1
Integracja społeczno  zawodowa osoby niepełno-
sprawnej w Warsztatach Terapii Zajęciowej
1. Aktywne formy i metody terapii w W.T.Z
Główną funkcją rehabilitacji jest umo\
liwianie osobom z niepełnosprawnością
intelektualną, fizyczną osiągania i utrzymywania optymalnego poziomu funkcjono-
wania intelektualnego, fizycznego, psychicznego, społecznego i narządu zmysłów
poprzez ró\
nego rodzaju formy, metody i techniki pracy, które mają oddziaływać,
usprawniająco na sferę fizyczną, ale tak\
e na sferę psychiczną uczestników podda-
wanych tej formie rehabilitacji.
W Warsztatach Terapii Zajęciowej rehabilitacja odbywa się poprzez ró\
ne
formy terapii:
1) społeczna, mająca za zadanie umo\
liwienie osobom niepełnosprawnym uczest-
niczenie w \
yciu społecznym. Realizowana jest poprzez naukę wyrobienia za-
radności osobistej oraz pobudzenie aktywności. Rehabilitacja ta, to tak\
e li-
kwidacja barier urbanistycznych, architektonicznych, technicznych, a więc do-
stosowywanie budynków u\
yteczności publicznej do potrzeb osób niepełno-
sprawnych,
2) uspołecznienie ma na celu zachowanie niezale\
ności społecznej. Niesamo-
dzielność w \
yciu, bowiem zagra\
a normalnemu funkcjonowaniu w społeczeń-
stwie, pozbawia przywileju uczestnictwa w grupie, daje poczucie ni\
szości
i odrzucenia,
3) usprawnienie psychiczne, ma na celu pomoc w zaakceptowaniu przez uczestni-
ków swojej niepełnosprawności. Realizuje się to poprzez odpowiednio dobraną
i prowadzoną pracę, dzięki której uczestnik odzyskuje wiarę we własne siły,
nabiera poczucia własnej wartości oraz samoakceptacji. Uczestnictwo w tera-
pii ma olbrzymie znaczenie, gdy\
pozwala na odwrócenie uwagi od swojej
Autor: Tomasz Parafiniuk  Troska o godność człowieka niepełnosprawnego w Warsztatach
Terapii Zajęciowej Stowarzyszenia Akson w Sławnie, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2007,
s. 67  74.
 2
niepełnosprawności i własnej osoby, a zwrócenie jej na wykonywaną pracę
i korzyści z niej wynikające,
4) uzawodowienie w ramach rehabilitacji zawodowej niektórych uczestników
przygotowuje do podjęcia pracy w zakładach pracy chronionej lub aktywizacji
zawodowej. Ma na celu, tak\
e przygotowanie uczestników rokujących nadzieję
na uzawodowienie ich w zakresie pozwalającym prawidłowo funkcjonować na
wolnym rynku pracy,
5) muzykoterapia wykorzystuje wpływ muzyki na psychosomatyczny ustrój
człowieka, poprawia poczucie własnej godności, powoduje wzrost samoakcep-
tacji, redukuje stres i niepokój oraz zachęca do wyra\
ania uczuć w formie
werbalnej jak i niewerbalnej,
6) choreoterapia ma na celu uaktywnienie sił samouzdrawiających poprzez taniec
i opiera się na twierdzeniu, \
e nie ma złych doświadczeń, są jedynie bardziej
lub mniej intensywne,
7) fizyczna (ruchowa), polega na racjonalnym organizowaniu wszelkich codzien-
nych czynności (mycie się, jedzenie, spacery, wszelki ruch związany z tokiem
normalnego \
ycia). Zadaniem tej terapii jest dostarczenie warunków, w któ-
rych osoba niepełnosprawna intelektualnie osiągnęłaby minimalnym wysił-
kiem zamierzony cel danej czynności przez stworzenie racjonalnych nawyków.
Polega ona, tak\
e na usprawnieniu wszelkich zaburzonych funkcji fizycznych
w przypadku sprzę\
onych niepełnosprawności,
8) psychoterapia to planowe, intencjonalne, systematyczne oddziaływanie na
uczestnika, przy pomocy słowa w ramach specyficznego kontaktu, w celu
osiągnięcia sprecyzowanego efektu, przy pomocy ró\
nych metod czy technik.
