Zagadnienia egzaminacyjne:
" Definiowanie ustrojów szkolnych
Ustrój szkolny  ogół instytucji szkolnych i pozaszkolnych powołanych do
oddziaływania pedagogicznego na dzieci, młodzież i dorosłych.
" Definicja historii wychowania, jej zadania
Historia wychowania jest dyscypliną pedagogiki, zajmującą się analizą rozwoju
teorii i praktyki oświatowej w aspekcie historycznym.
Na historię szkolnictwa i oświaty zwróconą uwagę w połowie XIX wieku pod
wpływem tendencji badawczych pozytywizmu i rozwoju nauk przyrodniczych.
Tendencje te niosły ze sobą:
" Kult faktów
" Kult rzeczywistości dostępnej obserwacji i doświadczeniu
Równocześnie okres ten charakteryzuje się we wszelkich krajach Europy wielkimi
przemianami i rozwojem społecznym na szeroką skalę, także w zakresie rozwoju
wszelkich typów ustrojów szkolnych.
" Problematyka, którą uprawia współczesna historia wychowania
Współczesna historia wychowania wyróżnia następujące nurty badawcze:
" Historię rozwoju ustrojów szkolnych
" Analizę poglądów i działalności wybitnych pedagogów
" Historię idei pedagogicznych
" Metodologia badań historycznych  analiza z
ródeł, stanowisko opisujące i
stanowisko wyjaśniające
Historię wychowania zaczęto pojmować różnie ze względu na metody
opracowywania badanego materiału.
Wyrazem tego są co najmniej dwa przeciwstawne stanowiska
" Opisujące, deskryptywne  zwolennicy tej postawy uważali za
podstawowe zadanie historii możliwie gruntowny i dokładny opis badanych
faktów i rzeczywistości historycznej.
" Wyjaśniające  znaczyło nie tylko pokazywać, jak wyglądała praktyka
czy teoria wychowania w przeszłości, lecz przede wszystkim wytłumaczyć,
dlaczego tak było, dlaczego tak właśnie a nie inaczej wychowywano, i
dlaczego takie, a nie inne głoszono poglądy pedagogiczne.
Przy wyjaśniającym sposobie ujmowania faktów minionej przeszłości
badacz nie traktuje żadnych zjawisk jako:
" Izolowanych
" Oderwanych
" Niezależnych
" Nieuwarunkowanych
Szuka związków i zależności pomiędzy:
" Teorią i praktyką pedagogiczną a innymi dziedzinami życia i nauki
" Badano przyczyny takiej a nie innej rzeczywistości historycznej
" Ustalano prawidłowości procesów historycznych i prawa rozwoju
dziejowego
Historyk bada zależności w ścisłym powiązaniu z innymi procesami. Pozwala to na
naukowe pogłębienie i istotniejsze rozumienie przeszłości, na poznanianie i
wytłumaczenie genezy zjawisk historycznych, na uchwycenie w ich przebiegu
pewnej prawidłowości i typowości, jak również na wyodrębnienie cech swoistych.
" Błędy stanowiska wyjaśniającego
W tej postawie tkwią pewne niebezpieczeństwa:
" Grozi jej zbyt daleko posunięty subiektywizm w domysłach
" Wysuwanie zbyt dowolnych ogólnych założeń i syntez
" Zastępowanie naukowego tłumaczenia przyczynowego przez
spekulatywne hipotezy historiograficzne
" y
ródła do badań historii wychowania
Ważniejsze z
ródła i opracowania z zakresu historii wychowania
Poważniejsze studiowanie historii wychowania umożliwiają wydawnictwa z
ródłowe
oraz opracowania monograficzne i szersze zarysy podręcznikowe.
" Za początki polskiej historii wychowania, można uznać próby
opisania dziejów Uniwersytetu Krakowskiego przez Jana Brożka, 1585-
1652
" Z początków Oświecenia pochodzi łacińskie dzieło ks. M.
