INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA
INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROÅšLIN
CENTRALNY OÅšRODEK BADANIA ODMIAN ROÅšLIN UPRAWNYCH
CHARAKTERYSTYKA I TECHNOLOGIA UPRAWY
ODMIAN OWSA
Spis treści
Wstęp 3
Wymagania klimatyczne 4
Wymagania glebowe 5
Stanowisko w zmianowaniu 6
Uprawa roli 6
Nawożenie mineralne 7
Termin i gęstość siewu 9
Pielęgnacja zasiewów 11
Zbiór 18
Charakterystyka odmian 18
Puławy - Radzików - Słupia Wielka - 2005
 2
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa
Dyrektor: prof. dr hab. Seweryn Kukuła
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
Dyrektor: prof. dr hab. Edward Arseniuk
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych
Dyrektor: prof. dr hab. Edward Gacek
Zakład Uprawy Roślin Zbożowych IUNG
Kierownik: dr Jerzy Grabiński
Opracowali:
Dr Alicja Sułek (IUNG Puławy)
Dr Danuta Leszczyńska (IUNG Puławy)
Mgr inż. Rafał Cyfert (COBORU)
Publikacja dofinansowana przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji
Wydał: Dział Promocji Postępu Biologicznego IHAR Radzików
 3
WST
P
W rolnictwie polskim owies nie tylko dostarcza cennego ziarna paszowego, ale
posiada wysoką wartość odżywczą jako pokarm dla ludzi, oraz jest cenną rośliną
płodozmienną, szczególnie w warunkach dużego udziału zbóż w strukturze zasiewów.
Ziarno pozbawione łuski odznacza się wysoką zawartością białka, dużym udziałem
aminokwasów egzogennych (lizyna, arginina). Brak w ziarnie glutenu eliminuje je jako
produkt do wypieku chleba. Znaczny spadek pogłowia koni oraz niekorzystny układ cen
zbytu powodują systematyczne zmniejszenie się udziału owsa w strukturze zasiewów
(rys. 1).
7
6
5
4
3
2
1
0
Unia Polska
Rys. 1. Zmiany udziału owsa w strukturze zasiewów w Polsce i UE
w latach 1980-2003
Jednak w rejonach podgórskich i w północno  wschodniej części kraju, owies
nadal odgrywa istotną rolę w strukturze zasiewów. Związane jest to ze stosunkowo
małymi wymaganiami termicznymi oraz dobrym wykorzystaniem zwiększonej ilości
opadów. Potencjał plonowania owsa jest wysoki, a jego porównanie z pozostałymi
zbożami jarymi wypada dla owsa bardzo korzystnie (rys. 2).
0
5
0
2
4
6
8
3
8
99
99
198
19
199
199
1
1
199
200
 4
5
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
Owies Jęczmień Pszenica
Rys. 2 Plonowanie zbóż jarych na glebie kompleksu pszennego dobrego
W ostatnich latach w Polsce został wprowadzony do uprawy owies nagoziarnisty,
który ze względu na dużą koncentrację energii metabolicznej jest cenną formą owsa.
Plenność owsa nieoplewionego w stosunku do odmian oplewionych jest niższa o około
20%, ale jego ziarno pozbawione łuski ma lepszy skład chemiczny i większą zawartość
składników pokarmowych. W porównaniu do odmian tradycyjnych zawiera 20  40 %
więcej białka, które charakteryzuje się lepszym składem aminokwasowym. W ziarnie
owsa nieoplewionego jest mniej włókna, co poprawia jego strawność, a więcej tłuszczu
niż w owsie oplewionym.
W Polsce powierzchnia uprawy owsa w siewie czystym wynosi około 550 tys. ha.
Należy zaznaczyć, że gatunek ten jest jednym z głównych składników mieszanek
zbożowych.
Opracowane w niniejszym wydaniu wyniki badań agrotechnicznych odmian owsa
oparto na wynikach doświadczeń przeprowadzonych w IUNG Puławy. Zmiany w Rejestrze
odmian oraz właściwości rolniczo-użytkowe odmian owsa przedstawiono na podstawie
badań COBORU w Słupi Wielkiej.
WYMAGANIA KLIMATYCZNE
Warunki klimatyczne Polski umożliwiają uprawę owsa na terenie całego kraju.
Znaczenie jednak tego gatunku zboża jest dość zróżnicowane w poszczególnych
rejonach. Duży udział owsa w strukturze zasiewów obserwuje się w rejonach podgórskich
oraz północnej i północno-wschodniej części kraju, ze względu na szczególnie korzystne
warunki do jego uprawy.
Plon ziarna w dt/ha
 5
Charakterystyczną cechą owsa, wyróżniającą go spośród innych zbóż jarych, jest
jego duże zapotrzebowanie na wodę, zwłaszcza w okresie od strzelania w z
dz
bło do
kłoszenia. Skutki niedoboru wody w tym okresie tylko w niewielkim stopniu mogą być
zniwelowane dostatkiem wody w następnych fazach rozwojowych. Główną przyczyną
dużego zapotrzebowania owsa na wodę jest wysoki współczynnik transpiracji.
Wymagania termiczne owsa są niewielkie Ziarno zaczyna kiełkować już w
temperaturze 2-3o C, przy czym kiełkowanie przebiega znacznie wolniej niż u innych
zbóż. Nieszkodliwe dla owsa są wiosenne przymrozki, a niska temperatura po wzejściu
roślin jest korzystna dla uzyskania wysokich plonów. Z tego względu duże znaczenie ma
wczesny termin siewu. Niskie temperatury w póz
niejszym okresie wegetacji roślin
(kłoszenie, dojrzewanie) także nie wpływają ujemnie na plonowanie owsa. Małe
wymagania cieplne owsa umożliwiają jego dojrzewanie w rejonach o niższej średniej
temperaturze w okresie lata np. w rejonach górskich.
Owies jest rośliną dnia długiego. Przy długim dniu skraca się okres rozwoju
wegetatywnego i szybciej przechodzi do fazy generatywnej. Jest to następną przyczyną
dużej wrażliwości owsa na opóz
nienie siewu  im póz
niej dokonuje się siewu tym dzień
jest dłuższy, czyli zaznacza się wpływ warunków ograniczających produktywność wiech.
Zróżnicowanie odmian pod względem klimatycznym jest niewielkie, ale na tyle
istotne, że przy doborze odmian konieczne jest uwzględnienie specyfiki klimatycznej
rejonu. Rozmieszczenie odmian w rejonach klimatycznych jest konieczne ze względu na
różny termin dojrzewania oraz zróżnicowaną tolerancje na choroby.
WYMAGANIA GLEBOWE
Korzenie owsa mają bardzo dużą zdolność pobierania składników pokarmowych
znajdujących się w glebie w formie trudno dostępnej dla roślin. Pod tym względem owies
przewyższa inne zboża, nawet żyto. Dzięki tej właściwości może być uprawiany na
glebach kompleksów żytnich od bardzo dobrego do słabego oraz na glebach kompleksu
zbożowo  pastewnego mocnego i słabego. Najwyższe plony owsa uzyskuje się na
glebach lepszych, zaliczanych do kompleksów pszennych i pszenno  żytnich, ale na tych
glebach wysokie plony dają inne, cenniejsze zboża (pszenica, jęczmień), dlatego uprawę
owsa uważa się tu za uzasadnioną jedynie w gospodarstwach o dużym (ponad 50%)
udziale pszenicy i jęczmienia w strukturze zasiewów. Na glebach kompleksów górskich
owies plonuje słabiej niż na glebach kompleksu żytniego dobrego i słabego. Owies ma
duże wymagania wodne i nie powinien być uprawiany na tzw. glebach suchych,
zaliczanych do kompleksu żytniego bardzo słabego. Na takich glebach przy
niedostatecznej ilości opadów ryzyko uprawy owsa jest zbyt duże. W stosunku do
odczynu gleby owies jest bardziej tolerancyjny od innych zbóż jarych. Dobrze znosi
 6
nawet dość silne zakwaszenie, ale z reguły najlepiej plonuje na glebach o pH powyżej
5,5.
STANOWISKO W ZMIANOWANIU
W związku z tym, że owies ma stosunkowo małe wymagania przedplonowe, a
równocześnie pozostawia po sobie niezłe stanowisko dla pozostałych roślin zbożowych,
wprowadzony do uprawy w uproszczonych zmianowaniach zbożowych wyraz
nie zwiększa
ich wydajność.
Owies jako jedyna roślina zbożowa nie jest porażany przez choroby podstawy
z
dz
bła (choroby podsuszkowe zbóż). Nie tylko nie jest atakowany przez te choroby, ale
nie uczestniczy w łańcuchu żywicielskim grzybów, czyli nie przenosi ich na rośliny
następcze.
