Sylwia Janusiak
Różne metody pracy z dziećmi
w przedszkolu
Renesans pedagogiki Marii Montessori
 Postać Marii Montessori (1870 1952) wzbudza we współczesnym nauczycielu-
wychowawcy różnorodne skojarzenia.  Metoda Montessori ,  nowoczesna koncepcja
wychowania przedszkolnego z początku XX stulecia ,  kształcenie zmysłów jako cel
wychowania , swoboda w wychowaniu  wyrazem naturalizmu pedagogicznego  to bardzo
częste, pierwsze wypowiadane opinie o M. Montessori (M. Miksza). u
Maria Montessori stworzyła metodę, która po dziś dzień  święci triumfy . Celem
wychowania było wszechstronne kształcenie zmysłów oraz swoboda w wychowaniu.
Wychowanie to nie zamknięty etap. Jest to długa droga, która ma na celu biologiczny i
społeczny rozwój dziecka. W sensie biologicznym chodzi o wspieranie naturalnego rozwoju
jednostki, a w społecznym o przygotowanie jej w szerszym znaczeniu do życia w
społeczeństwie.
Pedagogika M. Montessori jest bezpośrednio skierowana na dziecko, jego potrzeby, na jego
spontaniczność, aktywność, samostanowienie oraz dążenie do niezależności od dorosłych.
Ważną rolę w rozwoju dziecka odgrywa  urządzenie otoczenia , w którym dziecko przebywa.
Chodzi o to, aby pomieszczenia były estetyczne, funkcjonalne do nauki i zabawy. Należy w
nich stworzyć odpowiedni  klimat do dobrego samopoczucia. Każdemu dziecku należy
zapewnić kawałek ławki, szafki, półki czy stolika, gdyż każde potrzebuje  swojego
terytorium . Innym warunkiem w rozwoju jest materiał dydaktyczny, który ma służyć
rozwojowi narządów zmysłu i ćwiczeniu mięśni.
Wspólnie z E. Seguinem oraz na podstawie prac I. M. Itarda, M. Montessori stworzyła szereg
pomocy do kształcenia dzieci. Podzieliła je na pomoce do praktycznych ćwiczeń dnia
codziennego, do kształcenia zmysłów, do edukacji matematycznej i językowej, do
wychowania kosmicznego i religijnego. Pomoce umożliwiały realizację programu
wychowania przedszkolnego oraz programu klas I - IV szkoły podstawowej. Zadaniem
pomocy było dostarczenie dziecku rozmaitych bodz
ców. Są one odpowiednio zróżnicowane i
tak dobrane, aby dziecko mogło samo skontrolować swoją działalność i poprawić błędy.
Sale wypełnione pomocami do kształcenia zmysłów, sale wyposażone w proste sprzęty oraz
sale o jednolitej barwie, to miejsca pracy wychowanków Marii Montessori.
Pracę z dziećmi w klasie opartej na metodzie M. Montessori prowadzi jeden nauczyciel.
Nauczyciel-wychowawca nie może być tym, który narzuca i każe. Powinien być spolegliwy,
uznajÄ…cy pracÄ™ dziecka, przychodzÄ…cy mu z pomocÄ… tylko wtedy, gdy o owÄ… pomoc jest
proszony. Zadaniem nauczyciela jest stworzenie otoczenia, które pomoże dziecku wejść w
świat, który nas otacza, ale bez przymusu.
W Polsce od końca lat osiemdziesiątych zauważa się coraz większe zainteresowanie tą
metodą zarówno w teorii, jak i w praktyce. Zauważa się to w poszukiwaniu alternatywnych
dróg w pedagogice przedszkolnej jak i wczesnoszkolnej. Nauczyciele coraz chętniej sięgają
po publikacje z tej dziedziny, co daje możliwość stosowania coraz więcej innowacji jak
również szukanie trwałych wartości edukacyjnych w pracy z dziećmi.
Metody słowne to:
- rozmowa,
- opowiadanie,
- objaśnienie,
- instrukcja słowna,
- zagadki, przysłowia,
- recytacja,
- inscenizacje utworów.
Metody poglÄ…dowe to:
-pokaz,
-wzór,
-przykład
W plastyce pierwsza to metoda swobodnej ekspresji połączona z wykonywaniem przez
dzieci prac na dowolny temat. Jest ona wyrazem najbardziej osobistych przeżyć dziecka
pozostawiając w jego psychice trwalszy ślad.
