vðBiaÅ‚ka
vðTÅ‚uszcze
vðWÄ™glowodany
vðWitaminy
vðMikro i makroelementy
Składniki odżywcze  są to
składniki pokarmowe niezbędne
do odżywiania organizmu
człowieka, zwłaszcza białka,
węglowodany, tłuszcze, witaminy,
składniki mineralne.
Składniki odżywcze pełnią różną funkcję w organizmie:
tłuszcze i węglowodany  służą przede wszystkim
jako z
ródło energii
białko i składniki mineralne  spełniają rolę
budulcowÄ…
witaminy i składniki mineralne  ograniczają się
do funkcji regulujÄ…cych
Podstawowe składniki odżywcze
BIAA
KO
Białka stanowią główny składnik budulcowy wszystkich tkanek
ustroju człowieka. W wyniku procesów trawiennych podlegają
ciągłemu rozpadowi i odnowie. Wynikiem rozpadu jest
uwalnianie do krwi wolnych aminokwasów, które są częściowo
wykorzystywane do syntezy nowych białek, a częściowo
zostajÄ… wykorzystane jako z
ródło energii.
Do organizmu człowieka muszą być dostarczone z pożywieniem
tzw. aminokwasy niezbędne (egzogenne), ponieważ ustrój nie
potrafi ich syntetyzować.
Dobrym z
ródłem białka są: jaja, mleko i jego przetwory, sery
oraz mięso czerwone - wołowina , wieprzowina, baranina
(najlepiej chude), mięso białe - drób, ryby (bez skóry), soja,
groch, fasola.
Podstawowe składniki odżywcze
TA
USZCZE
Tłuszcze dostarczają ponad dwukrotnie więcej energii
niż białka czy węglowodany i są nośnikiem witamin,
tzw. rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K.
W skład tłuszczów wchodzą kwasy tłuszczowe, które dzielimy na:
nasycone
nienasycone
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) nie są
syntetyzowane w ustroju człowieka, dlatego muszą być
dostarczone z pożywieniem.
Występują przede wszystkim w olejach roślinnych oraz rybach.
Powinny stanowić przynajmniej 2/3 wszystkich spożywanych
tłuszczów.
Podstawowe składniki odżywcze
W
GLOWODANY
Węglowodany stanowią główne z
ródło energii dla organizmu
człowieka.
Węglowodany dzielą się na:
proste (tzw. wolne cukry) - wchłaniane w krótkim czasie
po spożyciu i dające szybki, krótkotrwały  zastrzyk energii
złożone - wchłaniane zdecydowanie wolniej i dostarczające
energii w dłuższym okresie czasu.
Dobrym z
ródłem węglowodanów złożonych są: produkty zbożowe
- pieczywo (najlepiej gruboziarniste, razowe), makarony,
płatki owsiane, ryż (najlepiej pełnoziarnisty - niełuskany),
kasze (gryczana, jęczmienna).
Podstawowe składniki odżywcze
WITAMINY
Witaminy to związki organiczne, które nie są z
ródłem energii
ani strukturalnymi składnikami tkanek, są jednak niezbędne
do zachowania zdrowia oraz normalnego przebiegu procesów
metabolicznych.
DzielÄ… siÄ™ na:
rozpuszczalne w tłuszczach (A, E, D, i K)
rozpuszczalne w wodzie (witaminy z grupy B i witamina C)
Najlepszym z
ródłem witaminy C są surowe owoce (dzika róża,
czarna porzeczka, truskawki, owoce cytrusowe) i warzywa
(kapustne), witamin A, E, D: jaja, mleko, masło, ryby morskie,
oleje roślinne, witamin z grupy B: gruboziarniste produkty
zbożowe (ciemne pieczywo, naturalne płatki zbożowe, kasze)
mleko, mięso, ryby, jaja, ciemnozielone rośliny liściaste oraz
strÄ…czkowe.
Podstawowe składniki odżywcze
SKA
ADNIKI MINERALNE
Składniki mineralne to pierwiastki chemiczne
spełniające w ustroju różnorodne funkcje.
W tej grupie można wyróżnić:
makroelementy, których dzienne zapotrzebowanie
przekracza 100 mg/osobę np. wapń, magnez, potas
mikroelementy, których dzienne zapotrzebowanie
wynosi poniżej 100 mg/osobę np. żelazo, cynk,
miedz
, jod
Podstawowe składniki odżywcze
SKA
ADNIKI MINERALNE
Wapń jest podstawowym składnikiem kości
i zębów. y
ródłem łatwo przyswajalnego
wapnia jest przede wszystkim mleko i jego
przetwory.
Magnez jest niezbędny do prawidłowego
funkcjonowania głównie układu nerwowego
i mięśni. Najważniejszym jego z
ródłem
są gruboziarniste produkty zbożowe, a także
ciemnozielone warzywa liściaste, migdały,
orzechy, gorzka czekolada.
Podstawowe składniki odżywcze
SKA
ADNIKI MINERALNE
Żelazo jest niezbędne do budowy czerwonych krwinek.
Niedobór powoduje niedokrwistość (anemię).
W zależności od stopnia przyswajalności wyróżnia
się dwie formy żelaza:
żelazo hemowe (czerwone mięso, żółtko jaja)
żelazo niehemowe, występuje w postaci trudno
przyswajalnej (zielone warzywa np. natka pietruszki,
szpinak).
Jod jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania
tarczycy. Występuje w rybach morskich, owocach
morza, soli jodowanej.