E Komisja EuropejskaN
U R O P E A N U N I O
Możliwości związane z edukacją,
kulturą i młodzieżą w UE
NC-31-09-232-PL-C
Możliwości związane z edukacją, kulturą i młodzieżą w UE
E U R O P E A N C O M M I S S I O N
 Co UE może mi zaoferować?
Unia Europejska wspiera szeroki zakres działań w dziedzinie
kształcenia, szkolenia, kultury, badań i młodzieży. Niniejsza broszura
zawiera podstawowe informacje na temat niektórych programów
realizowanych przez DyrekcjÄ™ GeneralnÄ… ds. Edukacji i Kultury. Aby
ułatwić korzystanie z broszury, nie zawsze stosowano w niej oficjalną
terminologię UE; nie przedstawiono także wszystkich programów,
instrumentów i działań UE. Jednak w każdej części zamieszczono linki
do z
ródeł, gdzie można znalez
ć więcej informacji. Ponadto wymieniono
krajowe agencje oraz inne ważne organizacje umożliwiające
uczestnictwo w działaniach.
Być może i Ty znajdziesz w niej
coÅ› ciekawego.
Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu znalez
ć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej.
Numer bezpłatnej infolinii (*): 00 800 6 7 8 9 10 11
(*) Niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie udostępniają połączeń z numerami 00 800 lub pobierają za nie opłaty.
Wiele informacji o Unii Europejskiej można znalez
ć w portalu Europa (http://europa.eu).
Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji.
Luksemburg: UrzÄ…d Publikacji Unii Europejskiej, 2010
ISBN 978-92-79-14087-7
© Unia Europejska, 2010
Projekt graficzny: Stafano Mattel
Printed in Luxembourg
Wydrukowano na papierze bielonym bez chloru
JesteÅ› nauczycielem pragnÄ…cym
poszerzać wiedzę swoich uczniów
... choreografem starającym się zrealizować
na temat innego kraju UE?
projekt taneczny o zasięgu europejskim?
... studentem uniwersytetu
... dystrybutorem chcącym promować
pragnącym spędzić
europejskie produkcje filmowe?
semestr akademicki
... lokalnym organem
na zagranicznej
edukacyjnym
uczelni?
zainteresowanym
... młodym pracownikiem
nawiÄ…zaniem partnerstw
naukowym poszukujÄ…cym
w innych krajach?
możliwości zawodowych?
... młodym człowiekiem
Może kierujesz grupą młodzieży
poszukującym możliwości
lub stowarzyszeniem rodziców
działań w ramach
bÄ…dz
prowadzisz szkolenia
wolontariatu?
w izbie handlowej,
A może pracujesz w szkolnej
stowarzyszeniu branżowym
bibliotece lub zajmujesz siÄ™
lub zwiÄ…zku zawodowym?
szkoleniem dorosłych bądz

Udział wziąć mogą nawet prowadzisz firmę, która poszukuje
rozgłośnie radiowe, praktykantów z innych krajów lub
które są obecne w Internecie, jest zainteresowana nawiązaniem
lub wydawcy pragnący współpracy z uniwersytetami?
przetłumaczyć nową powieść.
Również osoby pracujące
z młodzieżą przedwcześnie
kończącą naukę lub działające
na rzecz lepszej integracji społecznej
znajdÄ… programy oferujÄ…ce wsparcie
dla swoich projektów.
Zapraszamy do lektury 
być może znajdziesz w niej
coÅ› ciekawego dla siebie
1
przyKłady działań oraz
Bezpośredni Kto może sKładać
program z
ródła szczegółowych stR.
Beneficjenci wnioseK
informacji
szkoły i władze Wymiana doświadczeń za
Dzieci w wieku szkolnym  Comenius 8
oświatowe granicą dla klas i jednostek
Grupy młodzieży,
Młodzież, grupy młodzieży,  Młodzież Wymiana, wolontariat
organizacje o wymiarze 12
organizacje młodzieżowe w działaniu zagraniczny
młodzieżowym
Osoby pracujące  Młodzież Organizacje o wymiarze Wymiana, rozwój polityki
12
z młodzieżą w działaniu młodzieżowym młodzieżowej i partnerstw
Zagraniczne kursy doskonalenia
Nauczyciele  Comenius Nauczyciele 8
zawodowego
Wymiana, wspólne
Instytucje szkolenia
 Comenius Władze oświatowe opracowywanie programów 8
nauczycieli
nauczania
stowarzyszenia
stowarzyszenia rodziców
rodziców oraz
oraz organizacje Partnerstwa ze szkołami
 Comenius organizacje pozarzÄ…dowe 8
pozarządowe zaangażowane zagranicznymi
zaangażowane
w edukacjÄ™ szkolnÄ…
w edukacjÄ™ szkolnÄ…
Praktykanci, stażyści
Instytucje kształcenia Doświadczenie zawodowe
w ramach kształcenia  Leonardo da Vinci 18
i szkolenia zawodowego za granicÄ…
i szkolenia zawodowego
Kadra instytucji kształcenia Instytucje kształcenia Wizyty studyjne i wymiana
 Leonardo da Vinci 18
i szkolenia zawodowego i szkolenia zawodowego zagraniczna, sieci innowacji
Instytucje szkolnictwa
 Erasmus studia i staże za granicą 22
wyższego
Instytucje szkolnictwa studia podyplomowe na całym
 Erasmus Mundus 36
wyższego świecie
studenci uczelni wyższych
Instytucje szkolnictwa Nowoczesne metody nauczania
 tempus 40
wyższego w krajach sąsiadujących z UE
Współpraca
Instytucje szkolnictwa Wymiana studencka z AmerykÄ…
z krajami 38
wyższego Północną oraz Azją Pacyficzną
uprzemysłowionymi
Okresy nauczania za granicÄ…,
szkolenia zagraniczne oraz
 Erasmus Kadra akademicka 22
partnerstwa na rzecz rozwoju
programów nauczania
Wymiana akademicka oraz
 Erasmus Mundus Kadra akademicka 36
partnerstwa na całym świecie
Kadra akademicka
Instytucje szkolnictwa Partnerstwa z uniwersytetami
 tempus 40
wyższego z krajów sąsiadujących z UE
Opracowywanie programów
Współpraca
nauczania i harmonizacja
z krajami Kadra akademicka 38
kwalifikacji z Ameryką Północną
uprzemysłowionymi
oraz AzjÄ… PacyficznÄ…
Dorosłe osoby uczące się
Instytucje kształcenia Warsztaty z dorosłymi uczącymi
z niewielkim  Grundtvig 26
dorosłych się z innych krajów
wykształceniem formalnym
Partnerstwa oraz sieci na rzecz
Kadra kształcąca
Kadra kształcąca dorosłych  Grundtvig doskonalenia zawodowego 26
dorosłych
i wymiana pomysłów
Nauczyciele integracji Nauczyciele integracji Działania dydaktyczne oraz
 Jean Monnet 34
2 europejskiej europejskiej współpraca badawcza
przyKłady działań oraz
Bezpośredni Kto może sKładać
program z
ródła szczegółowych stR.
Beneficjenci wnioseK
informacji
Profesjonaliści, studenci,
Profesjonaliści i studenci firmy i organizacje
Produkcja, promocja,
z branży filmowe  MEDIA szkoleniowe działające 46
dystrybucja i szkolenie
i telewizyjnej w sektorze filmu,
telewizji i mediów
Wymiana pomysłów oraz
partnerstwa na rzecz sztuki,
Organizacje i instytucje muzyki i pieśni, aktorstwa
Artyści, projektanci,
 Kultura kulturalne oraz i teatru, dziedzictwa 42
wykonawcy
wydawnictwa kulturowego i jego ochrony,
literatury i czytania,
architektury i projektowania
 Działania Marie Naukowcy, organizacje szkolenie, wymiana
Naukowcy 48
Curie i firmy badawcze i partnerstwa
Współpraca
polityczna Instytucje i władze
starsza kadra nauczycielska Wizyty studyjne (dotyczy
i innowacja odpowiedzialne za 30
i szkoleniowa programu międzysektorowego)
w zakresie uczenia edukacjÄ™ i szkolenie
się przez całe życie
Wszystkie organizacje Opracowywanie materiałów
szkoły językowe Język zaangażowane dydaktycznych (dotyczy 30
w szkolenia językowe programu międzysektorowego)
Wykorzystywanie technologii
technologie do tworzenia innowacyjnych
Decydenci edukacyjni, Decydenci edukacyjni
informacyjno- praktyk nauczania 30
naukowcy i naukowcy
-komunikacyjne i szkolenia (dotyczy programu
międzysektorowego)
Rozpowszechnianie Rozpowszechnianie wyników
Wszystkie organizacje Wszystkie organizacje
i wykorzystywanie projektów (dotyczy programu 30
edukacyjne i szkoleniowe edukacyjne i szkoleniowe
wyników międzysektorowego)
Przyjmowanie praktykantów
szczebla uniwersyteckiego,
 Erasmus Firmy 22
współpraca z uniwersytetami
oraz nauczanie za granicÄ…
Przyjmowanie stażystów
i praktykantów w ramach
poczÄ…tkowego szkolenia
Przedsiębiorstwa
zawodowego, wysyłanie
 Leonardo Firmy mobilnych pracowników 18
za granicę oraz współpraca
w ramach partnerstw
i projektów na rzecz szkolenia
zawodowego
Firmy, stowarzyszenia
Współpraca z uniwersytetami
 tempus branżowe oraz izby 40
z krajów sąsiadujących UE
handlowe
Wnioski może składać również wiele innych instytucji, organizacji i stowarzyszeń. Możliwość taką mają zatem również
przedsiębiorstwa, ośrodki badawcze, organizacje non-profit, organizacje doradcze, ochotnicze i pozarządowe. Wszystkie programy
są otwarte dla wszystkich państw członkowskich UE; wiele z nich jest także otwartych dla innych krajów. Więcej informacji
na temat zasięgu geograficznego wszystkich programów można znalez
ć w streszczeniach poszczególnych programów oraz
w tabelach na str. 52.
3
4
Europa przeżywa okres zmian  wymagających i ekscytujących zarazem. Przejście
w kierunku konkurencyjnej Europy o zrównoważonym wzroście i zatrudnieniu nabrało
rozpędu za sprawą strategii  Europa 2020 . Kieruje ona Unię Europejską na tory
zaawansowanej technologicznie gospodarki niskowęglowej, której priorytetami
są innowacyjność, kreatywność i mobilność. Więcej uwagi poświęcono edukacji
i szkoleniom, badaniom oraz zasobom, którymi dla UE są ludzie młodzi. UE z chęcią
otwiera szanse obywatelom, oferując im nowe możliwości kształcenia. Programy
w zakresie edukacji, szkolenia, kultury, badań i młodzieży stanowią ważny element
tej strategii.
Niniejsza broszura zawiera przegląd dostępnych możliwości. Przedstawia wszystko,
z czego możesz skorzystać, a także pokazuje, jak to zrobić.