Świątkowskiego, podejmujące m.in. zarys rozwoju szkół wyższych
poczynając od starożytności, wydane ok. 1765 roku
" Kolejna ważna publikacja to dzieło Hugona Kołłątaja  Stan
oświecenia w Polsce w ostatnich latach panowania Augusta II wydane w
1841 roku
"  Zasady edukacji i instrukcji podług Niemeyera , to wydane przez
pijara E. Czarneckiego w 1808 roku tłumaczenie, znanej w Europie księgi
A.H. Niemeyera
" Znane dzieło to także  Historia szkół w Koronie i Wielkim Księstwie
Litewskim , Józefa A
ukaszewicza powstające w latach 1849-52
"  Chowanna Bronisława Trentowskiego z 1842 roku  pierwsza
polska synteza dziejów wychowania
" Inne wybitne nazwiska: Antoni Karbowiak, Stanisław A
empicki,
Stanisław Kott
Piśmiennictwo polskie nie doczekało się większych serii wydawniczych z
ródeł do
dziejów historii wychowania. Są natomiast stosunkowo dość liczne z
ródła
monograficzne odnoszące się do:
" Poszczególnych epok historycznych
" Konkretnych zjawisk edukacyjnych
" Funkcjonujących instytucji wychowawczych
Z zakresu myśli pedagogicznej wydano kilkadziesiąt tomów w 20-leciu
międzywojennym jako wydawnictwa seryjne: Biblioteka Przekładów Dzieł
Pedagogicznych Książnicy Atlas i Biblioteka Dzieł Pedagogicznych Naszej
Księgarni.
W latach 50-tych XX w Zakład Narodowy im. Ossolińskich podjął się
wydawania serii tłumaczeń na język polski klasyków myśli pedagogicznej pod
nazwą Biblioteka Klasyków Pedagogiki.
" Znaczenie historii wychowania w kształceniu pedagogicznym
Historia wychowania pozwala zrozumieć związek zjawisk pedagogicznych
z:
" Podłożem społeczno-kulturalnym epoki i kraju
" Wyrabia zmysł i perspektywę historyczną
" Zaszczepia kult dla postępowych tradycji na polu wychowania
" Jest więc wdzięcznym terenem dla kształcenia postaw patriotyzmu i
tolerancji u przyszłych pedagogów
" Charakterystyka kształcenia w średniowiecznych szkołach parafialnych
o Realizacja podstawy programowej  trivium
o Praktyczna realizacja quadrivium
o Sytuacja nauczyciela w szkole parafialnej
Szkoły te zakładano przy większych parafiach, w toku rozwoju państwa każda
parafia miała szkołę parafialną przy sobie. W 797 roku cesarz Karol Wielki
wprowadził rozporządzenie na temat obowiązku tworzenia szkół parafialnych.
Pierwotnym cele tych szkół było danie podstaw wykształcenia przyszłych
kapłanom. Szkoły te były te otwarte dla młodzieży świeckiej.
a)realizacja podstawy programowej (trivium - trzy drogi)  było
uzupełnione muzyką:
program był zróżnicowany w zależności od położenia rozległości i zasobów parafii,
w miastach, gdzie szkoła parafialna miała służyć młodzieży mieszczańskiej zakres
przekazywanej wiedzy wykracza często za potrzeby kościoła, bywał dostosowany
do potrzeb warstwy społecznej (dla wszystkich stanów społecznych).
*gramatyka  była najważniejsza, gdyż miała za zadanie przygotować do
poprawnego
wypowiadania się wedle podanych zasad i reguł,
*retoryka  była nauką poprawności pisania pism kancelaryjnych (podań do
urzędów itp.),
*dialektyka  eksponowała wartości wiary w poznaniu świata i człowieka. Zwracała
uwagę na dogmaty, czyli prawdy wiary, które trzeba uznać, pojąć jako własne, bez
racjonalnego praktycznego ich badania.
b)realizacja quadrium (wyższy stopień kształcenia):
*arytmetyka  omawiano ją w bardzo okrojonym zakresie. Obejmowała w zasadzi
tylko 4 działania,których opanowanie ułatwiało wykorzystanie palców (nie tylko
rąk). W niektórych szkołach uczono posługiwania się przy bardziej
skomplikowanych działaniach abacusem, tj. specjalną tablicą ułatwiającą
odróżnienie dziesiątek od setek,setek od tysięcy itp. Poziom nauczania podniósł się
dopiero pod koniec średniowiecza,gdy chrześcijaństwo zaczęło stosować zero,
*astronomia  poza nazwą niewiele miała wspólnego z nauką uprawianą w
starożytności. Ograniczyła się głównie do umiejętności obliczania kalendarza świąt
ruchomych,do ogólnikowych definicji poszczególnych planet,omawianie ich cech
charakterystycznych prac i roli jaką odgrywa w boskim wszechświecie (astronomia
teocentryczna),
*geometria  w programie średnich szkół kościelnych nie było nauk o płaszczyznac
czy figurach,lecz zawierała szczupłe i ogólne wiadomości z dziedziny geografii i
opisów Ziemi. Główny nacisk na lekcjach geometrii kładziono na przyswojenie
przez uczniów dokładniejszych wiadomości o krajach i miejscowościach
wspomnianych w Starym i Nowym Testamencie,
*muzyka  polegała głównie na ćwiczeniach i śpiewaniu Psalmów oraz hymnów
religijnych,niezbędnych przy odprawianiu różnych nabożeństw.