Drugą jest metoda zadań inspirujących, koncentrując ekspresję twórczą dziecka na
tematyce proponowanej przez nauczycielkę. Zajęcia prowadzone tą metodą mobilizują
aktywność dziecka i oddziaływają na motywację, umożliwiając włączenie w ich działalność
nowych treści. Stwarza to nowe pole dla ich inwencji, wpływa stymulująco na twórczość.
Wychowanie muzyczne powinno opierać się na następujących formach aktywności dzieci:
·ð Åšpiew i mowa,
·ð Ruch przy muzyce,
·ð Gra na instrumentach, aktywne sÅ‚uchanie muzyki.
·ð opowieść ruchowa
·ð improwizacja ruchowa
·ð ćwiczenia muzyczno- ruchowe
·ð taÅ„ce regionalne
·ð inscenizacje ruchowÄ….
·ð Metoda Dobrego Startu (Bon D'epart) - Metoda ma szerokie zastosowanie w
rehabilitacji i profilaktyce niepowodzeń szkolnych, bardzo dobrze sprawdza się wśród
dzieci młodszych z obniżoną sprawnością grafomotoryczną zaburzoną orientacją w
schemacie ciała i przestrzeni Dziecko łącząc różne rodzaje aktywności śpiewa, dotyka,
słucha, rysuje, pisze, wykonuje ćwiczenia relaksacyjne i ruchowe. W wyniku tego
następuje integracja wzrokowo - słuchowo - dotykowo - ruchowa. Jest to niezbędne do
prawidłowego opanowania umiejętności czytania i pisania.
·ð Metoda Batii Strauss - opiera siÄ™ na:
wykorzystaniu elementów ruchu, tańca, gestów, śpiewu, gry na prostych
instrumentach perkusyjnych, stwarzaniu dzieciom możliwości zabawy z muzyką,
przez co staje się lubiana i chętnie słuchana, aktywnym słuchaniu łatwo przyswajalnej
muzyki poważnej, obcowaniu z nią i czerpaniu z niej tego co najlepsze: piękno,
wrażliwość, pomysłowość, muzykalność, uruchamianiu wyobraz
ni oraz
przełamywaniu oporów związanych z publicznym występem,
·ð Metoda KLANZY - pedagogika zabawy- Proponuje ona dziaÅ‚ania dajÄ…ce czÅ‚onkom
grupy możliwość rozwoju w atmosferze zaufania , wzajemnej akceptacji , bez
względu na wiek i umiejętności , wyzwala aktywność twórczą i ciekawość , ułatwia
kontakty z innymi , ze sobą i otaczającą rzeczywistością . Metody te likwidują lęk ,
obawę i strach , napięcie mięśni oraz napięcia psychiczne , angażują w działanie całą
osobę wszystkie jej zmysły , wyzwalają twórczą aktywność , uczą współpracy z
innymi .
·ð Metoda Orffa - rozwija podstawowe uzdolnienia dzieci przez:
o odtwarzanie muzyki wokalnej i instrumentalnej
o "tworzenie muzyki wokalnej i instrumentalnej
o "integrację ruchu, śpiewu, gry na instrumentach i słowa
o "realizacjÄ™ ruchowÄ… muzyki
Metoda Orffa wykorzystuje żywiołowy zapał dzieci i ich naturalną motoryczność-
uczniowie sami tworzą muzykę, rozwijają swą fantazję i pomysłowość przy
improwizowaniu komponują własne ilustracje do słuchanej melodii lub rytmu.
·ð Metoda Labana - CechÄ… charakterystycznÄ… metody jest odchodzenie od ruchu
odwzorowanego, na rzecz ruchu podejmowanego zgodnie z własną inwencją twórczą,
fantazją, doświadczeniem.
Metoda Kniesów - Metoda polega na nieustannym poszukiwaniu nowych form i rodzajów
ruchu. Główne elementy metody to: ruch, muzyka, rytm, przybory . Jest to metoda, która
inspiruje nowe pomysły. Opiera się na pozytywnej motywacji, co wiąże się z zasadą
podmiotowego traktowania dzieci. Dzieci odwzorowują ruchy nauczycielki, a także
wprowadzają własne kreatywne ćwiczenia. Charakterystyczne dla jest użycie do ćwiczeń
ruchowych dwóch przyborów równocześnie przez jedną osobę. Stosuje się następujące
przybory :
·ð bijaki ,
·ð szarfy ,
·ð grzechotki ,
·ð dzwoneczki ,
·ð bÄ™benki ,
·ð przepoÅ‚owione Å‚uski orzecha kokosowego .