5
spis treści
PROGRAMy
 comenius  edukacja w szkole str. 8
 młodzież w działaniu  pozaszkolne działania dydaktyczne str. 12
 Leonardo da Vinci  kształcenie i szkolenie zawodowe str. 18
 erasmus  szkolnictwo wyższe w Europie str. 22
 grundtvig  kształcenie osób dorosłych str. 26
języki, technologie informacyjno-komunikacyjne
i rozpowszechnianie str. 30
 jean monnet  nauczanie integracji europejskiej str. 34
 erasmus mundus  mobilność uniwersytecka na świecie str. 36
współpraca z krajami uprzemysłowionymi str. 38
 tempus  modernizacja szkolnictwa wyższego
w krajach sÄ…siadujÄ…cych z UE str. 40
6
 Kultura  wymiana w dziedzinach sztuki str. 42
 media  stymulowanie europejskich produkcji filmowych
i telewizyjnych str. 46
 działania marie curie  możliwości rozwoju kariery naukowej str. 48
ZAÅ‚Ä…CZNIK
Państwa uczestniczące str. 52
Kontakty, strony internetowe, publikacje str. 53
Program uczenia się przez całe życie
Komisja Europejska zintegrowała swoje inicjatywy edukacyjne i szkoleniowe pod wspólnym
szyldem Uczenie się przez całe życie (www.ec.europa.eu/llp). Program ten umożliwia obywatelom
na każdym etapie życia poszukiwanie stymulujących możliwości edukacyjnych w całej Europie.
Obejmuje on cztery podprogramy: comenius (szkoły), erasmus (szkolnictwo wyższe), Leonardo
da Vinci (szkolenie i kształcenie zawodowe) oraz grundtvig (edukacja osób dorosłych).
Cztery wymienione podprogramy uzupełnia program międzysektorowy, który ma zapewnić, by
w ramach podprogramów osiągnięto najlepsze rezultaty. Wspiera on współpracę polityczną,
języki, technologie informacyjno-komunikacyjne, skuteczne rozpowszechnianie i wykorzystywanie
wyników projektów. Program jean monnet stymuluje nauczanie, refleksję oraz debatę na temat
procesu integracji europejskiej w instytucjach szkolnictwa wyższego na całym świecie. Każdego
roku w ramach programu  Uczenia się przez całe życie ogłaszane jest zaproszenie do składania
wniosków.
Wszystkie działania zostały opisane w Przewodniku programu  Uczenie się przez całe życie
dostępnym na stronie
http://ec.europa.eu/education/llp/doc848_en.htm
7
Edukacja w szkole
jaki jest cel programu?
Celem programu  Comenius jest podnoszenie jakości edukacji szkolnej,
wzmacnianie jej europejskiego wymiaru oraz promowanie mobilności, poznawania
języków oraz większej integracji poprzez wymianę i współpracę między szkołami
z różnych krajów.
co wspiera program?
mobilność osób
" Program  Comenius oferuje możliwości doskonalenia zawodowego w innym
kraju, które pozwalają nauczycielom oraz innym pracownikom zaangażowanym
w edukację szkolną doskonalić swoje umiejętności praktyczne oraz uzyskiwać
szersze zrozumienie zagadnienia edukacji szkolnej w Europie, na przykład
poprzez kursy rozwoju zawodowego, konferencje oraz staże typu job shadowing
(podpatrywanie pracy).
" Asystentury  Comeniusa oferują przyszłym nauczycielom pobyt w zagra-
nicznych szkołach przez okres 3 10 miesięcy, gdzie asystują oni w nauczaniu
w szkole goszczÄ…cej.
" Mobilność indywidualna uczniów w ramach programu  Comenius umożliwia
uczniom szkół średnich wyjazd na okres 3 10 miesięcy do zagranicznej szkoły
oraz rodziny goszczÄ…cej.
partnerstwa
" Wielostronne partnerstwa szkolne umożliwiają uczniom oraz ich nauczycielom
uczestnictwo we wspólnych działaniach edukacyjnych ze szkołami z różnych
krajów europejskich. Pomaga to podnosić świadomość międzykulturową oraz
doskonalić umiejętności w wybranych dziedzinach.
8
Uczenie się przez całe życie
Program współpracy o nazwie  Międzykulturowa komunikacja poprzez partnerstwa w zakresie
sztuk wykonawczych stanowił wielostronne partnerstwo  Comeniusa , w ramach którego
wykorzystywano spektakle w celu zwiększania wiedzy i zrozumienia wzajemnego wpływu.
Współpraca szkół z Finlandii, Niemiec, Hiszpanii, Włoch i Belgii doprowadziła do stworzenia,
wyprodukowania, przedstawienia i nagrania musicalu pt. stacja  historii ludzi żyjących w różnych
częściach Europy. Piosenki, układy taneczne, scenariusz, scenografia oraz wszystkie kostiumy
zostały opracowane przez uczniów przy szerokim zastosowaniu technologii informacyjno-
-komunikacyjnej (TIK) w fazie przygotowawczej. Próby generalne oraz wystawienie musicalu odbyło
się podczas spotkania w Finlandii. Mniejsze musicale oraz spektakle teatralne zorganizowano także
w każdym z krajów partnerskich. Projekt wzbudził zainteresowanie kadry, uczniów oraz lokalnych
mediów.
" Dwustronne partnerstwa językowe szkół zachęcają do posługiwania się
europejskimi językami, dając uczniom szansę praktycznego ich użycia za
granicą w ramach wymiany szkolnej, kiedy to uczniowie współpracują w szkole
z rówieśnikami, a także mieszkają z rodzinami szkolnych kolegów.
" Partnerstwa  Comenius Regio pomagajÄ… lokalnym i regionalnym uczestnikom
edukacji szkolnej, tj. nauczycielom, uczniom oraz osobom odpowiedzialnym za
system kształcenia, w wymianie dobrych praktyk.
" Inicjatywa  etwinning wykorzystuje możliwości Internetu, pomagając
nauczycielom z całej Europy spotykać się, wymieniać pomysłami i zasobami
oraz wyznaczać projekty współpracy z uczniami. Zamiast finansowania oferuje
im wsparcie, szkolenie, narzędzia oraz przykłady dobrej praktyki.
9
wielostronne projekty i sieci
" Projekty wielostronne  Comeniusa zrzeszajÄ… kadrÄ™ dydaktycznÄ…, instytucje
szkoleniowe i inne organizacje zaangażowane w edukację szkolną, jak również
szkoły, mając na celu poprawę jakości nauczania i uczenia się w klasach oraz
wsparcie możliwości zdobywania doświadczenia za granicą przez studen-
tów kierunków pedagogicznych. Wielostronne sieci programu  Comenius ,
zrzeszajÄ…ce konsorcja aktywne w zakresie edukacji szkolnej, stanowiÄ… forum
wspólnej refleksji na rzecz promowania innowacji i dobrych praktyk w danych
obszarach tematycznych.
środki towarzyszące
" Środki towarzyszące wspomagają program  Comenius w realizacji założonych
celów, na przykład poprzez podnoszenie świadomości znaczenia współpracy
międzyszkolnej na szczeblu europejskim.
" Wizyty przygotowawcze umożliwiają potencjalnym partnerom projektów
 Comeniusa organizowanie spotkań oraz wyznaczanie celów i planów działań
związanych z przyszłymi projektami.
Kto może uczestniczyć?
Możliwość uczestnictwa jest otwarta dla wszystkich aktywnych członków
społeczności szkolnej: uczniów, nauczycieli, władz lokalnych, stowarzyszeń
rodziców, organizacji non-profit, organizacji pozarządowych zaangażowanych
w edukację szkolną, instytucji szkolenia nauczycieli, uczelni wyższych, ośrodków
badawczych oraz innego personelu dydaktycznego.
Do kwalifikujących się krajów należy 27 państw członkowskich UE, Islandia,
Liechtenstein, Norwegia i turcja. Uczestnictwo Chorwacji, Byłej Jugosłowiańskiej
Republiki Macedonii oraz szwajcarii określane jest w dorocznym zaproszeniu do
składania wniosków.
10
jak można się zgłosić?
Dzieci w wieku szkolnym powinny zgłaszać się u swoich nauczycieli.
Nauczyciele, szkoły i inne organizacje zainteresowane:
" mobilnością, partnerstwami lub wizytami przygotowawczymi  powinni
zgłaszać się do krajowej agencji:
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc1208_en.htm
" projektami wielostronnymi, sieciami lub środkami towarzyszącymi 
powinni zgłaszać się do Agencji Wykonawczej ds. Edukacji, Kultury i sektora
Audiowizualnego:
http://eacea.ec.europa.eu/index.htm
" inicjatywÄ…  etwinning : http://www.etwinning.net/pl/pub/index.htm
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://ec.europa.eu/education/comenius/doc854_en.htm
11
Pozaszkolne działania dydaktyczne
jaki jest cel programu?
Program  Młodzież w działaniu ma na celu wzbudzanie poczucia aktywnego
obywatelstwa europejskiego, solidarności i tolerancji wśród Europejczyków od
wieku młodzieńczego do dorosłości. Program promuje mobilność w granicach
Unii Europejskiej i poza nimi, a także zachęca do integracji wszystkich młodych
ludzi, niezależnie od wykształcenia, pochodzenia społecznego i kulturowego.
Pomaga młodzieży w zdobywaniu nowych umiejętności oraz zapewnia możliwości
nieformalnego i formalnego kształcenia w wymiarze europejskim.
co wspiera program?
skierowany do osób w wieku 13 30 lat, program  Młodzież dla Europy wspiera
wymianę, inicjatywy młodzieżowe oraz projekty młodzieżowej demokracji,
które zachęcają do uczestnictwa w życiu demokratycznym, pobudzają ducha
przedsiębiorczości oraz aktywne obywatelstwo europejskie.
" Wymiana młodzieży to projekty opierające się na współpracy dwóch lub więcej
partnerów z różnych krajów. Projekty te zakładają aktywny udział młodzieży
i mają na celu zapewnienie młodym ludziom możliwości poznawania i omawia-
nia różnorodnych tematów.
Projekt  Nie jestem niebezpieczny, jestem inny! połączył breakdancerów oraz zwolenników
emocjonalnego hard rocka w projekcie wymiany młodzieży, wykorzystując sztukę jako środek wyrazu.
W wymianie wzięły udział 24 osoby w wieku 15 25 lat z A
otwy, Litwy, Niemiec i Hiszpanii, jak również
6 liderów grup młodzieżowych. Obcowanie ze sztuką, mediami, muzyką, teatrem i tańcem pomogło im
uczyć się od siebie nawzajem oraz rozwijać większą tolerancję wobec różnorodności kulturowej.
12
" Inicjatywy młodzieżowe wspierają działania zainicjowane, określone
i zrealizowane samodzielnie przez młodzież, w których sami uczestnicy
odgrywają kluczowe role.  Inicjatywa młodzieżowa może być zaprojektowana
przez jednÄ… grupÄ™ na szczeblu lokalnym, regionalnym czy krajowym w jednym
kraju lub przez dwie lub więcej grup z różnych krajów.