c)sytuacja nauczyciela w szkole parafialnej:
na czele szkoły parafialnej stał nauczyciel,zwany zazwyczaj rektorem,który
mniejszych parafiach bywał jednocześnie organistą.
Nauczycielowi płacił pleban lub parfianie:
-gotowce,
-naturalizm,
-dziesięcina.
Nauczyciel:
*mieszkał przeważnie w szkole,
*miał wolny opał,
*często przyjmował na stancję zamiejscowych uczniów,
*czasem bywał pisarzem gminnym,
*miał niewielkie dochody.
" Charakterystyka szkół katedralnych i klasztornych w polskim średniowieczu
a)szkoły katedralne  pojawiły się w Polsce na przełomie XI i XII wieku,uczono w
nich:
-czytać,
-pisać,
-gramatyki łacińskiej,
-śpiewu i pieśni kościelnych.
Były to szkoły publiczne,przyjmujące wszystkich zgłaszających się kandydatów,lecz
często zdarzało się,że kształciły jedynie do stanu duchowego. W XVI wieku
zastąpiły je seminaria duchowe.
b)szkoły klasztorne  rozwijały się najtrudniej i najwolniej. Kształcenie było
przeznaczone dla chętnych do nauki chłopców. W 817 roku szkoły te zrezygnowały
z przyjmowania osób świeckich,natomiast program nauczania został ograniczony
do przedmiotów ściśle religijnych dla przyszłych zakonników.
" Średniowieczne metody nauczania i wychowywania
*bardzo surowe kary za najmniejszy wybryk i przekroczenie przepisów,
*rózga jako jedyny środek wychowawczy i dydaktyczny,
*teoria głoszona, iż dzieci nieukaranej nawet za drobne przewinienia nie zaznają
po śmierci
spokoju dopóki ich zwłokom nie wymierzy ktoś odpowiedniej kary,
*bito zwykle w soboty wszystkich uczniów bez względu na och winy.
" Charakterystyka epoki Oświecania w Europie
To epoka w dziejach kultury,obejmująca wszystkie dziedziny życia społeczno-
kulturalnego i podająca je kontroli  światła naturalnego ,tj. rozumu. W Anglii
nazywaną tą epokę  wiek rozumu ,we Francji  wiekiem filozofów ,a w Niemczech
 wiek oświeconych . Oświecenie rozwijało się w Europie w XVIII wieku i na
początku XIX wieku. Jej centra znajdowały się we Francji,Anglii i w Niemczech.
" Cezury czasowe dla Polskiego oświecenia
*faza wczesna  lata 40. XVIII wieku  elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego
(1764),
*faza dojrzała  czasy stanisławowskie, lata 1764-1795, ważne wydarzenia
polityczne
i kulturalne:
-konfederacja barska (1768-1772),I Rozbiór Polski (1772),
-Sejm Wielki (1788) i Konstytucja 3 Maja (1791),II (1793) i III Rozbiór Polski (1795),
-założenie Szkoły Rycerskiej (1765),powstanie KEN (1773),utworzenie Teatru
Narodowego (1765),
*faza schyłkowa (1795-1864).