W tej metodzie bardzo ogranicza się mówienie . Impulsem do podejmowania
wszelkich form ruchu jest muzyka . Dziecko w wieku przedszkolnym cechuje  głód  ruchu.
W gimnastyce rytmicznej dzieci wykonują ćwiczenia w różnych pozycjach i rytmie , co
doskonale zaspokaja ich potrzebÄ™ ruchu .
Ustalono także zasady gimnastyki rytmicznej .
Należą do nich :
·ð ćwiczyć z radoÅ›ciÄ… ,
·ð rozwijać poczucie rytmu i doskonalić koordynacjÄ™ ruchowÄ… ,
·ð poszukiwać nowych form i rodzajów ruchu ,
·ð wykorzystywać muzykÄ™ i rytm jako bodz
ce do ćwiczeń ruchowych ,
·ð stosować barwne przybory do ćwiczeÅ„ , zawsze po 2 sztuki w celu harmonijnego
rozwoju prawej i lewej strony ciała ,
·ð przeplatać ćwiczenia rytmiczne z ruchami o charakterze zabawowym ,
·ð nie nadużywać słów .
·ð Metoda Dalcroz'a - istotÄ… metody jest uczenie siÄ™ muzyki poprzez wyrażanie jej
ruchem. Ze względu na swe walory estetyczne, wychowawcze i kreatywne, rytmika
stała się bardzo popularna,
·ð Metoda RocÅ‚awskiego - Glottodydaktyka- Metoda ta oparta jest na podstawach
lingwistycznych i logopedycznych. Jest to metoda fonetyczna, syntetyczno-
analityczna i dz
więkowo-barwna. Koncepcja nauki czytania i pisania B. Rocławskiego
łączy technikę płynnego czytania ze zrozumieniem z nauką pisania w połączeniu z
zastosowaniem w praktyce zasady indywidualizacji nauczania, zapobiega dysleksji,
sprzyja rozwijaniu świadomości ortograficznej. W zajęciach wykorzystuje się przede
wszystkim spontaniczność dzieci, a także zestaw specjalnych kolocków "LOGO"
(autorstwa B. Rocławskiego)
·ð Metoda Kielar- Turskiej - metoda globalnego czytania. M.Kielar-Turska twierdzi, że
początek nauki czytania wyznacza poziom rozwoju percepcji wzrokowo- słuchowej,
pamięć, uwaga oraz myślenie w powiązaniu z odpowiednim opanowaniem mowy.
Uważa również, że pierwsze samodzielne próby czytania zależne są też od działań
edukacyjnych rodziców jak i nauczycieli przy stosowaniu określonych metod nauki
czytania i od motywacji samego dziecka.
·ð Metoda ruchu rozwijajÄ…cego Sherborne - UdziaÅ‚ w ćwiczeniach metodÄ… W.
Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała,
usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i związku z tym możliwości
ruchowych. Dziecko zaczyna mieć zaufanie do siebie, zyskuje też poczucie
bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w
której się znajduje, przestaje ona być dla niego groz
na. Czuje siÄ™ ono w niej
bezpiecznie, staje się aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze.
Dzielenie przestrzeni z drugą osobą nie musi być zagrażające, może stać się z
ródłem
współprzeżywania. Nawiązania bliskiego kontaktu, opartego na zaufaniu i
współpracy, daje możliwość poczucia wspólnoty i przeżycia szczęścia.
·ð Metody aktywizujÄ…ce - pracujÄ…c metodami aktywizujÄ…cymi podstawowym
zabiegiem, jaki wykonuje każdy nauczyciel , jest uświadomienie dziecku celu jego
działań wraz z umotywowaniem potrzeby jego osiągnięcia
Metody rewalidacyjne:
·ð Dennisona - Metoda, której twórcÄ… jest Paul Dennison, zwana jest "GimnastkÄ…
Mózgu" lub inaczej Kinezjologią Edukacyjną (kines - od sł. ruch; logos - nauka), Jest
to metoda ukierunkowana na usprawnianie procesu uczenia siÄ™, na stymulowanie
rozwoju intelektualnego dziecka, aktywizowanie systemu nerwowego i uwalnianie od
blokad, które pojawiają się podczas stresu. Od innych metod wspomagających proces
uczenia wyróżnia się tym, że jest oparta w głównej mierze na ruchu.