Częsty powrót owsa lub owsa i jęczmienia na to samo pole może natomiast
spowodować namnażanie się w glebie pasożytniczych nicieni, głównie mątwika
zbożowego, co prowadzi do dużej obniżki plonów tych zbóż. Dlatego w zmianowaniu nie
można zbyt często uprawiać owsa lub stosować następstwa: owies - jęczmień. W
praktyce dobór przedplonu dla owsa trzeba uzależnić głównie od rośliny następczej jaka
będzie uprawiana po owsie.
UPRAWA ROLI
Uprawa roli pod owies jest uzależniona od długości okresu od sprzętu przedplonu
do nadejścia zimy. Jeśli przedplon schodzi z pola w lipcu lub sierpniu to do wykonania
orki przedzimowej pozostaje okres 2-3 miesięcy. Okres ten należy wykorzystać na
uprawę poplonu lub na przeprowadzenie podorywki i mechaniczne zwalczanie chwastów.
Na poplony ścierniskowe nadają się gatunki roślin, które odznaczają się szybkim tempem
wzrostu. Do gatunków spełniających te kryteria należą: rzepak ozimy i jary, gorczyca
biała i czarna, rzodkiew oleista, facelia i słonecznik. Przedplony ścierniskowe należy
przyorać przed zimą. W większości przypadków jesienna uprawa roli pod owies ogranicza
się do orki przedzimowej. Jedynie po koniczynie i innych wieloletnich roślinach
pastewnych orka przedzimowa powinna być poprzedzona podorywką lub przynajmniej
kultywatorowaniem albo talerzowaniem Orkę przedzimową zaleca się wykonać w miarę
możliwości jak najwcześniej (paz
dziernik) z pozostawieniem roli w ostrej skibie. Po
roślinach okopowych pod które wykonano głęboką orkę, a zbiór wykonano w
optymalnych warunkach wilgotnościowych, orka może być płytsza 15-22 cm. Po
kukurydzy i roślinach wieloletnich, powinna być wykonana na głębokość 25  30 cm.
Uproszczenia uprawy przedzimowej po roślinach okopowych sprowadzające się tylko do
 7
bronowania, nie są wskazane, natomiast można wykonać kultywatorowanie na głębokość
20  30 cm.
Zespół uprawek pod owies wiosną jest ograniczony zwykle do niewielkiej liczby jej
zabiegów, gdyż czas na uprawę jest z reguły krótki.
Uprawy wiosenne na glebach zwięz
lejszych należy zaczynać od włókowania, a na
lżejszych od bronowania, bądz
agregatu uprawowego. Uprawa wiosenna nie powinna być
głębsza niż 4  6 cm, dlatego należy ograniczyć do minimum kultywatorowanie pola 
jest ono niezbędne tylko na zlewnych glebach.
NAWOŻENIE MINERALNE
Jednym z ważniejszych czynników plonotwórczych owsa, zwłaszcza na glebach
lżejszych, jest nawożenie mineralne, które działa efektywnie w warunkach
uregulowanego odczynu gleby. Owies wprawdzie jest mało wrażliwy na zakwaszenie
gleby, ale ze wszystkich zbóż ma największe wymagania odnośnie magnezu. Nawozy
wapniowe w dawkach (zależnie od odczynu gleby) 1,5  2,5 t/ha CaO na glebach bardzo
lekkich i lekkich; 1,7  3,5 t/ha CaO na ciężkich glebach, powinny być rozsiane przed
uprawą pożniwną lub przed orką przedzimową. Na glebach ubogich w magnez zaleca się
stosowanie 30  50 % dawki nawozu wapniowego w formie wapna magnezowego. Jeśli
gleba nie wymaga wapnowania lecz jej zasobność w magnez jest bardzo mała, należy
zastosować jeden z nowych (wciąż pojawiających się na rynku) i zalecanych dla owsa,
nawozów zawierających Mg.
Nawożenie fosforem i potasem
Niedobór fosforu i potasu niekorzystnie oddziaływuje na wzrost roślin owsa,
powodując istotne ograniczenie ich możliwości plonotwórczych oraz zwiększa podatność
roślin na choroby i na wyleganie.
Potas spełnia ważne funkcje fizjologiczne w organizmie poprzez regulację
gospodarki wodnej roślin, co wiąże się nie tylko z pobieraniem składników pokarmowych
z roztworu glebowego, ale również z ich transportem i przemieszczeniem wewnątrz
rośliny. Niedobór wilgoci utrudnia pobieranie potasu z gleby i wywiera szczególnie
niekorzystny wpływ w okresie krzewienia i strzelania w z
dz
bło, hamuje tworzenie się
nowych pędów lub obumieranie pędów już wytworzonych. Powoduje to redukcję obsady
wiech na powierzchni pola (główny czynnik plonotwórczy). Niedostateczna dostępność
potasu w okresie wypełnienia ziarniaków ogranicza proces przemieszczenia się
składników pokarmowych z organów wegetatywnych do ziarniaków powodując gorsze ich
wykształcenie (mniejsza MTZ).
 8
Dobre zaopatrzenie roślin w fosfor sprzyja silnemu wzrostowi systemu
korzeniowego, co ma korzystny wpływ na pobieranie składników pokarmowych, wzrost i
kondycję roślin owsa. Fosfor przyczynia się również do lepszego osadzania nasion w
wiechach oraz do poprawy jakości zbieranego ziarna.
Dawki fosforu i potasu zależą od zawartości przyswajalnych form tych składników
w glebie, a także wielkości spodziewanych plonów (tab.1). Na glebach zwięz
lejszych
nawożenie tymi składnikami korzystniej jest zastosować przed orką przedzimową, zaś na
lekkich glebach podczas wiosennego przedsiewnego przygotowania pola.
Tabela 1
Dawki fosforu (P2O5) i potasu (K2O) w kg/ha
Zawartość P2O5 i K2O w glebie
Składnik
b. niska niska średnia wysoka b.wysoka
Fosfor 60-90* 50-70 30-50 20-30 0
Potas 80-120 60-100 40-80 20-50 0-30
* - górne zakresy dawek stosować na glebach lepszych, gdzie można spodziewać
się wysokich plonów, zaś dolne na glebach mniej urodzajnych.
Nawożenie azotem
Azot jest składnikiem pokarmowym najbardziej wpływającym na liczbę kłosków w
wiesze (główny plonotwórczy element struktury plonu). Niedobór azotu w środowisku
glebowym we wczesnych fazach różnicowania generatywnego ogranicza rozwój wiech
pędu głównego i wpływa najsilniej na plon. Brak azotu w póz
niejszym okresie wpływa
niekorzystnie na wypełnienie ziarniaków. Wykorzystanie azotu jest silnie uzależnione od
wilgotności gleby, w warunkach suszy zmniejsza się.
Optymalna wielkość dawki azotu pod owies zależy od kompleksu glebowego,
opadów zimowych, przebiegu pogody w okresie wegetacji, przedplonu i spodziewanego
poziomu plonowania owsa.
Bardzo duże potrzeby nawożenia azotem są wówczas, gdy opady zimowe
przekroczyły normę, zaś pogoda wiosną jest umiarkowanie sucha i zimna, przedplon
nawożono małą dawką azotu, oraz gdy istnieje możliwość wysiewu owsa w terminie
optymalnym, a także przy stosowaniu wysokiego poziomu agrotechniki.
 9
Małe potrzeby nawożenia N występują przy małej ilości opadów zimowych, gdy w
zmianowaniu brały udział motylkowe, strączkowe lub rośliny nawożone dużymi dawkami
obornika, gdy pogoda wiosną jest wilgotna i ciepła oraz przy póz
nym siewie.
Istotne znaczenie dla efektywności nawożenia azotem ma również zdolność
odmiany do produktywnego wykorzystania nawozu. Badania w warunkach
kontrolowanych wykazały, że odmiany, Flaemingsstern, Stoper lepiej wykorzystują duże
dawki azotu niż pozostałe odmiany (tab.2).
Tabela 2
Dawki N w kg/ha
Potrzeby nawożenia azotem
Kompleks glebowo-rolniczy
b. duże duże średnie małe
Pszenny b. dobry,
pszenny dobry, 65 - 85 55 -75 45  65 35  55
pszenny górski
Żytni b. dobry,
zbożowo pastewny mocny, 70 - 90 60  80 50  70 40  60
zbożowy górski
Pszenny wadliwy,
żytni dobry,
60 - 80 50  70 40  60 30  50
owsiano-ziemniaczano
górski
Żytni słaby,
zbożowo  pastewny słaby, 60  70 50  60 40  50 30  40
owsiano  pastewny górski
Nawozy azotowe do poziomu 50 kg/ha N stosujemy jednorazowo przed siewem
owsa. Natomiast większe dawki należy dzielić na dwie części: 50  60% przed siewem, a
resztÄ™ na poczÄ…tku fazy strzelania w z
dz
bło.
