Made by J0RD4N 1/4
MI
DZYNARODOWE PRZEPA
YWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI
GA
ÓWNE KIERUNKI MIGRACJI
 początki wielkich przepływów siły roboczej.
Początek wielkim ruchom ludności w czasach nowożytnych dała tzw. emigracja między
kontynentalna (zamorska). W wyniku trwającego kilkaset lat procesu osiedlania się ludności
europejskiej i po części azjatyckiej w obu Amerykach, Australii, południowej Afryce i na Syberii,
w regionach tych nastąpiła zasadnicza zmiana struktury ludności
Rdzenni mieszkańcy zostali najczęściej zepchnięci na margines życia gospodarczego (np. w
Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Brazylii), a niekiedy nawet poddani całkowitej (np. Tasmania)
lub częściowej eksterminacji (np. w Argentynie, Nowej Zelandii).
GA
ÓWNE KIERUNKI MIGRACJI
 poczÄ…tek XIX w.
Zakończenie zagospodarowywania kontynentów pozaeuropejskich, rewolucja przemysłowa
i rozwój transportu otwierają w pierwszej połowie XIX w. okres masowej migracji o skali
nieporównywalnej z poprzednimi.
Podaż wolnej, a przez to gotowej do emigracji siły roboczej tworzyli przede wszystkim
zrujnowani chłopi, a także rzemieślnicy, którzy utracili pracę w wyniku rozwoju produkcji
maszynowej.
Szacuje się, że w latach 1820-1914 wyemigrowało z Europy około 50 min ludzi.
Początkowo większość emigrantów wywodziło się z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec i krajów
skandynawskich. Na przełomie XIX i XX w. zaczęli natomiast dominować emigranci z Włoch,
Portugalii oraz Europy Środkowej, w tym z ziem polskich. Ocenia się, że do wybuchu I wojny
światowej do samych tylko Stanów Zjednoczonych wyemigrowało z ziem polskich 2,2 min osób, a
kilkaset tysięcy Polaków trafiło w tym czasie do Kanady, Brazylii i Argentyny.
GA
ÓWNE KIERUNKI MIGRACJI
 przełom XIX i XX w.
Masowa migracja Europejczyków na inne kontynenty trwała także w następnych
dziesięcioleciach.
Od chwili zakończenia I wojny światowej do wielkiego kryzysu ekonomicznego lat
trzydziestych ruchy migracyjne objęły 16 min osób. Około 60% tej wielkości zaabsorbowały Stany
Zjednoczone, 20% trafiło do dominiów brytyjskich (Australia, Nowa Zelandia, Kanada i RPA), a
pozostałe 20% znalazło miejsce osiedlenia w Ameryce A
acińskiej.
Także w tej fali emigracji międzykontynentalnej brali udział Polacy. Do samych tylko
Stanów Zjednoczonych wyjechało w tym okresie z Polski około 270 tys. osób.
W XIX w. masowy udział w emigracji, oprócz Europejczyków, brali też Azjaci, głównie
Chińczycy i Hindusi. Pierwsi z nich emigrowali przede wszystkim do innych państw azjatyckich,
jak również do Stanów Zjednoczonych (zwłaszcza na wybrzeże zachodnie). Z kolei Hindusi
osiedlali się masowo w południowej i zachodniej Afryce.
GA
ÓWNE KIERUNKI MIGRACJI
 poczÄ…tek XX w.
Bezpośrednio po II wojnie światowej nastąpiło ponowne ożywienie ruchów migracyjnych.
Krajami przyjmującymi duże liczby imigrantów były nadal przede wszystkim Stany Zjednoczone,
Kanada i Australia. Pojawiło się także nowe zjawisko powrotu do metropolii kolonialnych (Anglii,
Francji, Belgii), czasami po kilku pokoleniach, osadników z niektórych kolonii uzyskujących
niepodległość (np. z Indii czy krajów afrykańskich).
Z zakończeniem II wojny światowej wiąże się też masowy napływ ludności żydowskiej do
powstającego państwa Izrael.
Spośród licznych przykładów migracji wewnątrz-kontynentalnej najbardziej interesująca, z
Made by J0RD4N 2/4
naszego punktu widzenia, jest migracja zarobkowa o zasięgu europejskim. Na szerszą skalę została
ona zapoczątkowana w xix w., gdy obejmowała przede wszystkim wyjazdy z biedniejszych i słabiej
uprzemysłowionych regionów Europy Środkowej i Wschodniej do ośrodków przemysłowych (np. z
ziem polskich do Zagłębia Ruhry). Migracje te miały także miejsce w okresie międzywojennym,
choć odbywały się już na mniejszą skalę.
