uwzględniający liczbę cech zmiennych lub cech podobnych, a następnie z każdej grupy
wybiera siÄ™ jeden element posiadajÄ…cy jednÄ… cechÄ™ najbardziej charakterystycznÄ… dla danej
grupy
POBÓR PRÓBEK WODY
- przyrząd Wereszczagina  układ przelewowy dwóch butelek, woda zasysana pompką
- przyrzÄ…d Patalasa  naczynie z ruchomym dnem i pokrywÄ…
PRÓBKOWANIE PIERWOTNE
Obiekt badany ö' pobranie próbek pierwotnych ö' mieszanie (uÅ›rednianie)  próbka
pierwotna zmieszana ö' zmniejszanie  próbka wtórna
PRÓBKOWANIE WTÓRNE
Próbka wtórna ö' obróbka ö' próbka laboratoryjna ö' podziaÅ‚ i dalsza obróbka ö' próby
analityczne (do każdego rodzaju badania)... ciąg dalszy procesu analitycznego
Techniki uśredniania ze zmniejszaniem próbki ogólnej:
- technika ćwiartkowania  usypanie stożka po zmieszaniu, dalej podział na cztery części
(usunięcie dwóch), z pozostałych dwóch miesza się i usypuje z mieszanki stożek, dzieli się
go na cztery części (dwie odrzuca) aż uzyska się odpowiednio małą próbkę wtórną
- technika przemiennego usypywania dwóch stożków
- technika przesypywania frakcjonowanego
- technika uproszczonego przesypywania frakcjonowanego
wielkość [mm] <1 1-10 11-50 >50
min. masa [g] 100 200 1000 2500
DOKUMENTACJA PRÓBKI
Od pobrania, transportu i magazynowania, konieczność jej dokumentacji:
- jednorazowy numer identyfikacyjny próbki
- miejsce poboru
- data, czas (dokładny) poboru
- liczba pojemników do których pobrano próbkę
- skład matrycy (płynne składniki)
- sposób utrwalania próbki
- sposób transportu i przechowywania przed dostarczeniem do laboratorium
- wymagany zakres analizy
- protokół poboru i schemat obróbki wstępnej na miejscu poboru próbki
- dane personalne osoby pobierajÄ…cej
- inne, istotne dla procesu analitycznego szczegóły
Pobór do właściwych naczyń, nie powodującej kontaminacji próby, adsorpcji czy
katalitycznych przemian analitu.
Wielkość zależy od rodzaju, liczby przewidywanych badań, rodzaju stosowanych metod
analitycznych. Powinna starczyć na minimum dwukrotne powtórzenie oznaczenia.
SCHEMAT POBORU PRÓBEK GLEBY ORNEJ
Techniki:
- zakosania wzdłuż pola
- po przekÄ…tnej pola
- po przekÄ…tnej z poborem po obu jej stronach
- normalna
- losowa
- linii poprzecznej
PrzyrzÄ…dy:
- laska glebowa Egnera do pobierania próbek
- szpadel
- świder
- Å‚opatka ogrodnicza
PRÓBKA:
rodzaj analiz i oznaczenie
- jakoÅ›ciowa ö' co
- strukturalna ö' jaka struktura
- specjacyjna ö' w jakiej postaci
- iloÅ›ciowa ö' ile
- procesowa i rozmieszczenia ö' gdzie i kiedy
WPROWADZENIE DO ANALITYKI ZANIECZYSZCZEC

y
ródła błędów czas wykonania
pobór próbek- 60% ö' 67%
pomiar i kalibracja- 30% ö' 6%
obróbka danych- 10% ö' 27%
Dokładność całego oznaczenia nie jest lepsza od dokładności pierwszego etapu procesu.
