Wykład 2: Filozoficzno-psychologiczne podło\
e systemu edukacji w Polsce.
Edukacja monologowa a wpływ psychologii rozwoju i psychologii
humanistycznej  implikacje dla pedagogiki i dydaktyki. Edukacja holistyczna
i dialogowa w szkole
B.D.Gołębniak , Szkoła wspomagająca rozwój, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, (red.)
Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 2, str.99 -107 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004
Funkcja adaptacyjna i emancypacyjna szkoły - rozwój
jednostki czy społeczeństwa ?
Zewnętrzna presja na adaptację
" pojawienie się państw narodowych, rozwój
nowoczesnego przemysłu, realizacja programów
wychowania narodowego, państwowego
" systemy totalitarne (faszyzm, hitleryzm, komunizm)-
 .kontrolująca edukacja
Ku szkole dla ucznia
" przełom XIX i XX w. - szkoły alternatywne, wpływ
poznawczej psychologii rozwojowej Jeana Piageta,
psychoanalizy Zygmunta Freuda, psychologii
indywidualnej Alfreda Adlera
Kryzys
" koniec lat sześćdziesiątych - pierwsze oznaki kryzysu
oświatowego, rozwój pedagogiki progresywistycznej i
nowych kierunków edukacji humanistycznej, edukacji
refleksyjnej, radykalnej reformy szkoły
za: B.D Gołębniak
Kategoria Szkoła
Szkoła tradycyjna
porównania progresywistyczna
Idealizm i realizm;
odwołanie do
absolutnych,
ponadczasowych i Pragmatyzm, zmiana,
uniwersalnych proces i względność
Filozofia
wartości oraz świata oraz ludzkiego
mo\
liwości poznania poznania
świata poprzez
zmysły i
rozumowanie
Romantyczna i
Ideologia Transmisja kulturowa
progresywna
Poprawa jakości \
ycia,
Cel Akceptacja swego
wspomaganie
kształcenia miejsca w \
yciu
demokracji
Opanowywanie
zorganizowane- go Kooperatywne
Uczenie się materiału nauczania rozwiązywanie
(głównie faktów i problemów
poglądów)
Zorganizowana,
podzielona na
Interdyscyplinarny,
przedmioty,
opierający się na
hierarchicznie
Program doświadczeniach i
ustrukturyzowana
zainteresowaniach
wiedza
ucznia
odzwierciedlająca
kulturalne
dziedzictwo
ludzkości
Bezpośrednie,
Przekaz wiedzy,
Model fenomenologiczne,
modelowanie
nauczania przez działanie; akcent
zachowań
na metodę
Ocenianie formujące
Ocenianie produktu
(systematyczne
(rezultatów)
Model przekazywanie
kształcenia,
oceniania informacji zwrotnej
świadectwa, pro-
dotyczącej sposobu
mocje
pracy)
Model Rygoryzm Podmiotowe
wychowania wychowawczy traktowanie ucznia
Model Zewnętrzny (kary i Wspieranie motywacji
motywowania nagrody) wewnętrznej
Od wewnątrz, od
siebie, z pełnym
podzielaniem
Inicjowana i przesłanek le\
ących u
Zmiana
sterowana z zewnątrz jej podstaw przez jej
rzeczywistych
realizatorów, tzn.
nauczycieli
Modele szkoły współczesnej
Szkoła tradycyjna, czyli konserwatywna
" autokratyczne stosunki: nauczyciele uczniowie
" dominacja nauczycieli : stosowanie nauczania
frontalnego, praca pod kierunkiem i według wzoru
prezentowanego uprzednio przez nauczyciela
" wiedza naukowa, traktowana jako  pewna , dobrze
ustrukturyzowana i podawana w sposób jasny i
przystępny: szkolne przedmioty nauczania, korzystanie z
pomocy naukowych
" dbałość o wykształcenie podstawowych umiejętności
- szkolnych (czytania, pisania, rachowania)
- akademickich (zestawiania danych, porównywania,
dowodzenia itp.)
" surowa dyscyplina na lekcji, sterowanie aktywnością
uczniów za pomocą systemu kar i nagród
" w strategii motywowania uczniów do nauki wa\
ną rolę
odgrywają elementy rywalizacji (rankingi
indywidualnych osiągnięć, klas, szkół)
Szkoła romantyczna
" zindywidualizowane nauczanie: uczniowie uczą się
według indywidualnych planów (semestralnych,
miesięcznych, tygodniowych, dziennych)
" nauczyciel rezygnuje z autorytetu opartego na władzy na
rzecz pobła\
liwości w wychodzeniu naprzeciw
ujawnianym potrzebom edukacyjnym ka\
dej jednostki
" uczniowie działają nie tyle według wzoru
demonstrowanego przez nauczyciela, ile w celu
zrealizowania czegoś dla nich wa\
nego
" akcentuje się nie tyle przedmiot, ile metodę uczenia:
uczniowie, zachęcani do odkrywania wiedzy
" wzmacnianie motywacji wewnętrznej: du\
a swoboda w
określaniu, czego i jak uczeń chce się uczyć - troska o to,
aby wiedza wynoszona przez uczniów z takiej szkoły
była w pełni usystematyzowana, pozostaje wyraz
nie na
drugim planie
" klasa jako zbiór indywidualności, klimat wzajemnej
akceptacji, gotowości do współdziałania
Szkoła nowoczesna
" uczenie się w elastycznie tworzonych, małych grupach
roboczych
" uczniowie realizują autorskie projekty edukacyjne, często
wykraczając poza ramy pojedynczych przedmiotów
szkolnych
" akcent poło\
ony jest na sam proces uczenia się,
doświadczanie, wyzwalanie zachowań kreatywnych
" wiedza jest traktowana jako prawdopodobna,
tymczasowa, wymagająca stałej weryfikacji i
modyfikacji.
