Kontrakty terminowe na WIBOR
i obligacje skarbowe
-1-
AGENDA
Wstęp& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..& & & & & & & & & & & & & ..& & & .& & & .& .& & & ..& & & & & & .. 3
Harmonogram sesji& & & & & & & .& & & & & ..& & & & & & & & & & & & & & & .& .. 24
" Pochodne stopy procentowej& & & & & & ..........& & & & & & &
4
" Rynek FRA i RIS w Polsce& & & & & & & .& & & & & ..& & & & & & & & & & &
5 Algorytmy& & & & & & & .& & & & & ..& & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .. 25
" Dlaczego teraz?& & & .& & & & & & & & & & ..& & & & & & & .& & & & ..& & & & & & & & & & & & 6
" Dzienny kurs rozliczeniowy& & & & & & & .& & & & & & & & & & & & & . 25
" Zalety rynku giełdowego& & & .& & & & & & & & & & & .....& & & & & & & &
8
" Ostateczny kurs rozliczeniowy& & & & & & & .& & & & & & & & . 27
" Futures na stopę (giełdy zagraniczne)& & & &
3
Ograniczenia wahań kursów& & & & & & & & & & & & . 28
Futures na WIBOR& & & & & & & & & & & & & & & ..& & .& & & & & & & & & & & & & & 11
" Instrument bazowy& & & & & & & & & & & & & & & ..& & .& & & & & & & & & & & & & & .
11
Rodzaje zleceń& & & & & & & .& & & & & ..& & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & & & & & & .
29
" Standard kontraktu& & & & & & & & & & & & & & & ..& & .& & & & & & & & & & & & & & . 12
" Kalendarz obrotu& & & & & & & & & & & & & & & ..& & & .& & & .& & & & & & & & & & & & &
13
Transakcje pakietowe& & & & & & & .& & & & & ..& & & & & & & & & & & & &
30
" Nazewnictwo& & & & & & & & & & & & & & & ..& & & .& & & .& ..& & ............................................
14
Opłaty transakcyjne& & & & & & & & & & & & & & ..& & & & & & & & & & & & & & .. 31
Futures na obligacje skarbowe& & & & & & & 15
" Instrument bazowy& & & & & & & & & & & & & & & ..& & & .& & & & & & & & & & & & & . 15
Notowania kontraktów& & & & & & & & & & ..& & & & & & & & & & & & .
32
" Standard kontraktu& & & & & & & & & & & & & & ...................................................
16
" Dobór obligacji w Koszyku& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
17
Materiały edukacyjne& & & & & & & & & & & & & & ..& & & & & & & & & & & 33
" Koszyki obligacji& & & & & & & & & & & & & & ..................................................................
18
" Współczynnik konwersji (CF)& & & & & & & & & & & & & & & & & ..
19
Kontakt& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .. 34
" Wycena kontraktu& & & & & & & & & & & & & & ........................................................
21
" Nazewnictwo& & & & & & & & & & & & & & ............................................................................. 23
-2-
WST
P
Kontrakty terminowe (futures) na stawki WIBOR i obligacje skarbowe sÄ… jednym z
najpopularniejszych instrumentów pochodnych, które znajdują się w obrocie na giełdach
światowych.
Popularnie futures na stopy procentowe (krótko i długoterminowe) służą zarówno
zabezpieczaniu przed ryzykiem zmian krótkoterminowych stóp procentowych (stawek
WIBOR), stóp długoterminowych - rynkowych cen i rentowności obligacji skarbowych, jak
również umożliwiają spekulacje na zmianę ww cen.
Giełdowa standaryzacja, jednoczesny dostęp wielu grup inwestorów, system
depozytów zabezpieczających zapewnia płynność obrotu, jego przejrzystość oraz
bezpieczeństwo.
