MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Katarzyna Musiałkiewicz
Wykonywanie działań z zakresu terapii indywidualnej
i grupowej 322[15].Z2.06
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Iwona Niespodziewana
mgr Wiesława Staszczak
Opracowanie redakcyjne:
mgr Katarzyna Musiałkiewicz
Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[15].Z2.06
 Wykonywanie działań z zakresu terapii indywidualnej i grupowej , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu terapeuta zajęciowy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 12
5.1. Wpływ emocji, potrzeb i motywacji na działalność człowieka 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Metody rozpoznawania i rozwijania zainteresowań podopiecznego. 15
Organizacja czasu wolnego
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Terapie oparte o sztukę 18
5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Terapie oparte o ruch 23
5.4.1. Ćwiczenia 23
5.5. Terapie oparte o działanie 26
5.5.1. Ćwiczenia 26
5.6. Terapie oparte o manipulowanie środowiskiem społecznym 31
5.6.1. Ćwiczenia 31
5.7. Negocjacje i metody rozwiązywania konfliktów w trakcie zajęć 33
terapeutycznych
5.7.1. Ćwiczenia 33
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 35
7. Literatura 50
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, które uczeń powinien posiadać, by bez
problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń wykształtuje pracując
z poradnikiem,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zaleconymi metodami nauczania
 uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
 ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
 wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone z wykorzystaniem metod
aktywizujących, tj. burzy mózgów, pogadanki, analizy przypadków, dyskusji, ćwiczeń i zajęć
praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
322[15].Z2
Indywidualna i grupowa terapia zajęciowa
322[15].Z2.01 322[15].Z2.03
Rozróżnianie rodzajów działalności Wykonywanie prac plastyczno-
terapeutycznej technicznych
322[15].Z2.04
322[15].Z2.02
Opracowywanie diagnozy
Organizowanie pracy w pracowni
terapeutycznej na podstawie
terapii zajęciowej
rozpoznania stanu pacjenta
322[15].Z2.05
Opracowywanie projektu
i harmonogramu indywidualnych
i grupowych zajęć terapeutycznych
322[15].Z2.06
Wykonywanie działań z zakresu
terapii indywidualnej i grupowej
322[15].Z2.07
Ocenianie skuteczności
i dokumentowanie działań
terapeutycznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu terapii zajęciowej,
 posługiwać się podstawową wiedzę z pedagogiki specjalnej,
 posługiwać się podstawową wiedzę z zakresu psychologii rozwoju człowieka,
 rozpoznawać potrzeby i problemy osoby niepełnosprawnej,
 dokonywać krótkiej autoprezentacji na zajęciach,
 korzystać z komputera i Internetu,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji,
 sporządzać konspekty do zajęć,
 współpracować w grupie,
 pracować samodzielnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 określić wpływ emocji i potrzeb na działalność człowieka,
 zidentyfikować czynniki, które wpływają na zwiększanie motywacji do uczestnictwa
w zajęciach terapeutycznych,
 określić cele i zaplanować terapię zajęciową zgodnie z potrzebami i możliwościami
podopiecznego,
 zapewnić system wsparcia społecznego,
 przeprowadzić negocjacje i rozwiązać konflikt,
 współuczestniczyć w pomocy psychologicznej,
 rozwinąć zainteresowania podopiecznych i rozszerzyć zakres tych zainteresowań,
 zapewnić terapeutyczną atmosferę zajęć.
 zastosować różne metody i techniki terapeutyczne,
 wykonać prace z zakresu kroju i szycia,
 posłużyć się technikami pracy w drewnie, metalu, skórze,
 wykonać prace rękodzielnicze,
 nauczyć podopiecznego korzystania z komputera w podstawowym zakresie,
 wykonać prace introligatorskie,
 wykonać prace ceramiczne,
 nauczyć podopiecznego przygotowania posiłków zgodnie z zasadami żywieniowymi,
 zorganizować czas wolny podopiecznego,
 dostosować metody i techniki do potrzeb, możliwości, umiejętności i sprawności
podopiecznego,
 wykorzystać w celach terapeutycznych ekspresję człowieka,
 podjąć współpracę z podopiecznym podczas wykonywania zadania,
 pokonać lęki, zagrożenia i uprzedzenia podopiecznego,
 zlikwidować lub zmniejszyć sensoryzmy,
 podjąć współpracę z zespołem terapeutycznym,
 zadbać o higienę i bezpieczeństwo pracy,
 zaplanować i uzupełnić sprzęt i materiały potrzebne w czasie zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15]
Moduł: Indywidualna i grupowa terapia zajęciowa 322[15].Z2
Jednostka modułowa: Wykonywanie działań z zakresu terapii
indywidualnej i grupowej 322[15]. Z2.06
Temat: Muzykoterapia receptywna.
Cel ogólny: zapoznanie z muzykoterapią receptywną.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- rozróżnić muzykoterapię receptywną od aktywnej,
- wymienić podstawowe zasady prowadzenia zajęć,
- dokonać prezentacji muzyki do muzykoterapii,
- wymienić i opisać metody receptywne,
- rozpoznać metody receptywne.
Metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca grupowa,
Czas: 3 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- odtwarzacz CD,
- płyty z nagraniami,
- rzutnik,
- foliogramy,
- 15 kartek odbitych dla uczniów z wykazem muzyki proponowanej do muzykoterapii
(Załącznik 1).
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno-porządkowe (ustawienie krzeseł w kręgu, przygotowanie
sprzętu muzycznego), nawiązanie do tematu, określenie celów zajęć i metod pracy.
2. Przebieg zajęć
I. Wprowadzenie  powtórzenie podstawowych informacji dotyczących muzykoterapii:
- wyjaśnienie pojęć: muzykoterapia receptywna i aktywna,
- omówienie formy prowadzenia zajęć muzykoterapeutycznych i czasu ich trwania,
- omówienie wpływu muzyki na funkcjonowanie człowieka.
II. Cześć główna zajęć  Prezentacja różnych rodzajów muzyki używanej do
muzykoterapii:
a) muzyka tybetańska z mantrą (oddech przeponowy),
b) muzyka poważna (np. Chopin Walc cis-moll),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
c) muzyka rozrywkowa (np. L. Armstrong),
d) głosy natury,
e) sama muzyka relaksacyjna (aranżacje popularnych utworów),
f) muzyka z wizualizacją.
1) Jaki rodzaj muzyki najbardziej do ciebie trafia - dyskusja w grupie.
2) Omówienie etapów muzykoterapii receptywnej i czasu ich trwania.
3) Przedstawienie najczęstszego układu utworów:
- utwór spokojny (nawiązanie kontaktu) np. Bach - Aria na strunie G,
- utwór silnie emocjonujący (np. Beethoven  Sonata księżycowa),
- utwór neutralizujący (np. Schumann  Marzenie).
4) Jak muzyka wpływa na nastrój  dyskusja.
