Opis mechanizmów obronnych badacze wywiedli z koncepcji Z. Freuda, a inni
wzbogacili je o praktyczne wnioski z realiów życia rodziny fanatycznej. Są
to:

- wyparcie - zjawisko zapomnienia o czymś, a następnie zapomnienia o tym, że
się zapomniało. Dzieci fantyków stosują wyparcie, by obronić się przed
doznanym urazem czy by w ogóle przetrwać;

- zaprzeczanie - pozwala stwierdzić: "tak nie jest". Dzieci z rodzin
fanatyków wiedzą, na czym polega rzeczywistość, ale świadomie jej nie
rozpoznają;

- racjonalizacja - polega na twierdzeniu, że coś rzeczywiście ma miejsce,
ale podaje się powód, który wszystkich uspokaja. Racjonalizacje sygnalizują
zdania: "to dla twojego dobra, mnie to bardziej boli niż ciebie, itp.;

- projekcja - fanatyk wykorzystuje ją, zmieniając własny gniew w czyjś gniew
skierowany ku niemu. Przeważnie własne nieakceptowane uczucia rzutują na
dzieci i współmałżonka, np. rozdrażnienie, zazdrość;

- izolacja - oznacza zblokowanie uczuć towarzyszących danemu przeżyciu.
Wspomnieniom doznanych urazów w rodzinie fanatycznej nie towarzyszą żadne
uczucia;

- sublimacja - nieakceptowany impuls jest kierowany ku celom społecznie
akceptowanym. Dzieci z tych rodzin, kierując się potrzebą ich uzdrowienia
wybierają zawody związane ze służbą świecką lub zawód religioznawcy;

- selektywny brak uwagi - dążenie do wymazania z pamięci nieprzyjemnych
doświadczeń. Członkowie tych rodzin tak bardzo obserwują, czy coś się zaraz
nie stanie z powodu religi, że nie potrafią się skupić na czymś innym;

- automatyzm - postępowanie bez udziału świadomości. Własne zachowania
wymykają się uwadze danej osoby. Rodzina fanatyczna zaczyna zachowywać się w
sposób przewidywalny i usztywnia kontakty z innymi ludźmi.