Region i regionalizm w stosunkach międzynarodowych
Pojecie regionu
" Czym jest region?
trudności w zdefiniowaniu pojęcia (pojecie umowne)
pojęcie zawsze zawiera komponent geograficzny
powinno też zawierać aspekt socjologiczny
 Region oznacza nie jakąkolwiek wyodrębnioną część kuli ziemskiej
czy wyróżniający się obszar geograficzny, lecz obszar objęty
międzynarodową współpracą państw z reguły pokrywający się z
terytorium danego zespołu państw.
" Więz
geograficzna nie przesądza o istnieniu regionu w
stosunkach międzynarodowych, jednak ułatwia ona
kształtowanie więzi międzypaństwowych.
DEFINICJA
Region  to obszar geograficzny obejmujący pewną liczbę
niezależnych państw podzielających wspólne ekonomiczne, socjalne i
polityczne wartości oraz cele. Opiera się na takich kryteriach jak:
" sąsiedztwo geograficzne
" wspólna religia, kultura, historia
" pokrewieństwo językowe
" zbieżność interesów ekonomicznych i politycznych
" jedność społeczno- ekonomiczna.
1
Regionalizm - to proces międzynarodowy mający na celu zbliżenie
uczestników życia międzynarodowego danego regionu. Jego istotą jest
lepsze zaspokojenie potrzeb dotyczących m.in. bezpieczeństwa, czy
polepszenia poziomu życia obywateli.
REGION EUROPY
Czym jest Europa?
" znaczenie geograficzne (od Atlantyku po Ural)
" znaczenie kulturowe (wspólnota chrześcijańska)
" znaczenie polityczne (podział Europy na wschodnią i zachodnią,
UE)
Europa dzieli się na subregiony (np. Skandynawia, Bałkany, region
śródziemnomorski)
Specyfika i znaczenie Europy:
" utrata dominującej pozycji polityczno-militarnej (centrum
świata) po II w.ś.
" pomoc USA po II w.ś. dla Europy zachodniej przeciwwaga
dla ZSRR
" problemy Europy: uzależnienie od pozaeuropejskich z
ródeł
energii i surowców, spadek przyrostu naturalnego
"  Tożsamość Europy
2
Instytucje europejskie
RADA EUROPY (1949)
Organ konsultacyjny i koordynacyjny. Koncentruje się wokół obrony
praw człowieka, propagowaniu demokracji, kwestiach społecznych,
ochronie środowiska, kulturze. Posiada 46 członków (wszystkie
państwa europejskie za wyjątkiem Białorusi + Rosja, Turcja, Gruzja,
Armenia i Azerbejdżan)
NATO (1949)
" powołane jako przeciwwaga dla ZSRR oraz w celu kontroli
potencjału militarnego RFN
" trudności w zdefiniowaniu nowej roli tej organizacji
" Rada Rosja-NATO (2002)
UNIA EUROPEJSKA (1993)
Związek państw oparty na 3 wspólnotach:
" EWG (Europejska Wspólnota Gospodarcza)
" EWWiS (Europejska Wspólnota Węgla i Stali)
" EWEA (Europejska Wspólnota Energii Atomowej)
1. Przyczyny i cele integracji europejskiej
2. Mocarstwa regionalne (Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Rosja?)
3. Wojny na Bałkanach
3
REGION WSPÓLNOTY NIEPODLEGA
YCH PAC
STW
WNP powstała po rozpadzie ZSRR w 1991 roku. Należą do niej
wszystkie republiki byłego ZSRR za wyjątkiem Litwy, A
otwy i
Estonii.