" Projekty w ramach akcji Młodzież w demokracji wspierają uczestnictwo młodzieży
w demokratycznym życiu lokalnej, regionalnej czy krajowej społeczności lub na
szczeblu międzynarodowym. Projekty młodzieżowej demokracji realizowane są
w ramach partnerstw europejskich. Umożliwiają one gromadzenie na szczeblu
europejskim pomysłów, doświadczeń oraz metodologii wynikających z działań
na szczeblach lokalnych, regionalnych i krajowych.
wolontariat europejski umożliwia młodym ludziom odbycie służby wolontariackiej
w innym kraju przez okres do 12 miesięcy. sprzyja solidarności międzypokoleniowej
i wzajemnemu zrozumieniu, jak również dostarcza uczestnikom bardziej
autentycznych doświadczeń. Poza usługami świadczonymi lokalnym spo-
łecznościom wolontariusze nabywają nowe umiejętności oraz poznają nowe
języki i odkrywają inne kultury. Projekty w ramach  Wolontariatu Europejskiego
dotyczą różnorodnych dziedzin i obszarów, takich jak kultura, młodzież, sport,
opieka społeczna, dziedzictwo kulturowe, sztuka, ochrona cywilna, środowisko,
współpraca rozwojowa itd.
 Ośrodek rehabilitacyjny dla dzieci niepełnosprawnych to projekt zorganizowany przez grecki dom
opieki nad niepełnosprawnymi dziećmi. Ośrodek gościł ponad 60 wolontariuszy z całego świata, w tym
10 dotkniętych niepełnosprawnością umysłową lub fizyczną. Wolontariusze mieszkają w instytucji
i pomagają personelowi w realizacji codziennych zadań, takich jak zabieranie dzieci do szkoły lub na
terapię ruchową czy zajęciową. Wolontariusze uczą się nawiązywać relacje, współdzielić obowiązki
oraz funkcjonować w środowisku międzynarodowym.
młodzież w świecie wspiera wymianę, szkolenie, nawiązywanie kontaktów oraz
współpracę z krajami partnerskimi, ze szczególnym uwzględnieniem partnerskich
13
krajów sąsiadujących.
" Akcja Współpraca z sąsiedzkimi krajami partnerskimi Unii Europejskiej ma
na celu rozwój wzajemnego zrozumienia, pomagając jednocześnie rozwijać
systemy wspierania działań ludzi młodych. Wspiera wymianę młodzieży,
jak również szkolenie i nawiązywanie kontaktów z sąsiadującymi krajami
partnerskimi.
" Akcja Współpraca z innymi krajami partnerskimi na świecie wspiera projekty,
które promują współpracę w sektorze młodzieżowym z uczestnictwem wielu
państw. Wspiera szczególnie wymianę dobrych praktyk oraz szkolenie ludzi
młodych i osób pracujących z młodzieżą, partnerstwa oraz sieci organizacji
młodzieżowych.
systemy wsparcia młodzieży promują rozwój wymiany, szkoleń i systemów
informacyjnych dla młodzieży, młodzieży pracującej oraz organizacji młodzieżowych.
" Akcja Wsparcie dla organizacji aktywnych na poziomie europejskim zachęca
do działania organizacje pozarządowe aktywne na płaszczyz
nie europejskiej
w dziedzinie młodzieży, które dążą do realizacji celów leżących w powszechnym
europejskim interesie. Ich działania muszą przyczyniać się do uczestnictwa
młodzieży w życiu publicznym i społecznym, jak również do rozwoju i wdrażania
współpracy europejskiej dotyczącej młodzieży w najszerszym rozumieniu.
" Akcja Szkolenie i łączenie w sieci osób pracujących z młodzieżą i organizacji
młodzieżowych wspiera szkolenie osób zaangażowanych w pracę z młodzieżą
oraz w organizacjach młodzieżowych. Może obejmować staże typu job
shadowing (podpatrywanie pracy) lub inne praktyczne doświadczenia za-
wodowe, wizyty oceny wykonalności, spotkania ewaluacyjne, wizyty studyjne,
tworzenie partnerstw, seminaria, szkolenie lub nawiązywanie kontaktów w celu
stworzenia nowych sieci lub wzmocnienia bÄ…dz
rozszerzenia sieci istniejÄ…cych
w ramach programu  Młodzież w działaniu .
" Akcja Projekty promujące innowację i jakość ma na celu wprowadzanie,
wdrażanie i promowanie innowacyjnych podejść w dziedzinie młodzieży.
14
" Akcja Działania informacyjne skierowane do młodych ludzi, podmiotów
zajmujących się pracą z młodzieżą i organizacji młodzieżowych wspiera
działania na szczeblu europejskim i krajowym, które poprawiają dostęp
młodzieży do usług informacyjno-komunikacyjnych oraz zwiększają jej
udział w przygotowywaniu i rozpowszechnianiu przyjaznych użytkownikowi,
ukierunkowanych produktów informacyjnych.
" Tworzenie projektów partnerskich z lokalnymi i regionalnymi organami
publicznymi (takimi jak regiony i miasta) lub z organizacjami działającymi
w sektorze młodzieży na płaszczyz
nie europejskiej pomaga tworzyć lub
wzmacniać długoterminowe działania w zakresie edukacji nieformalnej
i młodzieży.
Akcja wsparcie europejskiej współpracy w zakresie problematyki i działań
młodzieżowych wspiera rozwój młodzieżowej współpracy politycznej na szczeblu
europejskim:
" spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową wspierają
współpracę, seminaria i strukturalny dialog pomiędzy młodzieżą, osobami
pracującymi z młodzieżą i organizacjami młodzieżowymi, jak również osobami
odpowiedzialnymi za politykę młodzieżową;
" wsparcie działań dostarczających lepszej wiedzy na temat młodzieży;
" współpraca z organizacjami międzynarodowymi działającymi w dziedzinach
dotyczących młodzieży, w szczególności z Radą Europy, Organizacją Narodów
Zjednoczonych oraz jej wyspecjalizowanymi instytucjami.
Kto może uczestniczyć?
młodzież dla europy
Program ten kierowany jest głównie do osób w wieku 13 30 lat. Wnioski mogą
składać organizacje pozarządowe i organizacje non-profit, lokalne i regionalne
organy publiczne, nieformalne grupy młodzieżowe lub podmioty aktywne na
szczeblu europejskim w dziedzinie młodzieży, ustanowione prawnie w jednym
z kwalifikujących się państw: 27 państw członkowskich UE, Islandia, Liechtenstein,
Norwegia i turcja.
15
wolontariat europejski
Program ten kierowany jest głównie do osób w wieku 18 30 lat. Wnioski mogą skła-
dać organizacje pozarządowe i organizacje non-profit, lokalne i regionalne organy
publiczne, podmioty aktywne na szczeblu europejskim w dziedzinach dotyczÄ…cych
młodzieży, międzynarodowe organizacje rządowe lub organizacje przynoszące zysk
(jednak wyłącznie wnioski o uczestnictwo w wydarzeniach dotyczących młodzieży,
sportu lub kultury) w jednym z kwalifikujących się państw: 27 państw członkowskich
UE, Islandia, Liechtenstein, Norwegia, turcja, państwa objęte europejską polityką
sąsiedztwa (Europa Wschodnia i Kaukaz, region śródziemnomorski oraz Europa
Południowo-Wschodnia) oraz inne kraje, które podpisały stosowne porozumienia
z UniÄ… EuropejskÄ….
młodzież w świecie
Program ten kierowany jest głównie do osób w wieku 13 30 lat. Wnioski mogą
składać organizacje pozarządowe i organizacje non-profit, lokalne i regionalne
organy publiczne, nieformalne grupy młodzieżowe lub podmioty aktywne na
szczeblu europejskim w dziedzinach dotyczących młodzieży, ustanowione w jednym
z kwalifikujących się państw: 27 państw członkowskich UE, Islandia, Liechtenstein,
Norwegia, turcja, państwa objęte europejską polityką sąsiedztwa (Europa Wschodnia
i Kaukaz, region śródziemnomorski oraz Europa Południowo-Wschodnia) oraz inne
kraje, które podpisały stosowne porozumienia z Unią Europejską.
systemy wsparcia młodzieży
systemy skierowane są do osób z kwalifikujących się państw: 27 państw człon-
kowskich UE, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i turcji. Działanie to nie ma
ograniczeń wiekowych, jest zatem dostępne także dla osób pracujących z młodzieżą.
wsparcie europejskiej współpracy w zakresie problematyki i działań
młodzieżowych
Program ten kierowany jest głównie do osób w wieku 15 30 lat. Wnioski mogą
składać organizacje pozarządowe i organizacje non-profit, lokalne i regionalne
organy publiczne lub podmioty aktywne na szczeblu europejskim w dziedzinach
dotyczących młodzieży z kwalifikujących się państw: 27 państw członkowskich UE,
Islandia, Liechtenstein, Norwegia i turcja.
16
jak można się zgłosić?
ZarzÄ…dzanie programem jest w znacznym stopniu zdecentralizowane i odbywa siÄ™
przez sieć krajowych agencji. Informacje kontaktowe krajowych agencji dostępne
sÄ… na stronie:
http://ec.europa.eu/youth/youth/contacts_en.htm.
Zarządzanie niektórymi aspektami programu  Młodzież w działaniu jest
scentralizowane w Agencji Wykonawczej ds. Edukacji, Kultury i sektora Audio-
wizualnego:
(http://eacea.ec.europa.eu/youth).
gdzie można uzyskać więcej informacji?
Przewodnik programu  Młodzież w działaniu :
http://ec.europa.eu/youth/youth-in-action-programme/doc443_en.htm
strona internetowa UE poświęcona młodzieży: http://ec.europa.eu/youth
Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i sektora Audiowizualnego:
http://eacea.ec.europa.eu/youth
youth helpdesk: [e-mail]
Informacje na temat poszczególnych zaproszeń do składania wniosków:
[e-mail]
17
Kształcenie i szkolenie zawodowe
jaki jest cel programu?
Program  Leonardo da Vinci pomaga europejskim obywatelom zdobywać nowe
umiejętności, wiedzę i kwalifikacje, jak również dba o to, by były one uznawane
za granicą, zwiększając tym samym możliwości zatrudnienia uczestników na
zmieniających się rynkach pracy. Wspiera także innowacje i udoskonalania
w systemach i praktykach w dziedzinie szkolenia i kształcenia zawodowego.
co wspiera program?
Program  Leonardo da Vinci wspiera potrzeby w zakresie kształcenia i szkolenia
osób zaangażowanych w kształcenie i szkolenie zawodowe. Do programu kwalifikują
się wszystkie przedmioty kształcenia i szkolenia zawodowego, pod warunkiem że
wspierają międzynarodowy transfer wiedzy, innowacji i doświadczenia.
" MobIVt   Mobilność osób szkolonych w ramach kształcenia zawodowego
dla praktykantów, stażystów, uczniów lub studentów szkolenia i kształcenia
zawodowego.
" MobPLM   Mobilność osób na rynku pracy kładzie nacisk na mobilność
kształcenia dla osób z tytułem zawodowym lub absolwentów (zarówno
zatrudnionych, jak i niezatrudnionych).