·ð Knillów - Metoda Knilla to próba wykorzystania osiÄ…gnięć psychologii rozwojowej
do pracy z tymi wszystkimi, którzy niezależnie od wieku i przyczyny zaburzeń nie
nawiązują kontaktu z najbliższym otoczeniem. Tkwią w milczącym świecie
stereotypów. Są dalecy, ale nadal wrażliwi na nasze komunikaty, podatni na zranienie
i odrzucenie. BroniÄ… swoich granic, ale czekajÄ… na pomoc.
·ð Domana - W metodzie tej wychodzi siÄ™ z zaÅ‚ożenia, iż na drodze rozwoju zdrowego
dziecka pojawia się sześć najważniejszych obszarów, służących do pełnego
funkcjonowania istoty ludzkiej. Są nimi: wzrok, słuch, dotyk, ruch, mowa oraz
sprawność rąk. W metodzie Domana przyjmuje się wczesne usprawnianie dzieci. Ma
ono doprowadzić do tego, by nieuszkodzona część mózgu, przyjęła zadania jego
uszkodzonej części. Na pierwszy plan wysuwa się tu koncepcję inteligencji. Zaznacza
się przy tym, że mózg rośnie i wtedy doskonale się rozwija, gdy poza jego
indywidualnymi możliwościami maksymalnie zapewnia mu się ze strony otoczenia
wszystkie możliwości dla rozwoju ruchu, mowy, zdolności manualnych.
·ð Poranny krÄ…g - czyli stymulacja polisensoryczna wg pór roku. Celem tej metody jest:
budzenie poczucia bezpieczeństwa; rytualizację; stymulację polisensoryczną;
komunikacjÄ™;
·ð Metoda Snoezelen - czyli terapii w Sali DoÅ›wiadczania Åšwiata . Terapia prowadzona
w Salach pod okiem terapeutów, pozwala na znalezienie nowej drogi docierania do
tych, którym głęboka niepełnosprawność umysłowa, czy zaburzenia psychiki nie
pozwalają na nawiązywanie prawidłowej komunikacji z otoczeniem. Metoda ta
pomaga dzieciom odbierać, uporządkować i przeżywać świat.
·ð Terapia SI - metoda integracji sensorycznej . Metoda ta polega na integracji
czynności zmysłów z właściwą reakcją ruchową. Jest to możliwe dzięki procesom
dokonujących się w mózgu każdego człowieka, polegającym na odbieraniu,
rozpoznawaniu, przetwarzaniu, odpowiednim interpretowaniu już posiadanych
informacji, które mózg czerpie ze zmysłów, a następnie odpowiada właściwą reakcją
ruchową. Rehabilitacja, zależnie od potrzeb, obejmuje stymulację poszczególnych
zmysłów np. motoryki dużej, motoryki małej, percepcji, koordynacji wzrokowo-
ruchowej itp. Głównymi kierunkami w rehabilitacji są procesy hamowania,
eliminowania lub ograniczania drogÄ… stymulacji negatywnych bodz
ców, które
występują przy nadwrażliwości układu zmysłów np. nadpobudliwości ruchowej,
trudnościach w koncentracji uwagi, oraz dostarczaniu bardzo silnych, różnorodnych
bodz
ców przy niedostatecznej wrażliwości układu zmysłów np.; zaburzeniach
ruchowych, percepcji i koordynacji.
·ð Choreoterapia - Choreoterapia to terapia poprzez ruch i taniec - swobodny, naturalny
niczym niewymuszony. Jedynie inspirowany muzykÄ…, podpowiedziami prowadzÄ…cego
zajęcia i informacjami pochodzącymi z własnego ciała. To ostatnie najważniejsze.
·ð Muzykoterapia - jedna z metod oddziaÅ‚ywania diagnostycznego, rehabilitacyjnego,
terapeutycznego i profilaktycznego, poprzez wieloaspektowy wpływ muzyki na stan
psychofizyczny i rozwój człowieka.
