Rzeczowe składniki aktywów obrotowych w znaczeniu określonym ustawą o rachunkowości są to nabyte w celu zużycia na własne potrzeby jednostki materiały, wytworzone lub przetworzone produkty, zdatne do sprzedaży w toku produkcji bądź półprodukcji oraz towary nabyte celem odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym. Ze wglądu na przeznaczenie rzeczowe składniki aktywów obrotowych w rachunkowości wyodrębnia się:
1. materiały
2. towary
3. opakowania
4. wyroby gotowe

Ad.1. Materiały w znaczeniu rachunkowości są to różnego rodzaju artykuły nabyte lub wyjątkowo wytworzone we własnym zakresie przez jednostkę, przeznaczone do zużycia na własne potrzeby jednostki, jako surowce do wytwarzania produktów lub na cele ogólne. Do materiałów zalicza się również paliwa i smary, części wymienne do maszyn, urządzeń i środków transportu, odzież roboczą i ochronna w zapasie, zwierzęta przeznaczone do uboju i pasze dla zwierząt, różnego rodzaju nośniki energii i materiały opałowe oraz odpady odzyskane z produkcji przemysłowej z budowy lub rozbiórki środków trwałych a także opakowania przeznaczone do jednorazowego użytku, mające chronić przed zepsuciem , zanieczyszczeniem lub uszkodzeniem znajdujących się w nim produktów i integralnie z nim związanych (puszki konserwowe , butelki). Natomiast przedmioty wielokrotnego użytku do przenoszenia, magazynowania a zarazem do zabezpieczenia transportowanych i magazynowanych w nich artykułów przed zniszczeniem lub uszkodzeniem (skrzynki, beczki) są w księgach rachunkowych wyodrębnione jako opakowania chociaż w bilansie wykazuje się je łącznie z zapasami materiałów ze względu na to, ze materiały występujące w przedsiębiorstwie pod różną postacią dzieli się na kilka grup rodzajowych:
� materiały podstawowe- zużywane w procesie produkcji wyrobów gotowych oraz opakowanie bezpośrednie
� materiały pomocnicze nadają produkowanym wyrobom określoną cechę np. farba do malowania pomieszczeń ??, zalicza się także narzędzie, środki czystości
materiały biurowe
� paliwa zużywane na cele technologiczne, transportowe lub opałowe
węgiel, koks, benzyna, gaz
� części zamienne do maszyn i urządzeń zużywane w czasie remontów i konserwacji, a także opakowania nie związane bezpośrednio z wyrobami gotowymi
� odpady użytkowe- składniki, które zostały przyjęte po zakończonym procesie technologicznym do magazynu, a nie nadające się do wytworzenia wyrobu podstawowego (ścinki, złom)

ad.2. Towary
różnego rodzaju artykuły nabyte od jednostek gospodarczych lub od osób fizycznych z przeznaczeniem do sprzedaży hurtowej, detalicznej lub zakładów gastronomicznych.
Ad.3.Opakowania - artykuły, produkty wielokrotnego lub jednorazowego użytku służące do ochrony i zabezpieczenia towarów lub materiałów względnie produktów przed uszkodzeniem, zepsuciem lub zniszczeniem oraz przeznaczone do transportu lub magazynowania wymienionych artykułów.

Ad.4. Produkty
różnego rodzaju wyroby wytworzone w zakładach produkcyjnych lub usługowych oraz usługi świadczone na sprzedaż lub na potrzeby własne jednostki także usługi budowlane.
Materiały
te składniki, które ulegają przetworzeniu
Towar
został wytworzony przez kogoś, nabyty aby go sprzedać
Produkty- po procesie produkcyjnym
Ogół wymienionych składników aktywów obrotowych ze względu na kryterium własności, dzieli się na:
1. własne
stanowią własność jednostki w sensie prawnym, ujmowane w ewidencji bilansowej
2. obce
które nie są własnością jednostki lecz zostały powierzone na przechowanie do przerobu lub uszlachetnienia, sortowania lub przygotowania w inny sposób do stanu zdatnego do zużycia. Ujmuje się je w ewidencji pozabilansowej jako zapasy obce.

Dokumentacja obrotu materiałami
Podstawowymi dokumentami dokumentującymi dowód obrotu materiałami są :
Pz
w którym potwierdza się przyjęcie materiału z zewnątrz np. od dostawcy
Rw - wydanie materiałów do zużycia wewnętrznego, do przerobu
Wz
potwierdza się wydanie materiałów na zewnątrz, wydanie do nabywcy, do sprzedaży
Mm
potwierdza się przesunięcia materiałów miedzy własnymi magazynami
Zw- zwrot wewnętrzny potwierdza przyjęcie zwrotu materiału z produkcji

Ważnym dokumentem jest dowód przeniesienia własności ze sprzedawcy na nabywcę: może nim być faktura VAT, faktura korygująca VAT, oba te dokumenty wystawiane są przez sprzedawców czynnych podatników VAT. Może wystawiać rachunek, który wystawiany jest przez sprzedawców nie będących podatnikiem VAT.