" MobVEtPRO   Osoby odpowiedzialne za kształcenie i szkolenie zawodowe
wspiera wymianę doświadczeń pomiędzy profesjonalistami w dziedzinie
kształcenia i szkolenia zawodowego, takimi jak nauczyciele i szkoleniowcy,
personel zaangażowany w kwestie kształcenia i szkolenia zawodowego oraz
18 specjaliści w zakresie doradztwa.
Uczenie się przez całe życie
Falck, duńska prywatna straż pożarniczo-ratownicza, oraz jej brytyjski publiczny odpowiednik, straż
pożarniczo-ratownicza z Shropshire, wspólnie utworzyły projekt w ramach programu  Leonardo
da Vinci . Każdego roku organizują wymianę 12 szkoleniowców, za każdym razem w zespołach
dwuosobowych. Wytypowani pracownicy uczÄ… siÄ™ od siebie nawzajem oraz korzystajÄ… z odmiennych
doświadczeń.
" Partnerstwa to projekty współpracy na małą skalę pomiędzy organizacjami
partnerskimi z różnych krajów. Uwzględniają one kwestie należące do
wspólnych zainteresowań partnerów, związane z kształceniem i szkoleniem
zawodowym.
" transfer innowacji koncentruje się na projektach wielostronnej współpracy
w zakresie przepływu i adaptacji innowacyjnych rozwiązań pomiędzy krajami
w dziedzinie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego.
" Rozwój innowacji dotyczy wielostronnych, międzynarodowych projektów
rozwoju innowacyjnych rozwiązań w zakresie systemów kształcenia i szkolenia
zawodowego na szczeblu europejskim.
" sieci wielostronne kładą nacisk na sieci transnarodowe, których celem
jest wymiana doświadczeń i informacji w zakresie kształcenia i szkolenia
zawodowego przez przyjęcie podejścia tematycznego lub sektorowego.
" W celu znalezienia partnerów i przygotowania projektu możliwe jest
sfinansowanie wizyt przygotowawczych.
19
Kto może uczestniczyć?
Program  Leonardo da Vinci skierowany jest do osób biorących udział w początkowym
etapie szkolenia i kształcenia zawodowego, takich jak:
" praktykanci i osoby uczące się na szczeblu szkół średnich;
" osoby na rynku pracy (z wykształceniem zawodowym lub wyższym);
" nauczyciele, szkoleniowcy i inni pracownicy odpowiedzialni za szkolenie zawodowe;
" instytucje i organy, takie jak stowarzyszenia i przedstawicielstwa osób
zaangażowanych w szkolenie i doskonalenie zawodowe, w tym stowarzyszenia
zrzeszające praktykantów, rodziców i nauczycieli;
" przedsiębiorstwa, partnerzy społeczni i inni przedstawiciele środowiska zawo-
dowego, w tym izby gospodarcze i inne organizacje handlowe;
" ośrodki badawcze i podmioty związane z tematyką uczenia się przez całe życie oraz
wszelkimi aspektami szkolenia i doskonalenia zawodowego na szczeblu lokalnym,
regionalnym i krajowym.
" organizacje non-profit, ochotnicze i pozarzÄ…dowe (NGO).
Do kwalifikujących się krajów należy 27 państw członkowskich UE, Islandia, Liechtenstein,
Norwegia, turcja, Chorwacja oraz Była Jugosłowiańska Republika Macedonii.
20
jak można się zgłosić?
Zainteresowane osoby powinny zgłaszać się za pośrednictwem organizacji
zarzÄ…dzajÄ…cej funduszami programu  Leonardo (np. instytucji szkoleniowej,
pracodawcy lub urzędu pracy). szczegółowe informacje zawarte są na stronach
internetowych krajowych agencji.
Instytucje szkoleniowe i inne organizacje powinny zgłaszać się do krajowej agencji
danego kraju. Adresy agencji dostępne są na stronie internetowej:
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc1208_en.htm
Działania scentralizowane, takie jak sieci wielostronne lub projekty  tworzenia
innowacji , realizowane sÄ… przez AgencjÄ™ WykonawczÄ… ds. Edukacji, Kultury i sektora
Audiowizualnego z siedzibÄ… w Brukseli. Zobacz:
http://eacea.ec.europa.eu/llp/index_en.php
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://ec.europa.eu/education/leonardo-da-vinci/doc1018_en.htm
21
szkolnictwo wyższe w Europie
jaki jest cel programu?
Program  Erasmus wspiera większą mobilność w dziedzinie szkolnictwa
wyższego  szczególnie wśród studentów, lecz także wśród nauczycieli i pozostałej
kadry. Celem jest rozwój ogólnoeuropejskiego podejścia do szkolnictwa wyższego.
Oferowanie studentom możliwości poznawania innych krajów i kultur nie tylko
wzbogaca ich doświadczenia w zakresie nauki, ale również promuje rozwój bardziej
europejskiej, elastycznej i mobilnej kadry pracowniczej, która zwiększa europejską
konkurencyjność i potencjał innowacji.
co wspiera program?
Zachęca do transgranicznej mobilności studentów  uczestników formalnego
szkolnictwa wyższego, zaawansowanej edukacji zawodowej i szkoleń na poziomie
szkół wyższych  oraz kadry dydaktycznej i nieakademickiej w Europie. Od momentu
utworzenia programu w 1987 r. udział w nim wzięło ponad 2 miliony studentów.
mobilność osób do innego kraju europejskiego
stUdenci
studenci mają możliwość studiowania przez okres 3 12 miesięcy w instytucji
szkolnictwa wyższego w innym uczestniczącym kraju europejskim. Zagraniczne
uczelnie wyższe nie pobierają na ten cel opłat, a punkty uzyskane przez studentów
liczÄ… siÄ™ na ich uczelniach macierzystych.
Mobilność studencka w zakresie stażów umożliwia studentom uczelni wyższych
odbycie praktyki lub stażu w przedsiębiorstwie lub innej organizacji w innym
kraju europejskim.
Dla studentów uczestniczących w programie  Erasmus dostępne są intensywne
kursy językowe, które pomagają im przygotować się na pobyt w krajach, których
mieszkańcy posługują się mniej popularnymi i rzadziej nauczanymi językami.
22
Uczenie się przez całe życie
Vedrana Trbua
ić, Słowenka studiująca komunikację na Uniwersytecie w Lublanie, tak
opisuje swój pobyt we Włoszech w ramach programu  Erasmus :  Jako studentka Ersamusa
właśnie zakończyłam ostatni rok nauki na Uniwersytecie Bolońskim, jednym z najstarszych
uniwersytetów w Europie. Nauka na uniwersytecie, na którym studiowali Dante i Petrarka,
jest wielkim przeżyciem, nie wspominając o uroku miasta oraz bolończyków. Ale najlepsze
w tym wszystkim były kursy i profesorowie, a także doskonałe możliwości akademickie.
Miałam okazję uczestniczyć w kursach, które nie są organizowane na moim macierzystym
uniwersytecie, a tym samym zdobyć wyjątkową wiedzę .
Kadra szKół wyższych
Kwalifikujący się pracownicy szkół wyższych mogą spędzić do sześciu
tygodni w partnerskiej zagranicznej instytucji szkolnictwa wyższego,
poszerzając swoje perspektywy zawodowe oraz promując współpracę.
" Zagraniczni nauczyciele mogą przynieść korzyści lokalnym studentom,
oferując nowe wykłady, inne metody nauczania oraz lekcje w obcym
języku. Jednocześnie nauczyciele zyskują odmienny punkt widzenia,
zawierajÄ… nowe kontakty oraz poszerzajÄ… sieci akademickie. Nauczyciele
programu  Erasmus mogą także inicjować nowe działania w zakresie
mobilności i współpracy.
" Pracownicy sektora biznesowego także mogą zakwalifikować się do
programu  Erasmus jako wykładowcy odwiedzający zagraniczne
uczelnie partnerskie, gdzie mogą dzielić się ze studentami świeżymi
spostrzeżeniami ze świata biznesu oraz organizować wymianę w ramach
studenckich staży oraz szkolenia kadrowe.
" Personel niedydaktyczy instytucji (np. pracownicy administracji lub
bibliotekarze) może wyjechać za granicę w ramach programu  Erasmus
w celu odbycia szkolenia w innych instytucjach lub przedsiębiorstwach.
23
szkoły wyższe
Intensywne programy w całej Europie
te krótkie programy kształcenia  dla studentów i nauczycieli  trwają od dwóch do
sześciu tygodni i są organizowane przez co najmniej trzy uczelnie wyższe z trzech
różnych krajów.
wielostronne projekty i sieci
Program  Erasmus wspiera także projekty modernizacyjne i innowacyjne w sektorze
szkolnictwa wyższego. Personel może się angażować w następujące inicjatywy:
" wielostronne projekty rozwoju programów nauczania, modernizacji szkolnictwa
wyższego, współpracy pomiędzy uczelniami wyższymi a przedsiębiorstwami oraz
wirtualnymi kampusami  projekty te sÄ… realizowane maksymalnie przez trzy lata
i obejmujÄ… co najmniej trzy kraje;
" sieci: akademickie i strukturalne sieci instytucji oraz innych organizacji
partnerskich są tworzone na rzecz rozwoju określonych dyscyplin akademickich
lub organizacji i stanowiÄ… forum wymiany najlepszych praktyk.
Karta uczelni erasmusa
Karta określa zasady, których uczelnie wyższe zobowiązują się przestrzegać. Obecnie
ok. 4 tys. instytucji w 33 krajach posiada kartÄ™, co stanowi warunek konieczny
uczestnictwa uczelni w działaniach programu  Erasmus .
24
Kto może uczestniczyć?
Program  Erasmus jest otwarty dla:
" studentów realizujących kształcenie na poziomie akademickim i zawodowym lub
szkolenie na poziomie wyższym, w tym studia doktoranckie;
" nauczycieli, szkoleniowców i kadry dydaktycznej, w tym dla odpowiednich
stowarzyszeń, ośrodków badawczych, organizacji doradczych i innych podmiotów
propagujących uczenie się przez całe życie;
" przedsiębiorstw, partnerów społecznych i innych zainteresowanych stron, a także
podmiotów publicznych i prywatnych świadczących kształcenie i szkolenie na
szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym.
Do kwalifikujących się krajów należy 27 państw członkowskich UE, Islandia,
Liechtenstein, Norwegia i turcja. Chorwacja i Była Jugosłowiańska Republika
Macedonii uczestniczÄ… w fazie przygotowawczej.
jak można się zgłosić?
studenci powinni wstępnie zgłosić się do uczelnianego biura współpracy zagranicznej.
Uczelnie wyższe i inne organizacje powinny zgłaszać się do krajowej agencji danego
kraju. Adresy krajowych agencji można znalez
ć na stronie internetowej:
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc1208_en.htm
Działania scentralizowane, takie jak sieci, projekty wielostronne oraz przyznawanie
Karty uczelni Erasmusa, realizowane sÄ… przez AgencjÄ™ WykonawczÄ… ds. Edukacji,
Kultury i sektora Audiowizualnego z siedzibÄ… w Brukseli.