" Dominujące religie: prawosławie i islam
" Państwa założycielskie: Rosja, Białoruś, Ukraina
" Dominacja Rosji i ścisłe uzależnienie gospodarcze
" Sąsiedztwo 3 ważnych regionów: Europy, Chin, Bliskiego
Wschodu
" Obszar bogaty w surowce naturalne (ropa naftowa, gaz ziemny)
" Rosja traktuje WNP jako swoją strefę wpływów
" Od lat 90. XX w. w regionie rośnie zaangażowanie USA, UE
oraz Turcji
" Cele WNP: współpraca w sferze politycznej, ekonomicznej,
ekologicznej, humanitarnej i kulturowej ( współpraca na
papierze )
" Na obszarze WNP można zauważyć zarówno procesy
integracyjne, jak i dezintegracyjne
4
Procesy integracyjne dzielimy na:
1. Z udziałem Federacji Rosyjskiej
2. Bez udziału Federacji Rosyjskiej
AD.1
Do najważniejszych struktur integracyjnych należą:
" Państwo Związkowe Białorusi i Rosji (ZBiR)
" Euroazjatyckie Stowarzyszenie Gospodarcze (tzw. Twarde jądro
WNP), Należą: Rosja, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan i
Tadżykistan
AD.2
" GUUAM (Gruzja, Ukraina, Uzbekistan, Azerbejdżan,
Mołdawia). Związek wspierany jest przez USA i UE ma na
celu umocnienie niezależności politycznej jego członków oraz
zapewnienie stabilności w regionie
" Współpraca Środkowoazjatycka (Kazachstan, Kirgistan,
Tadżykistan i Uzbekistan) współpraca ekonomiczna
Mocarstwa regionalne: Rosja
Konflikty zbrojne: jeden z najbardziej niestabilnych regionów na
świecie (wojna w Czeczenii, wojna domowa w Mołdawii, konflikty w
Tadżykistanie, Abchazji, Osetii Południowej)
5
REGION ŚRODKOWEGO WSCHODU I AZJI CENTRALNEJ
" region rozciąga się od wschodnich wybrzeży Morza
Śródziemnego, poprzez Półwysep Arabski po Wyżynę Irańska
" Jest pomostem między Europą a Chinami
" Ważny region strategiczny ze względu na bogate złoża ropy
naftowej (65% zasobów światowych)
" Zróżnicowany politycznie i ekonomicznie (np. prozachodnia
Turcja i antyzachodni Iran)
" Główne konflikty: izraelsko-palestyński; kurdyjski; pakistańsko
 indyjski
" Atomowe aspiracje Iranu
" W polityce zagranicznej osią podziału jest stosunek do USA i
Izraela.
" Jest to obszar gdzie ścierają się wpływy mocarstw światowych
( wielka gra strategiczna )
REGION BLISKIEGO WSCHODU
" Trudności w określeniu granic terytorialnych Bliskiego
Wschodu. (od Maroka po Pakistan albo Izrael i państwa
ościenne)
" Kolebka pierwotnych cywilizacji i  wielkich religii
6
" Obszar ciągłych turbulencji potencjalne zagrożenie dla całego
ładu światowego.
" Obszar bogaty w surowce energetyczne
" Ważny region z punktu widzenia strategiczno  militarnego oraz
ekonomicznego
" Konflikty w tym regionie spowodowane są powstaniem państwa
Izrael oraz ruchami narodowowyzwoleńczymi podsycane
przez mocarstwa w okresie zimnowojennym
" Duże zaangażowanie USA w regionie Bliskiego Wschodu
" Najbardziej zapalny region świata pole nieustannej
rywalizacji mocarstw światowych
REGION AZJI I PACYFIKU
" do tego regionu można zaliczyć państwa leżące na 4
kontynentach
" duże zróżnicowanie pod względem kulturowym, ekonomicznym
i politycznym
" w coraz większym stopniu obszar ten staje się środkiem
ciężkości współczesnych stosunków międzynarodowych
" Główne zagrożenia: podział Korei, niewyjaśnione spory
terytorialne np. Rosja  Japonia; Chiny  Tajwan
7
" Do głównych organizacji w tym regionie należą: NAFTA oraz
ASEAN (współpraca na rzecz pokoju i stabilności, wzrostu
gospodarczego i postępu społecznego)
REGION AFRYKI
" Podział na 2 subregiony: Afrykę Północną i Afrykę Południową
(Subsaharyjską)
" Główne religie: tradycyjne, islam, chrześcijaństwo
" Przeszłość kolonialna
" Państwa afrykańskie są dość młode i słabo rozwinięte.
Zdecydowana większość powstała po II w.ś.
" Dominacja rolnictwa, hodowli oraz przemysłu wydobywczego.
Specyfika i znaczenie regionu w stosunkach międzynarodowych
" Niewielki udział w światowym handlu  2%
" Potencjalne możliwości ekonomiczne oraz atuty: różnorodność
warunków przyrodniczych, bogate złoża surowców naturalnych
" Niepodległa Afryka była przedmiotem intensywnego
zainteresowania Wschodu i Zachodu
" Następująca marginalizacja regionu afrykańskiego
8
Instytucje afrykańskie
Organizacja Jedności Afrykańskiej (1963), cel: dekolonizacja;
zastąpiona przez Unią Afrykańską (2002), cel: rozwój gospodarczy
" istnieją inne organizacje, ale mają marginalne znaczenie (często
tylko  na papierze )
" Mocarstwa regionalne: brak; lekka przewaga takich państw jak:
Libia, Nigeria, czy RPA
" Duża ilość konfliktów w regionie
REGION AMERYKI A
ACIC
SKIEJ I KARAIBÓW
" Od lat 80. XX w. można zauważyć stopniową demokratyzację
regionu, co wzmocniło współpracę na tym obszarze
" Region wolny od broni jądrowej
" Najpotężniejsze państwa: Brazylia, Meksyk, Argentyna, Chile,
Wenezuela
9