" demokratyczny styl kierowania pracą uczniów
" du\
ą wagę przywiązuje się do wielości i ró\
norodności
materiałów edukacyjnych (podręczników, kart pracy,
czasopism, technologii informacyjnej) jako zasobów
naukowych
Trzy wersje szkoły nowoczesnej
Model terapeutyczny
" wpływ psychologii A.Maslowa i C. Rogersa oraz
wyników badań nad znaczeniem obrazu własnej osoby i
motywacji dla osiągnięć szkolnych ucznia
" cel edukacji: pełny rozwój jednostki i jej samorealizacja
" edukacja: prowadzenie uczniów do pełnego
zrozumienia i akceptacji siebie i innych, poprzez
rozpoznanie mocnych stron i ograniczeń oraz wspieranie
niezale\
ności uczniów
" uczeń: indywidualność kontrolująca własne uczenie
się
" rola nauczyciela: tworzenie warunków do ujawnienia
osobistych celów edukacji i pomoc uczniom w ich
określaniu i organizowaniu proces uczenia się i
doświadczania sukcesu
" nauczanie
- dostosowane do poziomu rozwoju i zdolności uczniów
- szczególna rola informacji zwrotnej i konstruktywnego,
wyra\
ania uznania dla osiągnięć i postępów
- kreowanie bogatego w materiały i interakcje środowiska
uczenia się
- dzielenie się wiedzą, praca grupowa, wzajemne
wyra\
anie akceptacji
Model refleksyjny
" dydaktyczne implikacje teorii Lwa Wygorskiego,
Jeana Piageta, Jerome a Brunera, wyników badań
nad związkiem między mową a myśleniem
" przywiązywanie du\
ej wagi do rozwoju
poznawczego wspieranego czynnikami
społecznymi (procesami porozumiewania się)
- uruchamianie wszystkich kanałów komunikacyjnych
(mówienie  od siebie do drugiego , aktywne słuchanie,
czytanie traktowane jako  wypytywanie podręczników
itp.)
- język medium porozumiewania się i instrument myślenia.
uczenie się opiera się na aktualne aktywności dzieci, ujętej
w elastyczne ramy organizacyjne w postaci bloków ście\
ek,
czy tematów wiodących
" du\
a rola wewnętrznej motywacji uczenia się
" ocenianie formatywne (formujące i kształtujące) :
- diagnozowanie poziomu rozwoju struktur
poznawczych i moralnych ka\
dego ucznia w klasie
- monitorowanie uzyskiwanych przez niego postępów
- rozmowy na temat postępów z uczniem i jego
rodzicami
M. Sielatycki, Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15  27, w: Program
Nowa Szkoła. Integracja międzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999
INTEGRACJA MI
DZYPRZEDMIOTOWA
integracja procesu nauczania, kształcenia umiejętności i
wychowania  nauczyciele powinni współdziałać na rzecz
tworzenia w świadomości uczniów zintegrowanego systemu
wiedzy, umiejętności i postaw
Wprowadzenie:
1/ kształcenia zintegrowanego w klasach I  III szkoły
podstawowej
2/ bloków przedmiotowych
3/ ście\
ek edukacyjnych
Postulaty:
- przekazywanie spójnej wizji świata;
- odejście od encyklopedyzmu
- przejście od wąskiej specjalizacji poszczególnych
nauczycieli ku ich szerszemu przygotowaniu pedagogicznemu
i zawodowemu;
- poło\
enie nacisku na osiąganie przez uczniów uniwersalnych
umiejętności, a nie jak dotychczas  głównie wiedzy;
- współpraca nauczycieli w szkole, prowadząca do spójności
szkolnych programów nauczania i wychowania
- integrowanie szkoły ze środowiskiem lokalnym, co
powoduje lepsze zaspokojenie lokalnych potrzeb
edukacyjnych uczniów.
Powy\
szy materiał został opracowany przez M. Adamus na podstawie literatury:
1. B.D.Gołębniak , Szkoła wspomagająca rozwój, w: Pedagogika. Podręcznik
akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 2, str.99 -107 (wybrane fragmenty),
PWN, Warszawa 2004
2. M. Grondas, Ujęcia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w:
Program Nowa Szkoła. Integracja międzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.
3. H. Rylke, Gra\
yna Klimowicz , Szkoła dla ucznia. Jak uczyć \
ycia z ludz
mi ,
Warszawa 1992
4. M. Sielatycki, Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty),
w: Program Nowa Szkoła. Integracja międzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999