A. Przedstawienie trzech najczęstszych rodzajów prezentacji muzyki:
 prezentacja utworu bez komentarza (bez tytułu i kompozytora), potem
podsumowanie i omówienie (np. Chopin Nokturn es  dur),
 przed zaprezentowaniem utworu podanie nazwy utworu, kompozytora,
scharakteryzowanie (np. Czajkowski  Scena:  Jezioro A
abędzi ),
 wprowadzenie pewnych sugestii przed odtworzeniem utworu (np. zasugerowanie
zamknięcia oczu) np. Debussy  Światło księżyca ,
B. Który rodzaj prezentacji najbardziej do Ciebie trafia  dyskusja.
C. Przedstawienie metod receptywnych:
 metody projekcyjne  muzyka uruchamia wyobrażenia (dowolne lub kierowane),
zastosowanie w diagnozowaniu i terapii  odreagowanie, aktywizacja emocji. Można
łączyć np. z rysowaniem czy projekcją przez
roczy (np. Chopin Preludium
 Deszczowe ),
 metody przestrajania  zmiany nastroju za pomocą muzyki, np. metoda trzech
utworów:
a) utwór zbliżony do aktualnego nastroju słuchacza, (w depresji  Chopin Preludium
e-moll),
b) utwór neutralizujący efekty wywołane przez pierwszy utwór (np. Vivaldi Presto  Lato),
c) utwór ukierunkowujący na pożądane efekty terapeutyczne (np. Chopin Preludium a- dur).
 metody treningowe, np. trening autogenny Schultza (przywoływanie obrazów,
wykorzystanie sugestii dla wywołania stanów organicznych),
 metody psychoakustyczne, gdzie bodz
cem są pojedyncze dz
więki lub zespoły
dz
więków (u autystyków czy osób głuchych),
 metody psychodeliczne (estetyzujące, kontenplacyjne) wywołanie uczuć wzniosłych,
intensywne przeżywanie piękna + oświetlenie, projekcja filmu.
D. Zastosowanie metod receptywnych w pracy terapeutycznej  dyskusja.
E. Zasady prowadzenia zajęć  prezentacja.
III. Podsumowanie i zakończenie zajęć:
 nauczyciel zadaje pytania sprawdzające stopień zapamiętania i zrozumienia informacji,
 wyróżnia uczniów aktywnych,
 rozdaje uczniom propozycje muzyki do wykorzystania w trakcie zajęć.
Praca domowa
Przygotuj zajęcia z muzykoterapii z wykorzystaniem dowolnej metody receptywnej.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące zrealizowanych zajęć oraz nabytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Załącznik do scenariusza 1
WYKAZ MUZYKI PROPONOWANEJ DO MUZYKOTERAPII
1. W.A. Mozart Koncert fortepianowy a-dur, Mała nocna muzyka, Marsz turecki, Uwertura
do Wesela Figara, Symfonia g-moll (cz. I-allegro molto i cz. II-adagio), koncerty fletowe
g-dur KV 313 i d- durKV 314, koncert klarnetowy a-dur KV 622, Divertimento d-dur KV
334
2. L.V. Beethoven Sonata księżycowa, Sonata patetyczna, Symfonia Pastoralna (scena nad
strumykiem), Romans f-dur na skrzypce i fortepian
3. A. Vivaldi Koncert d-dur na flet i orkiestrę
4. J.S. Bach Rondo z suity nr 2, Koncert fortepianowy a-dur (cz. II larghetto), II suita
h-moll na flet i orkiestrę, III Koncert Brandenburski g-dur, V Koncert
Brandenburski d-dur (zwłaszcza cz. II  affettuoso)
5. J. Brahms Koncert d-dur na skrzypce i orkiestrę, Taniec węgierski
6. F. Schubert Moment musical
7. F. Chopin Preludia, Etiuda e-dur, Walc cis-mol, Etiuda Rewolucyjna
8. Debussy Światło księżyca
9. J. Strauss Nad pięknym, modrym Dunajem, Walc, wino, kobiety i śpiew
10. Schumann Marzenie ze Scen Dziecięcych
11. E. H. Grieg I suita Peer Gynt cz. I  Poranek, cz. II  Śmierć Azy
12. J. Haydn Kwartet skrzypcowy d-dur (cz. II-largo), Koncert na fortepian i orkiestrę d-dur,
Koncert d-dur na flet i orkiestrę smyczkową cz. II  adagio
13. F. Mendelsohn  Bartholdy Uwertura do Snu nocy letniej, Symfonia Włoska a-dur cz.
I  allegro vivace i cz. II  andante con motto
14. A. Dworak Humoreska
15. Z. Fibich Poemat
16. B. Files Kołysanka
17. F. Liszt Pocieszenie
Muzyka filmowa: A
owca jeleni, Pożegnanie z Afryką, Tańczący z wilkami, Niemoralna
propozycja, Skrzypek na dachu, Pan Tadeusz, Pianista, Ojciec Chrzestny, Misja, Fortepian,
Ostatni cesarz, Wielki błękit, Czas Apokalipsy, Casablanca, Rzymskie wakacje, W samo
południe, La Strada, Ben Hur, Dr. No, Człowiek, który za dużo widział
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15]
Moduł: Indywidualna i grupowa terapia zajęciowa 322[15].Z2
Jednostka modułowa: Wykonywanie działań z zakresu terapii
indywidualnej i grupowej 322[15]. Z2.06
Temat: Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne jako forma terapii ruchem.
Cel ogólny: Zapoznanie ze sposobem prowadzenia zajęć Metodą Ruchu Rozwijającego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- określić wpływ ruchu na funkcjonowanie człowieka,
- wymienić rodzaje ruchu w metodzie Weroniki Sherborne,
- zaproponować ćwiczenia do każdej kategorii ruchu,
- określić zasady prowadzenia zajęć.
Metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- dyskusja,
- praca w grupach.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca grupowa.
Czas:: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- film dydaktyczny  Zastosowanie Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne
w pracy z dziećmi ,
- odtwarzacz DVD,
- rzutnik,
- foliogramy.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno-porządkowe, nawiązanie do tematu, określenie celów zajęć
i metody pracy.
2. Przebieg zajęć:
I. Wprowadzenie
- zapytanie o rolę ruchu w życiu człowieka  uczniowie odpowiadają, nauczyciel uzupełnia
ich wypowiedzi,
- przedstawienie genezy metody,
- zaprezentowanie filmu dydaktycznego.
II. Część główna zajęć.
- nauczyciel wymienia 5 kategorii ruchu występujących w Metodzie Sherborne i omawia
pierwszą z nich  ruch prowadzący do poznania własnego ciała. Zaleca uczniom
przedstawienie ćwiczeń do tej kategorii ruchu,
- uczniowie proponują i przedstawiają ćwiczenia na odczuwanie poszczególnych części
ciała,
- uczniowie podają terapeutyczne korzyści z zastosowania tej kategorii ruchu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
- nauczyciel omawia drugą kategorię ruchu  ruch kształtujący związek jednostki
z otoczeniem fizycznym i zaleca uczniom zaprezentowanie ćwiczeń do tej kategorii,
- uczniowie przedstawiają własne propozycje ćwiczeń i podają terapeutyczne właściwości
tej kategorii ruchu,
- nauczyciel przedstawia trzecią kategorię ruchu  ruch wiodący do wytworzenia się
związku z drugim człowiekiem wraz z trzema podkategoriami: ruchem  z ,  razem
i  przeciwko . Zaleca uczniom dobranie się w pary i przedstawienie po 3 ćwiczenia do
każdej podkategorii,
- uczniowie dobierają się w pary i prezentują przykłady ćwiczeń,
- dyskusja nad celami i korzyściami wynikającymi z realizacji ćwiczeń w ramach tych
trzech podkategorii,
- nauczyciel prezentuje czwartą kategorię  ruch prowadzący do współdziałania w grupie
(wraz z odmianami   z ,  przeciwko ,  razem ) i zaleca uczniom dobranie się najpierw
w 3 osobowe grupy, a następnie w 4 osobowe i zaprezentowanie po jednym przykładzie
ćwiczeń w obu konfiguracjach,
- uczniowie wykonują polecenie nauczyciela, a następnie dyskutują nad terapeutycznym
znaczeniem tej kategorii ruchu,
- nauczyciel przedstawia ostatnią kategorię ruchu  ruch kreatywny,
- uczniowie przedstawiają własne propozycje ruchu i omawiają swoje doznania,
- nauczyciel przedstawia zasady prowadzenia zajęć i sposoby organizacji zajęć,
- dyskusja  jakie korzyści niesie ze sobą metoda i w odniesieniu do kogo może być
stosowana.