TERMIN I G
STOŚĆ SIEWU
Owies należy do roślin silnie reagujących spadkiem plonu ziarna na opóz
nienie
terminu siewu. Zasiew owsa w terminie możliwie najwcześniejszym jest jednym z
najważniejszych czynników warunkujących uzyskanie wysokich plonów ziarna.
Ziarno owsa kiełkuje w temperaturze 2  5o C, zatem nie ma bariery cieplnej przy
wczesnym terminie siewu. Przy wczesnym siewie owies korzysta z zimowych zapasów
wody w glebie i jest mniej atakowany przez szkodniki i choroby. Wiosenny termin siewu
 10
wpływa korzystnie na kształtowanie się głównych elementów struktury plonu, czyli: liczby
pędów produkcyjnych, liczby kłosków w wiesze oraz MTZ.
Optymalny termin siewu owsa w większości rejonów kraju przypada na drugą
połowę marca. Jedynie w rejonach północno  wschodnim i podgórskim można opóz
nić
go do 10 kwietnia. Większość aktualnie zalecanych do uprawy odmian owsa reaguje
dużym obniżeniem plonu ziarna na opóz
nienie siewu o 10 dni, wskutek spadku obsady
wiech na jednostce powierzchni, a także zmniejszenie się liczby i masy ziarna z wiechy.
Tolerancyjne na niewielkie opóz
nienie siewu sÄ… odmiany Grajcar (zalecana do
uprawy w rejonach górskich), Bachmat, Bohun oraz nieoplewiona odmiana Akt.
Plonowanie owsa jest ściśle związane z liczbą wiech na jednostce powierzchni,
która z kolei związana jest z ilością wysiewu. Nadmierne zagęszczenie łanu owsa
prowadzi do zwiększonego wypadania roślin w okresie ich wegetacji oraz wylegania i w
efekcie do dużego spadku plonu. Liczne badania prowadzone w IUNG wskazują na
odmienne wymagania odmian, co do gęstości siewu. Dobór odpowiedniej ilości wysiewu
dla określonej odmiany uzależniony jest od warunków siedliska, a głównie od kompleksu
przydatności rolniczej gleb (tab. 3).
Tabela 3
Zalecana ilość wysiewu (w mln sztuk ziarna i w kg na 1 ha)
zrejonizowanych odmian owsa w zależności od kompleksu przydatności
rolniczej gleby
Dukat, Jawor, Skrzat, Bajka,
Góral, German, Sławko, Cekin,
Borowiak, Hetman, Kasztan,
Celer, Akt, Flaemingsstem,
Sam, Deresz, Chwat, Deresz
Flaemingsprofi, Sprinter,
Kompleks glebowo rolniczy Grajcar, Bohun, Cwał, Bachmat,
Szakal, Polar, Stoper
Arab, Krezus
zalecane ilości wysiewu
mln ziarn na 1 ha kg/ha* mln ziarn na 1 ha kg/ha*
Pszenny b. dobry i dobry 5,0 168 5,5 185
Żytni b. dobry
Zbożowo -pastewny mocny 5,5 185 6,0 202
Zbożowy górski
Pszenny wadliwy
Żytni dobry 5,8 195 6,3 212
Owsiano  ziemn. górski
Żytni słaby
Zbożowo-pastewny słaby
6,0 202 6,5 212
Owsiano- pastewny słaby
Owsiano- pastewny górski
* - wyliczono dla ziarna o MTZ = 31 g i zdolności kiełkowania =100%
 11
Z uwagi na to, że każda partia materiału siewnego charakteryzuje się na ogół
odmiennymi parametrami, a zwłaszcza masą 1000 ziarn oraz zdolnością kiełkowania,
ilość wysiewu należy każdorazowo wyliczyć wg następującego wzoru:
gęstość siewu (szt. ziarn/ha) x MTZ (g)
Ilość wysiewu w kg/ha = ----------------------------------------------------
czystość x zdolność kiełkowania
W przypadku opóz
nienia terminu siewu i po gorszych przedplonach normÄ™
wysiewu należy zwiększyć o 10 %. Natomiast w stanowisku po okopowych na oborniku,
motylkowych oraz przy silnym nawożeniu mineralnym, zwłaszcza azotem i na glebach z
natury wilgotnych, a także w rejonach o dużej ilości opadów, gęstość siewu należy
zmniejszyć o 10%.
Owies wysiewa się w rzędach co 12- 15 cm, na głębokość 2  5 cm (w wilgotną
glebę płycej, zaś w suchą głębiej).
PIEL
GNACJA ZASIEWÓW
Owies jest zbożem łatwo zachwaszczającym się w stopniu ograniczającym
jego plon. W uprawie owsa duże znaczenie ma mechaniczna pielęgnacja, gdyż jest on
wrażliwy na większość herbicydów. Pierwsze bronowanie może być wykonane jeszcze
przed wschodami lub o okresie tzw. szpilkowania roślin. Zabieg ten przeciwdziała
zaskorupieniu się gleby, szczególnie ciężkiej, a także skutecznie niszczy większość
młodych chwastów. Następne bronowanie przeprowadza się (zawsze w poprzek lub ukos
rzędów) dopiero w fazie krzewienia się roślin i w razie konieczności powtarza się go po
około 2 tygodniach. W okresie między szpilkowaniem a fazą krzewienia (4  5 liść) owies
jest bardzo wrażliwy na uszkodzenia mechaniczne, zatem nie należy bronować zasiewów
w tym czasie.
W warunkach silnego zachwaszczenia upraw, jako zabieg uzupełniający
poleca się stosowanie herbicydów, a przy ich doborze należy uwzględnić gatunek
chwastów dominujących w łanie (tab. 4). Herbicydy w owsie stosuje się od fazy 5-6 liści
do końca krzewienia.
 12
Tabela 4
Herbicydy zalecane do odchwaszczenia owsa (pełny dobór preparatów
znajduje się w Zaleceniach Ochrony Roślin IOR)
Preparat Dawka na 1 ha Termin stosowania
Chwasty dwuliścienne wrażliwe (ognicha, rzodkiew świrzepa, komosa, rdest
polny)
Agroxone 500 SL 1,5 l
Agritox 500 SL 1,2 l Od fazy 5  6 liści do końca
Chwastox 500 Sl 1,1 l krzewienia. Granstar 75 WG
w dawce 25 g + adiuwant
Chwastox 750 SL 0,75
zwalcza ostrożeń polny i inne
Chwastox Extra 300 SC 2,5  3 l
chwasty dwuliścienne
Chwastox Super 450 SL 1,25-1,5 l
Dicoherb 750 SL 0,75 l
U 46 M  Fluid 500 SL 1,5 l
Granstar 75 WG + Trend 90 15  20 g + 0,05 %
EC
Chwasty dwuliścienne odporne ( gwiazdnica pospolita, przytulia czepna i inne)
Chwastox D 179 SL 4 l Od fazy 5  6 liści do końca
krzewienia
Chwastox M. 210 SL 4 l
Chwastox Trio 540 SL 1,5 l
Chwastox Turbo 340 SL 2 l
Lintur 70 WG 0,12-0,15 kg
Mustang 306 SE 0,4-0,6 l
Owies jest porażany przez choroby, w przypadku większego nasilenia chorób
występują znaczne straty w plonie. Niektóre z chorób przenoszone są za pośrednictwem
materiału siewnego albo poprzez glebę, inne natomiast porażają uprawy owsa w okresie
wegetacji.
Do najczęściej występujących chorób owsa należą głownia pyłkowa, głownia
zwarta, mączniak prawdziwy, rdza koronowa, plamistość, rdza z
dz
błowa, wirus żółtej
karłowatości jęczmienia. Podstawowym zabiegiem chemicznym, mającym na celu
zwalczanie tych chorób jest zaprawianie materiału siewnego zaprawami zalecanymi przez
Instytut Ochrony Roślin (tabela 5).
 13
Krótka charakterystyka ważniejszych chorób
MÄ…czniak prawdziwy(Erysiphe graminis f. sp. avenae)
Choroba ta jest wywoływana przez grzyb Erysiphe graminis. Początkowo na
porażonych częściach roślin rozwija się białawy nalot zarodnikującej grzybni. Nalot ten
przybiera póz
niej barwę beżowo-szarą i wojłokowaty wygląd. Zwalczanie mączniaka
prawdziwego owsa polega na zaprawianiu ziarna. W latach sprzyjajÄ…cych rozwojowi
choroby, w póz
niejszych fazach rozwoju roślin , zaleca się opryskiwanie upraw.
Niezależnie od chemicznego zwalczania patogena duże znaczenie ma uprawa odmian
wykazujących lepszą odporność na chorobę.