" Kierunki w XVIII  cznej myśli oświeceniowej
*racjonalizm  zapoczątkowany przez Kartezjusza,uznający rozum za jedyne
narzędzia poznania świata oraz głoszący przekonanie o sile i możliwościach
rozumu i konieczności kierowania się nim w działaniu,
*empiryzm  zgodnie,z którym z
ródłem poznania oraz metody zdobywania wiedzy
jest doświadczenie,twórca Francois Bacon,
*sensualiznm  według którego z
ródłem poznania są wrażenia
zmysłowe,rozumiane jako odbicie rzeczywistości (materializm) i jako jedyna
dostępna rzeczywistość (idealizm subiektywny),
*ateizm  pogląd odrzucający wiarę w Boga jako sprzeczną z rozumem,
*deizm  odrzuca ideę bezpośredniego kierowania światem przez Boga,uważaneg
jedynie za stwórcę i prawodawcę,typowy składnik świata poglądu oświeceniowego,
*utylitaryzm  pogląd w etyce,według którego najważniejszym dobrem jest
pożytek
jednostki lub społeczeństwa,a celem wszelkiego działania,powinno być
 największe
szczęście największej liczby ludzi ,
*humanizm  postawa nacechowana poszanowaniem życia i ludzi,pragnieniem
oszczędzania im cierpień,
*wolterianizm  zespół poglądów wyrażonych w działaniach Woltera,cechuje go
krytycyzm, odrzucenie autorytetów,tolerancja dla różnorodności postaw,a także
libertynizm i racjonalizm,
*libertynizm  laicki ruch umysłowy skierowany przeciwko katolicko-feudalnemu
życiu tradycyjnej obyczajowości,jedno z bezpośrednich z
ródeł racjonalizmu
oświeceniowego.
" Założenia i struktura Collegium Nobilium; Sejmiki szkolne i ich zadania;
a)Założycielem Collegium Nobilium w 1740 roku był zakonnik Stanisław
Konarski.
Konwikt szlachecki miał swoją siedzibę przy ul. Długiej w Warszawie.
Stanisław Konarski:
*wykluczył od przyjęcia młodzież wątpliwego szlachectwa lub człowieka,którego
ojcowie pozostawali w pańskiej służbie,
*pobierano wysoką opłatę bo aż 80 dukatów rocznie,
*ograniczył liczbę wychowanków do 60,
*na każdych czterech młodzieńców przypadał osobny lokaj,
*służbie zakazywano używania języka polskiego,
*książki za paniczem do klasy nosili lokaje,
*dla rozrywek oraz fizycznych ćwiczeń istniały grupy i przyrządy,bilard,warcaby,
*osobni  metrowie ,czyli najmodniejszych tańców francuskich i fachtunku,
*do nauki francuskiego czy niemieckiego przychodził rodowity Francuz lub Niemiec
aby nauczać dobrej wymowy,
*zastawa stołowa i jadło było 1-rzędnej jakości,
*zakład utrzymywał dla młodzieży najświeższe gazety polityczne,francuskie i
polskie.
Nauka w szkole wymagała co najmniej 7 lat. Z pięciu klas,które Konarski
wprowadził trzy niższe były roczne a dwie wyższe trwały po dwa lata.
b)Uczono:
-klasycznych początków łaciny i historii biblijnej,
-gramatyki i historii polskiej,
-początków retoryki i ojczystego prawa politycznego,
-retoryki i polityki,
-filozofii.
-nowością było nauczanie języków nowożytnych,a mianowicie
francuskiego,niemieckiego. Trwała przez cały okres studiów konwiktora. Języka
uczono systematycznie,poczynając od wymowy,ortografii i gramatyki po rozmówki
na tle zdarzeń codziennych i nowinek z gazet,
-nauka religii tylko w niedzielę w kościele,gdzie prefekt wykładał młodszym
katechizm, uzupełniając go tzw. nauką duchową,lekturą głębszych dzieł
moralistycznych,ustępów o prawdziwej zasłudze,o handlu,o kulturze,obyczajach,o
polityce chrześcijańskiej itp. W Collegium Nobilium była możliwość dalszego
kształcenia w specjalnie zorganizowanych przez Konarskiego kursach prawniczych.
Była to opcja dla uczniów,których rodzice nie wiedzieli co począć z 16-letnimi
synami. Pierwszy rok kursu przeznaczony był na prawo cywilne polskie,a drugie na
prawo innych narodów.
c)W programie konwiktu była też instytucja sejmików,czyli forma pracy
warsztatowej, w ramach której organizowano symulacje sejmików ziemskich.