·ð Arteterapia - terapia poprzez sztukÄ™. obejmuje terapiÄ™ z użyciem sztuk plastycznych,
w szerokim znaczeniu obejmuje natomiast muzykoterapiÄ™, biblioterapiÄ™, a ponadto
działania terapeutyczne z wykorzystaniem teatru, filmu oraz malarstwa, rzez
by,
grafiki i innych sztuk plastycznych. Do technik stosowanych w arteterapii zalicza siÄ™:
rysunek, malarstwo pędzlem lub palcami, lepienie z plasteliny lub w glinie, rzez
ba,
tkanina artystyczna, collage. Terapia poprzez kontakt ze sztuką zakłada swoiste
odreagowanie w samym procesie tworzenia, bez nastawienia na efekt zadania
·ð Relaksacja - pomaga w zachowaniu wewnÄ™trznej równowagi, umiejÄ™tnie
wykorzystuje wszelkie chwile spokoju i odprężenia. Umiejętnie prowadzony relaks to
świadome działania na pograniczu ćwiczeń fizycznych i umysłowych, pozwalające na
pełne poznanie własnego ciała i jego możliwości oraz uświadomienie sobie znaczenia
swojej woli. Dzięki własnej aktywności dziecko w wieku od 2 do 6 lat stopniowo
poznaje fizyczne możliwości swojego ciała, uczy się panowania nad nim oraz
umiejętności opisania go. Zgodnie z wymaganiami otoczenia - zarówno w domu, jak i
w przedszkolu - korzysta ze swych umiejętności. Władzę, jaką posiada nad samym
sobą, pozwalającą wykonywać i kontrolować własne czyny i gesty uświadomienia
sobie krok po kroku. Dzięki temu lepiej panuje nad swoimi popędami, potrafi
zahamować nierozważne ruchy, co ułatwia wysłuchanie innych osób, pomaga w
koncentracji uwagi i skupieniu się na wykonywanych czynnościach.
Podstawowym warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka jest uwzględnienie w procesie
wychowania jego właściwości psychofizycznych oraz umieszczenie dziecka w odpowiednio
zorganizowanym środowisku np. w przedszkolu. Dziecko przebywające w środowisku
odpowiednio dostosowanym do jego potrzeb rozwija się płynnie, bez żadnych zahamowań.
Zadaniem nauczyciela jest wspomaganie samodzielnych wysiłków dziecka, które ono
podejmuje. Odpowiednio dobrane metody pracy dydaktyczno- wychowawczej wspomagajÄ…
prawidłowy rozwój dziecka. W naszej placówce systemy dydaktyczno- wychowawcze
opierajÄ… siÄ™ na kilku metodach pracy :
E. Gruszczyk - Kolczyńskiej
·ð BronisÅ‚awa RocÅ‚awskiego
·ð Marii Montessori
·ð Marianne i Christophera Knill
·ð Karole Orffa
·ð Rudolfa Labana.
·ð KażdÄ… z nich krótko przedstawimy:
·ð Metoda E. Gruszczyk - KolczyÅ„skiej
W edukacji matematycznej przedszkolaków najważniejsze są osobiste doświadczenia dziecka,
dlatego w naszej pracy z dziećmi korzystamy z metody Pani E. Gruszczyk - Kolczyńskiej.
Zdaniem Pani Profesor osobiste doświadczenia dziecka stanowią budulec, z którego potem
tworzy pojęcia i umiejętności , dlatego w przedszkolu staramy się stwarzać takie sytuacje
edukacyjne, aby sprzyjały kształtowaniu świadomości matematycznej dziecka. Program
edukacji matematycznej obejmuje:
·ð ksztaÅ‚towanie umiejÄ™tnoÅ›ci, które pozwolÄ… dziecku orientować siÄ™ w przestrzeni
·ð ćwiczenia rytmiczne sprzyjajÄ…ce dostrzeganiu regularnoÅ›ci
·ð zabawy i zadania sprzyjajÄ…ce ksztaÅ‚towaniu umiejÄ™tnoÅ›ci liczenia, a także
·ð dodawania i odejmowania
·ð wspomaganie rozwoju operacyjnego rozumowania
·ð rozwijanie umiejÄ™tnoÅ›ci mierzenia dÅ‚ugoÅ›ci
·ð wprowadzanie dzieci w sposoby segregowania i definiowania
·ð ukÅ‚adanie i rozwiÄ…zywanie zadaÅ„ arytmetycznych
·ð zapoznanie dzieci z wagÄ… i sensem ważenia
·ð Mierzenie pÅ‚ynów
·ð ksztaÅ‚towanie pojęć geometrycznych
·ð Konstruowanie gier przez dzieci
·ð Zapisywanie czynnoÅ›ci matematycznych
Wymienione kręgi tematyczne uwzględniają stopniowanie trudności, a także prawidłowości
rozwoju dziecka. We wprowadzeniu dziecka w świat matematyki towarzyszy miś, któremu
dziecko ułoży zadanie a potem razem z nim je rozwiąże.