GA
ÓWNE KIERUNKI MIGRACJI
 II połowa XX w.
Ponowny wzrost emigracji do Europy Zachodniej nastąpił w latach pięćdziesiątych XX w.
Przeżywając okres szybkiego rozwoju gospodarczego, a niekiedy także odczuwając straty
demograficzne spowodowane wojną najbardziej rozwinięte kraje tego regionu (Niemcy,
Szwajcaria, Francja i kraje Beneluksu) zdecydowały się otworzyć swe granice dla pracowników z
krajów południowe) Europy. W zamyśle miała to być migracja ekonomiczna o charakterze
czasowym, co znajduje odbicie w niemieckim określeniu uczestnika tej fali migracji  gastarbeiter,
czyli robotnik gość.
Początkowo emigranci pochodzili przede wszystkim z Włoch, Hiszpanii i Jugosławii. W
następnych latach, w związku z poprawą sytuacji gospodarczej w Hiszpanii i Włoszech, nastąpił
powrót znacznej części emigrantów pochodzących z tych krajów, a ich miejsce na rynku pracy
najwyżej rozwiniętych krajów Europy Zachodniej zajęli przybysze z Portugalii, Turcji i krajów
północno-afrykańskich.
Wraz z załamaniem się koniunktury gospodarczej w drugiej połowie lat siedemdziesiątych
XX w., popyt krajów Europy Zachodniej na obcą siłę roboczą uległ ograniczeniu, co znalazło
odbicie we wprowadzeniu utrudnień w imigracji zarobkowej.
PoczÄ…wszy jednak od lat siedemdziesiÄ…tych, Europa Zachodnia staje siÄ™ celem licznych
uchodz
ców politycznych z Europy Środkowej: i Wschodniej oraz krajów rozwijających się.
Nie ulega wątpliwości, że dla znacznej części z nich głównym, choć ukrywanym motywem
migracji były względy ekonomiczne.
GA
ÓWNE KIERUNKI MIGRACJI
 koniec XX w.
O skali zjawiska migracji do krajów europejskich może świadczyć fakt, że w 200GY. w
krajach Europy Zachodniej mieszkało łącznie około 20 min imigrantów.
W wielu krajach Europy Zachodniej imigranci stanowią znaczącą część zarówno całkowitej
liczby ludności, jak i ogólnego zatrudnienia. Na przykład w Niemczech w 2003 r. mieszkało 7,3
min cudzoziemców, co stanowiło 8,9% ogólnej liczby ludności. Ich udział w zatrudnieniu ogółem
sięgał 8,3%.
W niektórych krajach Europy Zachodniej udział cudzoziemców w całkowitej liczbie
ludności jest znacznie większy i np. w Luksemburgu przekracza 30%, a w Szwajcarii 20%.
Made by J0RD4N 3/4
POZAEUROPEJSKIE MIGRACJE
wewnÄ…trz-kontynentalne
Emigracja zarobkowa w granicach jednego kontynentu nie ogranicza siÄ™ do Europy. Warto
tu wspomnieć o dwóch takich rejonach. Stany Zjednoczone, będące nadal głównym krajem
imigranckim świata, są od kilku dziesięcioleci krajem osiedlenia dla Meksykanów.
W ciągu ostatnich dwudziestu lat ukształtował się także azjatycki obszar emigracji. Jako
importerzy siły roboczej stępują tam najbogatsze kraje rejonu Zatoki Perskiej, przede wszystkim
Kuwejt i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Korzystając z ogromnych wpływów z eksploatacji złóż
ropy naftowej, zatrudniają imigrantów z krajów Bliskiego Wschodu i południowej Azji, zwłaszcza
Egipcjan i Palestyńczyków.
Przyśpieszenie procesy migracji siły roboczej wynika z działania kilku czynników:
·ð Globalizacja procesu gospodarowania sprawiÅ‚a, że w latach dziewięćdziesiÄ…tych poprzedniego
stulecia nastąpiło wyraz
ne, utrzymujące się także póz
niej, przyspieszenie procesu
międzynarodowej migracji siły roboczej. Migranci pochodzą przede wszystkim z krajów
rozwijających się, a kierują się prawie wyłącznie do państw najwyżej rozwiniętych
·ð Obniżenie kosztów transportu, wiąże siÄ™ bezpoÅ›rednio z postÄ™pem technicznym leżącym u
podstaw całego procesu globalizacji.
