Skały paleozoiczne w kamieniołomie
w Gałęzicach
Lokalizacja:
województwo S
więtokrzyskie
powiat kielecki
gmina Piekoszów
miejscowoS
ć Gałęzice
Rejon geograficzny:
Wyżyna Małopolska
Wyżyna Kielecka
5632
Góry R
więtokrzyskie
Jednostka geologiczna:
Góry R
więtokrzyskie
region kielecki
antyklinorium chęcińsko-klimontowskie
antyklina chęcińska
4460
Chęciny
Skały paleozoiczne odsłaniają się w zachodniej częS
ci gąbki, małże, trylobity, a rzadziej ramienionogi i konodon-
Gałęzic w kamieniołomie Ostrówka (zlokalizowanym na ty. Sedymentacja tych osadów miała miejsce w morzu o
południowym stoku Góry Ostrówka), w pobliżu wzniesienia głębokoS
ci kilkuset m, w warunkach anoksycznych. Powyżej
Todowa Grząba. Obiekt geoturystyczny usytuowany jest w leżą wapienie organodetrytyczne złożone z liliowców, ramie-
obrębie nieeksploatowanej S
ciany kamieniołomu i obejmuje nionogów, koralowców, glonów, otwornic, małżoraczków.
dwa odcinki S
cian liczące po około 100 m o wysokoS
ciach Zawierają pojedyncze warstwy wapieni pelagicznych z
ponad 20 m oraz dawny przekop przez Todową Grząbę. fauną goniatytów i konodontów, które powstały z materiału
1 Odsłania się tutaj profil stratotypowy skał osadowych okruchowego pochodzącego z obszarów płytkowodnych
górnego dewonu oraz karbonu dolnego (385-318 mln lat i osadzonego przez prądy zawiesinowe.
temu). Dewon górny (formacja z Kowali) to jasnoszare Karbon górny to iłowce i mułowce z wkładkami pia-
gruboławicowe wapienie organogeniczne: amfiporowe skowców (formacja z Lechówka). Ku stropowi roS
nie udział
i stromatoporoidowe, mikrytowe i drobnoziarniste z warstw piaskowców i szczątków roS
lin. W utworach tych
cienkimi wkładkami wapieni laminowanych pochodze- stwierdzono pelagiczną faunę goniatytów.
nia mikrobialnego (algi). Wapienie te powstawały w Opisywany obiekt ma rangę S
wiatową. Jest często
S
rodowisku płytkomorskim platformy węglanowej, w strefie przywoływany w literaturze i prezentowany w trakcie kra-
międzypływowej i lagunie. jowych i międzynarodowych konferencji.
Najwyższy dewon górny to wapienie głowonogowe W okolicach Gałęzic znajdują się liczne obiekty przyrody
z licznymi klimeniami i pokruszonymi liliowcami. Podrzędnie nieożywionej wysokiej klasy, od dawna znane z literatury 2
zawierają faunę: łodziki, trylobity, małże, S
limaki, koralowce geologicznej i popularno-naukowej. Proponuje się tutaj utwo-
i szczątki ryb. Skały te powstawały w morskim S
rodowisku rzenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego o powierzchni
pelagicznym. około 100 ha. W odległoS
ci około 2 km na wschód przebiega
Karbon dolny reprezentowany jest przez szarozielone niebieski szlak turystyczny z Chęcin do Łagowa.
i wiS
niowe łupki ilaste z wkładkami wapieni mikrytowych Obiekt znajduje się przy granicy otuliny Chęcińsko-Kiele-
i gruzłowych oraz cienkimi warstewkami tufitów (formacja ckiego Parku Krajobrazowego. W granicach Parku istnieje 8
z Radlina). W kompleksie tym obecna jest fauna: liliowce, rezerwatów oraz 11 pomników przyrody nieożywionej.
otwornice, gąbki, trylobity i koralowce. Utwory te leżą
Paleozoic rocks in the quarry in Gałęzice
bezpoS
rednio na dewonie górnym. Datowania wieku w
oparciu o faunę konodontów wykazały lukę stratygraficzną In the Ostrówka quarry located in the western part of
(brak osadów) między dewonem i karbonem. Warstwy Gałęzice village the stratotype is exposed of Upper Devo-
wapieni występujące w profilu interpretowane są jako osad nian (Frasnian and Fammenian) and Lower Carboniferous
rozcieńczonych prądów zawiesinowych znoszących muł (Tournaisian and Visean) sediments.
węglanowy z płytkich stref basenu. The Upper Devonian succession is represented by the
Karbon dolny to czarne łupki ilasto-krzemionkowe Kowale Formation of Frasnian age. These are light-grey,
z cienkimi wkładkami tufitów i konkrecjami fosforytowymi thick-bedded, micritic and fine-crystalline, fossiliferous lime-
(formacja z Zaręb). Licznie występują w nich radiolarie, stones with amphipores and stromatopores, intercalated
208
Gałęzice
by thin layers of laminated, microbial (algal) limestones. abundant fossils: radiolarians, sponges, bivalves, trilobites
Carbonates were sedimented in a shallow environment of and less common brachiopods and conodonts (the Zaręby
carbonate platform, in an intertidal zone and in a lagoon. Formation). Deposition proceded in a deeper (several hun-
The Uppermost Devonian (Fammenian) includes cepha- dreds of meters), anoxic basin. Black shales are covered by
lopod limestones with numerous clymenias and crushed organodetrial limestones with crinoids, brachiopods, corals,
crinoid stems. Less common are nautiloids, trilobites, bi- algae, foraminifers and ostracods.
valves, gastropods, corals and fish remains. The rocks were The Uppermost Visean sediments are claystones and
deposited in a pelagic zone. mudstones with sandstone interbeds, all belonging to the
The Lower Carboniferous sequence (Tournaisian) includes Lechówek Formation.
greyish-green and cherry-red, clayey shales with interbeds of The site is of international importance and was described
micritic and pelletal limestones and with thin layers of tuffites in numerous publications as well as visited during interna-
(the Radlin Formation). Fossils: crinoids, foraminifers, sponges, tional and domestic conferences.
trilobites and corals are common in this sequence. The Gałęzice quarry is located at the border of the
The second epoch of the Lower Carboniferous  Visean envelop of the Chęciny-Kielce Landscape park in which 8
 is represented by black, clayey-siliceous shales with thin in- nature conservation reserves and 11 nature monuments
tercalations of tuffites and phosphatic concretions, and with were established.
1
Wybrana literatura: 463, 481
Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego
i fotografii:
2
M. Kuleta, S. Zbroja (2005)
209