TKANKA KOSTNA
1. Cechy charakterystyczne:
·ð najtwardsza tkanka organizmu
·ð plastyczna
·ð pochodzi z mezenchymy
2. Funkcje:
·ð tworzy szkielet w życiu postembrionalnym
·ð chroni narzÄ…dy wewnÄ™trzne
·ð wraz z mięśniami tworzy narzÄ…d ruchu
·ð bierze udziaÅ‚ w gospodarce wapniowej
3. Osteoblasty
·ð komórki koÅ›ciotwórcze
·ð powstajÄ… z komórek osteogennych
·ð leżą pod okostnÄ…
·ð 1 jÄ…dro komórkowe
·ð duża zdolność do podziałów
·ð liczne wypustki cytoplazmatyczne
Funkcje:
a) dajÄ… poczÄ…tek osteocytom
b) synteza składników istoty międzykomórkowej (np. kolagen)
4. Osteocyty
·ð leżą w jamkach (blaszka kostna)
·ð powstajÄ… z komórek osteogennych
·ð tworzÄ… wypustki cytoplazmatyczne kontaktujÄ…ce bezpoÅ›rednio komórki
·ð nie majÄ… zdolnoÅ›ci do podziałów
·ð 1 jÄ…dro komórkowe
5. Osteoklasty
·ð powstajÄ… z komórek szpikowych
·ð komórki koÅ›ciogubne
·ð wystÄ™pujÄ… na powierzchni koÅ›ci, zatoki
·ð kilka jÄ…der komórkowych (od 5-10)
·ð rodzaj makrofagów
·ð modelujÄ… koÅ›ci (resorpcja substancji miÄ™dzykomórkowej)
6. Substancja międzykomórkowa
I. część organiczna (osseina, osseoid)
żð 25 % tkanki kostnej
żð skÅ‚ada siÄ™ w 90 % z substancji organicznych  kolagen (włókna kolagenowe , osseinowe)
żð 10 % to biaÅ‚ka niekolagenowe (proteoglikany)
II. część nieorganiczna
żð 65 % masy tkanki kostnej
żð tworzÄ… je sole mineralne (w postaci kryształów, fosforan wapnia)
7. Blaszka kostna  podstawowa jednostka strukturalna tkanki kostnej, tworzą ją przeplatające się włókna kolagenowe,
spojone zmineralizowaną substancją międzykomórkową
8. Podział tkanki kostnej ze względu na sposób ułożenia blaszek:
a. kość zbita
b. kość gąbczasta
9. Tkanka kostna zbita
·ð podstawowa jednostka funkcjonalna
Występowanie: kości krótkie, trzony kości długich, zewnętrzna powierzchnia nasad
·ð osteon  system blaszek kostnych uÅ‚ożonych koncentrycznie wokół kanaÅ‚u Haversa, gdzie dochodzÄ… bokiem do
kanału Volkmanna
·ð rodzaje blaszek:
o systemowe  ułożone wokół kanałów naczyniowych (haversa) tworzą osteon
o międzysystemowe  pomiędzy osteonami
o podstawowe zewnętrzne  ciągły przebieg, występują pod okostną
o podstawowe wewnętrzne  ciągły przebieg, występują na powierzchni jamy szpikowej
10. Tkanka kostna gÄ…bczasta
·ð zbudowana z blaszek kostnych, które tworzÄ… beleczki kostne o różnej gruboÅ›ci, ukÅ‚adajÄ…ce siÄ™ w różnych
kierunkach
·ð szpik kostny znajduje siÄ™ miÄ™dzy beleczkami
·ð na powierzchni beleczek znajdujÄ… siÄ™ osteoblasty i osteoklasty
·ð wewnÄ…trz beleczek znajdujÄ… siÄ™ jamki z osteocytami
Występowanie: nasady kości długich, wnętrzne kości płaskich
11. Okostna
·ð zbudowana z tkanki Å‚Ä…cznej wÅ‚aÅ›ciwej
