2011-03-24
Historia
}ð 1978 r. AÅ‚ma Ata  zdrowe spoÅ‚eczeÅ„stwo koÅ„ca XX
wieku
}ð 1990, 1993 aneksy zmiany celów strategicznych i
operacyjnych
}ð 1996 konstrukcja celów NPZ i wydÅ‚użenie do 2005 r.
Narodowy Program
}ð 2007-2015 modyfikacja celów NPZ
}ð 1998 konieczność adaptacji strategii do potrzeb i nowych
Zdrowia 2007 - 2015
wyzwań - Zdrowie 21
Dr Agnieszka Gniadek
Kraków 2010
Podstawowe założenia koncepcji NPZ Zdrowie
}ð Zdrowie i czynniki je warunkujÄ…ce }ð Leczenie;
}ð Promocja zdrowia }ð Opieka/jakość życia
}ð Zdrowotna polityka publiczna }ð WÅ‚asne postrzeganie zdrowia
}ð Koncepcja celów i konstrukcja NPZ }ð Profilaktyka
}ð Edukacja
Pojęcia promocja zdrowia i profilaktyka Prewencja
}ð Promocja zdrowia- to proces umożliwiajÄ…cy każdemu
}ð Prewencja pierwotna: ma na celu redukcjÄ™
człowiekowi zwiększanie oddziaływania na własne
występowania choroby lub pewnych odstępstw od
zdrowie, w sensie jego poprawy i utrzymania. To
dobrego stanu zdrowia
działania zmierzające do zachowania zdrowia
}ð Prewencja wtórna: ma na celu powstrzymanie
}ð Prewencja (zapobieganie)- to takie dziaÅ‚ania
rozwoju choroby oraz skrócenie czasu jej trwania
zapobiegawcze, głównie medyczne, skierowane
}ð Prewencja trzeciego stopnia: ma na celu
przeciwko chorobom
zapobieganie skutkom przebytej choroby oraz
redukcje wszelkiego rodzaju komplikacji i
defektów przez nią wywołanych
1
2011-03-24
Podstawowe założenia koncepcji NPZ -
Podejście do promocji i prewencji zdrowie
}ð PodkreÅ›lenie istoty zdrowia jako: wartoÅ›ci, zasobu
Podejście Podejście
(bogactwa) i środka
prewencyjne promocyjne
}ð Zdrowie nie jest stanem statycznym ale dynamicznym
i należy je we wszystkich okresach życia: chronić
Punkt wyjścia Choroba Zdrowie
(profilaktyka), doskonalić (promocja zdrowia),
przywracać (leczenie, rehabilitacja);
Cel Uniknięcie Pomnażanie rezerw i
}ð Czynniki warunkujÄ…ce zdrowie: styl życia, Å›rodowisko
choroby potencjału zdrowia
fizyczne oraz społeczne życia i pracy, czynniki
genetyczne, służba zdrowia
Grupa Grupy Cała populacja w
oddziaływania szczególnego kontekście
ryzyka codziennego życia
Podstawowe założenia koncepcji NPZ -
zdrowie cd. Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki
}ð Fundamentalne warunki zapewniajÄ…ce zdrowie: pokój,
}ðZdrowie to brak choroby
stabilny system ekonomiczny, odtwarzalne zasoby
naturalne, globalne i lokalne bezpieczeństwo obejmujące
(pielęgniarka nie zajmuje się
bezpieczeństwo ekologiczne oraz mieszkanie, żywienie,
zdrowiem tylko chorobÄ…,
edukacja, zarobki, sprawiedliwość i równość społeczna
koncentruje się na człowieku
chorym w celu likwidacji choroby,
jest głównym pomocnikiem
lekarza)
Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki
}ð Zdrowie do dobre funkcjonowanie bio-psycho- }ð Zdrowie to sprawnoÅ›ci w wykonywaniu czynnoÅ›ci życia
społeczne i duchowe. (oddziaływanie na kondycje
codziennego (wzmocnienie sprawności, zastąpienie albo
fizyczną, psychiczną, duchową społeczną ( w tym
pomoc w czynnościach życia codziennego Pielęgniarka
również rodzinne)