III. Podsumowanie i zakończenie zajęć:
- nauczyciel zadaje pytania sprawdzające, czy uczniowie zrozumieli i opanowali
podstawowe wiadomości,
- wyróżnia uczniów aktywnych,
- uczniowie wskazują, które etapy zajęć sprawiły im najwięcej trudności,
- uczniowie wskazują możliwości wykorzystania metody we własnej pracy.
Praca domowa
Ułóż konspekt zajęć z wykorzystaniem metody dla dowolnej grupy osób
z niepełnosprawnością.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące zrealizowanych zajęć oraz nabytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Wpływ emocji, potrzeb i motywacji na działalność człowieka
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Nazwij emocje, których mimiczny wyraz prezentują postaci na zdjęciach
przedstawionych na planszach.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do zajęć nauczyciel powinien przygotować dla każdego ucznia
planszę ze zdjęciami osób prezentującymi 6 podstawowych emocji (strach, smutek, radość,
gniew, wstręt, zdziwienie). Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to, by uczniowie
pracowali samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze zdjęciami,
2) nazwać poszczególne emocje,
3) zapisać nazwę odpowiedniej emocji pod każdym zdjęciem,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 plansza ze zdjęciami postaci prezentującymi sześć podstawowych emocji,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca emocji,
 flamastry.
Ćwiczenie 2
Przygotuj i przedstaw mimicznie sześć podstawowych emocji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do zajęć nauczyciel powinien przygotować dla każdego ucznia
kartkę z wypisanymi nazwami 6 podstawowych emocji (strach, smutek, radość, gniew, wstręt,
zdziwienie). Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel powinien omówić różnice i cechy wspólne
w mimicznym przedstawianiu tych samych emocji, oraz zwrócić uwagę na trudności
w przedstawianiu emocji złożonych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z nazwami podstawowych emocji,
2) zaprezentować grupie za pomocą wyrazu twarzy kolejno te emocje,
3) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 kartka z nazwami podstawowych emocji,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca emocji.
Ćwiczenie 3
Na podstawie dokumentacji zanalizuj potrzeby 72-letniego pana Wacława K.,
mieszkańca Domu Pomocy Społecznej i zaproponuj mu zajęcia terapeutyczne biorąc pod
uwagę również jego zainteresowania i umiejętności.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do zajęć nauczyciel powinien dostarczyć każdemu uczniowi
kserokopię dokumentacji mieszkańca Domu Pomocy Społecznej. Nauczyciel powinien
zwrócić uwagę na to, by uczniowie pracowali samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać uważnie dokumentację,
2) określić potrzeby, które występują u podopiecznego,
3) zwrócić uwagę na to, czym interesuje się podopieczny,
4) określić możliwości i umiejętności podopiecznego,
5) przedstawić grupie propozycje działań terapeutycznych dla podopiecznego,
6) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- analiza przypadku,
- burza mózgów.
Środki dydaktyczne:
 przykładowa dokumentacja mieszkańca Domu Pomocy Społecznej,
 kartka A4,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca emocji.
Ćwiczenie 4
Z tekstu zawierającego rozmowę terapeuty z podopieczną, wypisz fizjologiczne
wskaz
niki emocji, które wystąpiły u podopiecznej, 20-letniej pani Magdaleny S. mieszkanki
Domu Rehabilitacyjno-Opiekuńczego w trakcie rozmowy z terapeutą na temat jej ostatniej
wizyty w domu rodzinnym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do zajęć nauczyciel powinien przygotować dla każdego ucznia
tekst z opisem rozmowy terapeuty z podopieczną. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to,
by uczniowie pracowali samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel powinien
przeprowadzić dyskusję w klasie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać uważnie tekst zawierający opis rozmowy terapeuty z podopieczną,
2) odnalez
ć w tekście wszystkie fizjologiczne przejawy emocji występujące u podopiecznej
w trakcie rozmowy,
3) zapisać na kartce objawy emocji,
4) zaprezentować wyniki grupie,
5) wyjaśnić o jakich emocjach mogą świadczyć przedstawione objawy,
6) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 tekst zawierający rozmowę terapeuty z podopieczną,
 kartka,
 długopis,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca emocji.
Ćwiczenie 5
Na podstawie dokumentacji oceń jakie emocje i potrzeby wpłynęły na podjęcie przez
podopieczną panią Annę Z. mieszkankę Domu Pomocy Społecznej decyzji dobrowolnego
podjęcia dyżurów w kuchni.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do zajęć nauczyciel powinien przygotować dla każdego ucznia
dokumentację mieszkanki Domu Pomocy Społecznej. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na
to, by uczniowie pracowali samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel powinien
przeprowadzić dyskusję.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać uważnie dokumentację,
2) zanalizować jakie potrzeby wystąpiły u podopiecznej,
3) zanalizować jakie emocje wystąpiły u podopiecznej,
4) wypisać na kartce te emocje i potrzeby,
5) przedstawić je grupie wraz z interpretacją działań podopiecznej,
6) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 przykładowa dokumentacja mieszkanki Domu Pomocy Społecznej,
 kartka,
 długopis,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca emocji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Metody rozpoznawania i rozwijania zainteresowań
podopiecznego. Organizacja czasu wolnego
5.2.1. Materiał nauczania
Ćwiczenie 1
Wybierz sobie jedną osobę z grupy i przeprowadz
z nią rozmowę na temat jej
zainteresowań. Dialog zapisz na kartce.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do zajęć nauczyciel powinien poinformować, że każda osoba
z pary przeprowadza rozmowę (po wykonaniu ćwiczenia przez jednego ucznia następuje
zamiana ról). Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to, by uczniowie po wykonaniu
ćwiczenia udzielili sobie informacji zwrotnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapisać na kartce pytania, które chce zadać rozmówcy,
2) wybrać osobę z grupy, z którą przeprowadzi rozmowę,
3) stworzyć odpowiednią atmosferę rozmowy i przeprowadzić ją,
4) wysłuchać informacji zwrotnej, jak czuł się rozmówca w kontakcie z nim,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- kartka A4,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca rozwijania zainteresowań podopiecznego.
Ćwiczenie 2
Opracuj schemat rozmowy na temat zainteresowań z nowym podopiecznym, 45-letnim
panem Pawłem R., który przybył dwa dni temu do Środowiskowego Domu Samopomocy.
Zaproponuj mu zajęcia w czasie wolnym biorąc pod uwagę jego zainteresowania, możliwości
i potrzeby.
Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to, by uczniowie pracowali samodzielnie.
Po zaprezentowaniu prac uczniów powinien poprowadzić w grupie dyskusję.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapisać pytania, jakie może zadać podopiecznemu,
2) określić odpowiedzi, jakich może udzielić podopieczny,
3) przedstawić na forum grupy swoją pracę,
4) uczestniczyć w dyskusji podsumowującej przebieg ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- kartka A4,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca rozwijania zainteresowań podopiecznego.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj zajęcia świetlicowo-klubowe dla dorosłych osób z upośledzeniem umysłowym
w stopniu lekkim i umiarkowanym przebywających w Środowiskowym Domu Samopomocy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to, by uczniowie
pracowali samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać rodzaj zajęć dla grupy podopiecznych,
2) określić miejsce i czas trwania zajęć,
3) ustalić cele zajęć,
4) ustalić jakie materiały będą potrzebne do realizacji zajęć,
5) zaprojektować przygotowanie stanowiska pracy,
6) napisać scenariusz zajęć,
7) zaprezentować scenariusz zajęć na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- kartka A4,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca organizacji czasu wolnego.
Ćwiczenie 4
Zaprojektuj zajęcia kulturalno-rozrywkowe dla 12-osobowej grupy 13-latków
przebywających w internacie dla dzieci słabowidzących.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to, by uczniowie
pracowali samodzielnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać rodzaj zajęć dla grupy podopiecznych,
2) określić miejsce i czas trwania zajęć,
3) ustalić cele zajęć,
4) ustalić jakie materiały będą potrzebne do realizacji zajęć,
5) zaprojektować przygotowanie stanowiska pracy,
6) napisać scenariusz zajęć,
7) zaprezentować scenariusz zajęć na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- kartka A4,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca organizacji czasu wolnego.
Ćwiczenie 5
Zaplanuj zajęcia turystyczno-krajoznawcze dla 15-osobowej grupy młodzieży
upośledzonej w stopniu umiarkowanym, przebywającej w Warsztatach Terapii Zajęciowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Wskazane jest, aby uczniowie pracowali w parach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać rodzaj i formę zajęć grupy podopiecznych,
2) wybrać miejsce, do którego zaproponujesz wycieczkę,
3) określić sposób dostania się na miejsce i trasę wycieczki,
4) zaplanować udział innych członków zespołu terapeutycznego w wyprawie,
5) określić czas trwania zajęć i termin,
6) ustalić, co będzie potrzebne do realizacji zajęć; jakie zadania trzeba wypełnić i kto ma to
zrobić,
7) napisać scenariusz zajęć,
8) zaprezentować scenariusz zajęć na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- foldery, broszury
- komputer z dostępem do Internetu
- kartka A4, przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca organizacji czasu wolnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.3. Terapie oparte o sztukę
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaprojektuj zajęcia plastykoterapeutyczne dla 10-osobowej grupy dzieci w wieku 8 lat
z dysfunkcją słuchu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie powinni pracować w parach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaprojektować czas i miejsce zajęć,
2) określić cele zajęć,
3) wybrać technikę pracy,
4) określić materiały niezbędne do wykonania zadania,
5) napisać konspekt zajęć,
6) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne,
- pokaz,
- demonstracja.
Środki dydaktyczne:
 kartka,
 długopis,
 broszury, czasopisma, książki z propozycjami prac plastycznych,
 komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 2
Zaprojektuj zajęcia z Mobilnej Rekreacji Muzycznej dla 18-osobowej grupy dzieci
w wieku 5 lat przebywających w przedszkolu integracyjnym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie powinni pracować w parach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić etapy Mobilnej Rekreacji Muzycznej,
2) wybrać utwory muzyczne, które będą odpowiadać poszczególnym etapom Mobilnej
Rekreacji Muzycznej,
3) zaplanować rodzaj ćwiczeń ruchowych, które będą wykonywane w poszczególnych
etapach,
4) wybrać miejsce i określić czas zajęć,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5) zaplanować materiały, które będą potrzebne do przeprowadzenia zajęć,
6) napisać konspekt zajęć,
7) zaprezentować rezultaty ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne
Środki dydaktyczne:
 kartka,
 długopis,
 magnetofon/odtwarzacz CD,
 kasety/płyty CD z muzyką.
Ćwiczenie 3
Zaprojektuj zajęcia biblioterapeutyczne dla 12-osobowej grupy młodzieży w wieku 15 lat
przebywających w Domu Dziecka.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie mogą pracować w parach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać temat zajęć i odpowiednią pozycję z literatury stosowanej w biblioterapii,
2) zaprojektować cele zajęć,
3) zaplanować miejsce i czas trwania spotkania,
4) określić miejsce, warunki i czas trwania zajęć,
5) napisać konspekt zajęć,
6) zaprezentować rezultaty ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 kartka,
 długopis,
 wykaz literatury stosowanej w biblioterapii.
Ćwiczenie 4
Zaprojektuj zajęcia z dramy dla dzieci w wieku 11 12 lat ze świetlicy terapeutycznej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie mogą pracować w parach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaproponować temat zajęć,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
2) określić cele zajęć,
3) zaplanować czas trwania zajęć i miejsce,
4) wybrać technikę zajęć,
5) zaplanować materiały potrzebne do przeprowadzenia zajęć,
6) napisać konspekt zajęć,
7) zaprezentować rezultaty ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne,
- dyskusja,
- drama.
Środki dydaktyczne:
 kartka,
 długopis,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca dramy.
Ćwiczenie 5
Wyszukaj najbardziej odpowiedni dla Ciebie rodzaj kontaktu z dziełem sztuki lub
pięknym otoczeniem i przedstaw go w klasie zwracając uwagę na wpływ, jaki wywiera na
Twoje emocje i działania.
Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to, by uczniowie pracowali samodzielnie. Po
zakończeniu prezentacji nauczyciel może poprowadzić dyskusję w grupie na temat
terapeutycznych walorów estetoterapii i możliwości stosowania jej wśród różnych grup
podopiecznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy różnych miejsc i dzieł sztuki,
2) wyszukać takie miejsce lub dzieło, które wywiera na niego największy, pozytywny
wpływ,
3) uświadomić sobie emocje, które towarzyszą przy oglądaniu dzieła bądz
przebywaniu
w wybranym otoczeniu,
4) zaprezentować rezultaty ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- eksponujące,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 komputer z dostępem do Internetu,
 albumy malarstwa,
 albumy fotografii,
 przybory do pisania,
 arkusz papieru.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Ćwiczenie 6
Wykonaj batik. Określ grupę podopiecznych, w której można zastosować technikę
batiku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do zajęć nauczyciel powinien przygotować wszystkie potrzebne
materiały do wykonania batiku. Powinien zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) scharakteryzować technikę wykonywania batiku,
2) przygotować potrzebne materiały,
3) zaprojektować wzór na materiale,
4) wykonać batik,
5) zaprezentować rezultaty ćwiczenia na forum grupy,
6) określić grupę podopiecznych, w której można zastosować technikę batiku.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 barwniki,
 wosk,
 naczynie do podgrzewania wosku,
 maszynka do podgrzewania wosku,
 kuwety do kąpieli barwiących,
 pędzle różnej grubości,
 biała tkanina formatu A4,
 deska do prasowania i żelazko,
 rękawiczki,
 fartuch,
 gazety.