Rdza koronowa (Puccinia coronata)
Rdza koronowa owsa jest wywołana przez grzyb Puccinia coronata. Poraża on
przede wszystkim liście, lecz uredinia mogą rozwijać się również w pochwach liściowych i
na plewach, które są lekko wzniesione, początkowo pokryte skórką i mają wydłużony
kształt oraz jasno pomarańczowy kolor. Na odporniejszych odmianach owsa mogą
powstawać jedynie mała chlorotyczne plamki lub małe uredinia z chlorotyczną lub
nekrotyczna obwódką W Polsce, rdza koronowa występuje nierównomiernie na terenie
całego kraju i z większą częstotliwością pojawia się we wschodniej części kraju (rys. 3).
W wielu rejonach uprawy choroba ta powoduje duże straty w plonie ziarna. Grzyb
Puccinia coronata należy do gatunków ciepłolubnych i dlatego silniej rozwija się w końcu
lata, gdy temperatura powietrza wynosi 20oC. Zwalczanie rdzy polega głównie na uprawie
odmian o lepszej odporności.
Plamistość (Helminthosporium spp.)
Patogen ten występuje na liściach, a od kilku lat obserwuje się duże nasilenie na
wiechach. Porażenie wiech jest wynikiem wnikania grzybni do plew jak też nasion. Przez
zainfekowane nasiona patogen przenoszony jest w następny sezon wegetacyjny .
Odporność na tę chorobę nie jest zbyt powszechna, dlatego też najskuteczniejszą metodą
jest zwalczanie chemiczne przez zaprawianie nasion.
 14
Rys. 3 Rejony potencjalnego zagrożenia owsa rdzą wieńcową
wg doświadczeń COBORU
Wirus żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV)
Jest najpowszechniej występującą chorobą wirusową owsa. Wirus żółtej
karłowatości jęczmienia jest przenoszony przez mszyce. Charakterystycznymi objawami
choroby na owsie są: czerwienienie blaszek liściowych rozpoczynające się od
wierzchołków liści, liście przybierają póz
niej czerwono-fioletowy odcień, zahamowanie
wzrostu roślin, całkowita lub częściowa sterylność wiech.
 15
Rdza z
dz
błowa (Puccinia graminis f. sp. avenae)
Objawy chorobowe powodowane przez rdzÄ™ z
dz
błową owsa są takie same, jak
objawy powstające na innych gatunkach zbóż. Uredinia są ceglasto-czerwone, w
przeciwieństwie do rdzy wieńcowej, która wytwarza uredinia żółto-pomarańczowe. W
Polsce choroba ta ma o wiele mniejsze znaczenie niż rdza wieńcowa. Zwalczanie rdzy
z
dz
błowej owsa polega przede wszystkim na uprawie odmian odpornych. W latach
epidemii zaleca się opryskiwanie plantacji preparatami wykazującymi skuteczność
przeciwko P. graminis.
GÅ‚ownia pylista owsa (Ustilago avenae)
Porażone rośliny mogą wykazywać zahamowanie wzrostu. Wiechy chorych roślin
mają brunatno-szarą barwę. Porażeniu mogą ulegać wszystkie kłoski dolnej części
wiechy. Masy wytworzonych zarodników mają czerwonobrunatną barwę. Plewy
porażonych kłosków są całkowicie lub tylko częściowo zniszczone. Zakażenie kłosków
zależy od stopnia rozchylenia plew, różnego u poszczególnych odmian. Zakażanie kiełków
zależy od temperatury i wilgotności gleby w czasie wysiewu ziarna owsa. Najsilniejsze
porażenie ma miejsce w temperaturze 16-190C przy stosunkowo małej wilgotności
gleby. Zwalczanie głowni pylistej owsa polega na uprawianiu odmian bardziej odpornych
na chorobę oraz na zaprawianiu ziarna siewnego jedną z zapraw układowych
przeznaczonych do zwalczania głowni porażającej owies. Wczesny siew i dobre
czyszczenie nasion może przyczynić się do ograniczenia występowania choroby.
GÅ‚ownia zwarta owsa (Ustilago hordei)
Występuje rzadziej niż głownia pylista owsa. Objawy choroby są podobne do
objawów wywołanych przez U. Avenae, a różnica polega głównie na tym, że skupienia
zarodników owsa osłonięte plewkami są dość twarde. y
dz
bła porażonych roślin mają
jednolitą, oliwkowo-brunatną barwę i gładką lub delikatnie punktowaną powierzchnię.
Zakażeniu kiełków sprzyja niska wilgotność gleby. Optymalna dla procesu zakażenia
temperatura wynosi 15-250C.
Zwalczanie choroby jest takie same, jak zwalczanie głowni pylistej owsa.
 16
Tabela 5
Wybrane preparaty do zaprawiania nasion owsa i zwalczania chorób w
zasiewach wg IOR 2004/2005
Preparat Dawka na 100 kg ziarna
Zaprawy zalecane do zwalczania mączniaka prawdziwego, głowni zwartej
i pylÄ…cej owsa
Baytan Universal 19,5 WS * 200 g + 900 ml wody
Baytan Universal 094 FS 400 ml + 200 ml wody
Zaprawy zalecane do zwalczania głowni zwartej i pylącej owsa
Baytan Universal 094 FS 400 ml + 200 ml wody
Dithane M  45 80 WP* 300 g + 700 ml wody
Dithane Neo Tec 75 WG* 300 g + 700 ml wody
Dithane 455 SC* 500 ml +500 ml wody
Karbosar 440 FS* ** 350 ml + 350 ml wody
Maxim Star 025 FS* ** 200 ml + 400-1000 ml wody
Manconex 80 WP 300 g + 700 ml wody
Oxafun T 500 FS 400 ml + 900 ml wody
Penncozeb 80 WP 300 g + 700 ml wody
Penncozeb 455 SC 500 ml + 500 ml wody
Prelude Special 51 WS 200 g + 400-600 ml wody
Premis 025 DS 150-200 g
Raxil 02 DS.* 150 g
Raxil 02 WS 150 g + 900 ml wody
Raxil 060 FS 50 ml + 500 ml wody
Sarfun T 65 DS 300 g lub 300 g + 1200 ml wody
Sarfun T 450 FS 300-400 ml + 600-800 ml wody
Sarox T 500 FS* 400 ml + 700 ml wody
Tribenoks 330 FS* 200 ml + 400 ml wody
Vitavax 2000 FS * 300 g lub 300 g + 700 ml wody
Zaprawa Funaben T 300 g lub 300g + 1200ml wody
Zaprawa Oxafun T 75 DS./WS * 300 g lub 300g+ 1200 ml wody
Zaprawa zbożowa Orius 02 WS 150 g + 900 ml wody
* - zwalcza zgorzel siewek
** -nie zwalcza głowni zwartej owsa
Do opryskiwania roślin owsa w celu zwalczania mączniaka prawdziwego
stosuje siÄ™ Callixin 750 EC w dawce 0,75 l/ha.
Jeżeli w okresie wegetacji występują choroby, należy wykonać oprysk, gdy 15 
20 % roślin w łanie jest porażonych przez te choroby. W warunkach szczególnie
sprzyjających ich występowaniu zabieg powtórzyć, przy czym trzeba pamiętać o
przestrzeganiu okresu karencji.
Poza chorobami, bardzo silne szkody w uprawach owsa wyrzÄ…dzajÄ… szkodniki, a
zwłaszcza ploniarka zbożówka, mszyce, a ostatnio coraz częściej skrzypionki.
Ploniarka zbożówka atakuje zasiewy owsa zarówno w fazie wschodów, jak również
w czasie rozwoju wiech. Uszkodzenia spowodowane przez ploniarkÄ™ sÄ… Å‚atwe do
 17
rozpoznania, gdyż liść środkowy młodych roślin żółknie i daje się łatwo wyciągnąć.
Oprysk wykonujemy w momencie nalotu much  w okresie od wschodów owsa do
krzewienia i po jego wykłoszeniu do pełni kwitnienia (tab. 6). Owies wysiany bardzo
wcześnie jest mniej atakowany przez ploniarkę.
Mszyce powodować mogą silne uszkodzenia w przypadku masowego ich
pojawienia się. Zasiedlają one wiechy i powodują straty w plonie oraz w jakości ziarna.
Preparaty zwalczające mszyce należy stosować od pełni kłoszenia do dojrzałości
mlecznej owsa, gdy znajdujemy powyżej 5 sztuk na wiesze.
Larwy skrzypionek żerują na liściach flagowych i podflagowych. Próg szkodliwości
wynosi 0,5-1 larwy na 1 z
dz
bło. Zaleca się oprysk w początkowym okresie masowego
wylęgu larw, jednym z preparatów wymienionych w tabeli 6.