·ð ciÄ…gÅ‚a bÅ‚ona pokrywajÄ…ca kość
·ð warstwa zewnÄ™trzna  włóknista
·ð warstwa wewnÄ™trzna  rozrodcza (osteoblasty)
·ð nie wystÄ™puje na powierzchniach stawowych
Funkcje:
a) regeneracja tkanki kostnej (osteoblasty)
b) ochrona mechaniczna
c) odżywianie (wiele naczyń krwionośnych)
d) unerwia (silnie unerwiona)
TKANKA MI
ÅšNIOWA
1. Cechy charakterystyczne:
·ð zdolna do skurczu
·ð pobudliwa ( reaguje na bodz
ce ze środowiska, powiązana funkcjonalnie z tkanką nerwową)
·ð nie posiada wÅ‚asnej substancji komórkowej
·ð sÅ‚abe zdolnoÅ›ci do regeneracji
·ð tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana pochodzi z mezodermy
·ð tkanka mięśniowa gÅ‚adka pochodzi z mezenchymy
·ð sarkoplazma  cytoplazma
·ð sarkolema  blona komorek mięśniowych
·ð siateczka sarkoplazmatyczna  siateczka Å›ródplazmatyczna
·ð sarkosomy  mitochondria
·ð skÅ‚ada siÄ™ z miofilamentów aktynowych (cienkie) i miozynowych (grube), które poÅ‚Ä…czone ze sobÄ… tworzÄ…
miofibryle (pęczki miofilamentów)
2. Rodzaje:
a) mięśniowa gładka
b) mięśniowa poprzecznie prążkowana:
i. szkieletowa
ii. sercowa
3. GÅ‚adka
·ð miocyt  pojedyncza komórka tkanki mięśniowej gÅ‚adkiej
·ð dÅ‚ugość komórki 15-30 mikrometrów
·ð w cytoplazmie znajduje siÄ™ dobrze rozwiniÄ™ta gÅ‚adka siateczka sarkoplazmatyczna i duża ilość aparatów Golgiego
(występują pojedynczo lub w grupach, ściśle do siebie przylegają, mają różną długość, wyścielają narządy
wewnętrzne)
·ð unerwiona przez autonomiczny ukÅ‚ad nerwowy, nie ma wpÅ‚ywu na skurcze mięśni
·ð pobudzenie przekazywane miÄ™dzy komórkami, dziÄ™ki specjalnym poÅ‚Ä…czeniom (neksusom), może być również
wywołane przez hormony
·ð miofilamenty miozynowe i aktynowe zwiÄ…zane ze skurczem komórek mięśniowych
Występowanie:
żð Å›ciany naczyÅ„ krwionoÅ›nych i limfatycznych
żð Å›ciany przewodu pokarmowego
żð drogi oddechowe (tchawica, oskrzela, oskrzeliki)
żð drogi moczowe (pÄ™cherz moczowy, moczowody)
żð narzÄ…dy pÅ‚ciowe (macica, jajowody, pochwa)
żð torebki narzÄ…dów (nerka, Å›ledziona)
żð pÄ™cherzyk żółciowy
4. Poprzecznie prążkowana szkieletowa
·ð pojedyncza komórka to włókno mięśniowe
·ð ksztaÅ‚t cylindryczny
·ð wiele jÄ…der komórkowych, znajdujÄ… siÄ™ tuż pod bÅ‚onÄ…
·ð duża ilość mitochondriów
·ð dobrze rozwiniÄ™ta siateczka Å›ródplazmatyczna i aparaty Golgiego
·ð duże iloÅ›ci glikogenu i mioglobiny
·ð sarkomer  stanowi podstawowÄ… jednostkÄ™ funkcjonalnÄ…
·ð skurcz niezależny od naszej woli
·ð mięśnie szybko siÄ™ kurczÄ… i mÄ™czÄ…
·ð sarkoplazma wypeÅ‚niona pÄ™czkami miofibryli o regularnym uÅ‚ożeniu filamentów
·ð prążki jasne (aktyna) i ciemne (miozyna)
Występowanie:
żð mięśnie szkieletowe
