Ćwiczenia 9
Rynek pracy. Bezrobocie
Opracowanie: mgr Grzegorz Sobiecki
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Katedra Analizy Rynków i Konkurencji
Definicje
ś� Płaca realna  relacja płacy nominalnej (wyrażonej w pieniądzu) i
poziomu cen; obrazuje ilość dóbr, które można nabyć za daną
płacę nominalną
ś� Bezrobotny  osoba w wieku produkcyjnym, zarejestrowana jako
aktywnie poszukująca pracy i jest gotowa ją podjąć
ś� Zatrudnieni  osoby aktualnie pracujące J�
ś� Siła robocza (podaż pracy, aktywni zawodowo)  liczba osób,
które zarejestrowały się jako chętni do pracy;
= zatrudnieni + bezrobotni
ś� Bierni zawodowo: reszta ludności w wieku produkcyjnym:
renciści, emeryci, osoby chore, niepełnosprawni, uczący się
Przyczyny bezrobocia
ś� Wahania koniunkturalne
ś� Postęp technologiczny
ś� Rozbieżność między zapotrzebowaniem w
danych branżach na pracę a
kwalifikacjami szukających pracy
ś� Płace minimalne (działalność związków
zawodowych)
ś� Czarny rynek
ś� Zbyt wysokie zasiłki (państwo opiekuńcze)
ś� Wysokie odprawy
Rodzaje bezrobocia
Ze względu na przyczyny:
ś� Strukturalne  wynik rozbieżności między strukturą popytu na
pracę i strukturą podaży pracy lub niedorozwoju gospodarki
ś� Technologiczne  spowodowane wypieraniem pracy ludzi przez
pracę (tańszą) maszyn [pozorne]
ś� Koniunkturalne (typu keynesowskiego) związane ze
zmianami koniunktury w kraju  wynika ze zbyt niskiego popytu
na pracę
ś� Klasyczne  spowodowane usztywnieniem płac przez związki
zawodowe lub przez rozwiązania prawne
Inne
ś� Jawne
ś� Ukryte
ś� Frykcyjne  minimalny poziom bezrobocia, obejmuje osoby
niezdolne do pracy zawodowej oraz osoby zmieniające pracę
Teoretyczne wyjaśnienie bezrobocia
ś� Bezrobocie przymusowe (charakter
przymusowy), inaczej cykliczne (m.in.
technologiczne, keynesowskie), występuje gdy
pracownicy są gotowi zaakceptować przedłożone
im oferty pracy za obowiązującą na rynku płacę, ale
nie mogą znalez
ć zatrudnienia; występuje
najczęściej w gałęziach produkujących dobra
trwałego użytku
ś� Bezrobocie dobrowolne (charakter dobrowolny)
(m.in. frykcyjne, strukturalne, klasyczne)
ś� Bezrobocie naturalne  bezrobocie dobrowolne w
warunkach równowagi na rynku pracy, występuje
wtedy, gdy rynek pracy w równowadze
Wskaz
niki bezrobocia
ś� Liczba bezrobotnych
ś� Stopa bezrobocia  stosunek liczby
bezrobotnych do liczby osób aktywnych
zawodowo
ś� Naturalna stopa bezrobocia  bezrobocie
dobrowolne w warunkach równowagi na
rynku pracy; osoby bezrobotne nie są
skłonni podjąć pracy przy płacy realnej
zapewniającej równowagę
= stosunek wielkości bezrobocia
dobrowolnego do wielkości zasobu pracy
LD  popyt na pracę
Rynek pracy
LF  podaż pracy
(zasób siły roboczej 
ilość chętnych do pracy)
AJ AJ  liczba zatrudnionych
LF
Bezrobocie dobrowolne:
odległość pozioma między
A B C
AJ i LF (|BC|, |EF|)
W1
Przymusowe bezrobocie
E F
W*
przy płacy w1 : |AB|
Naturalna stopa bezrobocia:
G H
|EF| / N2
Niedobór rąk do pracy:
|GH|
LD
N1 N* N2
Zatrudnienie, siła robocza
Płaca realna (W)
Równowaga na rynku pracy
przy tzw.  pełnym zatrudnieniu
ś� Taka kombinacja liczby zatrudnionych i
płacy, że w danym okresie (krótkim) do
zasobu zatrudnionych dopływa tyle
samo osób, co odpływa
ś� Przecięcie linii AJ i LF
Skutki bezrobocia
PRYWATNE
ś� Prywatny koszt bezrobocia: płaca utracona
z powodu nie podjęcia pracy
ś� Bezrobocie dobrowolne: prywatne korzyści
(zasiłek, ilość wolnego czasu) wyższe niż
koszt prywatny. Przypadek emigracji
zarobkowej
ś� Bezrobocie przymusowe: koszt prywatny
bardzo wysoki: obniżenie poziomu życia,
poczucie mniejszej wartości, utrata
kwalifikacji.
Skutki bezrobocia
SPOA
ECZNE
ś� Bezrobocie dobrowolne: zasiłki
nieefektywnym rodzajem alokacji zasobów,
mogą prowadzić do nadmiernie wysokiego
bezrobocia dobrowolnego
ś� Bezrobocie przymusowe: koszt
niewykorzystanych możliwości produkcji
dóbr i usług, na ogół wysoki
Rola państwa w walce z
bezrobociem
ś� Ekonomiści klasyczni: bezrobocie jest
wyłącznie dobrowolne, więc trzeba
przywrócić giętkość płac przez
ograniczenie roli związków zawodowych
i deregulację rynku pracy (wyrzucić
płacę minimalną)
ś� Ekonomiści keynesowscy: płace
nominalne są sztywne, więc potrzeba
ekspansywnej polityki fiskalnej
Sposoby ograniczania bezrobocia
(wg. ekonomii podażowej)
Ekonomia podażowa: zwiększanie poziomu zatrudnienia odpowiadającego
stanowi równowagi i produkcję potencjalną oraz obniżanie naturalnej
stopy bezrobocia za pomocą bodz
ców mikroekonomicznych:
ś� Obniżka podatku dochodowego
ś� Obniżenie zasiłku dla bezrobotnych zmniejsza relację zasiłek/płaca,
reakcja bezrobotnych taka, jak w przypadku obniżenia podatku
ś� System pośrednictwa pracy
ś� Szkolenia zawodowe
ś� Kształcenie ustawiczne
ś� Doradztwo zawodowe
ś� Program  pierwsza praca
ś� Inkubatory przedsiębiorczości
ś� Specjalne strefy ekonomiczne
ś� Pomoc finansowa dla chcących się przekwalifikować i zmienić pracę
ś� Subsydia dla inwestorów
ś� Obniżka stóp procentowych + obniżenie wydatków państwa
Sposoby ograniczania bezrobocia
AD  obciążenia podatkowe,
(ekonomia podażowa)
N1  zatrudnienie przy
równowadze na rynku pracy,
na którym są obciążenia
pozapłacowe
AJ
AJ
OBNIŻENIE
PODATKU
DOCHODOWEGO
ma zachęcić do
A B
zmiany kwalifikacji
W1
i skrócenia czasu
E
poszukiwania pracy
W*
zwiększenie
W2
płacy równowagi
D
(dla pracownika)
LD Zmniejszenie
kosztów pracy
(dla pracodawców)
N1 N*
zmniejszenie
bezrobocia
Zatrudnienie, siła robocza
Płaca realna (W)