Tabela 6
Wybrane preparaty do zwalczania szkodników w uprawach owsa
Preparat Dawka na 1 ha Zwalczany szkodnik
Pirimor 50 WG 0,25 kg
Alfamor 050 SC 0,2 l
Alfazot 050 EC 0,2 l
Alphaguard 100 EC 0,1 l
Alphatop 100 EC 0,1 l
Bi 58 Nowy 0,5 l
Dimezyl 400 EC 0,5 l
Enduro 258 EC 0,3 l Mszyce
Fury 100 EC, EW 0,1 l
Karate 025 EC 0,2 l
Karate Zeon 100 CS 0,05 l
Ripcord Nowy lub Ripchord 0,2 l
Super 050 EC
Sumi-Alpha 050 EC 0,25 l
Talstar 100 EC 0,075 l
Trebon 30 EC 0,25 l
Alfamor 050 SC 0,3 l
Alfazot 050 EC 0,3 l
Decis 2,5 EC 0,3 l
Fastac 100 EC 0,15 l Ploniarka zbożówka
Patriot 100 EC 0,075 l 0,075 l
Sumithion 500 EC 1 l
Alfamor 050 SC 0,2 l
Alfazot 050 EC 0,2 l
Bancol 50 WP 0,3 kg
Bi 58 Nowy 0,5 l
Decis 2,5 EC 0,25 l
Danadaim 400 EC 0,5 l Skrzypionki
Dimezyl 400 EC 0,5 l (wymienione preparaty zwalczajÄ…
Fastac 100 EC 0,1 l również mszyce)
Karate 025 EC 0,2 l
Patriot 2,5 EC 0,25 l
Ripcord Nowy 050 EC 0,2 l
Sumi- Alpha 050 EC 0,25 l
Trebon 30 EC 0,3 l
 18
ZBIÓR
Zbiór owsa jest dosyć trudny. Dojrzewa on nierównomiernie, zarówno w obrębie
wiech jak i całej rośliny, zwłaszcza w przypadku wtórnego krzewienia się, które może
nastąpić w warunkach niedoboru opadów w fazie krzewienia się roślin lub nadmiaru
opadów w póz
niejszym okresie wegetacji. Ponadto ziarno owsa ma skłonność do
osypywania się, dlatego omawianego zboża nie można przetrzymywać na pniu.
Najodpowiedniejszym momentem do rozpoczęcia zbioru jest osiągnięcie dojrzałości
pełnej ziarn znajdujących się na szczycie wiech pędów głównych. Ziarno ma wtedy
naturalnÄ… barwÄ™, wiecha i z
dz
bła są żółte, a górne kolanka stwardniałe. Liście niektórych
odmian mogą być w tym czasie zielone.
Zbiór kombajnem należy przeprowadzić trochę póz
niej w okresie dojrzałości pełnej
całych wiech. Ziarno należy oczyścić i wysuszyć do wilgotności 15 %. Temperatura
suszenia owsa przeznaczonego na materiał siewny nie może przekraczać 450C. Słoma
owsiana odznacza się dużą wartością paszową.
CHARAKTERYSTYKA ODMIAN
W krajowym rejestrze znajduje siÄ™ 28 odmian owsa, w tym dwie zagraniczne.
Dwadzieścia dwie z nich (w tym jedna białoziarnista i dwie nieoplewione) są przydatne do
uprawy w całym kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich, a sześć wcześnie
dojrzewających nadaje się do uprawy na wyżej położonych terenach górskich. Ponadto, w
rejestrze znajdują się jeszcze dwie odmiany: białoziarnista Kwant i nieoplewiona Cacko.
Do roku 2004 były odmianami eksportowymi nie zalecanymi do uprawy w kraju. W
ostatnich trzech latach zarejestrowano pięć nowych Flämingsprofi, Stoper, Arab, Rajtar i
Krezus, skreślono zaś odmianę Dragon.
Nowe odmiany najczęściej wyróżniają się dobrą plennością (tab. 8). Niektóre
spośród nich cechują się ponadto wyraz
nie lepszą odpornością na rdze, większą
odpornością na wyleganie, czy mniejszym udziałem łuski w ziarnie, co jednak nie dotyczy
odmian Arab i Rajtar zarejestrowanych w roku 2004.
Spośród chorób największe znaczenie odgrywa rdza wieńcowa. Odmiany wrażliwe
mogą być zawodne we wschodniej części kraju, gdzie notuje się największe nasilenie tej
choroby. Mniejsze znaczenie gospodarcze mają mączniak, plamistość liści
(helmintosporioza), septorioza liści i rdza z
dz
błowa. Istotne znacznie dla producenta
może mieć również odporność na wyleganie oraz wczesność dojrzewania, a zwłaszcza
parametry ziarna decydujące o wartości pokarmowej (udział łuski, zawartość białka i
tłuszczu).
 19
Odmiany nieoplewione (z niewielkim udziałem ziarn oplewionych) plonują ok.
30% poniżej odmian oplewionych (duże różnice w latach). Cechuje je mała zawartość
włókna surowego oraz duża koncentracja bardzo wartościowego białka i tłuszczu. Dało to
nowe możliwości wykorzystania ziarna owsa w żywieniu trzody chlewnej i drobiu oraz w
przemyśle.
Dla rejonów górskich poszukiwane są odmiany wyraz
nie wcześniejsze. W wyniku
braku zgłoszeń tych typów użytkowych do badań urzędowych COBORU od 2003 roku
zaprzestano prowadzenia badań owsa w serii doświadczeń górskich i nie przewiduje się
ich wznowienia w przyszłości. Ewentualne nowe odmiany wczesne będą testowane
wspólnie z innymi odmianami w jednej serii doświadczeń rejestrowych prowadzonych w
całym kraju. Podane w tabelach oceny plonowania i cechy rolnicze odmian górskich
pochodzą z doświadczeń prowadzonych na terenie całego kraju. Opierając się na
wcześniejszych wynikach najwcześniej dojrzewającymi odmianami w warunkach
górskich były Stoper, Dukat i Sprinter. Najlepiej plonowały natomiast Stoper, Celer i
Cekin.
Od lat największe znaczenie w uprawie mają odmiany zółtoziarniste (92% w
nasiennictwie). Wśród nich najszerzej rozmnażane były Bohun, Chwat, Borowiak, Cwał i
Bajka. UdziaÅ‚ odmian biaÅ‚oziarnistych reprezentowany przez Flämingsprofi wynosi 2,5%.
Znacząco zmalało znaczenie odmian nieoplewionych z 18,7% w roku 2000 do 5,4% w
roku 2004 (tab. 7).
Odmiany scharakteryzowano w kolejności wpisania ich do krajowego rejestru, w
trzech grupach użytkowych. Charakterystyka każdej odmiany zawiera: adres właściciela
(hodowcy) odmiany, dla niektórych adres jednostki prowadzącej hodowlę zachowawczą,
a dla odmian zagranicznych pełnomocnika hodowcy oraz ważniejsze cechy rolnicze i
użytkowe (tab.10-12).
Wyniki odmian mają zmienną liczebność oraz pochodzą z różnych serii
doświadczeń. Jest to wynik zmiany systemu badań, który nastąpił w Ocenie Odmian.
Zdecydowana większość pochodzi z Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego
(PDO), zarówno serii krajowej jak i serii wojewódzkiej. Natomiast wyniki nowych odmian
uzupełniane są o doświadczenia rejestrowe. Wszystkie te serie łączy jednolity w każdym
roku wzorzec tych samych trzech lub czterech odmian. Spełnia on rolę wspólnej
płaszczyzny odniesienia, umożliwiając porównywanie wyników odmian. Oceny plonowania
w ujęciu regionalnym przedstawiono tylko dla odmian mających trzyletnie wyniki (tab.
9). Z uwagi na wojewódzki charakter PDO przyjęto nowy podział kraju na rejony, z
uwzględnieniem podziału administracyjnego kraju i podobieństwa klimatycznego
województw.
