Metody twórcze na zajęciach ruchowych w przedszkolu .
Stosowanie metod twórczych ma znaczący wpływ na rozwój dziecka
w wieku przedszkolnym . Za pomocą tych metod kształtujemy zdrową , sprawną
fizycznie i umysłowo jednostkę.
Do najistotniejszych cech metod twórczych należą :
" pełna samodzielność dzieci w rozwiązaniu zadań i problemów ruchowych ,
" zadania dla dzieci mają charakter zadań otwartych , tzn . zupełnie nieznany ,
z którym spotykają się po raz pierwszy ,
" czynnikami motywującymi dzieci do działania są informacje , oczekiwania ,
wyniki własnych czynności ,
" dziecko stosuje samokontrolę i samoocenę oraz zdobywa podstawy
ustawicznego samodoskonalenia się .
W . Gniewkowski zastosował systematykę uwzględniającą następujące
metody twórcze :
" opowieści ruchowej ,
" A . i M . Kniessów ,
" C . Orffa ,
" gimnastyki twórczej R . Labana .
Metoda opowieści ruchowej  stworzył ją J. C . Thulin . Istotą tej meto-
dy jest obrazowe opowiadanie przez nauczyciela bajki , opowieści , jakiegoś wyda-
rzenia , które skłania dziecko do ruchowego interpretowania usłyszanych treści , a ta-
kże uaktywnia wyobraz
nię dziecka.
Metoda opowieści ruchowej wymaga starannego przygotowania materiału oraz rozu-
mienia , iż tekst opowiadania jest tylko środkiem do stworzenia przez dzieci wymyślo-
nego ruchu .
Jednakże układ opowiadania musi opierać się na zasadzie wszechstronności , tj. aby
angażując wyobraz
nię dziecka usprawniał wszystkie główne grupy mięśniowe oraz
narządy wewnętrzne . Powinny tu występować ruchy o różnym charakterze , np.: bie-
gi , skoki , rzuty , czworakowanie , pchanie , pełzanie , itp .
Metoda A . i M . Kniessów  powstała w latach 70 w Hanowerze . Jest
to rodzaj gimnastyki rytmicznej , twórczej , polegającej na nieustannym poszukiwaniu
nowych form i rodzajów ruchu .
Głównymi elementami omawianej metody są :
" ruch ,
" muzyka ,
" rytm ,
" przybory .
Charakterystyczne dla metody Kniessów jest użycie do ćwiczeń rucho 
wych dwóch przyborów równocześnie przez jedną osobę . Stosuje się następujące
przybory :
" bijaki ,
" szarfy ,
" grzechotki ,
" dzwoneczki ,
" bębenki ,
" przepołowione łuski orzecha kokosowego .
W tej metodzie bardzo ogranicza się mówienie . Impulsem do podejmo 
wania wszelkich form ruchu jest muzyka . Dziecko w wieku przedszkolnym cechuje
 głód  ruchu. W gimnastyce rytmicznej dzieci wykonuja ćwiczenia w różnych pozy 
cjach i rytmie , co doskonale zaspokaja ich potrzebę ruchu .
Ustalono także zasady gimnastyki rytmicznej .
Należą do nich :
" ćwiczyć z radością ,
" rozwijać poczucie rytmu i doskonalić koordynację ruchową ,
" poszukiwać nowych form i rodzajów ruchu ,
" wykorzystywać muzykę i rytm jako bodz
ce do ćwiczeń ruchowych ,
" stosować barwne przybory do ćwiczeń , zawsze po 2 sztuki w celu
harmonijnego rozwoju prawej i lewej strony ciała ,
" przeplatać ćwiczenia rytmiczne z ruchami o charakterze zabawowym ,
" nie nadużywać słów .
Metoda C . Orffa - twórca tej metody uważał , iż kulturę fizyczną
dziecka należy rozwijać w korelacji z kulturą rytmiczno - muzyczną i kulturą słowa .
Te trzy czynniki  muzyka , mowa , ruch przenikają się wzajemnie i dają dziecku
możliwość rozwijania inwencji twórczej i samoekspresji .
MUZYKA - punktem wyjścia do budowania prostych form muzycznych
jest moment , gdy dziecko potrafi zaśpiewać tekst z własną melodią . Melodię dziec 
ko tworzy przy użyciu instrumentów perkusyjnych . Dzieci muzykują , tworzą małe ze-
społy . Zdolniejsze dzieci próbują same dyrygować powstałym zespołem . Początko 
wo dzieci zapoznają się z różnymi utworami muzycznymi ( kaseta lub płyta CD ) , po-
znają tonacje i zasady tworzenia melodii i akompaniamentu . Następnie samodzielnie
podejmują proces tworzenia .
MOWA ( słowo ) - ćwiczenia mowy służą przygotowaniu do prawidłowej
dykcji i wzbogacają słownictwo dziecka .
