Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
1
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA
Poziom rozszerzony
Punktacja
Zadanie Odpowiedzi Uwagi
za
za czynność
zadanie
a) za poprawne uzupełnienie tabeli: 1.1 1
Konfiguracja elektronów Symbol pierwiastka Nazwa grupy Numer okresu
walencyjnych
4s13d5 (lub 3d54s1) Cr chromowce 4
1 2
b) za poprawne uzasadnienie: 1.2 1
lub inaczej
Wyjaśnienie: Połowiczne zapełnienie podpowłoki d jest energetycznie korzystne.
poprawnie
sformułowane
uzasadnienie
 za poprawne uzupełnienie podpunktów I-III: 2.1 1
2 1
I. E E II. E E III. E
Na Na+ Cl Cl+ Mg Mg+ Mg+ Mg2+ Cl Cl E
Br Br
< < >
 za poprawne uzasadnienie: 3.1 1
lub inaczej
Atom sodu ma większy promień niż atom chloru. Jego elektron walencyjny jest bardziej
3 1
poprawnie
oddalony od jądra atomowego i łatwiej go oderwać  potrzeba mniejszej energii jonizacji.
sformułowane
uzasadnienie
 za poprawne uzupełnienie tabeli: 4.1 1
P / F
Energia cząsteczki N jest wyższa w porównaniu z energią izolowanych atomów
2
F
azotu.
4 1
Wiązanie typu s w cząsteczce N tworzy się w wyniku nakładania orbitali 2p
2 x
P
atomów azotu.
Niewiążące (wolne) pary elektronowe w cząsteczce N stanowią pary elektronowe
2
F
z poziomów ż� i ż� .
2py 2py 2pz 2pz
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a
Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
2
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
 za poprawne uzupełnienie równania przemiany promieniotwórczej: 5.1 1
5 1
238 206 0
U Pb+8 4 ą+6 �-
92 82 2 -1
 za poprawną metodę rozwiązania 6.1 1
 za obliczenia i wynik z jednostką: 8 dni 1
X: T = 2 dni Y: T = 4 dni
1/2 1/2
lub inna
poprawna metoda
6 2
Przykładowe rozwiązanie:
rozwiązania
2 dni 2 dni 2 dni 2 dni
100% �ł�ł�ł �ł�ł�ł �ł�ł�ł 6,25%
50% 25% 12,5% �ł�ł�ł
4 dni 4dni
i
25% �ł�ł�ł 6,
12,5% �ł�ł�ł 25%
Masy izotopów X i Y będą takie same po upływie 8 dni od rozpoczęcia obserwacji.
a) za poprawnie narysowany wzór elektronowy kreskowy: 7.1 1
   
O O H O O H
H lub lub H
lub
b) za podanie poprawnej nazwy wiązania i uzasadnienie mechanizmu jego powstawania. 7.2 1
7 3
Nazwa wiązania: (wiązanie) koordynacyjne
lub inaczej
poprawnie
Aniony wodorotlenowe są donorami wolnych par elektronowych, zaś kation glinu ich
sformułowane
akceptorem.
uzasadnienie
c) za poprawnie zapisane równanie reakcji w formie jonowej skróconej: 7.3 1
2Al + 2OH + 6H O 2[Al(OH) ] + 3H
2 4 2
Za poprawne uzu-
 za poprawne uzupełnienie tabeli: 8.1
pełnienie 3 wierszy
Oznaczenia literowe  2 pkt
Warunek
związków
Za poprawne uzu-
pełnienie 2 wierszy
8 Orbitale wszystkich atomów węgla w cząsteczce związku 2
A, B
 1 pkt
wykazują hybrydyzację sp3.