Ćwiczenie 7
Przygotuj tekst sugestywny o charakterze relaksacyjnym do wybranej przez siebie
muzyki.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do zajęć nauczyciel powinien zaprezentować przykładowy tekst
sugestywny i przedstawić zasady pisania takiego tekstu. Nauczyciel powinien zadbać, aby
każdy uczeń pracował samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać utwór instrumentalny,
2) napisać tekst sugestywny,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
3) przeczytać tekst w trakcie trwania muzyki zwracając uwagę na tempo czytania
i współbrzmienie muzyki z tekstem,
4) przedyskutować wynik swojej pracy w grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 kartka,
 długopis,
 magnetofon/odtwarzacz CD,
 kasety/płyty CD.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.4. Terapie oparte o ruch
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaprojektuj zajęcia ruchowe dla grupy 5 letnich dzieci w przedszkolu integracyjnym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) scharakteryzować właściwości rozwoju motorycznego człowieka,
2) określić ćwiczenia ogólnousprawniające, które mogą być stosowane wśród małych
dzieci,
3) określić cele zajęć,
4) zaplanować miejsce i czas trwania zajęć,
5) określić materiały potrzebne do przeprowadzenia zajęć,
6) napisać konspekt zajęć,
7) zaprezentować zaplanowane zajęcia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca zajęć ruchowych dla dzieci.
Ćwiczenie 2
Ułóż proste ćwiczenia ruchowe, które możesz wykorzystać w trakcie gimnastyki
porannej starszych osób, mieszkańców Domu Pomocy Społecznej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) scharakteryzować właściwości rozwoju motorycznego człowieka,
2) określić ćwiczenia ogólnousprawniające, które mogą być stosowane w podeszłym wieku,
3) zaplanować czas i miejsce zajęć,
4) dobrać przyrządy potrzebne do przeprowadzenia zajęć,
5) napisać konspekt zajęć,
6) zaprezentować zaplanowane zajęcia na forum grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca zajęć ruchowych dla osób starszych.
Ćwiczenie 3
Przeprowadz
w grupie 15-minutowe zajęcia ruchowe.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do zajęć nauczyciel powinien przygotować potrzebny sprzęt
gimnastyczny. Uczniowie mogą pracować w parach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić ćwiczenia ogólnousprawniające,
2) dobrać przyrządy potrzebne do przeprowadzenia zajęć,
3) napisać konspekt zajęć,
4) przeprowadzić zajęcia w grupie,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca zajęć ruchowych,
 materace,
 piłki,
 szarfy.
Ćwiczenie 4
Zaproponuj po dwa ćwiczenia z każdej kategorii ruchu bazując na Metodzie Ruchu
Rozwijającego Weroniki Sherborne. Przeprowadz
je w grupie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to, by uczniowie
pracowali samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić kategorie ruchu wg Weroniki Sherborne,
2) przygotować salę do prowadzenia zajęć,
3) przeprowadzić w grupie zaproponowane ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
5.5. Terapie oparte o działanie
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj proces wykonania oraz wykonaj miskę z gliny.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to, by uczniowie
pracowali samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić techniki pracy w glinie,
2) wybrać odpowiednią technikę,
3) zaplanować proces wykonania miski,
4) przygotować stanowisko pracy,
5) wykonać miskę,
6) zaprezentować efekty wykonanego ćwiczenia na forum grupy,
7) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia (miski z gliny).
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- fartuch,
- glina,
- podkładka z dykty,
- ściereczka,
- folia,
- łopatka,
- forma z gipsu.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj sposób wykonania i uszyj fartuch kuchenny.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia i przypomnieć uczniom zasady BHP. Nauczyciel powinien
zwrócić uwagę na to, by uczniowie pracowali samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaplanować sposób wykonania fartucha,
2) przygotować stanowisko pracy,
3) posłużyć się wykrojem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4) obsłużyć maszynę do szycia,
5) uszyć fartuch,
6) zaprezentować efekty wykonanego ćwiczenia na forum grupy,
7) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- maszyna do szycia,
- materiał,
- wykrój fartucha,
- ołówek,
- nożyczki.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj sposób wykonania i wykonaj świecznik z drewna.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz zapoznać uczniów z zasadami BHP.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaprojektować wygląd świecznika,
2) zaplanować sposób wykonania świecznika,
3) obsłużyć tokarkę,
4) wykonać świecznik,
5) zaprezentować efekty wykonanego ćwiczenia na forum grupy,
6) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- okrągły kawałek drewna,
- tokarka,
- różne dłuta,
- fartuch.
Ćwiczenie 4
Określ techniki wykonania i wykonaj serwetkę na szydełku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia i przypomnieć uczniom zasady BHP. Nauczyciel powinien
zwrócić uwagę na to, by uczniowie pracowali samodzielnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) określić techniki szydełkowania,
3) zaprojektować wzór,
4) wykonać serwetkę,
5) zaprezentować efekty wykonanego ćwiczenia na forum grupy,
6) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- kordonek,
- szydełko,
- nożyczki.
Ćwiczenie 5
Zaplanuj zajęcia w pracowni komputerowej dla 22-letniego Norberta B. z upośledzeniem
w stopniu umiarkowanym. Mężczyzna nigdy wcześniej nie miał kontaktu z komputerem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) określić zasady obsługi komputera,
3) zaplanować cele zajęć,
4) zaplanować czas zajęć,
5) przygotować konspekt zajęć,
6) zaprezentować zajęcia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- kartka,
- długopis,
- komputer,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca prowadzenia zajęć z komputerem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Ćwiczenie 6
Zaplanuj tematykę i wykonaj kalendarz.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, przypomnieć uczniom zasady BHP. Uczniowie mogą
pracować w parach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) obsłużyć gilotynę i bindownicę,
3) posłużyć się komputerem i drukarką,
4) obsłużyć kserokopiarkę,
5) zaplanować tematykę kalendarza,
6) znalez
ć w Internecie odpowiednie zdjęcia,
7) zaprezentować efekty wykonanego ćwiczenia na forum grupy,
8) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- karton  13 płatów formatu A4,
- gilotyna,
- bindownica,
- komputer z dostępem do Internetu,
- drukarka kolorowa,
- kserokopiarka,
- ołówek,
- linijka,
- gumka.
Ćwiczenie 7
Przygotuj scenariusz zajęć w pracowni kulinarnej dla 5-osobowej grupy osób
z umiarkowanym i znacznym upośledzeniem umysłowym  uczestników Warsztatów Terapii
Zajęciowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaplanować rodzaj wykonanego posiłku,
2) zaplanować czas trwania zajęć,
3) zaplanować cele zajęć,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4) określić materiały niezbędne do wykonania pracy (w tym sprzęt kuchenny i produkty
żywnościowe),
5) przygotować konspekt zajęć,
6) zaprezentować efekty wykonanego ćwiczenia na forum grupy,
7) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- kartka,
- długopis,
- książka kucharska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
5.6. Terapie oparte o manipulowanie środowiskiem społecznym
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wybierz osobę z grupy i przeprowadz
z nią rozmowę o charakterze pomocy
psychologicznej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać osobę do rozmowy,
2) stworzyć atmosferę terapeutyczną,
3) zastosować techniki aktywnego słuchania,
4) ocenić poprawność wykonanego cwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 dotycząca pomocy psychologicznej.
