Made by J0RD4N 1/4
MSG
Wykład XV
PWSZ w Ciechanowie
MI
DZYNARODOWE PRZEPA
YWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI
Znaczenie inwestycji bezpośrednich w polityce światowej
Inwestycje bezpośrednie są jednym z najbardziej dynamicznych elementów
współczesnej gospodarki światowej.
PoczÄ…tek lat osiemdziesiÄ…tych XX w., od 1985 r. to trwajÄ…ce do 2000 r. przyspieszenie
tempa wzrostu zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Lata dziewięćdziesiąte proces
przybiera cech prawdziwego boomu uznawanego powszechnie za jeden z najważniejszych
przejawów procesu globalizacji.
W latach 1991 -2000 przypływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich w świecie
powiększył się prawie dziewięciokrotnie, wzrastając ze 159 mld USD do 1393 mld USD.
W okresie 1980-2003 relacja skumulowanej wielkości inwestycji zagranicznych do
światowego PKB wzrosła z około 5 do około 22%, a udział zagranicznych inwestycji
bezpośrednich w całości inwestycji wzrósł z około 2 do około 8%.
W tym samym okresie nastąpiła także zasadnicza zmiana struktury branżowej
zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Wzrastała rola usług, przy jednoczesnym spadku
znaczenia przemysłu wydobywczego.
W 1973 r. w przemysł ten zaangażowanych było 25% skumulowanych inwestycji
zagranicznych, a w 2002 r. jedynie 4%, natomiast udział skumulowanych inwestycji
zaangażowanych w usługach zwiększył się z 30 do 67%.
Podstawowe przyczyny wzrostu inwestycji zagranicznych to:
·ð PostÄ™p technologiczny, zwÅ‚aszcza rewolucyjne zmiany w dziedzinie przetwarzania i
przenoszenia informacji,
·ð W ostatnich 30 latach procesy integracyjne, zwÅ‚aszcza w Europie Zachodniej,
·ð Procesy zachodzÄ…ce w dziedzinie polityki ekonomicznej, czyli prywatyzacja i
deregulacja niektórych branż czy gałęzi gospodarki z rąk państwowych czy
zastrzeżonych dla jednego przedsiębiorstwa.
Pozycje krajów w wywozie kapitału:
·ð DominujÄ…cÄ… pozycjÄ™ zajmujÄ… kraje uprzemysÅ‚owione,
·ð W eksporcie przypada na nie 95% skumulowanych inwestycji,
·ð W imporcie okoÅ‚o 80%.
W wywozie kapitału dominują 4 najwięksi eksporterzy, od których pochodzi 2/3
wywożonego kapitału, a są to:
·ð Stany Zjednoczone,
·ð Belgia i Luksemburg,
·ð Francja,
·ð Wielka Brytania.
Made by J0RD4N 2/4
Wpływ inwestycji bezpośrednich na gospodarkę krajów
Kraj wywożący kapitał
Wpływ na bilans płatniczy:
·ð Krótki okres czasu - pogorszenie bilansu pÅ‚atniczego ze wzglÄ™du na transfer za granicÄ™
środków finansowych
·ð DÅ‚ugi okres czasu - poprawa bilansu, jeżeli przedsiÄ™biorstwa zacznÄ… przynosić zyski I
transferować zysk do kraju pochodzenia kapitału.
Wpływ na poziom zatrudnienia
·ð Krótki okres czasu - jeżeli kapitaÅ‚ wywożony za granicÄ™ byÅ‚by w przypadku braku
tego wywozu zastosowany w kraju, to wywoz
= utracie potencjalnych miejsc pracy;
gdy jest to mało prawdopodobne, niebezpieczeństwo takie nie występuje. Pośrednio
przez wpływ na wielkość eksportu; w fazie tworzenia filii eksport, więc i wielkość
produkcji i zatrudnienia w kraju pochodzenia kapitału, na ogół rośnie. Wynika to stąd,
że znaczna część wyposażenia nowego zakładu pochodzi z kraju pochodzenia
kapitału.
·ð DÅ‚ugi okres czasu - możliwy jest korzystny wpÅ‚yw wywozu kapitaÅ‚u na wielkość
produkcji, a tym samym na poziom zatrudnienia w tym kraju; jeżeli produkcja
uruchomiona dzięki inwestycjom bezpośrednim pobudza eksport i produkcję w kraju
wywozu eksportu.