Zagadnienia,które podejmowano na sejmikach:
*ulepszenie i przestrzeganie praw państwowych,
*poprawa edukacji,
*powiększenie wojska,
*podniesienie gospodarstwa publicznego,
*ochrona chłopca,
*zaludnienie kraju,
*ożywienie handlu i przemysłu,
*reformacji waluty,
*zgubność liberum veto,
*poprawa wyrazu sprawiedliwości,
*szanowanie religii.
" Ideały pedagogiczne Stanisława Konarskiego
Ideały jakie przyświecały pedagogice Konarskiego ujawniają się w wygłoszonej
 Mowie o kształtowaniu uczciwego człowieka i dobrego obywatela , w której
wypowiedział do jakiego celu zmierza w swej edukacji młodzieży szlacheckiej.
Ideały Konarskiego:
" Religijność  religia uważana za najskuteczniejszy środek
umocnienia człowieka pod względami moralnymi
" Sprawiedliwość - zajmowała główne miejsce w rzędzie cnót
uczciwego człowieka ze względu na życie społeczne.
" Pedagogiczną doniosłość przypisywał cnocie posłuszeństwa.
Konarski w swojej pracy pedagogicznej głównie kierował wzgląd na ojczyznę,
pragnienie poprawienia jej losu poprzez lepsze wychowanie obywateli. Wierność,
szacunek i posłuszeństwo królowi, pozasnowanie praw ojczystych, chętna i
całkowita subordynacja urzędom i władzom według Konarskiego powinna być
zasadniczą cechą dobrego obywatela.
Szereg cnót szczegółowych:
" Spełnienie obowiązków względem rodziców, przodków, służby,
poddanych
" Sumienność w wypłacaniu najemników, rzemieślników i sług
" Punktualność w spłacaniu długów
" Wierność w dotrzymywaniu kontaktów i ugod sądowych
" Staranność w zarządzie majątków i powiększanie ojcowizny
" Pilność w nadzorze rządców i sprawdzaniu rachunków
" Liczenie się z dochodami w wydatkach na szaty, konie, służbę,
powozy, pałace, biesiady i podarki
" Sumienne wypłacanie danin i podatków państwowych
" Gotowość bronienia ojczyzny, religii i króla własnym orężem i
mieniem
" Wystrzeganie się gwałtów, rabunków i rozpusty na wojnie
" Unikanie gry, pieniactwa i pijaństwa.
" Program nauki w Collegium Nobilium
Program nauki
Nauka w Collegium Nobilium wymagała, co najmniej 7 lat. Z 5 klas, które Konarski
wprowadził, 3 niższe były roczne a dwie wyższe trwały po dwa lata.
1. Klasa - Początków łaciny i historii biblijnej
2. Klasa - Gramatyki i historii polskiej
3. Klasa - Początków retoryki i ojczystego prawa politycznego
4. Klasa - Retoryki i polityki
5. Klasa - Filozofii
Młodzież, która zostawała w konwikcie dłużej, kończyła dwuletnią klasę nauki
prawa.
" Reforma zakonu pijarskiego  wizytacja ustawy apostolskiej; Omów ustawy
wizytacji apostolskiej
Wizytacja i ustawy
Bezpośredni zakres działalności Konarskiego dotyczył tylko zakonu pijarskiego.
Starał się on przede wszystkim wpłynąć na zreformowanie kolegiów prowadzonych
przez swoich współzakonników. W 1741 roku ułożył nowy plan nauk dla
kolegiów pijarskich. Zaproponował:
" Wprowadzenie historii powszechnej i ojczystej
" Geografii, języka francuskiego i niemieckiego
" Ćwiczenia polskie obok łacińskich
" Arcydzieła literatury klasycznej
Stanisław Konarski miał swoich zwolenników i przeciwników, lecz mimo wszystko
postanowił przeprowadzić reformę w całej polskiej prowincji pijarów,
przystosowując ją do prowadzenia nowoczesnej edukacji, wybrał się do Rzymu,
gdzie przekonał papieża Benedykta XIV o słuszności swoich pomysłów i uzyskał od
niego zgodę na przeprowadzenie wizyty i zreformowanie zakonu pijarów polskich.
Konarski nakreślił szczegółowy projekt konstytucji zakonnej, który został
zbadany i zatwierdzony. Nowa konstytucja została w 1754-1755 roku
wydrukowana i powagą Stolicy Apostolskiej zalecana do
urzeczywistnienia. Dzieło to nosiło tytuł Ustawy wizytacji apostolskiej.