Dokładność zależy od najsłabszego ogniwa oznaczeń (poboru próbki)
kilkadziesiÄ…t procent ö' skÅ‚adniki główne
wybierając metodę analityczną należy zwrócić uwagę na
- dokładność
- precyzjÄ™
- czułość
- oznaczalność
- wykrywalność
- specyficzność
Wykład 4
METODY ZAG
SZCZANIA ZWI
ZKÓW CHEMICZNYCH
* fizyczne
- destylacja
- wymrażanie
- odwrócona osmoza
- liofilizacja
- ultrafiltracja
* fizykochemiczne
- absorpcja
- adsorpcja
- ekstrakcja cieczÄ…, gazem
* chemiczne
- strÄ…canie
- kompleksowanie
- mineralizacja
- derywatyzacja
DERYWATYZACJA
- uzyskuje siÄ™ zwiÄ…zki mniej reaktywne, barwne, mniej polarne
- bardziej trwałe termicznie
MINERALIZACJA  pokrewne określenie: dekompozycja, rozkład, spopielanie, związki
organiczne przekształcane są w formy mineralne (do CO2, H2O, NH3) a nieorganiczne w
rozpuszczalne.
Na mokro
- metoda redukcyjna
- metoda utleniajÄ…ca
Na sucho
- metoda redukcyjna
- metoda utleniajÄ…ca
Wybór zależy od:
- rodzaju analizowanej próbki
- oznaczanego pierwiastka
Mineralizacja jest długotrwała, wspomaga się ją:
- wysokÄ… temperaturÄ…
- promieniowaniem ultrafioletowym
- promieniowaniem mikrofalowym
- ultradz
więkami (kawitacją)
- wysokim ciśnieniem
Rozkład za pomocą jednego lub kilku kwasów (HNO3, H2SO4, HClO4, H2O2)
Związki organiczne rozkładają się do CO2, H2O i innych prostych produktów. Związki
nieorganiczne sÄ… roztwarzane.
Mineralizacja próbek w zależności od ich typu:
HNO3 + H2O2  próbki biologiczne
HNO3 + H2SO4  uniwersalna
HNO3 + HCl  uniwersalna (woda królewska)
HNO3 + HClO4  próbki biologiczne (wybuchowa!)
HF  próbki nieorganiczne
HNO3 + HF  uniwersalna
HClO4  próbki biologiczne (wybuchowa!)
MINERALIZACJA UV  do próbek ciekłych, zawierających substancje organiczne.
Naświetlanie lampą kwarcową  = 250 nm, P = 150  400 W, dodatkowo z substancją
utleniajÄ…cÄ… (H2O2, K2S2O8, HNO3)
MINERALIZACJA MIKROFALOWA  zachodzi szybko; energia jest kierowana bezpośrednio
do próbki
MINERALIZACJA W ROZTWORZE  (w zamkniętym naczyniu, częściej niż otwartym)
- ogrzewanie konwencjonalne lub mikrofalowe
- ~180!
- zaleta to ograniczenie strat związków lotnych
w naczyniu zamkniętym   bomby
zalety:
- duża powtarzalność
- prostota wykonania
- krótki czas
- małe odważki
- ograniczona kontaminacja (zanieczyszczenie) próbki
- wiele pierwiastków można oznaczyć z danego mineralizatu
- małe straty analitu
MINERALIZACJA NA SUCHO
- przez spiekanie  powolny rozkład od 400 do 600! a następnie roztworzenie popiołu w
kwasie
- przez mineralizowanie w plazmie tlenowej, od 80 do 200! z polem elektromagnetycznym
27 MHz
- przez utlenianie  normalne ciÅ›nienie tlenu, w tzw. butli Schönigera, pod podwyższonym
ciśnieniu tlenu (bomba tlenowa np.: bomba Parra)
- przez stapianie z solami mineralnymi o właściwościach utleniających (topnikami) np.:
NaNO3, KNO3, NA2CO3
- utlenianie w strumieniu tlenu w rurze kwarcowej od 800 do 1000!
UKA
AD OTWARTY
- piec muflowy / palnikiem
- od 450 do 550! (max. 1000!)