Wpływ inwestycji bezpośrednich na gospodarkę krajów
Kraj przywożący kapitał
Kraj rozwijajÄ…cy siÄ™  pozytywne skutki:
·ð DopÅ‚yw kapitaÅ‚u zwiÄ…zany jest z niedostatecznym wyposażeniem kraju w kapitaÅ‚;
inwestycje zagraniczne stają się środkiem zwiększającym fundusz inwestycji, a co za
tym idzie, poziom aktywności gospodarczej i zatrudnienia.
·ð Kraj ma szansÄ™ poprawy bilansu pÅ‚atniczego w krótkim i dÅ‚ugim okresie czasu, oraz
podniesienia poziomu zaawansowania technicznego gospodarki (ze względu na
towarzyszący przepływowi kapitału transfer technologu).
Kraj rozwijajÄ…cy siÄ™  negatywne skutki:
·ð DopÅ‚yw zagranicznej technologii może być zniweczony, jeżeli technologia jest zbyt
nowoczesna dla danej gospodarki i nie może pośrednio (np. przez więzi kooperacyjne)
oddziaływać na przemysł tego kraju.
·ð Wzrost produkcji i zatrudnienia może być zniweczony, jeżeli jedynym motywem
podejmowania inwestycji bezpośrednich jest chęć wejścia na dany rynek.
Kraj rozwinięty:
·ð PrzepÅ‚ywy inwestycji bezpoÅ›rednich sÄ… z
ródłem transferu technologii, ale ze względu
na wysoki poziom zaawansowania technicznego, jest to przede wszystkim środek
wzbogacajÄ…cy istniejÄ…cÄ… wiedzÄ™, a nie podnoszÄ…cy jej poziom.
·ð W niektórych krajach rozwiniÄ™tych inwestycje zagraniczne traktowane sÄ… jako z
ródło
zwiększenia podaży środków kapitałowych dla rozwoju regionów mniej
zaawansowanych gospodarczo.
·ð DopÅ‚yw kapitaÅ‚u w postaci zagranicznych inwestycji bezpoÅ›rednich prowadzi do
normalizacji sytuacji rynkowej; w branży zdominowanej przez jedno lub kitka
przedsiębiorstw krajowych, a zagraniczny konkurent przyczynia się do zmniejszenia
stopnia monopolizacji danej dziedziny wytwarzania.
Made by J0RD4N 3/4
·ð Zarówno w kraju rozwiniÄ™tym jak rozwijajÄ…cym siÄ™ wystÄ™pujÄ… obawy przed
politycznymi następstwami zdominowania gospodarki narodowej przez obcych
właścicieli, którzy w domniemaniu w pierwszej kolejności reprezentują interes
narodowy kraju pochodzenia kapitału.
·ð W niektórych krajach rozwijajÄ…cych siÄ™, majÄ…cych ambicje odgrywania lokalnych
mocarstw, występuje wyraz
na tendencja do ograniczania obcego kapitału w
przedsiębiorstwach (np. do 50%), a nawet do całkowitej eliminacji.
·ð W krajach, które Å›wieżo odzyskaÅ‚y lub umocniÅ‚y niepodlegÅ‚ość, wystÄ™puje niechęć do
inwestorów zagranicznych, zwłaszcza gdy dopływ kapitału następuje do działalności
gospodarczej uznawanej za ważną dla interesów narodowych.
·ð PaÅ„stwo zezwalajÄ…ce na podejmowanie w kraju inwestycji bezpoÅ›rednich ma
bardzo dużą swobodę regulowania warunków działania obcego kapitału. Wydając
odpowiednie przepisy, może nie dopuszczać do rodzajów działalności gospodarczej
uznawanych za istotne dla interesów narodowych, wykluczać możliwość przejęcia
przez obcy kapitał większościowego pakietu akcji przedsiębiorstw, wprowadzać
różnego rodzaju opłaty za korzystanie z zasobów naturalnych itp. Jednocześnie,
wprowadzając tego rodzaju przepisy, należy pamiętać, że mogą one praktycznie
całkowicie zniechęcić inwestorów zagranicznych do podejmowania przedsięwzięć w
danym kraju, zwłaszcza wtedy, gdy inne czynniki (np. rozmiary rynku, położenie,
bogactwa naturalne, stan gospodarki) nie równoważą uciążliwości wynikających z
wprowadzenia tego typu ograniczeń.
·ð Podobnie też przedstawia siÄ™ kwestia miÄ™dzynarodowych przepisów regulujÄ…cych
działalność korporacji transnarodowych.