Zobacz:
http://eacea.ec.europa.eu/llp/index_en.php
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://ec.europa.eu/education/erasmus
25
Kształcenie osób dorosłych
jaki jest cel programu?
Kształcenie dorosłych podnosi poziom wiedzy, umiejętności i kompetencji wśród tej
części populacji, a wielu osobom, które przedwcześnie zakończyły naukę, oferuje
ważną drugą szansę. Pomaga także podejmować wyzwanie, jakie starzejąca się
populacja stwarza całemu europejskiemu społeczeństwu.
co wspiera program?
Program  Grundtvig obejmuje wszystkie poziomy i sektory edukacji osób dorosłych
oraz wszelkie formy kształcenia: formalne, pozaformalne i nieformalne.
" Wielostronne projekty zrzeszają instytucje i organizacje z różnych krajów, aby
połączyć wiedzę i doświadczenie na rzecz osiągnięcia innowacyjnych rezultatów
o europejskiej wartości.
" Wielostronne sieci stanowią wspólną platformę do dyskusji i wymiany informacji
na temat kluczowych kwestii, polityk lub badań.
" Projekty partnerskie zrzeszają instytucje kształcenia dorosłych z krajów
europejskich, koncentrując się na tematach leżących we wspólnym interesie
zaangażowanych organizacji.
" Kursy doskonalenia zawodowego umożliwiają poszczególnym szkoleniowcom,
nauczycielom i innym pracownikom rozwijać się zawodowo.
26
Uczenie się przez całe życie
" Wizyty i wymiany dla kadry dydaktycznej osób dorosłych mogą obejmować
działalność dydaktyczną, staże typu job shadowing (podpatrywanie pracy)
oraz inne formy wizyt zakładających wymianę doświadczeń w placówkach
kształcenia dorosłych.
" Asystentury koncentrują się na osobach przygotowujących się do podjęcia
pracy w obszarze edukacji dorosłych oraz tych, które właśnie zdobyły takie
kwalifikacje lub przechodzą do tego obszaru z innych zawodów.
" Projekty wolontariatu seniorów oferują nowe możliwości kształcenia starszych
obywateli Europy, promując aktywne starzenie się oraz podkreślając wkład
seniorów w społeczeństwo.
" Warsztaty łączą uczące się osoby lub niewielkie grupy osób z kilku krajów,
pozwalając im nabywać innowacyjne wielonarodowe doświadczenia istotne
dla ich rozwoju osobistego oraz potrzeb w zakresie nauki, podczas których
uczestnicy są także zachęcani do dzielenia się swoimi kompetencjami
i spostrzeżeniami.
27
Muzea i inne nieformalne środowiska dydaktyczne mają wiele do zaoferowania, przybliżając edukację
obywatelom oraz oferując wszystkim możliwości uczenia się. Za pośrednictwem projektu  Muzealna
edukacja przez całe życie muzea z całej Europy zweryfikowały swoje relacje ze społeczeństwem oraz
lokalnymi społecznościami i zaprojektowały odpowiednie materiały dydaktyczne na podstawie praktyk
i studiów przypadku realizowanych na szczeblu europejskim. Kursy szkoleniowe dla muzealnego
personelu dydaktycznego w sposób szczególny umożliwiły rozwój umiejętności w pracy z niedostatecznie
reprezentowanymi segmentami europejskiego społeczeństwa.
Kto może uczestniczyć?
Działania w ramach programu  Grundtvig obejmują szczególnie:
" osoby bez podstawowego wykształcenia i kwalifikacji;
" osoby zamieszkujÄ…ce obszary wiejskie oraz obszary o niekorzystnych warunkach
gospodarowania, a także osoby znajdujące się w trudnej sytuacji społeczno-
-ekonomicznej.
Koncentrują się one na osobach przynależących do grup  trudno osiągalnych oraz
tych, które zazwyczaj nie biorą udziału w inicjatywach edukacyjnych.
Do kwalifikujących się krajów należy 27 państw członkowskich UE, Islandia,
Liechtenstein, Norwegia, turcja, Chorwacja oraz Była Jugosłowiańska Republika
Macedonii.
28
jak można się zgłosić?
Organizacje i osoby indywidualne powinny zgłaszać się do krajowej agencji danego
kraju. Adresy agencji dostępne są na stronie internetowej:
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc1208_en.htm
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc86_en.htm
29
jaki jest cel programu?
Unia Europejska świadczy pomoc uzupełniającą, aby programy uczenia się przez
całe życie   Comenius ,  Erasmus ,  Leonardo da Vinci i  Grundtvig  uzyskiwały
najlepsze rezultaty.
co wspiera program?
współpraca polityczna i innowacyjność
Dostępne jest finansowanie na rzecz analizy polityk i systemów w dziedzinie
uczenia się przez całe życie, ulepszenia materiałów referencyjnych, takich jak
badania i statystyki, oraz wspierania innowacji w obszarze edukacji i szkolenia.
Dotacje przeznaczane są na europejskie projekty badawcze i badania porównawcze.
Ponadto wspierana jest organizacja wizyt studyjnych dla decydentów i innych
zainteresowanych stron z obszaru edukacji i szkolenia.
wspieranie nauki języków
Fundusze dostępne są na podnoszenie świadomości znaczenia umiejętności
językowych, poprawianie dostępu do językowych zasobów dydaktycznych oraz
opracowywanie materiałów do nauki i nauczania języków obcych. Wsparcie
może uzyskać każdy język, jednak pierwszeństwo ma nauka urzędowych języków
europejskich jako języków obcych.
Projekt  Nauka w ruchu pomaga rozwijać kompetencje językowe w coraz większym stopniu mobilnych
obywateli Europy. W ramach projektu zorganizowano kampaniÄ™ promocyjnÄ… na temat transportu
publicznego jako sposobu na zmotywowanie użytkowników do poznawania języków mniejszości
narodowych lub krajów sąsiadujących. Kampania widoczna była w trolejbusach na Litwie, tramwajach
w Polsce, autobusach w Rumunii i na Malcie, metrze i pociÄ…gach w Niemczech oraz w autobusach
i kolei miejskiej we Włoszech. Uwagę użytkowników komunikacji przyciągają atrakcyjne plakaty
rozmieszczone na przystankach i stacjach. Natomiast plakaty rozwieszone w autobusach, tramwajach
lub pociągach przedstawiają przydatne wyrażenia w językach docelowych, którym towarzyszą
nagrania głosowe.
30
Uczenie się przez całe życie
technologie informacyjno-komunikacyjne
Projekty kwalifikują się do wsparcia, jeżeli wykorzystują technologię do rozwoju
innowacyjnych praktyk edukacyjno-szkoleniowych lub poprawiają dostęp do
nauki przez całe życie i pomagają rozwijać zaawansowane systemy zarządzania.
W zakresie zainteresowania znajduje się identyfikowanie i wdrażanie innowacyjnych
zastosowań dla tIK w związku z uczeniem się przez całe życie, w szczególności dla
grup zagrożonych wykluczeniem.
rozpowszechnianie i wykorzystywanie wyników
Wsparcie finansowe mogą uzyskać inicjatywy zapewniające maksymalny wpływ
projektów i działań finansowanych przez UE. Celem jest stworzenie ram skutecznego
wykorzystywania wyników na szczeblu: lokalnym, sektorowym, regionalnym,
krajowym i europejskim.
Kto może uczestniczyć?
współpraca polityczna i innowacyjność
Uczestniczyć mogą dyrektorzy placówek edukacyjnych i szkoleniowych, eksperci
i urzędnicy władz krajowych, regionalnych i lokalnych, służby doradcze i akredytacyjne,
partnerzy społeczni, jak również naukowcy, analitycy polityki i systemów w dziedzinie
uczenia się przez całe życie oraz eksperci i instytucje zajmujące się kwestiami polityki.
Określone zaproszenia są otwarte dla władz publicznych.
wspieranie nauki języków
Uczestnictwo jest otwarte dla każdej organizacji lub instytucji działającej
bezpośrednio lub pośrednio w dziedzinie uczenia się i nauczania języków oraz
wielojęzyczności, takie jak szkoły językowe, ośrodki badań edukacji językowej,
władze lokalne i regionalne, stowarzyszenia aktywne w dziedzinie nauczania
31
żÿ
h
t
t
p
:
/
/
e
u
r
o
p
a
.
e
u
/
l
a
n
g
u
a
ge
s
B
T
e
u
r
h
e
e
o
n
m
o
m
s
d
i
k
í
a
u
s
s
t
B
G
o
o
m
d
m
d
o
i
r
a
g
o
n
H
y
v
h
ä
u
ä
o
m
B
e
u
n
n
t
d


a
i
m
i
n
e
a
c

a
Guten
Morgen
M
a
i
d
i
n
m
h
a
i
t
h
L
a
br
%2Å‚
t
L
a
b
a
s
r
y
t
a
s
Jó
reggelt
š
Ä…
·
ź
G
­
o
e
ÁÄ…
d
e
m
o
r
g
e
n
D
z
i
e
B
Å„
u
d
o
o
n
b
g
r
i
o
y
r
n
o
L
-
G
'

o
d
w
t
-
a
T
G
a
jb
o
o
a
d
M
o
r
n
i
n
g
D
o
b
r
é
r
á
n
o
G
o
d
m
o
r
g
e
n
B
o
n
j
o
u
r
D
EAC_C5_POSTER_2008.3092_3099.indd 1
o
D
b
o
r
b
é
r
r
o
á
j
n
u
o
t

r
o
>
1
@
>
C
B
@>
-P
NC-78-08-458-1M
4/08/2009 10:07:07
języków obcych i kultury, rozgłośnie radiowe i telewizyjne, firmy medialne obecne
w Internecie, wydawnictwa oraz producenci i dystrybutorzy oprogramowania.
technologie informacyjno-komunikacyjne
Do uczestnictwa kwalifikujÄ… siÄ™ decydenci polityczni, praktycy, naukowcy,
nauczyciele i szkoleniowcy oraz osoby uczÄ…ce siÄ™.
rozpowszechnianie i wykorzystywanie wyników
Uczestnictwo jest otwarte dla:
" instytucji lub organizacji zapewniających możliwości kształcenia lub
odpowiedzialnych za systemy i polityki na szczeblu lokalnym, regionalnym
i krajowym; przedsiębiorstw; partnerów społecznych; organizacji handlowych
oraz izb przemysłowo-handlowych;
" organów odpowiedzialnych za usługi doradcze i informacyjne;
" stowarzyszeń działających w dziedzinie uczenia się przez całe życie, łącznie ze
stowarzyszeniami studentów, praktykantów, uczniów, nauczycieli, rodziców
i osób dorosłych uczących się;
" ośrodków badawczych i podmiotów związanych z kwestiami uczenia się przez
całe życie;
" organizacji non-profit, ochotniczych i pozarzÄ…dowych.
Do kwalifikujących się krajów należy 27 państw członkowskich UE, Islandia,
Liechtenstein, Norwegia, turcja, Chorwacja oraz Była Jugosłowiańska Republika
Macedonii.
32
jak można się zgłosić?