* Glottodydaktyka to edukacja językowa, której celem jest dobre przygotowanie dzieci
do nauki czytania i pisania oraz uczenie techniki płynnego czytania ze zrozumieniem i pisania
oraz kształtowanie nawyków czytelniczych i świadomości ortograficznej. Autorem tej metody
jest profesor Bronisław Rocławski. Cechą charakterystyczną glottodydaktyki jest wyróżnienie
etapów pośrednich w kształtowaniu syntezy i analizy fonemowej. Synteza w glottodydaktyce
zawsze wyprzedza analizę. Ćwiczeniom syntezy i analizy towarzyszą zabawy usprawniające
narządy mowy (lusterko, ćwiczenia emisyjne), ćwiczenia oddechowe (dmuchanie balonów,
piórek itp.) Staramy się pięknie wymawiać głoski trwałe (można je wydłużać) i nietrwałe
(wymawiamy krótko bez "y" lub innej głoski). W nabywaniu umiejętności wymowy,
czytania, pisania i liczenia towarzyszÄ… nam klocki LOGO.
Metoda Marii Montessori daje dziecku szansÄ™ wszechstronnego rozwoju: fizycznego,
duchowego, kulturowego i społecznego. Wspiera jego spontaniczną i twórczą aktywność.
Metoda wychowania opiera się na uważnej, obserwacji dziecka, szacunku dla jego
indywidualnych cech i zainteresowań dla jego pracy.
Zgodnie z założeniami Marii Montessori sale przedszkolne powinny być przystosowane
dla dzieci w różnym wieku. Znajdują się w nich różne kąciki zainteresowań : kącik przyrody,
kącik zabaw, kącik majsterkowicza, kącik w którym dzieci mogą swobodnie tworzyć wyrazy
za pomocą przypinanych literek alfabetu (sala starszej grupy). Znajdują się w nich również
sprzęty gospodarstwa domowego: pralki, kuchenki, zmywarki, żelazka. Powinny to być, jak
w przedszkolach Marii Montessori, autentyczne przedmioty, a jeśli nie to chociaż
pomniejszone, stworzone specjalnie dla dzieci, które można nabyć w sklepach zabawkowych.
W wyposażeniu sal przedszkolnych znajdują się również małe miękkie, lekkie sofy oraz
materace, które można przenosić z miejsca na miejsce. Oprócz tego dzieci maja łatwy dostęp
do materiałów i gier dydaktycznych. W obydwu salach przedszkolnych są wyznaczone kąciki,
z których dzieci mogą swobodnie korzystać bez pomocy nauczyciela.
Dzieci w naszym przedszkolu, zgodnie z założeniami systemu Montessori, są
zróżnicowane wiekowo. W grupie młodszej są dzieci 2,5 letnie, 3 letnie, natomiast w starszej
grupie są dzieci 4 i 5 letnie. Dzięki temu dzieci zróżnicowane wiekowo szybciej dostrzegają
różnice między wzajemnymi zdolnościami i umiejętnościami. Dzieci uczą się przestrzegania
reguł we wzajemnych kontaktach ze starszymi dziećmi.
Dzieci pracują według swojego tempa pracy i swoich możliwości. Podejmują zadania do
których są już przygotowane i są na siłach aby je wykonać. Ważnym elementem pracy z
dziećmi jest to, by dzieci zdobywały wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez własną
aktywność przy współpracy nauczyciela.
Następną metodą, która jest zastosowana w pracy dydaktyczno- wychowawczej jest
metoda Marianne i Christophera Knill. Podstawowym założeniem tej metody pracy z
dziećmi jest stwierdzenie, że rozwój człowieka uzależniony jest od zdolności do nabywania,
organizowania i wykorzystywania wiedzy o sobie. Zależy to również od sposobu w jaki
sposób dzieci zaznajamiają się ze swoim ciałem i uczą się, jak go używać. Z różnych
powodów niektóre dzieci maja trudności w doświadczaniu, nabywaniu i organizowaniu
podstawowych informacji o sobie i swoim ciele. Ich interakcja ze środowiskiem staje się
ograniczona i w rezultacie mogą oni wykształcać zaburzony obraz swojego ciała. Może im
zabraknąć kontroli nad ruchami, co z kolei spowoduje poważne problemy w komunikacji. To
wszystko bywa przyczyną ogólnego braku bezpieczeństwa i zaburzeń emocjonalnych, które
hamują możliwości normalnego rozwoju.