żð mięśnie mimiczne twarzy (jÄ™zyka, gardÅ‚a, krtani)
żð mięśnie zewnÄ™trzne oka, ucha Å›rodkowego
5. Poprzecznie prążkowana sercowa
·ð w 1 komórce 1 lub 2 jÄ…dra komórkowe
·ð ksztaÅ‚t owalny komórek
·ð komórki mogÄ… siÄ™ rozgaÅ‚Ä™ziać
·ð tkanka Å‚Ä…czna wiotka
·ð duża liczba mitochondriów (sarkosomy) w pÄ™czkach
·ð skurcz niezależny od woli, ciÄ…gÅ‚y
·ð komórki bodz
cowo-przewodzÄ…ce (wytwarzajÄ… bodz
ce i przekazują do innych komórek)
·ð mięśnie szybko siÄ™ kurczÄ… i wolno mÄ™czÄ…
·ð unerwiona przez ukÅ‚ad autonomiczny
TKANKA NERWOWA
1. Cechy charakterystyczne
·ð pochodzi z ektodermy
·ð skÅ‚ada siÄ™ z komórek nerwowych (neurony) oraz komórek glejowych (oÅ›rodkowy ukÅ‚ad nerwowy tylko)
·ð tkanka pobudliwa, odbiera bodz
ce ze środowiska i przetwarza na impulsy nerwowe
·ð przewodzi impulsy nerwowe
·ð sÅ‚abe zdolnoÅ›ci do regeneracji
2. Neuron
·ð perikarion  ciaÅ‚o komórki nerwowej, w cytoplazmie rozmieszczone wszystkie organelle komórkowe (szczególnie
silnie rozbudowany system siateczki śródplazmatycznej, aparat Golgiego, liczne mitochondria)
·ð tigroid  szorstka siateczka Å›ródplazmatyczna gÄ™sto pokryta rybosomami, inaczej ciaÅ‚ko Nissla
·ð dendryty  krótkie wypustki nerwowe odbierajÄ…ce i przekazujÄ…ce bodz
ce do perikarionu
·ð akson  dÅ‚uga wypustka nerwowa przekazujÄ…ca impulsy nerwowe do innych neuronów lub efektorów, posiada
osłonki:
o mielinowa  osłonka komórki glejowej, bogata w substancje białkowe i lipidowe, zapewnia izolację
elektryczną, im większa liczba zwojów osłonki tym większa szybkość przewodzenia
o Schwanna  funkcja izolacyjna, cytoplazma wiąże aksony razem, ale nie pozwala im się dotykać
3. Podział neuronów ze względu na kształt:
a) gwiaz
dzisty
b) piramidalny
c) Purkiniego
4. Podział neuronów ze względu na liczbę wypustek:
a) jednobiegunowy
b) dwubiegunowy
c) rzekomo-biegunowy
d) wielobiegunowy
5. Podział neuronów ze względu na funkcję:
a) czuciowy  biegnie od receptora do ośrodkowego układu nerwowego
b) ruchowy  biegnie od ośrodkowego UW do efektora
c) pośredniczący  leży w substancji szarej, pośredniczy między neuronem czuciowym, a ruchowym
6. Przewodzenie impulsów nerwowych
·ð ciÄ…gÅ‚e
·ð skokowe
7. Synapsa (chemiczna):
·ð akso-dendrytyczna
·ð akso-somatyczna
·ð akso-aksonalna
·ð nerwowo-mięśniowa
8. A
uk odruchowy
·ð droga od receptora do efektora
·ð odruch  automatyczna, utrwalona i powtarzalna reakcja na bodziec
Rodzaje:
żð bezwarunkowy  wrodzony, dziedzicznie przekazywany, dociera do rdzenia krÄ™gowego lub do oÅ›rodków
podkorowych mózgu
żð warunkowy  charakterystyczny dla ssaków, nauczony, nabyty, impuls nerwowy dociera do kory mózgowej,
niepowtarzany może zaniknąć