-3-
POCHODNE STOPY PROCENTOWEJ
RYNEK OTC (POLSKA)
Pozycje brutto banków krajowych na rynku derywatów stopy procentowej
(instrumenty nominowane w PLN)
w mld PLN
1 800
1 600
1 400
1 200
1 000
800
600
400
200
0
I II III IV I II III IV
y
ródło: NBP 2010 2011
FRA
IRS OIS
-4-
RYNEK FRA I IRS W POLSCE
Średnia dzienna wartość transakcji banków krajowych kontraktami FRA i IRS
nominowanych w złotych, w latach 2008  2011 (w mld PLN)
Szacunki GPW
2008
2009 2010 2011 2012*
7,6 2,4 3,5 5,6 5,1
FRA
1,8 0,7 1,4 2,2 1,7
IRS
y
ródło: NBP - dane pozyskane od banków najbardziej aktywnych na krajowym rynku finansowym
-5-
DLACZEGO TERAZ?
Nowoczesna platforma obrotu  UTP
Universal Trading Platform
Nowoczesność
Najwyższe światowe standardy funkcjonalne i techniczne
Rozwój rynku
Nowe techniki inwestycyjne: HFT, Algo trading
Nowe klasy instrumentów
Nowe typy zleceń
Technologia
Szybkość systemu (ang. latency) = 0,15 ms
Przepustowość = 20 000 komunikatów/sec
Wydajność
-6-
DLACZEGO TERAZ?
Era regulacji& zmierza do  futuryzacji rynku OTC
EMIR  rozporządzenie UE narzucające obowiązek raportowania transakcji pochodnych (OTC i giełdowych)
oraz centralnego rozliczania transakcji OTC przez izbÄ™ rozliczeniowÄ… (CCP).
Dodd  Frank  regulacja na rynku amerykańskim będąca odpowiednikiem EMIR-a. Niektóre wymogi (np.
centralne rozliczanie) obejmują również transakcje OTC zawierane przez podmioty europejskie z podmiotami w
USA (tzw.  ekstraterytorialność ).
Basel 3 (CRD IV oraz CRR)  dyrektywa Capital Requirement Directive IV i rozporzÄ…dzenie Capital Requirements
Regulation, określające wymogi kapitałowe dla instytucji finansowych (w tym dla ekspozycji z tytułu transakcji
pochodnych OTC rozliczanych bilateralnie albo przez CCP).
MIFID II  dyrektywa narzucajÄ…ca m.in. obowiÄ…zek zawierania wystandaryzowanych transakcji pochodnych OTC
przez rynki regulowane i platformy obrotu elektronicznego.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 236/2012  ograniczające otwieranie krótkich pozycji
w obligacjach skarbowych i swapów kredytowych (CDS).
-7-
ZALETY RYNKU GIEA
DOWEGO
Oferta komplementarna w stosunku do rynku OTC
Przejrzystość, bezpieczeństwo, anonimowość obrotu
A
atwość zawierania transakcji, zwłaszcza pozycji krótkiej
Proste zarzÄ…dzanie pozycjÄ… wystandaryzowanymi produktami
Koncentracja różnych klientów w tym samym miejscu
Dostęp do nowych kategorii klientów
-8-
FUTURES NA STOP
PROCENTOW

GIEA
DY ZAGRANICZNE
3
4
1
2
5
-9-
FUTURES NA STOP
PROCENTOW

GIEA
DY ZAGRANICZNE
W milionach kontraktów
2009
2010 2011 2012
1 687 1 897 2 043 1 660
Wszystkie derywaty
630
Derywaty na stopÄ™ % 574 470
465
28%
28% 30% 31%
W milionach kontraktów
2009
2010 2011 2012
1 056 1 222 1 148 955
Wszystkie derywaty
578
Derywaty na stopÄ™ % 587 450
517
47%
49% 48% 50%
W milionach kontraktów
2009
2010 2011 2012
364 598 649 693
Wszystkie derywaty
467
Derywaty na stopÄ™ % 423 496
220
72%
60% 70% 71%
-10-
FUTURES NA WIBOR
INSTRUMENT BAZOWY
Stawki referencyjne WIBOR