Wyró\
niamy psychoterapię podtrzymującą i objawową,
9) arteterapia to szeroko rozumiana terapia sztuką, polega na wykorzystaniu ró\
-
nych środków artystycznych ułatwiających uczestnikowi ekspresję emocji.
Mo\
e słu\
yć zarówno odczytywaniu stanu aktualnego uczestnika, jak i celo-
wemu animowaniu jego psychiki, tak, aby: osiągnął on po\
ądane stany emo-
cjonalne, był zdolny myśleć i działać inaczej.
Autor: Tomasz Parafiniuk  Troska o godność człowieka niepełnosprawnego w Warsztatach
Terapii Zajęciowej Stowarzyszenia Akson w Sławnie, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2007,
s. 67  74.
 3
Ten rodzaj terapii wzmacnia zaufanie do siebie, podnosi samoocenę oraz
wzbudza entuzjazm do pracy twórczej. Uczenie się, bowiem jakiejkolwiek
umiejętności poprawia koncentrację, koordynację, daje satysfakcję i przyczy-
nia się do ogólnego rozwoju jednostki. Działalność artystyczna stwarza tak\
e
mo\
liwości i mo\
e nadać \
yciu nowe znaczenie i sens.
Indywidualne programy rehabilitacji zawodowej i ogólnej są realizowane po-
przez metody terapeutyczne takie jak:
1) elementy metody Domana, zakładają, \
e na drodze rozwoju pojawia się sześć
najwa\
niejszych obszarów, słu\
ących do pełnego funkcjonowania istoty ludz-
kiej, są nimi: wzrok, słuch, dotyk, ruch, mowa i sprawność rąk. Usprawnienie
tych zmysłów ma doprowadzić do tego, by nieuszkodzona część mózgu przy-
jęła zadania tej uszkodzonej, natomiast poprzez odpowiedni trening umiejętno-
ści zachowań społecznych ma pomóc w adaptacji społecznej,
2) trening umiejętności komunikacji społecznej, polega na prowadzeniu rozmów
oraz pobudzaniu zachowań werbalnych i niewerbalnych,
3) trening rozwiązywania problemów w trudnych sytuacjach międzyludzkich
obejmuje zagadnienia związane z radzeniem w sytuacjach konfliktowych,
z własną i cudzą agresją oraz praktyczną sztuką kompromisu i negocjacji,
4) trening w zakresie edukacji seksualnej, pozwala zrozumieć zagadnienia jak
i informacje związane z \
yciem intymnym, wiedzą z zakresu fizjologii własne-
go ciała oraz umiejętnością obrony przed molestowaniem seksualnym,
5) trening przygotowania do podjęcia pracy pozwala zdobyć umiejętności zwią-
zane z: wyszukiwaniem informacji o pracy, kompletowaniem dokumentów po-
trzebnych do zatrudnienia oraz pisaniem \
yciorysu i listu motywującego,
6) trening zachowań rynkowych i ekonomicznych, kształci uczestników w zakre-
sie rozpoznawania nominałów pienię\
nych, planowania wydatków na dany
miesiąc, sposobów oszczędnego gospodarowania i zachowania przy zakupach.
Autor: Tomasz Parafiniuk  Troska o godność człowieka niepełnosprawnego w Warsztatach
Terapii Zajęciowej Stowarzyszenia Akson w Sławnie, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2007,
s. 67  74.
 4
Wa\
nym elementem terapii są tak\
e zajęcia kulturalno  rozrywkowe zapew-
niające uczestnikom dobre samopoczucie i działające odprę\
ająco. Formy tych zajęć
muszą być jednak odpowiednio dobrane do mo\
liwości stanu zdrowia, poziomu
umysłowego i zainteresowań. Uczestnictwo w wielu ciekawych wyprawach, turnu-
sach rehabilitacyjnych, zawodach sportowych, wycieczkach, piknikach, olimpiadach
i innych spotkaniach integracyjnych nie tylko przysposabia ich do społeczeństwa
ludzi zdrowych, lecz równie\
wzbudza poczucie w nich własnej wartości i godności.
Autor: Tomasz Parafiniuk  Troska o godność człowieka niepełnosprawnego w Warsztatach
Terapii Zajęciowej Stowarzyszenia Akson w Sławnie, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2007,
s. 67  74.