 20
Tabela 7
Udział odmian owsa w kwalifikacji polowej plantacji nasiennych
Rok
Udział w kwalifikacji polowej (%)
wpisania
maksymalny
Odmiany do
2004 2003 2002 przed rokiem
krajowego
2002
rejestru
1 2 3
nizinne oplewione
Góral 1987 2.1 3.9 4.0 18.3
German 1991 0.8 1.1 2.7 12.9
SÅ‚awko 1993 5.6 6.4 5.4 16.5
Jawor 1994 2.4 5.0 9.3 24.6
Bajka 1997 7.1 7.0 13.1 19.0
Borowiak 1998 7.7 3.9 1.8 2.6
Hetman 1999 3.2 4.4 4.4 15.9
Kasztan 1999 5.0 4.7 7.1 4.6
Sam 1999 5.4 6.3 4.8 4.8
Deresz 2000 6.5 10.4 7.5 4.4
Szakal 2000 3.1 2.1 9.5 8.7
Chwat 2000 11.2 6.4 0.9 0.4
Bachmat 2001 2.0 1.7 0.9 0.1
Cwał 2001 7.6 7.1 1.1 0.1
Bohun 2002 12.5 3.2 0.2
Flämingsstern DE 2002 1.6 3.8 1.8
Flämingsprofi b/ DE 2003 2.5 1.0
Arab 2004 0.4
Rajtar 2004 0.5
Krezus 2005 -
nizinne nieoplewione
Akt 1997 2.0 11.7 12.6 18.7
Polar 2002 3.4 1.0 0.1
górskie oplewione
Dukat 1991 - - - 1.8
Grajcar 1997 0.8 0.8 0.1 0.3
Cekin 1999 5.9 3.1 5.1 0.8
Celer
2000 0.1 2.0 1.3 0.3
Sprinter 2000 0.5 0.2 0.4 0.1
Stoper 2003 - 0.0
Powierzchnia zakwalifikowanych
4.7 4.7 7.7 51.5
plantacji nasiennych (tys. ha)
Kol. 1: b/ - odmiana białoziarnista, DE - Niemcy
Kol. 3: wg danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa
 21
Tabela 8
Plon ziarna odmian owsa
(wyniki COBORU 2002-2004)
Plon ziarna (% wzorca) Liczba doświadczeń
Odmiany
2002-
2004 2003 2002 2004 2003 2002
2004
1 2 3 4
Wzorzec *, dt z
63.5 75.1 58.9 60.8 45 39 42
ha
nizinne oplewione
Góral 97 100 9 10
German 93 9
SÅ‚awko 95 94 96 97 10 9 13
Jawor 99 98 98 101 45 39 42
Bajka 101 102 102 99 13 15 21
Borowiak 96 95 98 96 18 22 42
Hetman 101 100 101 102 19 16 27
Kasztan 100 100 100 100 23 21 29
Sam 96 96 96 95 15 18 30
Deresz 102 101 103 102 45 39 42
Szakal 96 91 98 99 31 28 37
Chwat 100 102 95 101 15 39 42
Bachmat 102 101 102 104 26 20 18
Cwał 102 101 101 104 36 33 32
Bohun 103 101 104 105 45 39 33
Flämingsstern 97 98 97 97 23 24 32
Flämingsprofi b/ 102 102 100 104 35 32 16
Arab 103 103 105 101 45 14 16
Rajtar 103 102 101 106 45 14 16
Krezus 103 104 16 14
nizinne nieoplewione
Akt 67 72 73 59 24 31 38
Polar 67 72 70 61 33 29 10
górskie oplewione
Dukat 80 10
Grajcar 85 10
Cekin 94 10
Celer
95 99 92 94 14 13 14
Sprinter 81 10
Stoper 89 89 14 15
Kol. 1: wzorzec * (2004 r - Jawor, Deresz, Bohun, w roku 2003 - Jawor, Deresz, Chwat,
b/
Bohun; w roku 2002 - Jawor, Borowiak, Deresz, Chwat); - odmiana białoziarnista
 22
Tabela 9
Plon ziarna odmian owsa w rejonach
(wyniki COBORU 2002-2004)
Rejon
Odmiany I II III IV V VI
% wzorca
1 2
Wzorzec,
66.0 64.6 62.3 66.6 61.6 72.3
dt z ha
nizinne oplewione
SÅ‚awko 94 94 96 95 94 93
Jawor 98 98 99 99 99 100
Bajka 101 99 99 94 102 101
Borowiak 99 98 93 94 97 94
Hetman 105 100 100 96 102 101
Kasztan 100 101 90 96 100 101
Sam 94 97 97 93 95 95
Deresz 105 100 101 102 103 101
Szakal 95 98 95 97 93 91
Chwat 95 102 98 94 97 103
Bachmat 103 103 98 100 99 103
Cwał 106 101 102 99 101 100
Bohun 103 105 104 103 104 102
Flämingsstern 96 97 94 98 98 100
Flämingsprofi b/ 101 101 103 103 104 99
Arab 105 103 100 104 103 104
Rajtar 101 106 102 102 101 106
nizinne nieoplewione
Akt 68 70 69 65 71 56
Polar 69 72 66 67 71 65
górskie oplewione
Celer 100 96 90 86 96 102
Kol. 1: wzorzec* (2004 r - Jawor, Deresz, Bohun, w roku 2003 - Jawor, Deresz, Chwat,
Bohun; w roku 2002 - Jawor, Borowiak, Deresz, Chwat); b/ - odmiana białoziarnista
Rejony:
I  zachodniopomorskie, pomorskie IV  łódzkie, mazowieckie, lubelskie
II  warmińsko-mazurskie, podlaskie V  dolnośląskie, opolskie, śląskie
III  lubuskie, wielkopolskie, kujawsko - pomorskie VI  małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie
 23
Tabela 10
Porażenie odmian owsa przez choroby
(wyniki COBORU 2001-2003)
Rdza Rdza Helminto- Septorioza
MÄ…czniak
wieńcowa z
dz
błowa sporioza liści
Odmiany
skala 9°
1 2 3 4 5 6
nizinne oplewione
Góral 6.3 6.9 6.0 7.3 7.5
German 7.2 7.1 8.4 7.0 7.6
SÅ‚awko 6.8 7.3 7.2 7.1 7.8
Jawor 6.6 6.7 6.9 7.6 7.8
Bajka 6.8 6.8 6.7 7.4 7.5
Borowiak 6.8 8.3 8.2 7.5 7.8
Hetman 6.4 6.9 7.3 7.5 7.9
Kasztan 7.2 7.0 7.2 6.9 7.3
Sam 6.6 7.9 8.1 7.2 7.6
Deresz 6.9 7.0 7.3 7.4 7.7
Szakal 7.1 8.3 7.9 7.5 7.6
Chwat 6.6 8.1 8.0 7.4 7.5
Bachmat 6.7 6.8 7.3 7.4 7.7
Cwał 7.1 7.0 7.2 7.6 7.9
Bohun 6.6 8.2 7.5 7.7 8.1
Flämingsstern 7.0 7.2 7.3 7.2 7.5
Flämingsprofi b/ 6.5 7.2 7.3 7.3 7.5
Arab 6.2 7.1 7.3 7.7 7.6
Rajtar 6.8 7.4 7.8 7.8 8.0
Krezus 6.5 7.9 7.4 7.4 7.7
nizinne nieoplewione
Akt 6.8 7.0 7.3 7.7 7.8
Polar 7.0 7.3 8.0 7.7 7.3
górskie oplewione
Dukat 7.0 8.4 9.0 6.8 7.7
Grajcar 6.9 8.5 9.0 6.9 7.4
Cekin 7.0 7.0 6.8 6.6 7.5
Celer
6.6 8.3 8.7 6.9 7.5
Sprinter 7.1 8.0 8.5 7.2 7.5
Stoper 6.5 8.2 8.5 6.9 7.3
Kol. 1: b/ - odmiana białoziarnista
 24
Tabela 11
Ważniejsze cechy rolnicze odmian owsa
(wyniki COBORU 2001-2003)
Reakcja Wysokość Wiecho- Dojrzałość
Wyleganie
na Al+++ roślin wanie woskowa
Odmiany
% cm skala 9o dni od 1.01
1 2 3 4 5 6
nizinne oplewione
Góral 45 91 5.8 165 202
German 50 97 4.8 163 199
SÅ‚awko 41 104 4.7 162 201
Jawor 50 96 6.4 166 203
Bajka 58 96 6.2 163 201
Borowiak 51 96 5.0 164 201
Hetman 55 98 5.9 165 202
Kasztan 50 92 5.5 165 201
Sam 54 107 6.2 165 202
Deresz 55 95 5.1 164 201
Szakal 71 99 6.3 164 202
Chwat 54 94 6.3 166 202
Bachmat 51 94 5.5 165 203
Cwał 59 100 5.7 164 201
Bohun 50 95 6.5 167 204
Flämingsstern 57 92 5.5 164 200
Flämingsprofi b/ 59 95 5.5 164 202
Arab 54 94 5.9 166 203
Rajtar 52 93 6.1 164 201
Krezus 59 94 6.1 164 202
nizinne nieoplewione
Akt 50 100 6.6 166 203
Polar 52 97 6.8 165 201
górskie oplewione
Dukat 49 96 5.1 160 197
Grajcar 48 94 5.6 161 199
Cekin 60 92 5.4 163 200
Celer
55 88 6.0 162 198
Sprinter 44 93 6.0 158 196
Stoper 54 93 4.6 159 194
Kol. 1: b/ - odmiana białoziarnista
Kol. 2: średni udział siewek z odrostem korzeni w roztworze o stężeniu 15 i 25 ppm Al+++
; większa wartość oznacza większą tolerancję na zakwaszenie gleby
 25
Tabela 12
Ważniejsze cechy ziarna odmian owsa
(wyniki COBORU 2001-2003)
Wyrów-
Masa nanie Zawartość
Udział Zawartość Gęstość
1000 ziarna białka
łuski tłuszczu ziarna
Odmiany
ziarn (>2,2 (N x 6,25)
mm)
% g % % s.m. kg/hl
1 2 3 4 5 6 7
nizinne oplewione
Góral 28.9 34.4 80 11.7 4.2 51.6
German 28.1 37.5 83 12.2 5.0 52.3
SÅ‚awko 25.4 42.3 88 11.7 4.4 52.7
Jawor 28.9 33.9 80 11.2 4.3 49.4
Bajka 27.0 38.5 85 11.3 4.2 51.6
Borowiak 27.6 36.5 82 11.8 5.4 52.2
Hetman 28.9 35.4 75 11.9 5.0 50.2
Kasztan 28.9 36.3 80 12.0 5.9 51.9
Sam 24.5 36.4 84 12.1 4.8 52.6
Deresz 27.3 35.1 75 11.5 4.4 49.9
Szakal 24.8 39.0 88 12.2 4.2 52.2
Chwat 25.6 34.3 74 12.0 4.8 48.6
Bachmat 30.2 39.1 87 11.5 4.0 49.1
Cwał 26.9 35.0 78 11.2 4.4 48.2
Bohun 27.9 33.6 75 11.6 5.1 48.6
Flämingsstern 27.1 35.7 78 12.2 5.0 51.2
Flämingsprofi b/ 24.6 39.6 89 11.7 4.3 48.7
Arab 29.2 38.1 83 11.5 3.9 50.6
Rajtar 30.6 36.5 78 11.8 5.7 49.4
Krezus 28.3 37.7 86 10.9 5.0 47.5
nizinne nieoplewione
Akt 3.5 26.2 12 15.3 8.4 65.3
Polar 4.1 29.1 22 15.7 8.5 65.9
górskie oplewione
Dukat 25.1 35.1 77 12.6 5.1 52.6
Grajcar 29.1 33.9 66 12.5 5.2 52.0
Cekin 29.7 35.9 79 11.4 4.5 52.2
Celer
28.8 39.3 85 12.2 4.7 51.3
Sprinter 24.7 35.9 83 12.7 4.3 52.9
Stoper 23.5 33.7 70 12.4 5.0 53.0
Kol. 1: b/ - odmiana białoziarnista
 26
GÓRAL
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Zachowujący: Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.,
ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1987
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na helmintosporiozę i septoriozę liści -
przeciętna, na mączniaka i rdzę wieńcową - dość mała, na rdzę z
dz
błową - bardzo mała.