Ewidencja materiałów obejmuje :
1. rozliczenie zakupu z uwzględnieniem potrzeb rozliczania podatku VAT
2. Przychody (rozchody i zapasy materiałów w placówkach gospodarczych jednostki oraz znajdujących się poza jednostką)
Najczęstszym sposobem wejścia w posiadanie materiałów jest ich zakup. W każdej transakcji zakupu należy wyodrębnić:
1. moment prawno-finansowy związany z przeniesieniem prawa własności ze sprzedającego na nabywcę. Dokumentowany on jest dowodem wystawionym przez sprzedawcę (najczęściej faktura VAT lub inny równoważny dokument).
2. moment rzeczowy
wyrazem którego jest wejście w faktyczne posiadanie nabywanego składnika. Dokumentowany najczęściej dowodem Pz.
Oba te momenty stanowią całość aktu kupna i mogą wystąpić oddzielnie, tzn w pierwszej kolejności przyjęty zostanie dowód przeniesienia prawa własności a później będzię przyjęcie nabywanego składnika i odwrotne sytuacja, najpierw będzie miało miejsce przyjecie nabytego składnika, a później dowód przeniesienia prawa własności składnika dokumentowany dowodem Pz. .
Każde z tych zdarzeń gospodarczych zgodnie z przyjętymi zasadami rachunkowości podlega rejestracji księgowej. Kontem, które połączy moment prawno-finansowy i moment rzeczowy jest konto o nazwie ęrozliczenie zakupuł. Na koncie tym ujmuje się:
1. wartość dostawy potwierdzonej dokumentem wystawionym przez sprzedawcę powiększoną o cło w przypadku importu i podatek akcyzowy Wn
2. wartośc wynikającą z dokumentów potwierdzających przyjęcię nabywanych składników na podstawie dowodu Pz Ma
3. podatek naliczony VAT podlegający rozliczeniu, zgodnie z ustawą z dnia 11.03.2004 o podatku od towarów i usług Ma
4. Koszty zakupu zafakturowane przez sprzedawcę i podlegające rozliczeniu Ma
5. Odchylenia od cen ewidencyjnych Wn i Ma w zależności od charakteru odchyleń
6. ujawnione w trakcie odbioru różnice ilości i jakości pomiędzy stanem faktycznym a wynikającym z dokumentacji sprzedawcy
7. Reklamacje wobec dostawcy stwierdzone po akceptacji faktury i zapłacie zobowiązania

Sfinalizowaną i rozliczoną prawidłowo transakcje zakupu potwierdza się tym, że konto rozliczenie zakupu zamyka się saldem zerowym.
Konto ęrozliczenie zakupuł nie zawsze wykazuje saldo zerowe pomijając przypadki, gdy nie występują salda zerowe spowodowane są błędami i reklamacjami, konto ęrozliczenie zakupuł może na koniec okresu sprawozdawczego wykazywać:
1. saldo winien
określone jako materiału w drodze, występuje ono wówczas, gdy zarejestrowana jest faktura a nie przyjęcie dostawy, a składniki majątkowe w niej ????
2. saldo ma
określane jako dostawy niefakturowane, występuje ono wówczas, gdy przyjęte zostały składniki majątkowe potwierdzone właściwym dowodem np. Pz, a brak jest dokumentu wystawionego przez dostawcę
3. Saldo podwójne Wn i Ma
gdy jednocześnie występują dwie równe transakcje zakupu. W odniesieniu do jednej z nich jest faktura, a brak przyjęcia dostawy (materiały w drodze) a w odniesieniu do drugiej transakcji jest potwierdzone przyjęcie dostawy, a brak dokumentów wystawionych przez sprzedawcę

Ewidencja materiałów
Materiały będące własnością jednostki składowane w jej magazynach ujmuje się w księgach rachunkowych wg następujących metod:
1. ilościowo
wartościowej jednocześnie w jednostkach naturalnych i pieniężnych
2. ilościowej
tylko w jednostkach naturalnych (system powszechnie stosowany)

Materiały nie objęte ewidencją bilansową, a będące własnością jednostki mogą być odpisane w koszty na dziennik zakupu w połączeniu z ustaleniem zapasu stanu i jego wyceną oraz korektą kosztów o wartość tego stanu nie później niż na dzień bilansowy.
Wycena materiałów
Bieżąca- przyjęcie materiałów z zakupu krajowego i importu stanowiące własność jednostki, wycenia się według ceny nabycia. Cena nabycia obejmuje 2 składniki:
1. cena zakupu
kwotę należną sprzedającemu bez podlegającego odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego (powiększonego w przypadku importu obciążenia o charakterze publiczno-prawnym w postaci cła, akcyzy) nie podlegającemu odliczeniu, obciążoną o upusty, rabaty, bonifikaty itp. Zniżenia i odzyski.
2. koszty zakupu bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem materiałów do stanu zdatnego do zużycia zgodnie z ich przeznaczeniem.