Organizacje i indywidualne osoby zainteresowane środkami towarzyszącymi dla
wielostronnych projektów i sieci powinny kontaktować się z Agencją Wykonawczą
ds. Edukacji, Kultury i sektora Audiowizualnego:
http://eacea.ec.europa.eu/index.htm
gdzie można uzyskać więcej informacji?
Współpraca polityczna i innowacyjność:
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc92_en.htm
Wizyty studyjne profesjonalistów w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego:
http://ec.europa.eu/education/transversal-programme/doc946_en.htm
Nauka języków:
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc94_en.htm
technologie informacyjno-komunikacyjne:
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc96_en.htm
Rozpowszechnianie i wykorzystywanie wyników:
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc98_en.htm
33
Nauczanie integracji europejskiej
jaki jest cel programu?
Program  Jean Monnet ma na celu stymulowanie procesów doskonalenia w nauczaniu,
badaniach i debaty w zakresie integracji europejskiej w szkołach wyższych.
co wspiera program?
" Europejskie moduły Jeana Monneta: krótkie kursy poświęcone integracji
europejskiej, trwajÄ…ce co najmniej 40 godzin lekcyjnych.
" Katedry Jeana Monneta: stanowiska dydaktyczne o specjalizacji w dziedzinie
integracji europejskiej. szefowie katedr nauczajÄ… przez co najmniej 90 godzin
w roku akademickim.
" Katedry Jeana Monneta ad personam: są one zarezerwowane dla 1) szefów
katedr Jeana Monneta mogących poszczycić się historią międzynarodowej
aktywności w zakresie nauczania i publikowania oraz 2) profesorów o wybitnych
osiągnięciach w roli byłych praktyków wysokiego szczebla w dziedzinie
integracji europejskiej.
Profesor Sinia
a Rodin z Uniwersytetu Zagrzebskiego zmienił jeden, przyznany w 2001 r., moduł Jeana
Monneta w dynamiczny mechanizm rozpowszechniania wiedzy o Unii Europejskiej w Chorwacji. Jego
moduł z 2001 r. przekształcił się w katedrę Jeana Monneta oraz dwa dodatkowe moduły. Wszyscy
wykładowcy pracujący na Wydziale Europejskiego Prawa Publicznego są członkami chorwackiego
zespołu negocjatorów przystąpienia do UE. Zespół katedry Jeana Monneta odgrywa wielką rolę
w wyjaśnianiu procesu integracji europejskiej oraz jego związku z prawami człowieka i swobodami
obywatelskimi. Zespół uruchomił także cykl seminariów Jeana Monneta w Dubrowniku, nowy program
magisterskich studiów europejskich oraz chorwacki rocznik europejskiego prawa i polityki.
" Centra doskonalenia Jeana Monneta: multidyscyplinarne struktury Å‚Ä…czÄ…ce
zasoby na temat integracji europejskiej na jednej lub wielu uczelniach wyższych,
działających pod nadzorem katedry Jeana Monneta.
34
Uczenie się przez całe życie
" Wspieranie stowarzyszeń profesorów i naukowców specjalizujących się
w dziedzinie integracji europejskiej.
" Wsparcie dla działań informacyjnych i badawczych związanych z integracją
europejską w celu pobudzenia konferencji, seminariów i okrągłych stołów
poświęconych integracji europejskiej.
" Wielostronne grupy badawcze Jeana Monneta: partnerstwa pomiędzy katedrami
Jeana Monneta z co najmniej trzech różnych krajów, prowadzące do wspólnych
badań i multidyscyplinarnych synergii w dziedzinie studiów nad integracją
europejskÄ….
Program  Jean Monnet  którego głównym komponentem jest Akcja Jean Monnet  wspiera również
Kolegium Europejskie, Europejski Instytut Uniwersytecki, Europejski Instytut Administracji Publicznej,
Akademię Prawa Europejskiego, Europejską Agencję Rozwoju Edukacji Specjalnej oraz Międzynarodowe
Centrum Szkoleń Europejskich. Przyznawane są dotacje operacyjne na rzecz wsparcia europejskich
stowarzyszeń działających w dziedzinie kształcenia i szkolenia.
Kto może uczestniczyć?
Uczestniczyć mogą uczelnie wyższe, stowarzyszenia profesorów i naukowców
specjalizujÄ…cych siÄ™ w dziedzinie integracji europejskiej.
Program jest otwarty dla wszystkich państw świata.
jak można się zgłosić?
Odpowiadając na zaproszenia do składania wniosków.
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://ec.europa.eu/education/jean-monnet/doc609_en.htm
http://eacea.ec.europa.eu/llp/jean_monnet/jean_monnet_en.php
35
Mobilność uniwersytecka na świecie
jaki jest cel programu?
Program podnosi jakość szkolnictwa wyższego przez przyznawanie stypendiów oraz
współpracę akademicką pomiędzy Europą a pozostałą częścią świata.
co wspiera program?
Program  Erasmus Mundus wspiera:
" wspólne programy na szczeblu podyplomowym lub ustanawianie
międzyinstytucjonalnych partnerstw na rzecz współpracy między uczelniami
wyższymi z Europy a państwami spoza UE;
" stypendia na naukę, badania lub nauczanie dla indywidualnych studentów,
badaczy, kadry akademickiej w kontekście wspólnych programów na poziomie
podyplomowym lub współpracy międzyinstytucjonalnej;
" projekty mające na celu poprawienie atrakcyjności, statusu, widoczności
i wizerunku europejskiego szkolnictwa wyższego na świecie.
Chunyu Liang z Chin, który studiował w Grecji, na Węgrzech oraz w Zjednoczonym Królestwie, mówi:
 Możliwość studiowania zarządzania środowiskiem w różnych krajach europejskich razem
z przedstawicielami ponad 26 narodowości była dla mnie wspaniałym doświadczeniem. Odbyłem
wiele zaawansowanych szkoleń, które pomogły mi zdobyć wiedzę i umiejętności techniczne niezbędne
w mojej aktualnej pracy w czołowej firmie zajmującej się łagodzeniem skutków zmian klimatu .
36
Kto może uczestniczyć?
Uczestniczyć mogą szkoły wyższe, organizacje działające w dziedzinie szkolnictwa wyższego
i badań, studenci, doktoranci, nauczyciele, naukowcy oraz kadra akademicka.
Program jest otwarty dla wszystkich państw świata.
jak można się zgłosić?
Organizacje i osoby indywidualne powinny zgłaszać się do punktu kontaktowego w danym
kraju.
Adresy dostępne są na stronie:
http://ec.europa.eu/education/erasmus-mundus/doc1515_en.htm
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://eacea.ec.europa.eu/erasmus_mundus
37
jaki jest cel programu?
Celem współpracy jest poprawa jakości systemów kształcenia i szkolenia oraz
promowanie międzykulturowego zrozumienia przez międzynarodowy dialog,
porównanie i konkurowanie z najbardziej rozwiniętymi krajami na świecie.
co wspiera program?
Wsparcie otrzymują wspólne programy studiów z innymi krajami uprzemysłowionymi,
szczególnie z Ameryki Północnej i regionu Azji Pacyficznej.
" Projekty wspólnego lub podwójnego stopnia  Projekty takie są uruchamiane
przez konsorcja szkół wyższych w celu stworzenia zintegrowanych programów
wspólnych studiów, przy założeniu stosunkowo długiego pobytu studentów
z obu stron w kraju partnerskim oraz uzyskanie przez nich wspólnego lub
podwójnego stopnia. Czas trwania projektu: 4 lata.
" Wspólne projekty mobilności  Projekty te są uruchamiane i realizowane
przez grupę instytucji szkolnictwa wyższego lub kształcenia i szkolenia
zawodowego z UE oraz jednego kraju partnerskiego. Działania koncentrują
się na krótkoterminowej mobilności studentów (zazwyczaj jeden semestr)
przy jednoczesnym uznawaniu okresów studiowania za granicą, tworzeniu
wspólnych programów nauczania, wymianie stażystów, kadry dydaktycznej lub
administratorów. Czas trwania projektu: 3 lata.
 Kształcenie przyszłych menedżerów opieki zdrowotnej  uświadamianie przyszłym menedżerom
opieki zdrowotnej, jak i dlaczego systemy opieki zdrowotnej po obu stronach Atlantyku sÄ… zorganizo-
wane inaczej i podlegają innemu zarządzaniu. Podczas realizacji tego projektu wspólnej mobilności,
w wymianie wzięło udział 27 studentów. Studenci uzyskali niepowtarzalny wgląd w nieznany im
system opieki zdrowotnej dzięki uczestniczeniu w kursach oraz odbyciu praktyk w szpitalach. Jeden
ze studentów zauważył:  Ta wymiana pozwala zobaczyć, jak działa system w innym miejscu, a wtedy
zaczynamy się zastanawiać: jak możemy przekształcić nasz system, aby funkcjonował lepiej .
38
" Dialog i projekty ukierunkowane politycznie w celu podjęcia strategicznych
kwestii związanych z systemami oraz polityką kształcenia i szkolenia w UE i jej
krajach partnerskich  Działanie to obejmuje studia, seminaria, grupy robocze
oraz ćwiczenia określania standardu, które podejmują porównywalne kwestie
szkolnictwa wyższego i szkolenia zawodowego, w tym uznawanie kwalifikacji
i problemy akredytacyjne. Czas trwania projektu: 2 lata.
Kto może uczestniczyć?
Inicjatywa jest otwarta dla grup szkół wyższych z UE oraz kraju partnerskiego,
jak również dla studentów i wydziałów tych szkół. W przypadku projektów
ukierunkowanych politycznie (tylko UsA) uczestniczyć mogą także inne organizacje,
takie jak agencje akredytacyjne, agencje lub organizacje edukacyjne, prywatne
przedsiębiorstwa, grupy przemysłowe i biznesowe, organizacje pozarządowe,
instytuty badawcze oraz organy zawodowe.
Do krajów uczestniczących należą stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Japonia,
Nowa Zelandia i Korea Południowa.
jak można się zgłosić?
Konsorcja szkół wyższych mogą występować o finansowanie w drodze corocznych
zaproszeń do składania wniosków.
Organizacje i osoby indywidualne powinny skontaktować się Agencją Wykonawczą
ds. Edukacji, Kultury i sektora Audiowizualnego (EACEA) Komisji Europejskiej:
http://eacea.ec.europa.eu/extcoop/index_en.htm
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://ec.europa.eu/education/industrialised-countries
39
Modernizacja szkolnictwa wyższego
w krajach sÄ…siadujÄ…cych z UE
jaki jest cel programu?
Program  tempus pomaga modernizować szkolnictwo wyższe w krajach
partnerskich geograficznie bliskich UE oraz promuje współpracę między szkołami
wyższymi w UE i w krajach partnerskich.
co wspiera program?
 tempus wspiera wspólne projekty oparte na wielostronnych partnerstwach
pomiędzy szkołami wyższymi w UE i w krajach partnerskich, które sprzyjają realizacji
reform w tych krajach zgodnie z ich krajowymi i regionalnymi priorytetami. Wspólne
projekty mogą zakładać rozwój, modernizację i wdrażanie nowych programów
nauczania, metod kształcenia lub materiałów, wspieranie kultury zapewniania
jakości oraz modernizację kierowania i zarządzania szkołami wyższymi.