Ćwiczenie 2
Zaprojektuj zajęcia socjoterapeutyczne dla grupy młodzieży z Domu Dziecka.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel przeprowadza w grupie
dyskusję.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać temat zajęć,
2) zaplanować czas i miejsce spotkania,
3) określić materiały niezbędne do przeprowadzenia zajęć,
4) określić cele zajęć,
5) napisać konspekt zajęć,
6) zaprezentować efekty wykonanego ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne,
 dyskusja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru A4,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca zajęć socjoterapeutycznych.
Ćwiczenie 3
Przeprowadz
rozmowę z osobą z grupy, która będzie odgrywała rolę matki 16-letniego
chłopaka, który miesiąc temu, na skutek skoku do wody złamał kręgosłup.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać osobę z grupy,
2) zaplanować przebieg rozmowy,
3) przeprowadzić rozmowę o charakterze terapeutycznym stosując techniki aktywnego
słuchania,
4) przedstawić możliwości pomocy synowi,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne,
 dyskusja,
 burza mózgów.
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru A4,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca technik aktywnego słuchania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
5.7. Negocjacje i metody rozwiązywania konfliktów w trakcie
zajęć terapeutycznych
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaproponuj rozwiązanie konfliktu pomiędzy dwiema 68 letnimi mieszkankami Domu
Pomocy Społecznej, z których jedna chętnie wieczorem słucha muzyki, a druga chce w ciszy
w tym samym czasie czytać książkę.
Sposób wykonania ćwiczenia
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) określić etapy rozwiązywania konfliktów,
2) zaplanować czas i miejsce spotkania obu pań,
3) napisać scenariusz rozwiązywania konfliktu,
4) zaprezentować efekty wykonanego ćwiczenia na forum grupy,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru A4,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca rozwiązywania konfliktów.
Ćwiczenie 2
Na podstawie przedstawionego tekstu zanalizuj przyczyny powstania konfliktu pomiędzy
nauczycielem, a uczniami i zaproponuj sposób rozwiązania tego konfliktu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z tekstem,
2) wypisać przyczyny konfliktu,
3) wypisać możliwe rozwiązania konfliktu,
4) zaprezentować efekty wykonanego ćwiczenia na forum grupy,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 analiza przypadku,
 burza mózgów.
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru A4,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca rozwiązywania konfliktów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie działań
z zakresu terapii indywidualnej i grupowej
Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 zadania 1, 2, 4, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 23, 24, 25 są z poziomu
podstawowego,
 zadania 3, 5, 6, 10, 11, 19, 21, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne
 dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
 dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego,
 dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
 bardzo dobry  za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2.c, 3. a, 4. c, 5. d, 6. b, 7. d, 8. b, 9. d, 10. d, 11. c,
12. b, 13. a, 14. d, 15. b, 16. b, 17. a, 18. d, 19.d, 20. b, 21 a, 22 c, 23 d, 24 b,
25 c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić funkcje emocji B P a
2 Rozróżnić emocje podstawowe od złożonych B P c
3 Określić wpływ emocji na działanie C PP a
4 Rozróżnić potrzeby na pierwotne i wtórne B P c
5 Zidentyfikować potrzeby wzrostu B PP d
Określić wpływ natężenia motywacji na
6 C PP b
sprawność działania człowieka
7 Rozpoznać fizjologiczne przejawy emocji B P d
Określić rodzaj pytań podczas prowadzenia
8 C P b
rozmowy z człowiekiem
9 Zidentyfikować rodzaj arteterapii A P d
Określić grupę podopiecznych, którzy mogą
10 D PP d
podjąć działania arteterapeutyczne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Określić grupę podopiecznych, którzy mogą
11 D PP c
uczestniczyć w muzykoterapii
12 Zdefiniować pojęcie hortikuloterapii A P b
13 Zidentyfikować rodzaje arteterapii A P a
14 Zidentyfikować rodzaje teatroterapii A P d
15 Zdefiniować pojęcie estetoterapii A P b
Określić liczebność grupy w trakcie zajęć
16 B P b
biblioterapeutycznych
17 Rozróżnić rodzaje terapii zajęciowej A P a
Określić osobę, która udziela pomocy
18 C P d
psychologicznej
19 Rozwiązać problem podopiecznego D PP d
20 Rozwiązać problemy podopiecznych D P b
21 Zaproponować zajęcia osobie agresywnej D PP a
22 Dobrać rodzaj terapii dla podopiecznego D PP c
23 Zidentyfikować techniki arteterapii A P d
24 Określić czas trwania zajęć biblioterapeutycznych A P b
Dobrać rodzaj zajęć terapeutycznych dla
25 C P c
podopiecznego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Przygotuj odpowiednią ilość zadań testowych.
3. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
4. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
5. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
6. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 25 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Ekspresja emocji pełni funkcję
a) społeczną  komunikując stany emocjonalne jednostki.
b) motywującą do działań.
c) opiniotwórczą.
d) relaksującą.
2. Do emocji podstawowych, które można łatwo wyrazić mimicznie nie należy
a) strach.
b) gniew.
c) miłość.
d) smutek.
3. Emocje dodatnie powodują
a) tendencję do podtrzymania kontaktu z obiektem, który je wywołuje.
b) tendencję do zaniechania kontaktu z obiektem, który je wywołuje.
c) zaprzestanie działań twórczych.
d) zaprzestanie jakichkolwiek działań.
4. Potrzeby biologiczne to potrzeby
a) subiektywne.
b) wtórne.
c) pierwotne.
d) wzrostu.
5. Do potrzeb wzrostu należą potrzeby
a) fizjologiczne.
b) bezpieczeństwa.
c) przynależności.
d) poznawcze.
6. Przy bardzo wysokim natężeniu motywacji
a) sprawność działania wyraz
nie wzrasta.
b) sprawność działania spada.
c) sprawność działania pozostaje bez zmian.
d) sprawność działania najpierw szybko rośnie, a potem nagle spada.
7. Do fizjologicznych przejawów emocji należy
a) uśmiech.
b) zgarbiona postawa ciała.
c) wzmożona gestykulacja.
d) zaczerwienienie się.
8. Podczas prowadzenia rozmowy z podopiecznym na temat zainteresowań terapeuta
powinien zadawać pytania
a) zamknięte.
b) otwarte.
c) sugerujące.
d) zaczynające się od  dlaczego .
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
9. Silvoterapia to terapia przez
a) przebywanie nad morzem.
b) przebywanie w ogrodzie.
c) kontakt z pięknym otoczeniem i dziełami sztuki.
d) obcowanie z lasem.
10. Działania arteterapeutyczne można zaproponować
a) tylko osobom wybitnie uzdolnionym artystycznie.
b) tylko osobom sprawnym intelektualnie.
c) tylko osobom sprawnym motorycznie.
d) każdemu, kto wyraża chęć uczestnictwa w nich.
11. W muzykoterapii mogą uczestniczyć
a) tylko osoby dorosłe.
b) tylko osoby zdrowe.
c) wszyscy, którzy mają na to ochotę, jeżeli nie ma przeciwwskazań medycznych.
d) tylko osoby sprawne intelektualnie.