·ð Utrzymywanie czy nawet pogÅ‚Ä™bianie siÄ™ różnic w poziomie pÅ‚ac miÄ™dzy krajami biednymi i
bogatymi, jest z kolei powszechnie uważany za jeden z negatywnych następstw globalizacji. Dla
zilustrowania tych różnic posłużmy się przykładem. Zarobki Informatyka w Indiach, Rosji i na
Filipinach są w przybliżeniu dziesięciokrotnie, a w Chinach aż dwudziestokrotnie niższe niż w
Stanach Zjednoczonych
·ð Starzenie siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stw wielu krajów rozwiniÄ™tych, a w szczególnoÅ›ci krajów UE i Japonii.
·ð Wojny i napiÄ™ta sytuacja polityczna utrzymujÄ…ca siÄ™ w wielu krajach i regionach. Można tu
wymienić np. Indonezję, Afganistan, Bliski Wschód, Kaukaz, obszar byłej Jugosławii, a także
Ruandę i Burundi lub Kolumbię. Liberalizacja polityki wyjazdowej prowadzonej przez Chińską
Republikę Ludową. Jednym ze skutków tego zjawiska było pojawienie się stosunkowo licznych
grup imigrantów chińskich w zupełnie nowych miejscach osiedlenia (np. w Budapeszcie).
Korzyści z migracji siły roboczej dla kraju jej pochodzenia:
·ð Zmniejszenie podaży siÅ‚y roboczej na wewnÄ™trznym rynku pracy , powoduje zmniejszenie
bezrobocia i wzrost poziomu płac oraz zmniejszenie mobilności i chęci podejmowania pracy w
trudnych warunkach (niekorzystne dla przedsiębiorstw).
Made by J0RD4N 4/4
·ð Transfer części zarobków do kraju macierzystego emigrantów daje wzrost poziomu życia rodzin
emigrantów i poprawę bilansu płatniczego kraju ich pochodzenia Podwyższenie przez
powracających emigrantów kwalifikacji i inwestowanie przez nich zgromadzonego kapitału w
kraju macierzystym.
Straty z migracji siły roboczej dla kraju jej pochodzenia:
·ð Emigracja ludzi mÅ‚odych, którzy skorzystali z jednej strony nieodpÅ‚atnie ze Å›wiadczeÅ„ w kraju
rodzinnym .(przedszkole, szkoła, studia), a z drugiej strony nie pracując w kraju na tyle długo
aby przez płacone podatki zwrócić koszty tych świadczeń.
·ð Starty sÄ… jeszcze wiÄ™ksze , gdy na emigracjÄ™ udajÄ… siÄ™ osoby o najwyższych kwalifikacjach (tzw.
brain drain - drenaż mózgów), które za granicą mają możliwość uzyskania znacznie wyższych
płac a niekiedy także realizowanie swoich ambicji zawodowych. W charakterze importerów
występują USA, Wielka Brytania i Francja. Eksporterami większości specjalistów są natomiast
kraje azjatyckie, Ameryki A
acińskiej, Europy Środkowej i Wschodniej.
Korzyści kraju przyjmującego emigrantów:
·ð PowiÄ™kszenie podaży siÅ‚y roboczej powodujÄ…c przyÅ›pieszenie wzrostu gospodarczego w kraju
cierpiącym na jej deficyt, przyczynia się do spadku poziomu płac, wzrostu dyscypliny pracy i
wymagań pracodawcy jak i zwiększenie trudności z jej otrzymaniem (niekorzystne dla już
pracujÄ…cych).
·ð NapÅ‚yw do kraju ludzi głównie mÅ‚odych, którzy skorzystali nieodpÅ‚atnie miÄ™dzy innymi innym z
oświaty w kraju pochodzenia będą płacić podatki i składki na ubezpieczenia społeczne czy
zdrowotne a z których będą korzystać w stosunkowo odległy czasie.
·ð Możliwość korzystania przez kraj przyjmujÄ…cy z unikatowych kwalifikacji emigrantów
wzbogacając ofertę rynkową (chińskie czy wietnamskie restauracje w Polsce) czy też podnosząc
poziom rozgrywek sportowych (udział zagranicznych sportowców).
Straty kraju przyjmującego emigrantów:
·ð Koszty dostosowania imigrantów do nowych warunków (finansowanie kursów jÄ™zykowych lub
wiedzy obywatelskiej)
·ð Koszty nauki szkolnej dzieci imigrantów w przypadku restrykcyjnej polityki nadawania
obywatelstwa (np. Niemcy)
·ð Koszty spoÅ‚eczne wynikajÄ…ce z dostosowania siÄ™ imigrantów do życia w nowych warunkach
(powstawanie w nowych dzielnicach gett narodowych, wzrost przestępczości
·ð TrudnoÅ›ci w akceptacji przez wÅ‚asne spoÅ‚eczeÅ„stwo imigrantów, wzrost ksenofobi, jak również
możliwość wystąpienia zamieszek na tle etnicznym.