Finansowany w ramach programu  Tempus projekt  Prawo własności przemysłowej w UE 
budowanie instytucji pozwolił utworzyć Ośrodek Edukacji ds. Własności Przemysłowej na Wydziale
Prawa Uniwersytetu w Skopie w Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii. Przeszkolono
dwunastu przyszłych szkoleniowców w zakresie projektowania i prowadzenia kursów szkoleniowych
w dziedzinie praw własności dla urzędników państwowych, sędziów, adwokatów, prokuratorów,
agentów patentowych oraz konsumentów. Szkoleniowcom zorganizowano także kursy językowe
i komputerowe. (Jeden z uczestników został premierem).
Środki strukturalne pomagają w rozwoju oraz reformie systemów szkolnictwa
wyższego w krajach partnerskich, wzmacniając ich jakość i znaczenie oraz zbliżając
je do osiągnięć UE.
40
Kto może uczestniczyć?
Partnerstwa obejmują głównie szkoły wyższe, jednak mogą także uwzględniać
przedsiębiorstwa, ministerstwa, organizacje pozarządowe oraz inne organizacje
działające w obszarze szkolnictwa wyższego, zarówno z UE, jak i z krajów
partnerskich.
Program obejmuje 27 państw z Bałkanów Zachodnich, z Europy Wschodniej, Azji
Środkowej, Afryki Północnej oraz z Bliskiego Wschodu.
jak można się zgłosić?
Odpowiadając na zaproszenia do składania wniosków publikowane na
następującej stronie internetowej:
http://eacea.ec.europa.eu/tempus/index_en.php
W państwach członkowskich UE oraz w krajach partnerskich istnieją także punkty
kontaktowe programu  tempus , które mogą być pomocne w znajdowaniu
partnerów, wyjaśnianiu krajowych czy regionalnych priorytetów oraz procedury
aplikacyjnej. Dane kontaktowe punktów można znalez
ć na stronie:
http://eacea.ec.europa.eu/tempus/tools/contacts_en.php
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://eacea.ec.europa.eu/tempus/programme/about_tempus_en.php
41
Wymiana w dziedzinie sztuki
jaki jest cel programu?
Program ma na celu promowanie wspólnego europejskiego dziedzictwa kulturowego
przez współpracę z organizacjami aktywnie działającymi w dziedzinie kultury.
co wspiera program?
Program  Kultura wspiera mobilność ludzi pracujących w sektorze kultury,
transnarodowy obieg produktów i dzieł kultury i sztuki oraz międzykulturowy dialog.
Elastyczne, interdyscyplinarne podejście wspiera projekty, organizacje, działania
promocyjne i badawcze we wszystkich gałęziach kultury.
działania kulturalne
" Wieloletnie i coroczne projekty współpracy kulturalnej zrzeszające ludzi z całej
Europy działających w dziedzinie kultury.
" Przekład wszelkiego rodzaju literatury pięknej między językami europejskimi.
" Działania na dużą skalę, które zwiększają poczucie przynależności do tej samej
społeczności, uświadamiają różnorodność kulturową Europy oraz przyczyniają
się do międzykulturowego i międzynarodowego dialogu. Przykłady: Europejska
stolica Kultury, nagroda European Border Breaker Awards w dziedzinie
muzyki popularnej, nagroda Unii Europejskiej w dziedzinie literatury, nagroda
Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej oraz nagroda Unii
Europejskiej w dziedzinie dziedzictwa kulturowego.
42
 Fantasy design to trzyletni projekt realizowany w Finlandii, Belgii, Norwegii, Zjednoczonym
Królestwie i Danii, w którym głównymi aktorami i producentami byli uczniowie w wieku 5 17 lat.
Połączył on siły profesjonalnych projektantów, nauczycieli projektowania oraz nauczycieli szkolnych
w celu pobudzenia zainteresowania projektowaniem oraz opracowania materiałów szkoleniowych
i dydaktycznych. Uczniowie wzięli udział w warsztatach zorganizowanych przez zawodowych
projektantów, podczas których tworzyli własne projekty. Międzynarodowe jury wybrało projekty,
które zostały przekształcone w prototypy oraz zaprezentowane podczas objazdowej wystawy. Projekt
pobudzał kreatywność i zwiększył świadomość dzieci w zakresie projektowania produktów i kultury
materialnej. Pomiędzy szkołami a projektantami nawiązane zostały kontakty, natomiast nauczyciele
rozwinęli swoje umiejętności dydaktyczne w zakresie projektowania.
organizacje aktywne na szczeblu europejskim
Program  Kultura wspiera organizacje dążące do wzbudzenia ogólnego
europejskiego zainteresowania kulturÄ… o prawdziwie europejskim wymiarze.
Wsparcie oferowane jest  ambasadorom sztuki (np. orkiestrom, chórom, grupom
teatralnym i szkołom tanecznym), sieciom doradczym oraz strukturom wsparcia
politycznego.
analizowanie, zbieranie i rozpowszechnianie informacji oraz maksymalizacja
wpływu projektów
Wsparcie świadczone jest na rzecz analiz w dziedzinie europejskiej współpracy
kulturalnej oraz rozwoju polityki kulturalnej.
43
Kto może uczestniczyć?
Uczestniczyć mogą organizacje lub projekty kulturalne zaproponowane przez
organizacje kulturalne (osoby indywidualne nie kwalifikujÄ… siÄ™ do programu).
Do kwalifikujących się krajów należy 27 państw członkowskich UE, Islandia,
Liechtenstein, Norwegia, turcja, Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika
Macedonii, serbia i Czarnogóra. Albania oraz Bośnia i Hercegowina będą mogły
uczestniczyć od 2011 r., jeżeli podpiszą protokoły ustaleń. Zgodnie z załącznikiem
program jest także otwarty na współpracę z państwami trzecimi, które zawarły
określone porozumienia z UE oraz ratyfikowały Konwencję UNEsCO z 2005 r.
w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego.
jak można się zgłosić?
Organizacje powinny zgłaszać się w krajowych punktach kontaktowych programu
 Kultura . Lista punktów kontaktowych dostępna jest na stronie:
http://ec.europa.eu/culture/annexes-culture/doc1232_en.htm
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://ec.europa.eu/culture/calls-for-proposals/call2061_en.htm
44
45
stymulowanie europejskich produkcji
filmowych i telewizyjnych
jaki jest cel programu?
 MEDIA to unijny program wsparcia dla europejskiego przemysłu audiowizualnego.
Ma on na celu wzmocnienie europejskiego sektora audiowizualnego w sposób
odzwierciedlający europejską tożsamość i dziedzictwo kulturowe. Program wspiera
obieg europejskich produkcji audiowizualnych w UE, promuje ich przepływ poza Unią
oraz sprzyja konkurencyjności sektora poprzez zapewnienie dostępu do finansowania.
co wspiera program?
Program  MEDIA współfinansuje inicjatywy szkoleniowe dla profesjonalistów z branży
audiowizualnej, rozwój projektów produkcyjnych (filmów tematycznych, spektakli
telewizyjnych, filmów dokumentalnych, animacji oraz nowych mediów), dystrybucję
europejskich filmów oraz promocję europejskich produkcji audiowizualnych.
Wsparcie to obejmuje działania na rzecz wzmacniania struktur produkcyjnych małych
przedsiębiorstw, rozpowszechniania kultury biznesowej w branży, ułatwiania dla
prywatnych inwestycji oraz towarzyszenia zmianom wywoływanym przez technologię
cyfrową na wszystkich etapach łańcucha produkcji i dystrybucji:
" stałe szkolenia dla producentów, dystrybutorów, operatorów, scenarzystów,
reżyserów  za pośrednictwem europejskich organizacji szkoleniowych oraz
firm z sektora audiowizualnego;
" finansowanie projektów pojedynczych oraz pakietów projektów (tzw. slate funding),
finansowanie produkcji interaktywnych oraz łatwiejszy dostęp do finansowania
z instytucji finansowych za sprawą gwarancji pokrycia części kosztów;
" dystrybucja wybranych europejskich filmów w europejskich kinach, jak również
europejskich programów w europejskich stacjach telewizyjnych;
" promowanie europejskich filmów i innych produkcji audiowizualnych podczas
targów i festiwali w Europie i na świecie, jak również wspieranie profesjonalistów
w uzyskiwaniu dostępu do rynków.
46
oto przykłady filmów wspieranych przez program  media
w ostatnich latach:
Biała wstążka Michaela Haneke
Slumdog. Milioner z ulicy Danny ego Boyle a
4 miesiÄ…ce, 3 tygodnie i 2 dni Cristiana Mungiu
Smak życia Cédrica Klapischa
Good bye Lenin! Wolfganga Beckera
Niczego nie żałuję Oliviera Dahana
Marsz pingwinów Luca Jacqueta
Persepolis Marjane satrapi i Vincenta Paronnauda
Fałszerze stefana Ruzowitzky ego
Życie na podsłuchu Floriana Henckela von Donnersmarcka
Wiatr buszujący w jęczmieniu Kena Loacha
Przerwane objęcia Pedro Almodóvara
Kto może uczestniczyć?
Profesjonaliści w dziedzinie mediów i produkcji audiowizualnych, wytwórnie,
dystrybutorzy, agenci sprzedaży, wystawcy, organizacje szkoleniowe, ogólno-
europejskie konsorcja oferujące początkowe kształcenie w sektorze audiowizual-
nym (szkoły filmowe i szkoły biznesu) oraz inne firmy i organizacje związane
z przemysłem audiowizualnym.
Do kwalifikujących się krajów należy 27 państw członkowskich UE, Islandia,
Liechtenstein, Norwegia, Chorwacji i szwajcaria.
jak można się zgłosić?
Odpowiadając na zaproszenia do składania wniosków o określonych terminach
ważności.
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://ec.europa.eu/media
47
Możliwości rozwoju kariery naukowej
jakie są cele działań?
Działania  Marie Curie służą wspieraniu rozwoju zawodowego naukowców we
wszystkich dziedzinach nauk ścisłych i humanistycznych. Oferują one naukowcom
możliwość doskonalenia i różnicowania swoich umiejętności, dołączania do
istniejących zespołów badawczych oraz rozszerzania perspektyw zawodowych.
Działania te wzmacniają także transfer wiedzy w ramach zorganizowanych
programów szkoleniowych oraz promują transnarodową mobilność naukowców.
co wspierają działania?
sieci szkolenia poczÄ…tkowego
W ramach sieci publicznych instytutów badawczych i partnerów komercyjnych
(w tym MŚP) młodzi naukowcy odbywają szkolenia opierające się na
indywidualnych, spersonalizowanych projektach badawczych, uzupełnianych
modułami szkoleniowymi rozwijającymi inne istotne umiejętności i kompetencje,
w tym w zakresie zarządzania i finansowania projektów i programów badawczych,
praw własności intelektualnej, środków wykorzystywania wyników badań,
przedsiębiorczości, aspektów etycznych i komunikacji.
wewnÄ…trzeuropejskie stypendia na rzecz rozwoju kariery
Pomagają one nabyć doświadczonym naukowcom nowe umiejętności i do-
świadczenia z innych sektorów poprzez finansowanie zaawansowanych szkoleń
i rozwoju kariery, w tym umiejętności naukowych, takich jak stosowanie nowych
metod i narzędzi, przygotowywanie wniosków o finansowanie lub wniosków
patentowych bÄ…dz
zarządzanie projektami badawczymi. stypendia muszą wiązać
się z transnarodową mobilnością w Europie.
