Polski Przegląd Neurologiczny, 2008, tom 4, supl. A
i kręgowych oraz w badaniach kontrolnych po przebytych
zabiegach endarterektomii i stentowania naczyń.
Rola badań ultrasonograficznych naczyń
Jednym z nowszych zastosowań badania doplerowskie-
mózgowych we wczesnej diagnostyce
go jest ocena występowania mikrozatorów (HITS, high-
i postępowaniu w udarze mózgu
-intensity signals) w diagostyce niestabilności zmian miaż-
Vascular ultrasonography in acute stroke diagnosis dżycowych i w występowaniu przecieków lewo-prawych
and treatment
(np. przetrwały otwór owalny).
W przypadku pacjentów trafiających do szpitala
Marta Skowrońska, Iwona Sarzyńska-Długosz
w ostrej fazie udaru mózgu, kwalifikowanych do lecze-
II Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
nia trombolitycznego, badanie USG tętnic zewnątrz- i we-
Słowa kluczowe: udar mózgu, ultrasonografia, monitorowanie
wnątrzczaszkowych jest przydatne w ocenie drożności
Key words: stroke, ultrasonography, monitoring
naczyń przed i po podaniu leczenia. Jest to szczególnie
istotne, zwłaszcza że inne metody leczenia ostrej niedroż-
Od lat 80. XX wieku badanie doplerowskie, a następ-
ności naczyń w przebiegu udaru niedokrwiennego mó-
nie badanie ultrasonograficzne jest powszechnie dostęp-
zgu stają się coraz łatwiej dostępne (tromboliza dotętni-
ne i wykorzystywane w diagnostyce pacjentów na oddzia-
cza, trombektomia metodą wewnątrznaczyniową). Me-
łach neurologii. Do niewątpliwych zalet tej metody należą:
tody te mogą być wykorzystywane zarówno
nieinwazyjność, bezpieczeństwo pacjenta, stosunkowo
u pacjentów, u których po zastosowaniu leczenia trom-
niski koszt badania, wiarygodność i powtarzalność meto-
bolitycznego drogą dożylną nie uzyskano rekanalizacji
dy. Jakość badania zależy od doświadczenia badacza. Ul-
naczynia, jak też u chorych, u których pomimo uzyska-
trasonografia (USG) najczęściej ma zastosowanie w dia-
nia drożności naczynia metoda trombolizy dożylnej
gnostyce tętnic zewnątrz- i wewnątrzczaszkowych, nie-
w krótkim czasie od zakończenia wlewu z rt-PA docho-
mniej w ostatnich latach jest również wykorzystywana
dzi do ponownego zamknięcia światła naczynia (reoklu-
w diagnostyce zmian strukturalnych w ośrodkowym i ob-
zja) [5]. Innym sposobem na zwiększenie możliwości
wodowym układzie nerwowym.
uzyskania i utrzymania rekanalizacji za pomocą dożyl-
Badanie USG tętnic szyjnych i mózgowych jest obec-
nego leczenia trombolitycznego jest sonotromboliza.
nie standardem postępowania diagnostycznego w udarze
W przypadku krwawień podpajęczynówkowych bada-
mózgu [1].
nie doplerowskie jest wykorzystywane w monitorowaniu
W ocenie tętnic zewnątrzczaszkowych uwzględnia się [2]:
występowania skurczu naczyniowego, a co za tym idzie
" budowę ściany naczynia;
 w podejmowaniu decyzji o sposobie postępowania te-
" grubość kompleksu błony środkowej i wewnętrznej
rapeutycznego.
(IMT, intima media thickness);
Obecnie nie ma metody diagnostycznej o wystarczają-
" obecność zagięć i pętli na przebiegu naczynia;
co wysokiej czułości i swoistości do potwierdzenia kli-
" obecność i zaawansowanie zmian miażdżycowych
nicznego podejrzenia udaru spowodowanego zakrzepicą
(wielkość, kształt, powierzchnię i echogeniczność
żył OUN i/lub zatok żylnych. Metoda TTCD z podaniem
blaszki oraz stopień zwężenia światła naczynia);
środka kontrastowego wraz z innymi metodami diagno-
" ocenę hemodynamiczną przepływu krwi w naczyniu.
stycznymi (MRA, CTA) zwiększa możliwości potwierdze-
Obecnie IMT jest uznawany za niezależny czynnik ryzy-
nia tego typu patologii.
ka zdarzeń naczyniowych i ma zastosowanie w ocenie stop-
Podsumowując, należy stwierdzić, że w ostatnich la-
nia zaawansowania i progresji zmian miażdżycowych [3].
tach systematycznie zwiększa się zakres możliwości dia-
Budowa i echogeniczność blaszek miażdżycowych są
gnostycznych oraz częstość stosowania USG w diagnosty-
także uznanym czynnikiem ryzyka występowania mózgo-
ce i terapii ostrej fazy udaru mózgu.
wych incydentów naczyniowych. Wystandaryzowaną
metodą oceny echogeniczności blaszki jest skala stopni
Pi śmi enni ct wo
szarości (G-SM, Gray-scale median [4]).
1. Hennerici M.G., Neuerburg-Heusler D. Vascular diagnosis with ultrasound. Cli-
nical reference with case studies. Volume 1  cerebral and peripheral vessels.
Jedną z częstszych przyczyn udarów u młodych osób,
Georg Thieme Verlag. Stuttgart, New York 2006.
diagnozowaną za pomocą USG, jest rozwarstwienie tętnic
2. Małek G. (red.). Ultrasonografia dopplerowska  zastosowania kliniczne. Me-
diPage, Warszawa 2003.
szyjnych i/lub kręgowych.
3. Lorenz M.W., von Kegler S., Steinmetz H. i wsp. Carotid intima-media thickenig
W diagnostyce tętnic wewnątrzczaszkowych ocena
indicates a higher vascular risk across a wide age range. Prospective data from
the Carotid Atherosclerosis Progression Study (CAPS). Stroke 2006; 37: 87
morfologii ściany naczyń jest niemożliwa. W badaniu oce-
 92.
nia się jedynie kierunek, prędkość i spektrum przepływu
4. Sztajzel R., Momjian S., Momjian-Mayor I. i wsp. Stratified gray-scale median
analysis and color mapping of the carotid plaque. Correlation with endarterec-
(metoda TCD, trancranial Doppler) lub dodatkowo można
tomy specimen history of 28 patients. Stroke 2005; 36: 741 745.
uwidocznić naczynia w kolorze (metoda TCCD, transcra-
5. Alexandrov A.V., Grotta J.C. Arterial reocclusion in stroke patients treated with
nial color-coded Doppler). Przy wykorzystaniu parametrów intravenous tissue plasminogen activator. Neurology 2002; 59: 862 867.
hemodynamicznych przepływu ocenia się stopień oraz
Adres do korespondencji: dr med. Marta Skowrońska
lokalizację zwężeń wewnątrzczaszkowych.
II Klinika Neurologii Instytutu Psychiatrii i Neurologii
Obecnie badanie USG jest wykorzystywane rutynowo ul. Sobieskiego 9, 02 957 Warszawa
tel.: [phone], faks.: 0 22 842 40 23
w kwalifikacji do zabiegów udrażniania tętnic szyjnych
e-mail: [e-mail]
www.ppn.viamedica.pl
22