Za poprawne
Cząsteczka ma budowę płaską. C, D, E, F
uzupełnienie 1 0
Cząsteczka wykazuje trwały (niezerowy) moment dipolowy. A, C, F
wiersza  0 pkt
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a
Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
3
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
Za poprawne
 za poprawnie uzupełnienie podpunktów a c: 9.1
uzupełnienie
3 podpunktów 
a) Reaguje z wodą (na zimno): Ba, K
2 pkt
b) Nie reaguje z wodą (na zimno), reaguje z rozcieńczonym kwasem siarkowym(VI): Fe
Za poprawne
uzupełnienie
9 2
2 podpunktów 
c) Nie reaguje z wodą, reaguje ze stężonym kwasem siarkowym(VI): Ag, C, Cu
1 pkt
Za poprawne
uzupełnienie 1 0
podpunktu  0 pkt
 za poprawne uzupełnienie wiersza tabeli: 10.1 2 x 1
Barwa warstwy
Równanie reakcji Uzasadnienie
organicznej
lub inne poprawne
określenie barwy
chlor jest bardziej aktywnym
Probówka 1 żółtobrunatna 2Br + Cl 2Cl + Br fluorowcem niż brom (dlate-
2 2
10 2
go wyprze brom z jego soli)
jod jest mniej aktywnym flu-
Probówka 2 różowofioletowa reakcja nie zachodzi orowcem niż brom (dlatego
nie wyprze bromu z jego soli)
a) za podanie odpowiedniego numeru zlewki: 2 11.1 1
lub inaczej
b) za uzupełnienie zdania i poprawne uzasadnienie: 11.2 1
poprawnie
11 2
W teorii Br�nteda mocniejszą zasadą jest anion ( fluorkowy , chlorkowy ), ponieważ jest sformułowane
uzasadnienie
z nią sprzężony słabszy kwas fluorowodorowy.
 za poprawnie zapisane równanie reakcji w formie cząsteczkowej: 12.1 1
12 1
HClO + NaIO HIO + NaClO
3 3 3 3
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a
Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
4
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
 za poprawną metodę rozwiązania
13.1 1
 za obliczenia i wynik: V : V = 1 : 1
NaOH H2SO4
1
Przykładowe rozwiązanie:
lub inna
poprawna metoda
rozwiązania
roztwór NaOH: pH = 11 => pOH = 3 => [OH-] = 0,001 mol / dm3
założenie: V = 1 dm3 => n
NaOH OH- = 0,001 mol => n = 0,001 mol
NaOH
odczyn obojętny tzn., że substraty zmieszano w stosunku stechiometrycznym:
13 2
2NaOH + H SO Na SO + 2H O
2 4 2 4 2
0,001 mol 0,0005 mol
roztwór H SO : pH = 3 => [H+] = 0,001 mol / dm3 => C = 0,0005 mol/dm3
2 4 H2SO4
0,0005 mol
V = = 1 dm3
H2SO4
0,0005 mol / dm3
V : V = 1 : 1
NaOH H2SO4
a) za poprawne uzupełnienie wiersza tabeli: 14.1 2 � 1
lub zapis:
Obserwacje Równanie/równania reakcji
Probówka 1 Wytrąca się biały osad. MgCl + 2NaOH Mg(OH) + 2NaCl
2 2
2Mn(OH) + O
2 2
2MnO(OH)
2
Wytrąca się biały osad, Mn(NO ) + 2NaOH Mn(OH) + 2NaNO
3 2 2 3
Probówka 2 który po pewnym czasie
2Mn(OH) + O
2 2
brunatnieje. 2Mn(OH) + O 2MnO + 2H O
2(MnO " H O) 3
14 2 2 2 2 2 2
b) za poprawnie sformułowaną ocenę metody: 14.2 1
Zaproponowana metoda jest wystarczająca by rozróżnić wodne roztwory soli. W pro- lub inaczej
poprawnie
bówce nr 2 otrzymano wodorotlenek, który ulega utlenieniu (pod wpływem tlenu za-
sformułowane
wartego w powietrzu).
uzasadnienie
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a
Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
5
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
a) za podanie nazw odpowiednich odczynników: 15.1 1
Przemiana 1: kwas chlorowodorowy (solny) Przemiana 3: chlor
b) za podanie wzoru odpowiedniego odczynnika i określenie typu reakcji: 15.2 1
15 2
Wzór odczynnika: H O lub O
2 2 2
Typ reakcji: (reakcja) utleniania-redukcji
 za poprawne uzupełnienie zdania i uzasadnienie: 16.1 1
Stan równowagi reakcji ( przesunie się w prawo , przesunie się w lewo , nie ulegnie zmianie ).
16 1
Uzasadnienie: Zwiększenie stężenia jonów Ca2+ powoduje, że układ zgodnie z regułą lub inaczej
poprawnie
przekory dąży do zmniejszenia ich stężenia  stan równowagi reakcji przesuwa się
sformułowane
w lewo  w stronę tworzenia osadu CaSO .