12. Hortikuloterapia to terapia przez
a) kontakt z kolorami.
b) przebywanie w ogrodzie.
c) przebywanie w zorganizowanej grupie społecznej.
d) udział w grach i zabawach.
13. Terapia z użyciem sztuk plastycznych to
a) plastykoterapia.
b) teatroterapia.
c) psychodrama.
d) biblioterapia.
14. Drama to jeden z rodzajów
a) muzykoterapii.
b) biblioterapii.
c) plastykoterapii.
d) teatroterapii.
15. Estetoterapia to terapia przez
a) obcowanie z lasem.
b) kontakt z pięknym otoczeniem i dziełami sztuki.
c) obcowanie z morzem.
d) przebywanie w ogrodzie.
16. Grupa biorąca udział w biblioterapii powinna liczyć
a) do 6 osób.
b) od 6 do 12, 15 osób.
c) od 15 do 25 osób.
d) jak najwięcej osób.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
17. Terapia poprzez udział w grach i zabawach nosi nazwę
a) ludoterapii.
b) ergoterapii.
c) talasoterapii.
d) teatroterapii.
18. Pomoc psychologiczna może być udzielana
a) tylko przez psychologa.
b) tylko przez psychoterapeutę lub psychiatrę.
c) tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach terapeutycznych.
d) przez każdego, kto chce pomóc.
19. Gdy przychodzi do Ciebie podopieczny i płacze z powodu tego, że jego kolega nie będzie
już uczęszczał do ośrodka, gdyż przeprowadza się do innego miasta, to powinieneś
a) uspokoić do słowami  nie martw się, na pewno znajdziesz sobie innego kolegę .
b) powiedzieć  przecież nic złego się nie stało, przestań więc płakać .
c) poklepać go po ramieniu i powiedzieć  w życiu zdarzają się gorsze nieszczęścia, wez

się w garść .
d) wysłuchać go uważnie okazując akceptację i zrozumienie.
20. Gdy dwoje mieszkańców Domu Rehabilitacyjno  Opiekuńczego od miesiąca kłóci się
o to, kto pierwszy rano korzysta z łazienki, to powinieneś
a) nie angażować się w spór; w końcu sami sobie poradzą.
b) wysłuchać obie strony i zaoferować pomoc w rozwiązaniu konfliktu.
c) rozstrzygnąć spór samemu ustalając kolejność wchodzenia do łazienki.
d) zagrozić ukaraniem obu osób, jeżeli natychmiast się nie dogadają.
21. Zajęcia jakie możesz zaproponować w pracowni terapii zajęciowej osobie znacznym
upośledzeniem umysłowym, która jest silnie pobudzona i zachowuje się agresywnie, to
a) zajęcia w pracowni ceramicznej.
b) zajęcia w pracowni stolarskiej.
c) zajęcia w pracowni kulinarnej.
d) zajęcia w pracowni komputerowej.
22. Pan Stefan lat 68 dwa tygodnie temu trafił do Domu Pomocy Społecznej. Całe życie
mieszkał na wsi i w nowej placówce izoluje się odmawiając uczestnictwa
w proponowanych zajęciach. Rodzaj zajęć, jaki warto zaproponować mu na początek
a) teatroterapia.
b) ludoterapia.
c) hodowla roślin ogrodowych i domowych, hodowla zwierząt.
d) poezjoterapia.
23. Technika barwnego zdobienia tkanin, polegająca na powlekaniu tkaniny roztopionym
woskiem w zamierzony przez uczestnika sposób, a następnie zanurzenie jej w kąpieli
barwiącej to
a) witraż.
b) wikliniarstwo.
c) collage.
d) batik.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
24. Zajęcia biblioterapeutyczne powinny trwać
a) około pół godziny.
b) około godziny.
c) około 2 godzin.
d) nawet 5 godzin jeśli są ciekawe.
25. Pani Anna ma 20 lat i upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, ale jest bardzo
niesamodzielna z powodu nadopiekuńczej postawy rodziców. Rodzaj zajęć jakimożna jej
zaproponować by zwiększyć jej stopień samodzielności i przygotować ją do
samodzielnego funkcjonowania, to
a) biblioterapia.
b) muzykoterapia receptywna.
c) zajęcia w pracowni kulinarnej.
d) zajęcia w pracowni wikliniarskiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko.............................................................................................................................
Wykonywanie działań z zakresu terapii indywidualnej i grupowej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
25 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie działań
z zakresu terapii indywidualnej i grupowej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 zadania 2, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
 zadania 1, 3, 4, 5, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne
 dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
 dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
 dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
 bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. a, 4. b, 5. b, 6. a, 7. b, 8. a, 9. d, 10. c, 11. c,
12. a, 13. c, 14. a, 15. d, 16. c, 17. a, 18. d, 19. c, 20. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zidentyfikować skutki braku aktywności C PP d
2 Zidentyfikować fizjologiczne objawy emocji B P b
Rozpoznać oznaki niskiego pobudzenia u
3 C PP a
podopiecznego
4 Określić wpływ lęku na uczenie się D PP b
5 Określić wpływ głodu na procesy poznawcze C PP b
6 Posłużyć się terminologią psychologiczną A P a
Określić cele pracy terapeutycznej
7 B P b
w odniesieniu do motywacji
Określić rolę nagród i kar w pracy
8 C P a
z podopiecznym
9 Określić przyczyny pojawienia się potrzeba C P d
10 Rozróżnić potrzeby niedoboru i wzrostu A P c
Określić sposób rozbudzenia zainteresować
11 C P c
w podopiecznego
Określić sposób rozpoznania zainteresowań
12 B P a
podopiecznego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Określić sposób poszerzenia zainteresowań
13 C P c
podopiecznego
Wyjaśniać istotę podawania celu zajęć
14 B P a
podopiecznym
Zidentyfikować rodzaje zajęć w czasie
15 A P d
wolnym
Zidentyfikować rodzaje zajęć w czasie
16 B P c
wolnym
17 Określić liczebność grupy terapeutycznej A P a
Określić kompetencję do prowadzenia działań
18 C PP d
psychodramatycznych
19 Zidentyfikować rodzaje teatroterapii A P c
Zidentyfikować środki terapeutyczne
20 A P d
stosowane w biblioterapii
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Przygotuj odpowiednią ilość zadań testowych.
3. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
4. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
5. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
6. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Skutkiem braku aktywności jest
a) wzrost samooceny podopiecznego.
b) wzrost wydzielania endorfiny.
c) wzrost zainteresowań poznawczych.
d) poczucie własnej nieprzydatności.
2. Zaczerwienienie się lub zblednięcie, wystąpienie potu, drżenie rąk to przykłady
a) intencjonalnych przejawów emocji.
b) fizjologicznych przejawów emocji.
c) braku emocji.
d) obniżenia motywacji.
3. Bardzo niski poziom pobudzenia emocjonalnego wyraża się
a) apatią.
b) silnym podnieceniem psychoruchowym.
c) paniką.
d) mobilizacją do działań.
4. Jeżeli podopieczny jest zalękniony, to
a) łatwiej przyswaja materiał nauczania, więc lepiej się uczy.
b) trudniej przyswaja materiał nauczania, więc gorzej się uczy.
c) uczy się w normalnym tempie, bo lęk nie ma wpływu na szybkość uczenia się.
d) łatwiej się uczy, ale tylko materiału bardzo trudnego.
