JAKI TO PTAK? .
Cezary Wójcik
PODSTAWOWE INFORMACJE.
Inscenizacje, niezale\
nie od tematu, spełniają bardzo wa\
na rolę w nauczaniu. Przede wszystkim
uatrakcyjniają zajęcia, zwiększają zainteresowania daną dziedziną, a przede wszystkim zachęcają dzieci
w prosty sposób do zwrócenia uwagi na szeroko pojętą sztukę teatralną, wzbogacają ich język, wymowę,
umiejętności czytelnicze. Przygotowanie i przedstawienie inscenizacji doskonale wpływa na współpracę
zespołu klasowego, rozwija wyobraz
nię twórczą ucznia, ale tak\
e wzbogaca warsztat pracy nauczyciela.
Inscenizacje przyrodnicze, czy te\
ekologiczne rozwijają wra\
liwość dziecka na piękno przyrody
i pozwalają nierzadko lepiej zrozumieć procesy rządzące naturą.
Scenariusz proponowanego przedstawienia oparty jest na wierszykach dla dzieci autorstwa Romana
Landowskiego* zawartych w zbiorze pt.  Ptasie rozmowy (2000). Wierszyki w dowcipny i przystępny
sposób prezentują pospolite gatunki naszych ptaków, omawiają ich zwyczaje i głosy.
*Roman Landowski (1937  2007)  wybitny regionalista kociewski, pisarz, poeta, księgarz, bibliotekarz
i edytor. Kierował redakcją "Kociewskiego Magazynu Regionalnego", był jednym z zało\
ycieli Towarzystwa
Miłośników Ziemi Tczewskiej, Kociewskiego Kantoru Edytorskiego. Wybrane publikacje ksią\
kowe:
 My z drugiej połowy XX wieku (1975),  Jasna i Dersław 1981  Tczew. Spacery w czasie i przestrzeni
(1996),  Dawnych obyczajów rok cały (2000),  Nowy bedeker kociewski (2002),  Cierpki smak rajskiego
jabłka (2005)
UCZESTNICY: Uczniowie klasy II lub III
CZAS INSCENIZACJI: około 10 minut
CEL GA
ÓWNY:
Poznanie pospolitych gatunków ptaków występujących w naszym kraju oraz ich zwyczajów
CELE SZCZEGÓA
OWE
Uczeń
wymienia nazwy pospolitych ptaków Polski,
kojarzy nazwę ptaka z jego wyglądem na obrazku;
pogłębia swoje więzi emocjonalną z przyrodą
rozwija wyobraz
nię;
przeczyta tekst ze zrozumieniem;
rozwija swoje zainteresowanie teatrem, czytelnicze
zapamiętuje wiersz
METODY: stymulowanie aktywności twórczej, ćwiczenia praktyczne
FORMY PRACY: zbiorowa, grupowa, indywidualna
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: wiersze, nagrania głosów z CD lub mp3, ilustracje, kostiumy,
DOOKOA
A PTAKI!  PROJEKT EDUKACYJNY GBPW  KULING
JAKI TO PTAK? - 2.
PRZYGOTOWANIE DO ZAJ
Ć
Nauczyciel wspólnie z uczniami mo\
e wcześniej przygotować dekorację inscenizacji oraz stroje dla
uczestników. Najprostsze stroje to tzw. dziobki zakładane na głowę jako opaska papierowa (o średnicy
odpowiedniej do głowy ucznia) wycięte wg wzoru z załącznika 2. Dla lepszego odbioru przez widza
narrator, przed ka\
dą recytującą osobą mo\
e pokazywać tablice z nazwami i ilustracjami ptaków. Mo\
na
je wcześniej przygotować w oparciu np. o ogólnie dostępne przewodniki nt. ptaków W trakcie recytacji
poszczególnych wierszyków wskazane jest odtwarzanie w tle nagrań ptasich głosów.
ETAPY PRACY ZWI
ZANE Z PRZYGOTOWANIEM INSCENIZACJI
1. Wybór utworu:
Planując przygotowanie inscenizacji związanej z ptakami, obok prezentowanej w tym scenariuszu, warto
zaznajomić się tak\
e z wierszami J. Tuwima:  Ptasie plotki ,  Ptasie radio ,  Mowa ptaków oraz
z wierszykami, które znajdziemy w poni\
szych pozycjach:
Chotomska W. Nasze Ptaki. Wydawnictwo Literatura, 2005.
Kowalewska M., Kownacka M. 1963. Głos Przyrody. Nasza Księgarnia.
2. Ćwiczenia w czytaniu w celu dobrego zrozumienia treści obejmujące: określenie tematu utworu,
sformułowanie głównej myśli, wyodrębnienie kolejności zdarzeń, określenie czasu, miejsca.
3. Ćwiczenia w czytaniu z podziałem na role, umiejętność wyodrębniania dialogów, monologów.
4. Dobór dzieci do poszczególnych ról.
5. Nauka na pamięć tekstów i związane z tym ćwiczenia utrwalające w szkole i w domu.
6. Ćwiczenia kształcące poprawną dykcję,
7. Wybór dzieci techniki wykonywania inscenizacji
8. Projektowanie dekoracji, wykonanie rekwizytów.
10. Przygotowanie części muzycznej.
11. Ewentualne przygotowanie zaproszeń na inscenizację.
12. Przedstawienie inscenizacji.
LITERATURA:
Awgulowa J., Świętek W. 1985. Inscenizacje w klasach początkowych. Warszawa, Wydawnictwa
Szkolne i Pedagogiczne;
Bajkowska L. 1999. Teatr marzeń: inscenizacje dla dzieci w wieku pięciu do dziesięciu lat/ Lidia. 