Program szkolny nie uległ zasadniczej reformie. Kolegium pijarskie
utrzymało swoją dawną formę:
" 7 klas (parva, infima, gramatyka, syntaksa, humanitas, retoryka i
filozofia) obejmujących 8 lat nauk, gdyż dwie najniższe klasy przechodzi się
w jednym roku, dwie ostatnie wymagają po dwa lata
" Utrzymywano dawną podstawę  kierunek językowo-retoryczny,
któremu poświęcano 6 lat.
" Reformy kolegium pijarskiego
Reformy kolegium pijarskiego:
" Konarski ograniczył wyłączność łaciny splatając ją z wprawą w
używaniu języka ojczystego
" Czytankę Komeńskiego tłumaczy się z łaciny na polski i odwrotnie
" Bajki i opowiastki opowiada się w obydwu językach
" Przerabianie gramatyki łacińskiej odbywa się tylko w pewnych
okresach roku.
" Przy zadaniach pisemnych nauczyciel winien dobierać tematy, które
mają obchodzić młodzież np. listy do nauczyciela czy o paleniu zimą w
piecu
" Języka greckiego Ustawy do szkół nie wprowadzały
" Wielkim postępem było wprowadzenie do szkoły języka polskiego,
ale tylko w roli pomocniczej
" Ustawy nakazują dbać o jego czystość, zabraniają makaronizmów,
cytaty obcych pisarzy przekładane są na język polski. Utworzono listę dzieł
polskich autorów, nadających się do lektury min. Bielskiego,
Kochanowskiego, Górnickiego, Kazania Skargi
" Ustawy wprowadzają drugą nowość do szkoły polskiej a mianowicie
naukę historii nie tylko kościelnej i starożytnej ale ojczystej
" Pojawia się też w wąskim zakresie geografia, z braku map i atlasów
wykładana pamięciowo
" Klasa 5 i 6 stanowił trzyletnią całość poświęconą nauce retoryki
" Ustawy czynią z retoryki naukę żywą oparta na doskonałych
wzorach, wypełnioną zdrową i użyteczną treścią
" Konarski chciał uczynić z retoryki narzędzie politycznego
wychowania młodzieży
" Ostatnie 2 lata szkoły Ustawy przeznaczają na filozofię
" Wykład musi być nieskrępowany unikając przy tym krytyki zwróconej
przeciw religii,
Ustawy nakazują oparcie fizyki na podstawach matematycznych,
wprowadzano studia algebry i geometrii
" Ustawy przenoszą naukę religii do kościoła. Tam prefekt w każdą
niedzielę wykłada przez godzinę katechizm a dla starszych dogmaty w
oparciu o katechizm trydencki. Biblia została włączona do nauki historii
" Ustawy kładły nacisk na tzw. nauki duchowe czyli odczytywanie i
objaśnianie ustępów z dzieł religijnych  budującej treści
" Pijarzy postanowili wprowadzić codziennie w każdej klasie na
zakończenie nauki, odbywanie półgodzinnej lektury pobożnej
" Konarski zamieścił w programie wiele dzieł poważnych, które
oddziaływały na moralność min. Kazania Skargi i Starowolskiego oraz
Reformację obyczajów polskich.
" Organizacja wewnętrznego życia kolegium pijarskiego
Uporządkowanie wewnętrznego życia szkoły:
" Konarski chciał zaprowadzić w szkołach zwyczaj kupowania książek,
gdyż chciał zerwać z systemem ciągłego dyktowania i pisania
" Nakazywano zaopatrywać biblioteki szkolne w książki sprowadzane z
zagranicy
" Konarski w ostry sposób zakazuje pobłażania, wszczynania burd
szkolnych i nakazuje aby każdemu nieposłusznemu studentowi natychmiast
wymierzyć sprawiedliwość
" Ustawy pragnęły religijnego umiarkowania np. uroczyste procesje
miały się odbywać z największą skromnością
" Ustawy nakładają na nauczycieli obowiązek uczenia młodzieży
grzecznego obejścia, przystojności w gestach, postawie i wyrażeniach np.
mają oduczać ciągłego kłaniania się przy odpowiedzi oraz prostackich
gestów
" Nauczyciele mają wbijać wiedzę do głowy, co przyczynia się do
odpowiedniej postawy ciała min. nosić prosto głowę, szyję, ramiona, nie
skręcać nóg do środka
" Mają wzywać do przyzwoitości i czystości ubioru, także twarzy, rąk,
paznokci i włosów.