Materiały wytworzone we własnym zakresie wprowadza się do ksiąg rachunkowych w wartości wynikającej z rzeczywistych kosztów poniesionych na ich wytworzenie i wydobycie.
Wycena bilansowa zapasu materiałów
Na dzień bilansowy bez względu na stosowaną metodę ewidencji dokumentowana jest wg ceny nabycia lub kosztu wytworzenia , nie wyższy jednak od cen sprzedaży netto na dzień bilansowy
W bilansie wartość materiałów łącznie z opakowaniami ujmowana jest a aktywach obrotowych w pozycji B I 1.
ŚRODKI TRWAŁE
są to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi o przewidywalnym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższej niż rok, kompletne i zdatne do użytku i przeznaczone do użytku jednostki.
� Nieruchomości w tym grunty
� Prawo użytkowania nieczystego grunty
� Budynki i budowle
� Lokale będące odrębną własnością z prawem spółdzielczym do lokalu mieszkalnego i użytkowego
� Maszyny, urządzenia, środki transportowe
� Ulepszenia w obcych środkach trwałych
� Inwentarz żywy.
Do środków trwałych zalicza się też środki trwałe przyjęte przez jednostkę do odpłatnego użytkowania lub pobierania pożytków na czas określony na podstawie umowy leasingu finansowego.
DO środków trwałych nie zalicza się tych nieruchomości, które nie są użytkowane przez jednostkę do realizacji zadań statutowych lecz zostały nabyte lub wytworzone w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu ich wartości uzyskania z nich przychodów lub innych pożytków.
DOKUMENTACJA KSIĘGOWA ŚRODKÓW TRWAŁYCH :
? Dowód OT w którym potwierdza się przyjęcie środków trwałych do użytkowania,
? Dowód LT w którym potwierdza się wycofanie środka trwałego z eksploatacji
? Dowód PT w którym dokumentuje się przekazanie środka trwałego dla innego podmiotu
? Książka inwentarzowa stanowiąca wykaz posiadanych środków trwałych
? Karta środka trwałego zawiera szczegółowe informacje o posiadanym środku trwałym
? Dowód przeniesienia prawa własności ze sprzedawcy na nabywcę np. faktura VAT
Wartość początkowa środków trwałych
to wartość wg której środek trwały wprowadza się do ewidencji, wart. Pocz. Określa cena ich nabycia w przypadku ich zakupu lub koszt wytworzenia w przypadku produkcji.
Cena nabycia
cena zakupu śr trwałego obejmująca kwotę należną sprzedającemu bez podlegającemu odliczeniu podatkowi od towarów lub usług oraz akcyzy a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publiczno-prawnym np. cło oraz powiększona o koszty związane z zakupem i przystosowaniem środków trwałych do stanu trwałego do używania łącznie z kosztami transportu, załadunku i rozładunku a obniżona o rabaty i upusty.

Koszt wytworzenia środka wytworzonego we własnym zakresie obejmuje:
- koszty pozostające w bezpośrednim związku z budową środka trwałego oraz koszty dostosowania budowlanego środka trwałego do użytkowania
- uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z budową środka trwałego.

DO kosztów wytworzenia środka wytworzonego nie zalicza się :
1. Kosztów rozruchu
2. Koszty nadmiernych braków, nadmiernego zużycia robocizny i innych zasobów w trakcie budowy i dostosowania do użytku
3. Kosztów ogólnego zarządu.
Cena nabycia i koszt wytworzenia środka trwałego obejmuje ogół kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia do dnia finansowego lub przyjęcie do użytkowania w tym także:
? Niepodlegający odliczeniu podatek od towarów, usług i akcyza,
? Koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich sfinansowania i związane z nim różnice kursowe pomniejszone o przychód z tego tytułu.
Ulepszenie
polega na przebudowie, rozbudowie, modernizacji lub rekonstrukcji i powodujące iż wartości użytkowe tego środka po zakończeniu ulepszania przewyższa poniesioną przy przyjęciu do użytkowania mierzoną okresem użytkowania zdolność wytwórczą, jakością produktów uzyskania przy pomocy ulepszania środka trwałego kosztami eksploatacji lub innymi miarami.
Od ulepszenia należy odróżniać remonty, gdyż służą one odtworzenia utraconej wartości.