Rytmiczność mowy jest z
ródłem improwizacji głosem , ruchem z udzia 
łem rąk , nóg . Ćwiczenia te odbywają się w 3 formach :
" dzieci wystukują rytm do słów ,
" dzieci wyszukują słowa do rytmu ,
" dzieci wymawiają teksty wyliczanek , przysłów , wierszyków w dowolny
sposób ( zmiana dynamiki , tempa itp. ) .
RUCH - głównym jest poznanie przez dziecko swoich możliwości rucho-
wych , wyczucie stosunków przestrzennych , czasowych , doskonalenie współpracy
w grupie .Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez indywidualne i grupowe ekspe-
rymentowanie , odkrywanie i stawianie zadań ruchowych . Szczególne znaczenie od-
grywa improwizacja ruchowa . rozwija fantazję , rytmizuje , nadaje płynność ruchową .
Punktem wyjścia są przykłady z własnego otoczenia , ilustracja prostych opowieści ,
ćwiczenia z piłeczkami , obręczą , ilustracja ruchowa muzyki .
Metoda R . Labana  metoda gimnastyki ekspresyjnej ( twórczej ) została
spopularyzowana w Polsce przez W . Gniewkowskiego .
Metoda ta nie narzuca nauczycielowi schematu zajęć . Obowiązują jedynie trzy zasady
konstrukcji zajęć :
" zasada wszechstronności ;
" zasada naprzemienności wysiłku i rozluz
niania ;
" zasada stopniowania trudności .
Jednakże dzieciom należy wyjaśnić  co  mają robić .  Jak  robić będzie zależało od
ich pomysłowości , fantazji , doświadczeń ruchowych .
Labanowska metoda gimnastyki twórczej przyjmuje i posługuje się różnymi
formami ruchu . Są to :
" opowieść ruchowa ;
" ćwiczenia muzyczno ruchowe ;
" taniec ;
" improwizacja ruchowa ;i
" inscenizacja ;
" mimika ;
" pantonima .
Stosując w zajęciach ruchowych metodę Labana należy pamiętać o jej
podstawoych założeniach . Opiera się ona na 16 tematach , z których każdy uwzględnia
inny charater ruchu . Wszystkie tematy zostały podzielone na dwie grupy , którym
odpowiedają dwa stopnie zaawansowania :
" stopień podstawowy / dla niezaawansowanych /, obejmujący tematy I  VIII ,
" stopień wyższy / dla zaawansowanych / , obejmujący tematy IX  XVI .
Tematy stosowane na zajęciach w przedszkolu dotyczą pięciu tematów
będących podstawą metody :
I. wyczucie / świadomość / własnego ciała ;
II. wyczucie / świadomość / ciężaru , siły i czasu ;
III. wyczucie / świadomość / przestrzeni ;
IV. rozwijanie wyczucia płynności ruchu i ciężaru ciała oraz przestrzeni i czasu ;
V. kształtowanie umiejętności współdziałania z partnerem i grupą .
Omawiana metoda , która odpowiada nowoczesnym hasłom nauczania
wychowującego , rozwijania zdolności twórczych , odkrywczych w pracy z dziećmi w
przedszkolu może ujawniać się w trojaki sposób :
" sporadycznie w formie krótkich wstawek uatrakcyjniających zajęcia ;
" przez prowadzenie większych fragmentów zajęć ;
" przez prowadzenie całych jednostek metodycznych omawianą metodą .
Przy wykorzystaniu metody Labana niezbędne są pomoce dydaktyczne .
Głównie stosuje się typowe przybory :
" szarfy w czterech kolorach / niebieskim , żółtym , czerwonym i zielonym / ;
" woreczki z materiału w w/w kolorach ;
" krążki ze sklejki lub tworzywa w czterech kolorach ;
" kolorowe obręcze różnych rozmiarów ;
" skakanki ;
" piłeczki  małe gumowe ;
" duże piłki ;
" laski .
Nietypowe przybory to :
" gazety ;
" pudełka tekturowe ,
" butelki plastikowe ;
" szpulki po niciach .
Opracowała : mgr Dagmara Hawryło
nauczyciel stażysta
w oddziale przedszkolnym
w Szkole Podstawowej
w Rożnowie .
Bibliografia :
W. Gniewkowski   Gimnastyka twórcza / ekspresyjna / Rudolfa Labana  ,
 Wychowanie w przedszkolu  nr 5 / 1985 .
W. Gniewkowski , K. Wlaz
nik   Wychowanie fizyczne  , WSiP 1990 .
B. Kwapich , M. Kętrzyna   O gimnastyce Rudolfa Labana  ,  Wychowanie w
przedszkolu  nr 2 / 1999 .
K. Nowakowska   Metoda gimnastyki twórczej K. Orfa z elementami metody
R. Labana  ,  Wychowanie w przedszkolu  nr 7-8 / 1984 .
R. Paczkowska   Gimnastyka twórcza  ,  Wychowanie w przedszkolu  nr 9 / 1992 .
Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie -  Pedagogika XI  ,
/ red. / ST. Podobiński , J. Żuraw , Wydawnictwo WSP
Częstochowa 2002 .