Aby przełamać wśród dzieci zahamowania związane z własnym ciałem należy
rozwinąć świadomość ciała. Wymaga to stworzenia bezpiecznego środowiska, w którym
udaje się skoncentrować uwagę dziecka. Według założeń metody państwa Knill składnikiem
dzięki któremu można podwyższyć uwagę dzieci jest muzyka. Może ona stwarzać korzystne
podstawy dla uczenia się np. gdy dziecko słyszy znany ton, to wie co się zdarzy. Dzięki
słuchaniu specjalnego tonu sygnaturki na początku i na końcu każdego programu, dziecko
stopniowo uczy się rozpoznawać sytuację, a to przygotowuje go do łączenia z określoną
aktywnością. W ten sposób tworzone są warunki w których dziecko czuje się bezpiecznie.
W naszym przedszkolu nauczycielki wykorzystujÄ… w swojej pracy dydaktycznej
również metody twórcze. Do takich metod zaliczają się metoda Karola Orffa i Rudolfa
Labana.
Metody twórcze w/w polegają przede wszystkim na samodzielnym gromadzeniu doświadczeń
ruchowych, na badaniu, poszukiwaniu, odkrywaniu, samo wyrażaniu się za pomocą ruchu.
Wyzwalają one oryginalną twórczość motoryczną dziecka. Nie wymagają pokazu czy
schematów, lecz rozwijają inwencję twórczą, pomysłowość, fantazję.
Metoda Karola Orffa kładzie największy nacisk na autentyczną aktywność artystyczną
dzieci. Aktywność ta  przejawia się głównie podczas wykonywania przez dzieci muzyki do
ćwiczeń. Orff dawał dzieciom do dyspozycji zestaw prostych instrumentów muzycznych,
poczym dzieci same tworzyły muzykę równocześnie zapoznając się z dz
więkami jakie wydają
dane instrumenty muzyczne. Tworzenie muzyki Orff łączył ściśle z zajęciami muzyczno
ruchowymi, śpiewem i grą na instrumentach. Jego zabawy ruchowe przebiegały w postaci
ćwiczeń i zabaw rytmicznych, improwizacji ruchowej i rytmicznej. Na uwagę zasługuje fakt,
że gra na instrumentach umożliwia uczestniczenie w procesie uczenia się wszystkich dzieci
bez względu na ich uzdolnienia muzyczne, a co za tym idzie pozwala na ujawnienie się i
rozwijanie posiadanych predyspozycji. Zajęcia ruchowe prowadzone przy muzyce lub
śpiewie, kształcą ogólną koordynację ruchową dziecka, wpływając dodatnio na prace
narządów wewnętrznych oraz na układ nerwowy. Zajęcia umuzykalniające wzbogacają
wyobraz
nię dziecka, wzbogacają słownictwo, poprawiają wymowę. Treść piosenek rozszerza
wiadomości o ludziach i świecie. Opanowanie tekstów piosenek ćwiczy pamięć dzieci.
Drugim ważnym elementem potrzebnym dla prawidłowego i harmonijnego rozwoju
dziecka jest ruch. Ruch jest najistotniejszym przejawem rozwoju człowieka, razem z nim
rozwija się, wzbogaca i stopniowo przemienia się w sprawność fizyczną. Dzięki ruchowi
zaczyna rozwijać się komunikacja interpersonalna w postaci  języka ciała". Odgrywa więc
ważna rolę w porozumiewaniu się ludzi. Pod wpływem ruchu kształtujemy prawidłową
postawę dziecka, rozwijamy takie cechy motoryczne jak zwinność, gibkość, siłę i
wytrzymałość. W wyniku braku ruchu zmniejsza się masa mięśniowa, obniża się sprawność
fizyczna. Swoją metodę opartą na elementach ruchu stworzył Rudolf von Laban. Jest on
twórcą gimnastyki ekspresyjnej. Twierdził, że ruch jest wyrazem potrzeby ludzkiej
aktywności, a przez ruch naszego ciała uczymy się nawiązywać kontakty z otoczeniem.