Warszawa: Prószyński i S-ka, 117s.
Drzał E., Skibińska I. Czechowicz I. 2000. Inscenizacje w nauczaniu zintegrowanym. Gdańsk:
Wydaw. Harmonia,  91s.
Landowski. R.2003. Ptasie rozmowy. Bernardinum Pelplin.
Pałczyński Z. Głosy ptaków Polski - 2CD Wyd. Zdzisław Pałczyński
Sokołowski J. 1988. Ptaki Polski. Atlas. WSiP, Warszawa.
DOOKOA
A PTAKI!  PROJEKT EDUKACYJNY GBPW  KULING
JAKI TO PTAK? - 3.
Załącznik 1.
DZIECKO 1 NARRATOR  WST
P
Liście w pąkach czekają gotowe
Zanim eksplodują, podnieś do góry głowę
Spojrzyj na drzewa ,szukaj na niebie
Pełno jest ptaków wokół Ciebie
Wypatruj po cichu - bądz
gotowy!
Mo\
e zrozumiesz ptaków rozmowy&
DZIECKO 2 (KOS)
Cały dzień na cały głos
na wierzchołku śpiewa kos
w locie miękki i falisty.
Elegancki jest to ptak:
wdział na koncert czarny frak.
Ton ma dz
więczny, bardzo czysty.
Trijuli trijuli, tju tju si...
Gwi\
d\
e sobie na jedlinie,
jakoś to wilgotnie brzmi?! 
Jutro deszcz nas nie ominie!
DZIECKO 3 (WRÓBEL)
Znany jest wszędzie, na całym świecie.
Nie odlatuje... I co? Ju\
wiecie?
Ćwierka wesoło:- Ćwirrr, ćwirrr tet...
Przyjazny ptaszek, polubisz go wnet.
Lasu unika: w nim mało ludzi,
a bez człowieka szarek się nudzi.
I przez rok cały: - Ćwirrr, ćwirrr tet...
Ćwierka wróbelek, polubisz go wnet!
DZIECKO 4 (SKOWRONEK)
Tylko legendarny pan skowronek
pięknie śpiewa na otwarcie wiosny.
Pani skowronkowa ledwie ćwierka,
za to jej mał\
onek wcią\
radosny:
- Tri tririri, tjurli tjurli...
Szary, na bezdrzewnych łąkach, polach
słynny śpiewak raczej skromnie \
yje,
ale na ozdobne długie arie hen,
pod niebo się wysoko wzbije:
DZIECKO 5 (GAWRON)
Gra, kra gra, gra kra gra&
Idzie z nami zima zła!
Czarne , rozwrzeszczane krą\
ą całe stada
Tu\
przed zakończeniem dnia
Gra, kra gra, gra kra gra&
Gawron przy gawronie, jak mroczna biesiada
Gdzieś przed siebie w jesień gna:
Gra, kra gra, gra kra gra&
DOOKOA
A PTAKI!  PROJEKT EDUKACYJNY GBPW  KULING
JAKI TO PTAK? - 4.
DZIECKO 5 (SIKORY)
Pośrodku stadka sikorek skocznie wydzwania bogatka:
Titru, titiwu , pink pink!
A przy niej mniejsza modraszka pyta: W karmniku jest kaszka?
I wśród nich, przy główkach główki
Sycza ruchliwe sosnówki
DZIECKO 6 (SIKORY C.D.)
Czubatka z czubem na głowie!
Ciekawe co nam opowie?
Jest mniszka zwana ubogą, błyszczy czapeczka nad drogą:
Ostatnia do śpiewu skora
Jest czarnogłowa sikora.
DZIECKO 7 (SÓJKA)
Ptak to bardzo dziwny!
Niby beczy, niby miauczy,
czasem skrzeczy jak terkotka,
a tym swoim głośnym- hije hije hije...
wszystkie ptaki w lesie płoszy!
I niczego ju\
nie spotkasz.
Ptak to bardzo dziwny!
Zjada jajka innych ptaków,
a jesienią wokół siebie
sójka czyni wrzawę: - hije hije hije...
Chce za morze się wyprawić!
Odlatuje? Sama nie wie!
DZIECKO 9 (KUKUA
KA)
Wszędzie z tego znana - \
e podrzuca jajka do obcego gniazda
-jest kukułcza mama, wszędzie, oj, wszędzie!
Ale za to tata ju\
od kwietnia kuka gdzieś wysoko
w drzewach przyjaciółki szuka - w drzewach wysoko.
Mo\
e tak donośnie kukać bardzo długo:
kuku kuku kuku... zwrotkę pierwszą, drugą... i te następne.
Kuka często dłu\
ej - a to nie do wiary -kuku kuku kuku...
ni\
ten zegar stary w samo południe.
DZIECKO 10 (JASKÓA
KI)
Ró\
ne im nadano nazwy:
Jest dymówka i oknówka
I ta trzecia, raczej szara
Z niepozornym  trip!  brzegówka
Te dwie pierwsze czarno-białe
Gdy nad wodą, łąką ładnie
W niskim locie łuki kreślą
Deszczyk wnet na ziemię spadnie
Ciwit,ciwit, wit, wit 
Będzie padać a\
po świt?
DZIECKO 1  To ju\
koniec ptasich opowieści  dziękujemy!
DOOKOA
A PTAKI!  PROJEKT EDUKACYJNY GBPW  KULING
JAKI TO PTAK? - 5.
Załącznik 2. Wzór  dzióbka na głowę.
Zgiąć w tym
miejscu przez
całą długość
DOOKOA
A PTAKI!  PROJEKT EDUKACYJNY GBPW  KULING