MI
DZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
WYKA
AD XVI + XVII
PWSZ w Ciechanowie Wydział Ekonomii
Przepływy siły roboczej
Główną przyczyną międzynarodowych przepływów czynników produkcji jest, chęć
uzyskania przez ich posiadaczy wyższego dochodu. Jak bowiem wykazywaliśmy,
przesuwanie czynnika produkcji tam, gdzie jego zastosowanie jest najbardziej opłacalne, jest
korzystne dla gospodarki światowej. Najważniejszym czynnikiem jednak jest praca bez której
kapitał i ziemia są bezużyteczne.
Kapitał Ziemia
Praca
Produkt/Zysk
Przepływy siły roboczej a przepływy kapitału
Istnieją poważne różnice międzynarodowymi przepływami siły roboczej a
przepływami kapitału:
·ð MiÄ™dzynarodowe przepÅ‚ywy siÅ‚y roboczej odbywajÄ… siÄ™ na mniejszÄ… skalÄ™ i z
mniejszym natężeniem.
Made by J0RD4N 4/4
·ð W odróżnieniu od przepÅ‚ywu kapitaÅ‚u stosunkowo rzadkie sÄ… okresy masowego
przepływu czy odpływu siły roboczej z łub do danego kraju.
·ð Zazwyczaj siÅ‚a robocza nie przemieszcza siÄ™ na wzór kapitaÅ‚u krótkookresowego
wędrującego między krajami w poszukiwaniu wyższych zysków.
·ð MiÄ™dzynarodowe przepÅ‚ywy siÅ‚y roboczej pozostajÄ…, bez porównania w wiÄ™kszym
stopniu niż przepływy kapitałowe, pod wpływem czynników pozaekonomicznych.
Przyczyny międzynarodowych przepływów siły roboczej
Istnieją poważne różnice międzynarodowymi przepływami siły roboczej a
przepływami kapitału:
·ð Czynnik ekonomiczny - różnica w wysokoÅ›ci wynagrodzenia za pracÄ™ wystÄ™pujÄ…ca w
różnych krajach (główny powód migracji ludności)
·ð WzglÄ™dy polityczne I ideologiczne,
·ð PrzeÅ›ladowania religijne, narodowe czy rasowe.
Niekiedy wymienione przyczyny nakładają się na siebie, jak również występują
Å‚Ä…cznie z motywem ekonomicznym.
Można np. przypuszczać, że znaczna część emigracji, jaka miała miejsce w Polsce w
latach osiemdziesiątych XX w., wynikała zarówno z przyczyn politycznych, jak i chęci
poprawy warunków życia, natomiast emigracja z pocz. XXI w. tylko z chęci poprawy
warunków życia.
Aby ekonomiczne, jak I pozaekonomiczne przyczyny migracji doprowadziły
rzeczywiście do wyjazdu na stałe za granicę, muszą występować ze znaczną intensywnością.
Na emigracjÄ™ ekonomicznÄ… zdecyduje siÄ™ osoba niemajÄ…ca szans na zdobycie pracy
lub na zapewnienie rodzinie minimum egzystencji czy też mająca za granicą realną szansę
kilkakrotnego wzrostu stopy życiowej.
W odróżnieniu od międzynarodowych przepływów kapitału, gdzie czynnikiem
wystarczającym do jego wywozu może być kilkupunktowa różnica stopy procentowej między
krajami, płaca wyższa niż w kraju nawet o 50% na ogół nie wystarcza do podjęcia decyzji o
migracji.
Dzieje się tak dlatego, że podejmując decyzję o migracji, poszczególne jednostki stają
wobec konieczności pokonania ogromnych trudności są to tzw. bariery migracji.
Bariery migracji:
·ð Kontrole przez kraje przepÅ‚ywu siÅ‚y roboczej tak samo dokÅ‚adnie jak przepÅ‚ywu
kapitału (polityka ograniczenia imigracji przez kraje bogate - kwoty imigracyjne
USA),
·ð Wysokie koszty przejazdu lub ogromne ryzyko nielegalnego przekraczania granicy,
·ð Konieczność adaptacji imigranta w kraju osiedlenia (opanowanie jÄ™zyka, poznanie
zwyczajów czy kultury),
·ð Przeszkody formalne (uznawanie dyplomów i uprawnieÅ„ zdobytych w kraju
pochodzenia),
·ð Nieprzydatność posiadanego wyksztaÅ‚cenia w nowych warunkach,
·ð Przejaw wrogoÅ›ci i niechÄ™ci do imigrantów(szowinizm i rasizm).