- ~3h
+ łatwość wykonania
+ dowolna naważka (ilość)
 straty składników lotnych
 długi czas
 dwustopniowy
UKA
AD ZAMKNI
TY (bomba tlenowa)
- mała ilość próbki jest spopielana (poniżej 20 mg)
- zamknięta kolba z tlenem
- gazowe produkty są absorbowane przez roztwór wodny z kolby
ANALIZA SPECJACYJNA  identyfikacja i ilościowe oznaczenie form fizycznych i
chemicznych pierwiastka wraz z jego stężeniem całkowitym w próbce
SPECJACJA  współistnienie wszystkich form danego pierwiastka w badanym materiale
EKSTRAKCJA JEDNOSTOPNIOWA:
- przeprowadza się odczynnikiem, który podobnie jak w naturze umożliwia przechodzenie
metali do gleby
EKSTRAKCJA WIELOSTOPNIOWA:
- kolejne ekstrakcje roztworami o wzrastającej sile ługowania i może być prowadzona
równolegle oraz sekwencyjnie
- równolegle prowadzi się by wyeliminować wpływ innych odczynników
- sekwencyjne roztwarzanie i ługowanie tej samej próbki różnymi odczynnikami
* niezbuforowane roztwory soli
* roztwory słabych kwasów
* roztwory związków redukujących
CZUA
OŚĆ METODY ANALITYCZNEJ  stosunek przyrostu wartości sygnału analitycznego
do odpowiadającego mu przyrostu stężenia lub ilości badanej substancji
Im mniejsze różnice między stężeniami badanych substancji można wykryć, tym metoda jest
czulsza.
Kryteria wyboru metody analitycznej:
- wielkość próbki
- stan skupienia próbki
- możliwość rozkładu / zniszczenia próbki
- zakres oznaczalności
- liczna oznaczeń
- czas wykonania
- koszt
EGZAMIN
METODY:
* Względne:
- miareczkowanie (zmierzenie objętości titranta)
- porównawcze (konieczność kalibracji oraz wyznaczania krzywych wzorcowych
> metoda krzywej kalibracyjnej (metoda wzorca zewnętrznego
> metoda dodawania wzorca (znana ilość substancji oznaczanej)
> metoda wzorca wewnętrznego (znana ilość substancji nie będącej analitem i nie
występującej w próbce
* Bezwzględne:
- metody grawimetryczne (ważenie)
> pomiar wydzielonego osadu (grawimetria)
> ważenie substancji na elektrodach (elektrograwimetria)
> straty przy ogrzewaniu
METODY KRZYWEJ KALIBRACYJNEJ W TECHNIKACH:
- elektrochemicznych
- spektroskopowych
- chromatograficznych
Wielkość jest funkcją ilości stężonej oznaczanej substancji
y = f(c)
y  wartość parametru mierzonego
c  masa stężonej substancji w próbce
y = ax + b
a = tg(Ä…)
Ä…  kÄ…t nachylenia prostej
METODA WZORCA WEWN
TRZNEGO  do technik chromatograficznych
- substancja nie wchodzi w reakcje z próbką
- musi oddziaływać ze złożem substancji na chromatografie
- powinien być: nielotny, trwały, czysty
Ilość badanej substancji powinna być porównywalna z ilością dodanego wzorca
Etapy:
- przygotowanie roztworu wzorcowego i analitu
- pomiar piku i powierzchni od próbki i wzorca zewnętrznego
- oznaczenie współczynnika detekcji  f
Aa / Aw = f " ma / mw
A  powierzchnia piku (a  analitu; w  wzorca)
m  masa (a  analitu; w  wzorca)
f  współczynnik detekcji  charakterystyczny dla danej pary analit  wzorzec; zależy od
warunków prowadzenia chromatografii
METODA DODATKU WZORCA
- gdy równanie krzywej jest prostoliniowe
- b = 0; y = ax +b
- dodatek analitu zwiększa wartość parametru mierzonego proporcjonalnego do ilości danej
substancji