Rośliny dość niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i
dojrzewania przeciętny.
Ziarno o dużym udziale łuski, małej masie 1000 ziarn, dość dużej gęstości w
stanie zsypnym, średnim wyrównaniu oraz średniej zawartości białka i dość małej
tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.
GERMAN
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Zachowujący: Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o., Smolice 146, 63-740 Kobylin
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1991
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę z
dz
błową - duża do bardzo dużej, na
mączniaka - dość duża, na septoriozę liści - średnia, na rdzę wieńcową i helmintosporiozę
- dość mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin
wiechowania dość wczesny, dojrzewania wczesny.
Ziarno o dość dużym udziale łuski, dość dużej masie 1000 ziarn, dużej gęstości w
stanie zsypnym, średnim wyrównaniu oraz dużej zawartości białka i dość dużej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
SA
AWKO
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1993
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka, rdzę wieńcową, rdzę z
dz
błową i
septoriozę liści - średnia, na helmintosporiozę - dość mała. Rośliny wysokie, o małej
odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny, dojrzewania średni.
Ziarno o małym do bardzo małego udziale łuski, bardzo dużej masie 1000 ziarn,
dużej do bardzo dużej gęstości w stanie zsypnym, dobrym wyrównaniu oraz średniej
zawartości białka i dość małej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.
JAWOR
Hodowca: DANKO Hodowla Roślin Sp. z .o.o., Choryń, 64-005 Racot
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1994
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka, helmintosporiozę i septoriozę
liści - średnia, na rdzę wieńcową i rdzę z
dz
błową - mała. Rośliny średniej wysokości, o
dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania dość póz
ny.
 27
Ziarno o dużym udziale łuski, małej masie 1000 ziarn, dość małej gęstości w
stanie zsypnym, średnim wyrównaniu oraz dość małej zawartości białka i tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
BAJKA
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1997
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka i helmintosporiozę - średnia, na
septoriozę liści - dość mała, na rdzę wieńcową i rdzę z
dz
błową - mała. Rośliny średniej
wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania
dość wczesny.
Ziarno o dość małym udziale łuski, dość dużej masie 1000 ziarn i gęstości w stanie
zsypnym, dość dobrym wyrównaniu oraz dość małej zawartości białka i tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
BOROWIAK
Hodowca: Małopolska Hodowla Roślin HBP Sp. z o.o.,
ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1998
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - duża do bardzo dużej, na
rdzÄ™ z
dz
błową - duża, na mączniaka, helmintosporiozę i septoriozę liści - przeciętna.
Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i
dojrzewania przeciętny.
Ziarno o średnim udziale łuski, przeciętnej masie 1000 ziarn, dużej gęstości w
stanie zsypnym, średnim wyrównaniu oraz przeciętnej zawartości białka i dużej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
HETMAN
Hodowca: DANKO Hodowla Roślin Sp. z .o.o., Choryń, 64-005 Racot
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1999
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę z
dz
błową, helmintosporiozę i
septoriozę liści - przeciętna, na mączniaka i rdzę wieńcową - dość mała. Rośliny średniej
wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania
średni.
Ziarno o dużym udziale łuski, dość małej masie 1000 ziarn, średniej gęstości w
stanie zsypnym, słabym wyrównaniu oraz dość dużej zawartości białka i tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
KASZTAN
Hodowca: Małopolska Hodowla Roślin HBP Sp. z o.o.,
ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1999
Właściwości rolniczo-użytkowe:
 28
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka - dość duża, na rdzę wieńcową,
rdzÄ™ z
dz
błową, helmintosporiozę i septoriozę liści - dość mała. Rośliny dość niskie, o
przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni.
Ziarno o dużym udziale łuski, średniej masie 1000 ziarn, dużej gęstości w stanie
zsypnym, przeciętnym wyrównaniu oraz dość dużej zawartości białka i bardzo dużej
tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
SAM
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1999
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową i rdzę z
dz
błową - duża, na
mączniaka, helmintosporiozę i septoriozę liści - przeciętna. Rośliny wysokie do bardzo
wysokich, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania
średni.
Ziarno o bardzo małym udziale łuski, przeciętnej masie 1000 ziarn, dużej do
bardzo dużej gęstości w stanie zsypnym, dość dobrym wyrównaniu oraz dość dużej
zawartości białka i średniej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
DERESZ
Hodowca: DANKO Hodowla Roślin Sp. z .o.o., Choryń, 64-005 Racot
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2000
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka, rdzę z
dz
błową helmintosporiozę
i septoriozę liści - przeciętna, na rdzę wieńcową - dość mała. Rośliny średniej wysokości,
o dość małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania przeciętny.
Ziarno o średnim udziale łuski, dość małej masie 1000 ziarn, średniej gęstości w
stanie zsypnym, słabym wyrównaniu oraz przeciętnej zawartości białka i dość małej
tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
SZAKAL
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2000
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - duża do bardzo dużej, na
mÄ…czniaka i rdzÄ™ z
dz
błową - dość duża, na helmintosporiozę i septoriozę liści -
przeciętna. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin
wiechowania i dojrzewania średni.
Ziarno o małym do bardzo małego udziale łuski, dużej masie 1000 ziarn i gęstości
w stanie zsypnym, dobrym wyrównaniu oraz dużej zawartości białka i dość małej
tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.
CHWAT
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2000
Właściwości rolniczo-użytkowe:
 29
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową i rdzę z
dz
błową - duża, na
mączniaka i helmintosporiozę - średnia, na septoriozę liści - dość mała. Rośliny średniej
wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość póz
ny,
dojrzewania średni.
Ziarno o małym udziale łuski, małej masie 1000 ziarn i gęstości w stanie zsypnym,
słabym wyrównaniu oraz dość dużej zawartości białka i średniej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
BACHMAT
Hodowca: DANKO Hodowla Roślin Sp. z .o.o., Choryń, 64-005 Racot
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2001
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka, rdzę z
dz
błową,
helmintosporiozę i septoriozę liści - przeciętna, na rdzę wieńcową - mała. Rośliny średniej
wysokości, o przecietnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania
średni.
Ziarno o dużym do bardzo dużego udziale łuski, dużej masie 1000 ziarn, dość
małej gęstości w stanie zsypnym, dobrym wyrównaniu oraz średniej zawartości białka i
małej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
CWAA

Hodowca: DANKO Hodowla Roślin Sp. z .o.o., Choryń, 64-005 Racot
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2001
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka, helmintosporiozę i septoriozę
liści - dość duża, na rdzę wieńcową i rdzę z
dz
błową - dość mała. Rośliny dość wysokie, o
średniej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni.
