Eliasz Robakiewicz K. Ajdukiewicz  Czas Z. Augustynek  Kazimierz Ajdukiewicz o
czasie
Ajdukiewicz  Czas
1 Cztery znaczenia czasu:
1.1 Chwila, punkt czasowy definiowalna jako klasa abstrakcji od cechy równoczesności
na zbiorze zdarzeń.
1.2 Interwał czasowy  gęsty, ciągły zbiór chwil pomiędzy dwiema chwilami.
1.3 Trwanie jako długość odcinka czasowego.
1.4 Wszechobejmujący okres czasu jako Czas którego częścią są wszystkie określone
jego odcinki.
2 Czy czas ma charakter absolutny ( czy stosunki z punktu 1 są absolutne)? Relatywiści
uważają, że nie można mówić o absolutnych relacjach ruchu, a co za tym idzie następstwa
czasowego.
3 Żeby móc używać jakiegoś terminu trzeba mieć możliwość zweryfikowania empirycznie
czy ten termin można czy też nie, orzec o przedmiocie doświadczenia.
4 Zdaniem relatywistów ruch i spoczynek absolutny to stany o których nie można
zweryfikować empirycznie są więc bez sensu. Nie można też mówić, w związku z tym, o
absolutnej równoczesności.
5 Równoczesność układowa  może być osądzana przez każdego obserwatora będącego w
spoczynku względem układu odniesienia w (1) chwili która jest zrelatywizowana do danego
układu odniesienia (nie absolutnej).
6 (2) (4) Jeśli chwila jest zrelatywizowana to i interwały czasu, a także Czas sam (którego
pojęcie traci trochę sens). (3) Dalej zrelatywizowaniu ulegają też stosunki czasowe takie
równość dwóch odcinków czasu, może być tylko układowa.
7 Newtonowska koncepcja czasu absolutnego jako płynącego bez względu na świat
(materialny) jest z punktu widzenia kryterium z punktu 3 (stosowanego przez relatywistów)
bezsensowna.
8 Relatywistyczna koncepcja czasu zakłada, że chwila czy interwał czasu jest tylko abstrakcją
z stosunków między zdarzeniami, bez nich nie istnieje.
9 Kant  czas i przestrzeń są formami zmysłowości danymi a priori. Bergson  czas nie
dzieli się na chwile które nie trwają (jak punkty na prostej), są one bezruchem który w
rzeczywistości w ogóle nie ma miejsca, tym bardziej nie można z niego skonstruować czasu.
Augustynek  Kazimierz Ajdukiewicz o czasie
1 Czas (Ajdukiewicz)  zbiór wszystkich momentów. Moment to klasa abstrakcji relacji
równoczesności w zbiorze zdarzeń punktowych.
2 Czas jako zbiór momentów, jest uporządkowany relacją wcześniejszości (taka definicja
pojawia się wcześniej u Mehlberga i Reichenbacha).
3 Dwie tezy artykułu  Czas :
3.1 Czas ma charakter relacyjny (nie istnieje bez zdarzeń).
3.2 Czas ma charakter relatywny (zrelatywizowany do układu odniesienia).
4 Względność czasu nie pociąga jego relacyjności, w mechanice klasycznej także można
przyjąć relacyjność czasu nie przyjmując jego względności (nie wynika logicznie, jest
przyjmowana na podstawie STW).
5 Zdarzenia są punktowe gdyż relacja równoczesności jest równoważnościowa, dlatego też
zdarzenia punktowe mogą zachodzić tylko w jednej chwili.
6 Dwa typy relacji czasowych:
6.1 Relacja wcześniej względnie (układowo) oraz póz
niej, równocześnie układowo.
6.2 Relacja wcześniej (W), póz
niej absolutnie oraz quasi-równoczesność (nie będąca
relacją równoważnościową, będąca iloczynem równoczesności układowych). Według
STW: W jest iloczynem relacji układowych.
7 Dwie odmienne (od koncepcji Ajdukiewicza) koncepcje czasu:
7.1 Czas względny  to zbiór zdarzeń częściowo uporządkowany przez relacje
wcześniejszości układowej.
7.2 Czas absolutny  to zbiór zdarzeń częściowo uporządkowany przez relacje W.
8 Kauzalna teoria czasu  żeby ją sformułować trzeba się wyzbyć czasowego pojęcia
wcześniejszości układowej od której pochodzą wszystkie inne pojęcia używane w
powyższych definicjach czasu. Zdarzenia są w relacji wcześniejszości gdy mogą wchodzić
w relacje kauzalną lub jeśli zdarzenie jest wcześniejsze to zachodzi powiązanie kazualne
(postulat przyczynowości).
9 Jeśli zdarzenia są genetycznie identyczne (należą do tej samej rzeczy) to zachodzi związek
(równoważnościowy) relacji W i relacji powiązania kauzalnego.