Więcej o stawkach WIBOR: http://www.acipolska.pl/wibor.html
Stawki referencyjne WIBOR dla okresu 1, 3 i 6 miesięcy
http://www.acipolska.pl/wibor/indeks-wibidwibor.html
Indeksy istniejÄ… ponad 20 lat
11 banków kwotujących
üðBanki majÄ…ce status dealera rynku pieniężnego wyÅ‚onieni w konkursie NBP
Transakcyjność  największa wartość indeksu
üðKwotowane podczas FIXING-u stawki referencyjne WIBOR sÄ… wartoÅ›ciami transakcyjnymi przez nastÄ™pne 15 minut handlu
Spread WIBID/WIBOR
üðmax. 0,3% punktu procentowego dla transakcji O/N i T/N
üðmax. 0,2% punktu procentowego dla okresów powyżej tygodnia do 1 roku
http://www.acipolska.pl/wibor/kwoty-minimalne-spready.html
-11-
FUTURES NA WIBOR
STANDARD KONTRAKTÓW
1M WIBOR 3M WIBOR 6M WIBOR
Nominał
3.000.000 PLN 1.000.000 PLN 1.000.000 PLN
Kwotowanie
100,00 minus stopa procentowa
1 punkt bazowy
Krok notowania
Krok notowania 25 PLN 25 PLN 50 PLN
9 najbliższych + 4 kolejne 6 najbliższych + 4 kolejne
6 najbliższych miesięcy
miesiÄ…ce z marcowego cyklu miesiÄ…ce z marcowego cyklu
Miesiące wygaśnięcia
kalendarzowych
kwartalnego kwartalnego
Trzecia środa miesiąca wygaśnięcia danej serii ( godzina11:00)
Dzień wygaśnięcia
Ostateczny Kurs
100,00 minus stawka WIBOR z dnia wygaśnięcia kontraktu
Rozliczeniowy
-12-
FUTURES NA WIBOR
KALENDARZ OBROTU
2013 2014 2015
1M WIBOR
3M WIBOR
6M WIBOR
Wygasanie:
Trzecia środa miesiąca (11:00)
Liczba dni:
30 (1M), 90(3M), 180(6M)
-13-
FUTURES NA WIBOR
NAZEWNICTWO
FXYZkrr
MiesiÄ…c Kod (k)
F  futures
styczeń F
Luty G
XYZ  nazwa instrumentu bazowego:
marzec H
" 1MW  1M WIBOR
kwiecień J
" 3MW  3M WIBOR maj K
czerwiec M
" 6MW  6M WIBOR
lipiec N
k  miesiąc wygaśnięcia
sierpień Q
wrzesień U
rr  rok wykonania
paz
dziernik V
listopad X
grudzień Z
Przykład:
F3MWM14
Futures na 3 miesięczny WIBOR wygasający w czerwcu 2014r.
-14-
FUTURES NA OBLIGACJE
INSTRUMENT BAZOWY
Koszyk obligacji skarbowych, który zawiera co najmniej trzy obligacje o
odpowiednich terminach wykupu.
W skład Koszyka wchodzą obligacje o oprocentowaniu stałym oraz
obligacje zerokuponowe wyemitowane przez Ministra Finansów o
wartości emisji nie mniejszej niż 2,5 miliarda PLN, będące przedmiotem
obrotu na TBSP.
Przed wprowadzeniem do obrotu nowej serii kontraktów, KDPW_CCP
publikuje listę obligacji wchodzących w skład Koszyka wraz z
współczynnikami konwersji.
-15-
FUTURES NA OBLIGACJE
STANDARD KONTRAKTÓW
Krótkoterminowe Średnioterminowe Długoterminowe
obligacje skarbowe obligacje skarbowe obligacje skarbowe
Termin wykupu 1,5  3 lat 4  6,5 lat 7,5  11,5 lat
100.000 PLN
Nominał
Kwotowanie W punktach procentowych za 100 PLN wartości nominalnej
Krok notowania
0,01 punktu procentowego
Miesiące wygaśnięcia
Trzy najbliższe miesiące z cyklu III, VI, IX, XII
Dzień wygaśnięcia
Trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia danej serii (godzina 16:30)
Pieniężnie w PLN
Sposób rozliczenia
-16-
FUTURES NA OBLIGACJE
DOBÓR OBLIGACJI W KOSZYKU
Przykład:
(na dzień 15 X 2013r.)