4
uzasadnienie
 za poprawny wybór obserwacji: Wytrąciła się większa ilość białego osadu. 17.1 1
 za poprawne uzasadnienie: 17.2 1
17 2
lub inaczej
Dodatek siarczanu(VI) sodu, powoduje, że stężenie jonów SO2- w układzie rośnie.
4
poprawnie
Zwiększa się więc wartość iloczynu stężeń jonów [Ca2+] � [SO2-] i wytrąca się w większa
4
sformułowane
ilość osadu.
uzasadnienie
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a
Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
6
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
a) za poprawnie uzupełniony schemat doświadczenia: 18.1 1
NaOH(aq) HCl(aq)
1. 2.
X
18 (NH4)2S 3
b) za poprawnie sformułowane uzasadnienie: 18.2 1
Amoniak jest gazem, który dobrze rozpuszcza się w wodzie. Zwiększenie temperatury lub inaczej
poprawnie
powoduje zmniejszenie rozpuszczalności amoniaku i zwiększenie jego wydzielania.
sformułowane
uzasadnienie
c) za poprawne sformułowanie obserwacji i poprawny zapis równania procesu dysocjacji: 18.3 1
Barwa wskaz
nika: pomarańczowoczerwona (czerwona).
Zapis procesu: H S + H O HS + H O+
2 2 �! 3
HS
lub H S + H+
2 �!
 za poprawną metodę rozwiązania 19.1 1
 za obliczenia i wynik z jednostką: 99% 1
lub inna
Przykładowe rozwiązanie:
poprawna metoda
1
rozwiązania
Mg(s) + O2(g) MgO(s) "Ho =-601,6 kJ / mol
twMgO
.
2
19 2
24,3 g Mg - (- 601,6 kJ)
x g Mg - (- 2450,9 kJ) => x = 99 g
100 g - 100%
99 g - y => y = 99 %
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a
Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
7
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
20.1 1
[HI]2
a) za poprawnie zapisane wyrażenie na stałą równowagi reakcji: K =�
[H2]
b) za poprawne uzupełnienie zdania: 20.2 1
20 2
Wraz ze wzrostem temperatury szybkość reakcji syntezy jodowodoru rośnie, szybkość reak-
cji rozpadu jodowodoru rośnie, wartość stałej równowagi rekcji rośnie.
 za poprawne uzupełnienie tabeli: 21.1 1
P / F
Szczelnie przylegające powłoki: miedziana i cynkowa, chronią stal przed korozją. P
Po zarysowaniu powłok ochronnych jedynie powłoka wykonana z cynku nadal
21 1
P
chroni stal przed korozją.
Po zarysowaniu powłok ochronnych na płytce stalowej pokrytej miedzą pojawia się
F
brunatny osad, zaś na płytce pokrytej cynkiem nie zachodzą żadne zmiany.
a) za poprawny zapis równań procesu katodowego i anodowego: 22.1 1
lub zapis:
2H O  4e
2
Równanie reakcji katodowej: Cu2+ + 2e Cu
O + 4H+
2
Równanie reakcji anodowej: 2H O O + 4H+ + 4e
2 2
b) za poprawne uzupełnienie obu zdań: 22.2 1
22 2
Podczas elektrolizy roztworu CuSO liczba moli soli w roztworze ( rośnie , maleje , nie
4
ulega zmianie ), stężenie molowe roztworu soli ( rośnie , maleje , nie ulega zmianie ).
Po zakończeniu elektrolizy i wymieszaniu roztworów z przestrzeni katodowej i anodowej
stwierdzono, że pH roztworu ( wzrosło , zmalało , nie uległo zmianie ).
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a
Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
8
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
a) za poprawny zapis procesu utleniania i redukcji: 23.1 2 x 1
lub zapis:
Równanie reakcji redukcji: MnO- + 3e + 2H O MnO + 4OH
4 2 2 C H  8e + 10OH
2 2
C O2- + 6H O
2 4 2
Równanie reakcji utleniania: C H + 10OH C O2- + 6H O + 8e
2 2 2 4 2
b) za poprawne uzupełnienie współczynników stechiometrycznych: 23.2 1
23 4
3C H + 8KMnO 3(COOK) + 2KOH + 8MnO + 2H O
2 2 4 2 2 2
c) za poprawny wybór obserwacji: 23.3 1
Fioletowy roztwór zmienia barwę na zieloną. Fioletowy roztwór nie zmienia zabarwienia.