Według niego zdrowe dzieci rodzą się z potencjalną zdolnością wykonywania wszelkich
ruchów. Ich rozwój ruchowy przebiega od spontanicznej ekspresji ruchowej, naturalnej dla
małego dziecka, do usztywnienia, zahamowania i nadmiernego kontrolowania ruchów przez
dorosłych. Zajęcia muzyczno ruchowe stwarzają wielkie możliwości rozwojowe dla dzieci
szczególnie w wieku przedszkolnym. Same zajęcia ruchowe pozwalają dzieciom rozładować
olbrzymią w tym wieku potrzebę ruchu. R. Laban włączył do swojego repertuaru bardzo
różnorodne formy działalności ruchowej takie jak:
·ð opowieść ruchowa
·ð improwizacja ruchowa
·ð ćwiczenia muzyczno- ruchowe
·ð taÅ„ce regionalne
·ð inscenizacje ruchowÄ….
W przedszkolu zajęcia muzyczno ruchowe opierają się na tych dwóch opisanych pokrótce
metodach K. Orffa i R. Labana. Dzięki włączeniu w tok zajęć ruchowych muzyki i rytmu,
ruchy dzieci stają się bardziej płynne i harmonijne. Poprzez takie zajęcia dzieci pozbywają się
kompleksów i zahamowań, staja się bardziej otwarte w kontaktach z rówieśnikami.
Omawiana metoda , która odpowiada nowoczesnym hasłom nauczania
wychowującego , rozwijania zdolności twórczych , odkrywczych w pracy z dziećmi w
przedszkolu może ujawniać się w trojaki sposób :
·ð sporadycznie w formie krótkich wstawek uatrakcyjniajÄ…cych zajÄ™cia ;
·ð przez prowadzenie wiÄ™kszych fragmentów zajęć ;
·ð przez prowadzenie caÅ‚ych jednostek metodycznych omawianÄ… metodÄ… .
Przy wykorzystaniu metody Labana niezbędne są pomoce dydaktyczne . Głównie
stosuje siÄ™ typowe przybory :
·ð szarfy w czterech kolorach / niebieskim , żółtym , czerwonym i zielonym / ;
·ð woreczki z materiaÅ‚u w w/w kolorach ;
·ð krążki ze sklejki lub tworzywa w czterech kolorach ;
·ð kolorowe obrÄ™cze różnych rozmiarów ;
·ð skakanki ;
·ð piÅ‚eczki  maÅ‚e gumowe ;
·ð duże piÅ‚ki ;
·ð laski .
Nietypowe przybory to :
·ð gazety ;
·ð pudeÅ‚ka tekturowe ,
·ð butelki plastikowe ;
·ð szpulki po niciach .
Etapy pracy z utworem:
1. fabularyzowanie muzyki połączone z prostymi ruchami rytmicznymi
2. realizacja w tańcu
3. gra na instrumentach
4. połączenie tańca z instrumentacją
5. mówienie o muzyce ( ma sens tylko wówczas jeśli dziecko przeżyło tę muzykę)
Metoda opowieści ruchowej  stworzył ją J. C . Thulin . Istotą tej metody jest obrazowe
opowiadanie przez nauczyciela bajki , opowieści , jakiegoś wydarzenia , które skłania dziecko
do ruchowego interpretowania usłyszanych treści , a także uaktywnia wyobraz
niÄ™ dziecka.
Metoda opowieści ruchowej wymaga starannego przygotowania materiału oraz rozumienia ,
iż tekst opowiadania jest tylko środkiem do stworzenia przez dzieci wymyślonego ruchu .
Jednakże układ opowiadania musi opierać się na zasadzie wszechstronności , tj. aby
angażując wyobraz
nię dziecka usprawniał wszystkie główne grupy mięśniowe oraz narządy
wewnętrzne . Powinny tu występować ruchy o różnym charakterze , np.: biegi , skoki , rzuty ,
czworakowanie , pchanie , pełzanie , itp .
Każda z wymienionych metod nie jest stosowana w izolacji, one się wzajemnie
uzupełniają i przeplatają, bowiem w pracy dydaktyczno wychowawczej
najważniejsze jest dziecko i jego wszechstronny rozwój.