Lista obligacji z TBSP Koszyki dla kontraktów wygasających 20 XII 2013r.
Wszystkie obligacje Spełniające wymogi 1,5 roku - 3 lat 4 lata - 6,5 roku 7,5 - 11,5 lat
1 OK0114 OK0114
2 PS0414 PS0414
3 OK0714 OK0714
Koszyk
4 WZ0115
Obligacje krótkoterminowe
5 PS0415 PS0415
6 OK0715 OK0715
OK0715
7 DS1015 DS1015
DS1015
8 OK0116 OK0116
OK0116
9 PS0416 PS0416
PS0416
10 IZ0816
11 PS1016 PS1016
PS1016
12 WZ0117
13 PS0417 PS0417
Koszyk
14 DS1017 DS1017
Obligacje średnioterminowe
15 WZ0118
16 PS0418 PS0418
PS0418
17 PS0718 PS0718
PS0718
18 DS1019 DS1019
DS1019
Koszyk
19 DS1020 DS1020
Obligacje długoterminowe
20 WZ0121
21 DS1021 DS1021
DS1021
22 WS0922 WS0922
WS0922
23 IZ0823
24 DS1023 DS1023
DS1023
25 WZ0124
26 WS0429 WS0429
http://bondspot.pl/fixing_obligacji
-17-
FUTURES NA OBLIGACJE
KOSZYKI OBLIGACJI
Koszyk zawiera min. 3 serie obligacji skarbowych. Każda z nich ma swój
własny współczynnik konwersji (CF). Koszyk obligacji nie ulega zmianie.
Futures na krótkoterminowe Futures na średnioterminowe Futures na długoterminowe
obligacje skarbowe obligacje skarbowe obligacje skarbowe
Wygaśnięcie Koszyk CF Wygaśnięcie Koszyk CF Wygaśnięcie Koszyk CF
OK0715 0,913967 PS0418 0,949571 WS0922 1,053356
PS0415 1,007163 20 grudnia 2013 PS0718 0,894684 20 grudnia 2013 DS1021 1,048822
PS0416 0,999710 DS1017 1,008941 DS1023 0,922129
20 grudnia 2014
OK0116 0,902675
DS1015 1,024139
Wygaśnięcie Koszyk CF Wygaśnięcie Koszyk CF Wygaśnięcie Koszyk CF
PS0416 0,999723 PS0418 0,952038 WS0922 1,051912
PS1016 0,993364 21 marca 2014 PS0718 0,899441 21 marca 2014 DS1021 1,047532
21 marca 2014
OK0116 0,913722 DS1019 1,024643 DS1023 0,923576
DS1015 1,021309
Wygaśnięcie Koszyk CF Wygaśnięcie Koszyk CF Wygaśnięcie Koszyk CF
PS0416 0,999889 PS0418 0,954640 WS0922 1,050615
PS1016 0,993779 20 czerwca 2014 PS0718 0,904343 20 czerwca 2014 DS1021 1,046120
20 czerwca 2014
OK0116 0,924905 DS1019 1,023576 DS1023 0,924984
DS1015 1,018347
y
ródło: http://www.kdpwccp.pl/pl/zarzadzanie/Parametry/MPKR/KM_CF.xls
-18-
FUTURES NA OBLIGACJE
WSPÓA
CZYNNIK KONWERSJI (CF)
Kontrakt terminowy wystawiany jest na syntetyczne obligacje o
kuponie 5%, podczas gdy obligacje z Koszyka mają kupony o różnej
wartości.
Konieczna jest zatem zamiana ceny dowolnej obligacji z Koszyka w taki
sposób, aby otrzymać ekwiwalent interesującej nas obligacji syntetycznej
o kuponie 5%.