5. Gdy podopieczny jest głodny, to
a) łatwiej koncentruje się na materiale nauczania, bo chce szybko go przyswoić.
b) nie koncentruje się na materiale nauczania, bo myśli o niezaspokojonej potrzebie.
c) nie ma u niego zmian w poziomie koncentracji, gdyż głód nie ma wpływu na procesy
poznawcze.
d) mobilizuje się do aktywności fizycznej.
6. Wszelkie mechanizmy odpowiedzialne za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie
i zakończenie zachowania
a) motywacja.
b) emocje.
c) nastrój.
d) zainteresowania.
7. W pracy terapeutycznej powinniśmy dążyć do wykształcenia u podopiecznego
a) motywacji zewnętrznej.
b) motywacji wewnętrznej.
c) motywacji pierwotnej.
d) motywacji do jedzenia.
8. W pracy z podopiecznym powinniśmy stosować
a) przewagę nagród społecznych nad rzeczowymi.
b) przewagę nagród rzeczowych nad społecznymi.
c) przewagę kar nad nagrodami.
d) kary i nagrody w zależności od własnego samopoczucia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
9. Potrzeba pojawia się wówczas, gdy
a) między oczekiwaniami jednostki, a sytuacją nie ma rozbieżności.
b) człowiek ma za dużo wolnego czasu.
c) człowiek ma niską motywację do działań.
d) między oczekiwaniami jednostki a sytuacją występuje rozbieżność.
10. Do potrzeb niedoboru należą potrzeby
a) samourzeczywistnienia.
b) wiedzy.
c) miłości i przynależności.
d) poznawcze.
11. Jeżeli podopieczny nie ma sprecyzowanych zainteresowań, to należy
a) mu je narzucić.
b) to uszanować i nie podejmować żadnych działań w tym zakresie.
c) proponować mu różnorodne formy aktywności i obserwować go w trakcie działań,
a następnie rozwijać te działania, które dają podopiecznemu radość i przynoszą
efekty terapeutyczne.
d) zaprowadzić go do psychologa lub psychiatry.
12. Aby rozpoznać zainteresowania podopiecznego należy
a) obserwować go w trakcie działań, przeprowadzić wywiad z rodziną, porozmawiać
z samym podopiecznym, proponować mu różne formy spędzania czasu wolnego.
b) narzucić mu pewne działania i pilnować, by dobrze je wykonał.
c) przeprowadzić test na inteligencję.
d) przydzielić go na pół roku do konkretnej pracowni terapii zajęciowej.
13. Aby poszerzyć zakres zainteresowań podopiecznego należy
a) proponować mu zajęcia identyczne z jego zainteresowaniami.
b) proponować mu zajęcia skrajnie różne od jego zainteresowań.
c) proponować mu zajęcia zbliżone do jego zainteresowań, ale poszerzone o nowe
elementy, techniki, rodzaje działań.
d) skupić się na własnych zainteresowaniach i narzucić je podopiecznemu.
14. Bardzo ważne jest podanie podopiecznemu celu zajęć, gdyż
a) motywuje go to do pracy przeciwdziałając jego obojętności, niezadowoleniu, braku
koncentracji uwagi czy chęci rezygnacji w trakcie działań.
b) warto do podopiecznego dużo mówić.
c) poprawia to stosunki w grupie.
d) powoduje to wzrost samooceny.
15. Zajęcia kulinarne, to jedna z propozycji zajęć
a) świetlicowych i klubowych.
b) sportowych.
c) kulturalno-rozrywkowych.
d) gospodarczych i technicznych.
16. Prace użyteczne na rzecz grupy to jedna z propozycji zajęć
a) świetlicowych i klubowych.
b) sportowych.
c) dotyczących działalności w środowisku.
d) turystyczno krajoznawczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
17. Grupa psychodramatyczna powinna liczyć
a) od 10 do 15 osób.
b) od 15 do 20 osób.
c) od 20 do 30 osób.
d) najwyżej 2 osoby.
18. Psychodramę może prowadzić
a) każdy, kto chce  nie jest tu potrzebne specjalistyczne wykształcenie.
b) tylko terapeuta zajęciowy.
c) tylko osoba z przygotowaniem aktorskim.
d) tylko psycholog, psychoterapeuta bądz
psychiatra.
19. Nieme widowisko sceniczne, w którym zdarzenia są przekazywane przez aktorów
wyłącznie za pomocą ruchów ciała, gestów, mimiki, to definicja
a) drama.
b) psychodrama.
c) pantomima.
d) biblioterapia.
20. Środkami terapeutycznymi używanymi podczas biblioterapii mogą być
a) tylko książki.
b) tylko filmy.
c) tylko własna twórczość podopiecznych.
d) książki, fotografie, grafiki, płyty, kasety, teksty terapeutyczne, blogi, własna
twórczość podopiecznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko.............................................................................................................................
Wykonywanie działań z zakresu terapii indywidualnej i grupowej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
7. LITERATURA
1. Aronson E., Wilson T., Akert R.: Psychologia społeczna - serce i umysł. Zysk i S - ka,
Poznań 1997
2. Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnyska M.: Metoda Weroniki Sherborne w terapii
i wspomaganiu rozwoju dziecka. WSiP, Warszawa 1998
3. Brauner A., Brauner F.: Postępowanie wychowawcze w upośledzeniu umysłowym. WSiP
Warszawa 1995
4. Formański J.: Psychologia. PZWL, Warszawa 2000
5. Garvinin Ch., Seabury B.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej. BPS, Katowice
1998
6. Gębska J. (red.): Pracownia miejsce spotkań ze sztuką. NCK, Warszawa 2004
7. Goodman N.: Wstęp do socjologii. Zysk i S- ka, Poznań 1997
8. Konieczna E. J.: Arteterapia w teorii i praktyce. Impuls, Kraków 2003
9. Konieczyńska Z., Stańczak T.: Terapia zajęciowa w psychiatrii. CMDNŚSzM, Warszawa
1989
10. Kozaczuk L. : Terapia zajęciowa w domach pomocy społecznej. BPS, Katowice 1999
11. Kwiatkowska A. (red.), Krajewska  Kułak E., Panek W.: Komunikowanie
interpersonalne w pielęgniarstwie. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2003
12. Milanowska K.: Terapia zajęciowa. PZWL, Warszawa 1986
13. Milanowska K.: Techniki terapii zajęciowej. PZWL, Warszawa 1987
14. Nocuń A., Szmagalski J.: Podstawowe umiejętności w pracy socjalnej i ich kształcenie.
BPS, Katowice 1998
15. Obuchowska I. (red.) : Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. WSiP, Warszawa 1995
16. Oster G. D., Goud P.: Rysunek w psychoterapii. GWP, Gdańsk 2002
17. Ploch L.: Jak organizować czas wolny dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo.
WSIP, Warszawa 1992
18. Sawicka K. (red.): Socjoterapia. CMPPPMEN, Warszawa 1999
19. Szulc W.: Sztuka i terapia. CMDNŚSzM, Warszawa 1993
20. Thomson P.: Sposoby komunikacji interpersonalnej. Zysk i S  ka, Poznań 1998
21. Wilczek-Rużyczka E.: Komunikowanie się z chorym psychicznie. Wydawnictwo Czelej,
Lublin 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50