Fioletowy roztwór odbarwia się. Wytrąca się brunatny osad.
 za poprawny wybór związków, będących homologami benzenu: B, D, F 24.1 1
24 1
a) za poprawny wybór odczynnika i określenie warunków przebiegu reakcji: 25.1 1
CH Cl roztwór Br w CCl HNO + H SO
3 (g) 2 4 3(stęż) 2 4(stęż)
Warunki przebiegu reakcji: światło lub podwyższona temperatura
b) za poprawne sformułowanie obserwacji: 25.2 1
lub inaczej
W probówce, w której znajdował się toluen roztwór bromu ulega odbarwieniu.
poprawnie
25 3
sformułowane
obserwacje
c) za poprawny zapis równania reakcji: 25.3 1
CH3 CH2Br
światło
+ Br2 + HBr
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a
Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
9
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
a) za podanie nazw systematycznych związków: 1-chloro-2,3-dimetylobenzen, 26.1 1
1-chloro-3,4-dimetylobenzen
b) za określenie typu i mechanizmu reakcji: 26.2 1
26 2
Typ: substytucja , addycja , eliminacja
Mechanizm: wolnorodnikowy , nukleofilowy , elektrofilowy
 za podanie nazw systematycznych związków: metanal, propanon 27.1 1
27 1
 za narysowanie wzoru półstukturalnego (grupowego) związku: 28.1 1
28 1
CH3 C C CH3
CH3 CH3
 za poprawne uzupełnienie zdań: 29.1 1
Efedryna jest związkiem ( czynnym , nieczynnym ) optycznie. Cząsteczka efedryny zawiera
29 1
( trzy , dwie ) grupy funkcyjne. Posiada grupę hydroksylową, która warunkuje przynależność
związku do ( alkoholi , fenoli ) oraz grupę ( amidową , aminową ).
 za wybór odpowiedniej obserwacji: 30.1 1
30 1
Niebieski osad zmienia barwę na ceglastoczerwoną. Niebieski osad zmienia barwę na czarną.
Niebieski osad zmienia barwę na fioletową. Nie zaobserwowano zmian.
a) za sformułowanie poprawnej obserwacji: tworzy się piana. 31.1 1
b) za sformułowanie poprawnej obserwacji i zapis równania procesu uzasadniającego obser- 31.2 1
wację:
31
2
Uniwersalny papierek wskaz
nikowy zmienia barwę na zielononiebieską (lub zieloną lub
niebieską).
Równanie procesu: C H COO + H O C H COOH + OH
17 35 2 �! 17 35
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a
Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
10
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014
ZamKor
a) za sformułowanie poprawnej obserwacji: wytrąca się (biały) osad. 32.1 1
b) za poprawny zapis równania reakcji w formie jonowej skróconej: 32.2 1
32 2
2C H COO + Ca2+ (C H COO) Ca(�!)
17 35 17 35 2
 za poprawne uzupełnienie tabeli: 33.1 1
Związek, który reaguje Związek, który od wpływem
Związek, który nie
z zasadą sodową w stosunku stężonego kwasu azotowego(V)
reaguje z zasadą sodową.
molowym 1: 2. tworzy produkt o żółtej barwie.
33 1
CH3 OH
OH
CH3CH3 H2N CH COOH CH2 CH COOH
OH H2N CH COOH CH COOH
H2N CH COOH CH2CH2 COOH
CH
CH2 COOH NH2
COOH
CH2CH2 NH2NH2
COOH
 za poprawne uzupełnienie tabeli: 34.1 1
P / F
Do dodaniu do wodnego roztworu glukozy świeżo wytrąconego osadu wodoro-
tlenku miedzi(II) i wymieszaniu zawartości w temperaturze pokojowej pojawia F
się ceglastoczerwony osad.
34 1
Zarówno glukoza, jak i fruktoza dają pozytywny wynik próby Trommera i próby
P
Tollensa.
W wyniku hydrolizy jednego mola cząsteczek sacharozy powstają dwa mole
F
cząsteczek glukozy.
Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a