48
europejskie stypendia reintegracyjne
Zapewniają one finansowanie kosztów związanych z realizacją projektów badaw-
czych (wynagrodzenia, podróże, materiały eksploatacyjne, wnioski patentowe itd.),
aby wesprzeć zawodową (re)integrację w Europie oraz długoterminowe zatrudnienie
naukowców, którzy skorzystali ze szkoleń w ramach działań  Marie Curie .
międzynarodowe stypendia reintegracyjne
Zapewniają one finansowanie kosztów związanych z realizacją projektów badawczych
(wynagrodzenia, podróże, materiały eksploatacyjne, wnioski patentowe itd.), aby
wesprzeć zawodową (re)integrację europejskich naukowców w Europie, którzy
realizowali badania poza EuropÄ….
współfinansowanie programów regionalnych, krajowych i międzynarodowych
W ramach tych działań współfinansowane są regionalne, krajowe i międzynarodowe
programy stypendialne na rzecz szkoleń badawczych oraz rozwoju kariery.
Współfinansowane programy muszą być skierowane do osób z tytułem doktora lub
bardziej doświadczonych naukowców, muszą również wiązać się z transnarodową
mobilnością.
międzynarodowe stypendia wyjazdowe
ZapewniajÄ… one finansowanie (wynagrodzenie, koszty zwiÄ…zane z badaniami)
profesjonalnych szkoleń doświadczonym europejskim naukowcom, którzy prowa-
dzą zaawansowane badania na uczelniach wyższych, w ośrodkach badawczych lub
przedsiębiorstwach w kraju spoza UE.
międzynarodowe stypendia przyjazdowe
ZapewniajÄ… one finansowanie (wynagrodzenie, koszty zwiÄ…zane z badaniami)
naukowcom z krajów spoza UE realizującym projekty w europejskich instytucjach
49
goszczÄ…cych.
Wysoka rozdzielczość oraz krystaliczna czystość obrazu to elementy, jakich konsumenci poszu-
kują w nowoczesnych wyświetlaczach LCD, np. w telewizorach.  Heterolics to nazwa projektu
badawczego, którego celem jest stworzenie nowej generacji materiałów ciekłokrystalicznych,
mogących udoskonalić aktualną technologię organicznych diod elektroluminescencyjnych (OLED).
Dzięki międzynarodowemu stypendium przyjazdowemu wizja młodego rosyjskiego naukowca,
Walerego Kożewnikowa z Państwowej Politechniki Uralskiej w Jekaterynburgu, oraz jego mentora ze
Zjednoczonego Królestwa, profesora Duncana Bruce a z Uniwersytetu w Yorku, otwiera nasze oczy
na standardy jeszcze wyższej jakości wizualnej. Naukowcy złożyli wniosek patentowy dla materiału
opracowanego w ramach stypendium  Marie Curie , a zainteresowanie wyraziła już japońska firma
działająca na tym multimiliardowym rynku. Stypendysta oraz prof. Bruce zbudowali trwałą relację.
 W sensie współpracy osiągnęliśmy stuprocentowy sukces  mówi dr Kożewnikow.
międzynarodowa wymiana pracowników
Zapewnia finansowanie (koszty utrzymania i podróży) pracownikom szkół wyższych,
ośrodków badawczych oraz powiązanych organizacji sektora publicznego,
umożliwiające pracę w organizacjach badawczych w krajach partnerskich spo-
za UE (kraje, które zawarły z UE porozumienie naukowo-technologiczne, lub pań-
stwa sąsiadujące) w ramach skoordynowanego programu wymiany pomiędzy
europejskimi i nieeuropejskimi organizacjami badawczymi na rzecz długofalowej
współpracy.
ścieżki rozwoju współpracy oraz partnerstwa między przemysłem a środowiskiem
akademickim
Działania te zapewniają finansowanie międzysektorowej mobilności  wymiana
personelu pomiędzy publicznymi instytutami badawczymi i partnerami
komercyjnymi (w tym MŚP) realizującymi wspólne projekty badawcze, rekrutacja
doświadczonych naukowców spoza partnerstwa.
noc naukowców
Finansowanie jednonocnych wydarzeń oferujących publiczności edukacyjną
rozrywkę, pozwalającą powiększyć jej wiedzę na temat naukowców i badań.
50
Kto może uczestniczyć?
Naukowcy na wszystkich etapach rozwoju zawodowego, szkoły wyższe, ośrodki
badawcze, instytucje odpowiedzialne za finansowanie szkoleń badawczych oraz
przedsiębiorstwa.
Do kwalifikujących się krajów należy 27 państw członkowskich UE oraz kraje
stowarzyszone z siódmym programem ramowym UE. Ponadto w niektórych
działaniach mogą uczestniczyć naukowcy i organizacje spoza UE.
jak można się zgłosić?
Odpowiadając na zaproszenia do składania wniosków, jak również składając
indywidualne wnioski do otwartych, wzajemnie weryfikowanych konkursów:
http://cordis.europa.eu/fp7/dc/index.cfm
Wszelkie informacje niezbędne do podjęcia decyzji o terminie i sposobie złożenia
wniosku dostępne są na stronie:
http://ec.europa.eu/research/mariecurieactions/how.htm
Porady oraz indywidualną pomoc świadczą krajowe punkty kontaktowe
w państwach członkowskich oraz krajach stowarzyszonych:
http://cordis.europa.eu/fp7/ncp_pl.html
gdzie można uzyskać więcej informacji?
http://ec.europa.eu/mariecurieactions
51
Państwa uczestniczące
We wszystkich programach mogą uczestniczyć wszystkie państwa członkowskie UE oraz Norwegia,
Islandia i Liechtenstein. Poniższa tabela pokazuje w skrócie, jakie inne kraje mogą uczestniczyć
w poszczególnych programach. szczegółowe informacje można znalez
ć w opisach poszczególnych
programów.
 młodzież w działaniu turcja, Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika
Macedonii, Kosowo *, Czarnogóra, serbia, Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja,
Mołdawia, Rosja, Ukraina, Algieria, Egipt, Izrael, Jordania, Liban, Maroko, Autonomia
Palestyńska strefy Gazy i Zachodniego Brzegu, syria, tunezja
 comenius turcja, Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii **
 erasmus turcja, Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika Macedoni **
 Leonardo da Vinci turcja, Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii **
 grundtvig turcja, Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii **
program międzysektorowy turcja, Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii **
 jean monnet 62 kraje
 erasmus mundus wszystkie kraje świata
współpraca z krajami UsA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Japonia, Korea Południowa
uprzemysłowionymi
 tempus 27 państw na Bałkanach Zachodnich, w Europie Wschodniej, Azji Środkowej, Afryce
Północnej oraz na Bliskim Wschodzie
 Kultura Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii, Czarnogóra, serbia, turcja oraz
kraje wyznaczone do uczestnictwa w danym roku (Meksyk w 2011 r. oraz RPA w 2012 r.)
 media Chorwacja, szwajcaria
 marie curie Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Izrael, Czarnogóra, serbia, szwajcaria,
Była Jugosłowiańska Republika Macedonii, turcja (do niektórych działań kwalifikują się
także organizacje i osoby z krajów trzecich) ***
* Według rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244/1999.
** W fazie przygotowawczej uczestniczyć może Chorwacja oraz Była Jugosłowiańska Republika Macedonii.
52 *** Lista kwalifikujących się państw trzecich dostępna jest na stronie: http://cordis.europa.eu/fp7/who_pl.html#countries.
Informacje kontaktowe
Komisja europejska
Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury
1049 Bruksela
BELGIA
tel. [phone]
Faks [phone]
http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/index_en.htm
[e-mail]
agencja wykonawcza ds. edukacji, Kultury i sektora audiowizualnego
BOUR 01/01
Avenue du Bourget/Bourgetlaan 1
1140 Bruksela
BELGIA
tel. [phone]
Faks [phone]
http://eacea.ec.europa.eu/index.htm
[e-mail]
53
strony internetowe
cedefop (Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego)
http://www.cedefop.europa.eu
Biuro porad dla obywatela
http://ec.europa.eu/citizensrights
creLL (ośrodek badań nad uczeniem się przez całe życie)
http://crell.jrc.ec.europa.eu
eit (Europejski Instytut Innowacji i technologii)
http://eit.europa.eu
etf (Europejska Fundacja Kształcenia)
http://www.etf.europa.eu
eures (Europejski Portal Mobilności Zawodowej)
http://ec.europa.eu/eures
europass
http://europass.cedefop.europa.eu
eurydice (sieć informacji o systemach i polityce edukacyjnej w Europie)
http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/index_en.php
eVe (rezultaty projektów w dziedzinie edukacji, szkolenia, kultury, młodzieży
i obywatelstwa)
http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/eve/index_en.htm
ploteus (Portal o Możliwościach Kształcenia w Europie)
http://ec.europa.eu/ploteus
54
masz pytania dotyczÄ…ce europy? skontaktuj siÄ™ z serwisem europe direct
http://ec.europa.eu/europedirect/index_pl.htm
strona  studiuj w europie umożliwiająca wyszukanie odpowiedniej uczelni
wyższej
http://ec.europa.eu/education/study-in-europe
portal młodzieżowy
http://europa.eu/youth/enews.cfm?l_id=pl&jsessionid=4707985a4c2939197256TR
Publikacje
eU Bookshop
http://bookshop.europa.eu/is-bin/INTERSHOP.enfinity/WFS/EU-Bookshop-Site/
pl_PL/-/PLN/ViewApplication-DisplayCachedWelcomePage
publikacje dyrekcji generalnej ds. edukacji i Kultury
http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/eac_en.html
55
 Kontakt
56
© Unia Europejska, 2010
Powielanie materiałów dozwolone pod warunkiem podania z
ródła.
UrzÄ…d Publikacji Unii Europejskiej, 2010
2010  60 str.  14,8 x 21 cm
ISBN 978-92-79-14087-7
doi:10.2766/56789
JAK OTRZYMAĆ PUBLIKACJE UE
Publikacje bezpłatne:
> w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)
> w przedstawicielstwach i delegaturach Komisji Europejskiej (dane kontaktowe
można uzyskać pod adresem http://ec.europa.eu lub wysyłając faks
pod numer [phone])
Publikacje płatne:
> w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)
Płatne subskrypcje (np. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, zbiory orzeczeń
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej):
> u dystrybutorów Urzędu Publikacji Unii Europejskiej
(http://publications.europa.eu/others/agents/index_pl.htm)
NC-31-09-232-PL-C