Zamiana 100 PLN dowolnej obligacji (o dowolnym kuponie) na 100 PLN
syntetycznej obligacji z kuponem 5%.
Konwersji ceny dokonuje się za pomocą współczynnika konwersji (ang.
conversion factor  CF), który wyliczany jest dla każdej obligacji z
Koszyka.
-19-
FUTURES NA OBLIGACJE
WSPÓA
CZYNNIK KONWERSJI (CF)
Sposób wyliczania współczynnika konwersji
Nominał
Wygaśnięcie 100
Kupon Kupon Kupon
kontraktu
6,25 6,25 Kupon
6,25 6,25
narosłe
odsetki
1. Zdyskontować na dzień wygaśnięcia kontraktu wszystkie
przepływy pieniężne obligacji stopą 5%; obliczamy wartość X
2. Odjąć narosłe odsetki przypadające na dzień wygaśnięcia
kontraktu; obliczamy wartość Y
Współczynnik konwersji (CF) = (X - Y) / 100
-20-
FUTURES NA OBLIGACJE
WYCENA KONTRAKTU
Dokładne obliczenie ceny terminowej jest utrudnione z uwagi na
dowolność wyboru serii obligacji z koszyka.
Zakłada się, że cena terminowa kontraktu powinna być jak
najbardziej zbliżona do ceny terminowej obligacji (cena czysta na
dzień wygaśnięcia kontraktu) będącej najtańszą w dostawie (ang.
cheapest to deliver  CTD).
Najtańszą w dostawie (CTD) jest obligacja, dla której baza brutto
osiąga wartość najmniejszą:
Baza brutto = kurs obligacji  kurs kontraktu x CF
-21-
FUTURES NA OBLIGACJE
WYCENA KONTRAKTU
Obligacja najtańsza w dostawie
Cheapest To Deliver (CTD)
Przykład:
Kurs kontraktu FMTBZ13: 105,49
Skład koszyka: Cena: CF:
PS0418 100,73 0,949571
PS0718 95,04 0,894684
DS1019 108,63 1,008941
Baza brutto = kurs obligacji  kurs kontraktu x CF
wartość min.
PS0418 -> Baza brutto = 100,73  105,49 x 0,949571 = 0,559755
PS0718 -> Baza brutto = 95,04  105,49 x 0,894684 = 0,659785
DS1019 -> Baza brutto = 108,63  105,49 x 1,008941 = 2,196814
Najtańszą w dostawie jest obligacja PS0418
-22-
FUTURES NA OBLIGACJE
NAZEWNICTWO
FXYZkrr
F  futures
XYZ  nazwa instrumentu bazowego:
MiesiÄ…c Kod (k)
" STB  Short Term Bonds
marzec H
" MTB  Medium Term Bonds
czerwiec M
" LTB  Long Term Bonds
wrzesień U
k  miesiąc wygaśnięcia (H, M, U, Z)
grudzień Z
rr  rok wykonania
Przykład:
FLTBZ13
Futures na długoterminowe obligacje skarbowe wygasający w czerwcu 2014r.
-23-
HARMONOGRAM SESJI
FAZY RYNKU
PRZED OTWARCIEM NOTOWANIA CI
GA
E TR. PAKIETOWE
9:00
9:00
8:45
8:30
17:00
17:20
USTALANIE DKR WYGASANIE
11:00
KONTRAKTY
NA WIBOR
KONTRAKTY
NA OBLIGACJE
16:30
16:20  16:30
-24-
ALGORYTMY
DZIENNY KURS ROZLICZENIOWY
Dzienny Kurs Rozliczeniowy (DKR)  to kurs, po którym
na koniec sesji:
üðwyceniane sÄ… otwarte pozycje w kontraktach
üðnaliczane sÄ… zyski i straty
üðwyznaczane sÄ… depozyty zabezpieczajÄ…ce
Dla kontraktów terminowych na stawki WIBOR oraz
obligacje skarbowe obowiÄ…zuje ten sam algorytm
wyliczania DKR.