Ziarno o dość małym udziale łuski, dość małej masie 1000 ziarn, małej do bardzo
małej gęstości w stanie zsypnym, dość słabym wyrównaniu oraz dość małej zawartości
białka i tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
BOHUN
Hodowca: DANKO Hodowla Roślin Sp. z .o.o., Choryń, 64-005 Racot
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2002
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - duża do bardzo dużej, na
helmintosporiozę i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka i rdzę z
dz
błową - średnia.
Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania
póz
ny, dojrzewania dość póz
ny. Ziarno o średnim udziale łuski, małej do bardzo małej
masie 1000 ziarn, małej gęstości w stanie zsypnym, słabym wyrównaniu oraz średniej
zawartości białka i dość dużej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
FLÄMINGSSTERN(d. Flaemingsstern)
Hodowca: Lochow-Petkus GmbH, Niemcy
Pełnomocnik hodowcy: Lochow-Petkus Polska Sp. z o.o. w Kondratowicach
ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2002
 30
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka - dość duża, na rdzę wieńcową,
rdzÄ™ z
dz
błową, helmintosporiozę i septoriozę liści - przeciętna. Rośliny dość niskie, o
średniej odporności na wyleganie. Termin wiechowania przeciętny, dojrzewania dość
wczesny.
Ziarno o średnim udziale łuski, dość małej masie 1000 ziarn, dość dużej gęstości
w stanie zsypnym, dość słabym wyrównaniu oraz dużej zawartości białka i dość dużej
tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
FLÄMINGSPROFI (d. Flaemingsprofi)
Hodowca: Lochow-Petkus GmbH, Niemcy
Pełnomocnik hodowcy: Lochow-Petkus Polska Sp. z o.o. w Kondratowicach
ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2003
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana białoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową, rdzę z
dz
błową i
helmintosporiozę - przeciętna, na mączniaka i septoriozę liści - dość mała. Rośliny
średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i
dojrzewania średni.
Ziarno o bardzo małym udziale łuski, dużej masie 1000 ziarn, małej gęstości w
stanie zsypnym, dobrym wyrównaniu oraz średniej zawartości białka i dość małej
tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
ARAB
Hodowca: DANKO Hodowla Roślin Sp. z .o.o., Choryń, 64-005 Racot
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2004
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na helmintosporiozę - dość duża, na rdzę
z
dz
błową i septoriozę liści - przeciętna, na rdzę wieńcową - dość mała, na mączniaka
mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin
wiechowania i dojrzewania dość póz
ny.
Ziarno o dużym udziale łuski, dość dużej masie 1000 ziarn, średniej gęstości w
stanie zsypnym, dość dobrym wyrównaniu oraz średniej zawartości białka i małej
tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
RAJTAR
Hodowca: DANKO Hodowla Roślin Sp. z .o.o., Choryń, 64-005 Racot
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2004
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę z
dz
błową, helmintosporiozę i
septoriozę liści - dość duża, na mączniaka i rdzę wieńcową - przeciętna. Rośliny średniej
wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania
średni.
Ziarno o bardzo dużym udziale łuski, średniej masie 1000 ziarn, dość małej
gęstości w stanie zsypnym, dość słabym wyrównaniu oraz średniej zawartości białka i
dużej do bardzo dużej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
 31
KREZUS
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2005
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - duża, na rdzę z
dz
błową,
helmintosporiozę i septoriozę liści - przecietna, na mączniaka - dość mała. Rośliny
średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i
dojrzewania średni.
Ziarno o dość dużym udziale łuski, dość dużej masie 1000 ziarn, małej do bardzo
małej gęstości w stanie zsypnym, dość dobrym wyrównaniu oraz małej zawartości białka
i dość dużej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
Odmiany nizinne nieoplewione
AKT
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1997
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana o nieoplewionym ziarnie. Odporność na helmintosporiozę - dość duża, na
mÄ…czniaka, rdzÄ™ z
dz
błową i septoriozę liści - średnia, na rdzę wieńcową - dość mała.
Rośliny dość wysokie, o dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i
dojrzewania dość póz
ny.
Ziarno o bardzo małym udziale łuski (3,5%), wyraz
nie mniejszej masie 1000 ziarn
(26,2 g), bardzo dużej gęstości w stanie zsypnym (65,3 kg/hl) oraz zdecydowanie
większej zawartości białka (15,3%) i tłuszczu (8,5%).
Plon około 30% niższy niż odmian oplewionych, u których udział łuski wynosi 23-
30%.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
POLAR
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2002
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana o nieoplewionym ziarnie. Odporność na rdzę z
dz
błową - duża, na
mączniaka i helmintosporiozę - dość duża, na rdzę wieńcową - średnia, na septoriozę liści
- dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin
wiechowania i dojrzewania średni.
Ziarno o bardzo małym udziale łuski (4,1%), wyraz
nie mniejszej masie 1000 ziarn
(29,1 g), bardzo dużej gęstości w stanie zsypnym (65,9 kg/hl) oraz zdecydowanie
większej zawartości białka (15,7%) i tłuszczu (8,5%).
Plon około 30% niższy niż odmian oplewionych. Tolerancja na zakwaszenie gleby
średnia.
 32
Odmiany górskie oplewione
DUKAT
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1991
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę z
dz
błową - bardzo duża, na rdzę
wieńcową - duża do bardzo dużej, na mączniaka - dość duża, na septoriozę liści -
średnia, na helmintosporiozę - mała. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności
na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania bardzo wczesny.
Ziarno o małym do bardzo małego udziale łuski, dość małej masie 1000 ziarn,
dużej gęstości w stanie zsypnym, dość słabym wyrównaniu oraz dużej zawartości białka i
tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
GRAJCAR
Hodowca: Małopolska Hodowla Roślin HBP Sp. z o.o.,
ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1997
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową i rdzę z
dz
błową - bardzo
duża, na mączniaka - średnia, na helmintosporiozę i septoriozę liści - dość mała. Rośliny
średniej wysokości, o średniej odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny do
bardzo wczesnego, dojrzewania wczesny.
Ziarno o dużym udziale łuski, małej masie 1000 ziarn, dużej gęstości w stanie
zsypnym, bardzo słabym wyrównaniu oraz dość dużej zawartości białka i dużej tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
CEKIN
Hodowca: Małopolska Hodowla Roślin HBP Sp. z o.o.,
ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków
Rok wpisania do krajowego rejestru: 1999
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka - dość duża, na septoriozę liści 
średnia, na rdzę wieńcową - dość mała, na rdzę z
dz
błową i helmintosporiozę - mała.
Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i
dojrzewania dość wczesny.
Ziarno o dużym do bardzo dużego udziale łuski, dość małej masie 1000 ziarn,
dużej gęstości w stanie zsypnym, dość słabym wyrównaniu oraz małej zawartości białka i
średniej tłuszczu. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
CELER
Hodowca: Małopolska Hodowla Roślin HBP Sp. z o.o., ul.
Zbożowa 4, 30-002 Kraków
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2000
Właściwości rolniczo-użytkowe:
 33
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę z
dz
błową - bardzo duża, na rdzę
wieńcową - duża do bardzo dużej, na mączniaka i septoriozę liści - średnia, na
helmintosporiozę - mała. Rośliny niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin
wiechowania wczesny, dojrzewania wczesny do bardzo wczesnego.
Ziarno o dość dużym udziale łuski, dużej masie 1000 ziarn, dość dużej gęstości w
stanie zsypnym, dość dobrym wyrównaniu oraz dość dużej zawartości białka i tłuszczu.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
SPRINTER
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2000
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę z
dz
błową - duża do bardzo dużej, na
rdzę wieńcową - duża, na mączniaka - dość duża, na septoriozę liści - średnia, na
helmintosporiozę - dość mała. Rośliny dość niskie, o średniej odporności na wyleganie.
Termin wiechowania i dojrzewania bardzo wczesny.
Ziarno o małym do bardzo małego udziale łuski, dość małej masie 1000 ziarn,
dużej do bardzo dużej gęstości w stanie zsypnym, średnim wyrównaniu oraz dużej
zawartości białka i średniej tłuszczu. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.
STOPER
Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce
Rok wpisania do krajowego rejestru: 2003
Właściwości rolniczo-użytkowe:
Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę z
dz
błową - bardzo duża, na rdzę
wieńcową - duża do bardzo dużej, na mączniaka, helmintosporiozę i septoriozę liści -
dość mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin
wiechowania i dojrzewania bardzo wczesny.
Ziarno o bardzo małym udziale łuski, małej do bardzo małej masie 1000 ziarn,
dużej do bardzo dużej gęstości w stanie zsypnym, słabym do bardzo słabego wyrównaniu
oraz dość dużej zawartości białka i tłuszczu. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.