" Nagany należy stosować ostrożnie i z umiarkowaniem  nauczyciel
ludzki, kulturalny, rozsądny i sam dobrze wychowany, powstrzyma się od
nieprzyzwoitych i brzydkich przezwisk& 
" Wychowanie nauczycieli do zawodu
Wychowanie nauczycieli
Ustawy zajmowały się nie tylko uczniem i sposobem wychowania go lecz też
nauczycielem. W programie pijarskiego nowicjatu kładziono nacisk na
pedagogiczne wykształcenie nauczycieli. Objaśniano księgi Rollina lub księgi
Locke a.
Od tych autorów mieli się nauczyć jak stać się dobrym nauczycielem każdej klasy.
Pomysłem Konarskiego był nakaz zaznajomienia przyszłych nauczycieli z
podręcznikami, z którymi będą się spotykać w praktyce szkolnej. Konarski uważał,
że kiedy zdolniejszy nauczyciel powinien być wysłany na studia zagraniczne.
Celem wyjazdu byłoby uzupełnienie studiów krajowych, rozwinięcie gustu,
nabranie doświadczenia i wykształcenia się w tych naukach, które nie cieszyły się
w ojczyz
nie szacunkiem a była to gramatyka i matematyka.
" Cechy dobrego nauczyciela
Wychowanie nauczycieli- cechy nauczyciela
" Znajomość gramatyki, poetyki, retoryki i podstawy filozofii
" Obycie towarzyskie
" Schludność w ubiorze
" Dobre przygotowanie do zajęć
" Należyty przygotowanie do ćwiczeń pisemnych
" Odpowiednie zachowanie w szkole
" Charakterystyka szkoły rycerskiej  zasady organizacji, program, najważniejsze
postacie
a)Została założona 15 marca 1765 roku przez króla Stanisława Augusta
Poniatowskiego.
Zwana była inaczej Szkołą Kadetów. Poniatowski chciał w ten sposób odbudować
ojczyznę i doprowadzić do jej rozkwitu. W ówczesnym czasie państwem dominował
interes jednostki a w urzędach szerzyło się łapówkarstwo. W okresie panowania
królów z dynastii saskiej,elity wyzbyły się wszelkiej moralności. Poniatowski
odwołując się do dokonań Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego
zamierzał przeprowadzić liczne reformy. W szkole rycerskiej wykształcenie miała
zdobywać szlachecka młodzież,która póz
niej objęłaby stanowiska oficerskie w
armii. W szkole wykładano także przedmioty z zakresu wiedzy ogólnej w myśl
hasła ogłoszonego przez Stanisława Konarskiego,który twierdził,iż Rzeczpospolita
najbardziej potrzebuje ludzi dobrze wykształconych. Szkoła została zlikwidowana
zimą 1794 roku,udało jej się funkcjonować w trakcie I i II Rozbioru Polski.
b)Program nauczania:
*został przygotowany przy pomocy Johna Linda (Anglia),
*edukacja ogólna miała trwać 4 lata,
*w szkole nacisk miał być położony również na naukę języków,
*po zakończeniu nauki przedmiotów ogólnych uczniowie przez kolejne dwa lata
kształcili się w kierunku wojskowym lub w kierunku cywilnym,
*dodatkowo uczniowie uczyli się fechtunku,czyli władania białą broni
(szablą,szpadą),
tańców,jazdy konnej,muzyki. Były to tzw. kunszty,
* katechizm kadecki stworzony przez Adama Kazimierza
Czartoryskiego,był to spis
warunków,które powinien spełniać kadet.
c) absolwenci: Tadeusz Kościuszko,Julian Ursyn Niemcewicz,Jakub Jasiński,Karol
Knieziewicz,Józef Sowiński,Franciszek Drucki-Lubecki.
" Przyczyny powstania i zadania KEN
" Charakterystyka I, II i III okresu działalności KEN
" Struktura organizacji szkół (charakterystyka szkół parafialnych, podwydziałowych,
wydziałowych)
" Reforma Akademii Krakowskiej i Akademii Wileńskiej
" Dokonania/zasługi KEN