-25-
ALGORYTMY
DZIENNY KURS ROZLICZENIOWY
Algorytm DKR
50%
50%
Średnia arytmetyczna ważona Średnia arytmetyczna wyznaczona
wolumenem obrotów wszystkich na podstawie najlepszego
transakcji kontraktami danej serii zlecenia kupna i sprzedaży
zawartych pomiędzy (min. 100 kontraktów) w arkuszu
16:20  16:30 zleceń z godziny 16:30
Jeżeli nie jest możliwe wyliczenie jednego ze składników średniej, podstawą
do wyliczenia DKR jest jej drugi element
Jeżeli nie jest możliwe wyliczenie obu składników średniej, DKR jest kursem
ostatniej transakcji na sesji (ew. poprzedni DKR)
-26-
ALGORYTMY
OSTATECZNY KURS ROZLICZENIOWY
Ostateczny Kurs Rozliczeniowy (OKR)  kurs ustalany w dniu wygaśnięcia
kontraktów w celu dokonania ostatecznego rozliczenia pieniężnego
Kontrakty na WIBOR:
OKR = 100  stawka WIBOR (z dnia wygaśnięcia kontraktu)
Kontrakty na obligacje:
OKR = min ( Pi/CFi)
gdzie:
Pi  2-gi fixing TBSP i-tej serii obligacji z koszyka z dnia wygaśnięcia kontraktu
CFi  współczynnik konwersji i-tej serii obligacji z koszyka
-27-
OGRANICZENIA WAHAC
KURSÓW
WIDEA
KI DYNAMICZNE I STATYCZNE
DYNAMICZNE STATYCZNE
+/- 0,25% +/- 0,60%
+/- 2,20%
+/- 0,90%
-28-
OBLIGACJE
WIBOR
RODZAJE ZLECEC

Dla kontraktów terminowych na WIBOR oraz obligacje skarbowe
obowiązują wszystkie rodzaje zleceń jak dla pozostałych instrumentów
pochodnych.
Dostępne typy zleceń:
Limit, STOP Loss, STOP Limit, PEG (zmienny limit realizacji), PCR (po cenie
rynkowej), PKC (po każdej cenie), D (na dzień bieżący), WNF (ważne na fixing), WDD
(ważne do oznaczonego dnia), WDA (ważne na czas nieoznaczony), WDC (ważne do
określonego czasu), WIA (wykonaj i anuluj), MMW (minimalna wielkość wykonania),
WLA (wykonaj lub anuluj), WUJ (wielkość ujawniona)
Maksymalna liczba kontraktów w zleceniu = 500
-29-
TRANSAKCJE PAKIETOWE
Transakcja pakietowa  duża transakcja poza arkuszem
negocjowana między stronami.
Transakcje pakietowe (TRP) mogą być zawierane po zawarciu
pierwszej transakcji daną serią kontraktów.
Warunkiem zawarcia TRP jest złożenie do systemu UTP przez co
najmniej jednego CG zlecenia kupna oraz zlecenia sprzedaży te samej
liczby kontraktów, po tej samej cenie i z tą samą datą rozliczenia.
Minimalna liczba kontraktów w TRP = 200 kontraktów
-30-
OPA
ATY TRANSAKCYJNE
BRAK OPA
AT TRANSAKCYJNYCH
do 31 paz
dziernika 2014 r.
Opłata za 1 kontrakt na WIBOR lub obligacje:
(od 3 listopada 2014 r.)
Członek Giełdy 0,48 PLN
Animator 0,08 PLN
-31-
NOTOWANIA KONTRAKTÓW
www.gpw.pl
y
ródło: http://www.gpw.pl/kontrakty_terminowe_pelna_wersja#ipk_obligacje
-32-
MATERIAA
Y INFORMACYJNE
www.gpw.pl
y
ródło: http://www.gpw.pl/kontrakty_wibor_obligacje_skarbowe
-33-
KONTAKT
Sebastian Siewiera
Szef Zespołu Finansowych Rynków Terminowych
Dział Rynku Terminowego
E-mail: [e-mail]
-34-