uczy pacjenta i otoczenie jak radzić sobie z problemami
Pielęgniarka udziela rad o charakterze prewencyjnym, dnia codziennego)
skupia siÄ™ na sytuacji jednostki, w niewielkim stopniu
oddziaływuje na grupę. Do jej zadań włączona jest
rola ekspresyjna (ma na celu poprawÄ™ kondycji
psychicznej). W edukacji zdrowotnej położony jest
nacisk na całościowe funkcjonowanie pacjenta
2
2011-03-24
Podstawowe założenia koncepcji NPZ 
Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki promocja zdrowia wg. NPZ
}ð Zdrowie to samodzielne twórcze życie, nie tylko bez
}ð To proces umożliwiajÄ…cy ludziom:
chorób i niepełnej sprawności ale nawet z nimi (do
- Zwiększanie kontroli nad swoim zdrowiem
pielęgniarki należy wspieranie zdrowia, jego
(identyfikacja własnych problemów zdrowotnych)
zabezpieczenie, potęgowanie i ochrona, przywracanie
- Poprawę zdrowia  poprzez podejmowanie wyborów
optymalnego poziomu samodzielnego, aktywnego i
twórczego życia człowieka). Aktywizowanie i i decyzji sprzyjających zdrowiu, kształtowaniu potrzeb
wspomaganie rodziny (otoczenia pacjenta), wspieranie
i kompetencji w odniesieniu do zdrowia, zwiększanie
grup pomocy
potencjału zdrowia
Podstawowe założenia koncepcji NPZ  Główne zagrożenia zdrowia i problemy
zdrowotna polityka publiczna zdrowotne ludności
}ð Główne zagrożenia zdrowia:
}ð To przeÅ‚ożenie w Programie NPZ akcentu z dziaÅ‚aÅ„
- Wadliwy styl życia (mała aktywność fizyczna, nieprawidłowości
najwyższych szczebli zarządzania i administracji
w sposobie żywienia, palenie tytoniu, nadmierne spożycie
państwowej na POWSZECHNE działania z udziałem
alkoholu  zwłaszcza napojów wysokoprocentowych, używanie
wszystkich podmiotów życia publicznego (zarobki,
substancji psychoaktywnych (innych niż alkohol i nikotyna)
podatki, bezpieczeństwo socjalne, edukacja, transport)
- Zagrożenia w środowisku społecznym (ograniczenie dostępu
do podstawowych zasobów niezbędnych dla utrzymania i
pomnażania zdrowia: pożywienie, mieszkanie, ubranie i praca),
uzależnienie części społeczeństwa od pomocy społecznej,
niekorzystna sytuacja w sferze edukacji, nauki i kultury,
nasilające się patologie społeczne
- Zagrożenie w środowisku fizycznym (przekroczenie
dopuszczalnych norm czystości powietrza SO2, CO, NO2,
brak wodociągów, kanalizacji, hałas, zabezpieczenie stanowisk
pracy
Główne zagrożenia zdrowia i problemy Główne zagrożenia zdrowia i problemy
zdrowotne ludności cd. zdrowotne ludności cd.
}ð Główne problemy zdrowotne:
}ð NierównoÅ›ci w zdrowiu:
- choroby układu krążenia;
- płeć;
- nowotwory złośliwe;
- miejsce zamieszkania;
- urazy i zatrucia;
- region zamieszkania;
- choroby układu oddechowego i trawiennego;
- zróżnicowanie społeczne
- choroby zakaz
ne;
- choroby zawodowe i zwiÄ…zane z wykonywaniem pracy;
- inwalidztwo i niepełnosprawność;
- próchnica zębów i choroby przyzębia.
3
2011-03-24
Czynniki wpływające na zdrowie Cel główny NPZ
Czynniki niezmienialne
Poprawa zdrowia i zwiÄ…zanej z
- wiek
- płeć
nim jakości życia ludności oraz
- czynniki genetyczne
Czynniki zmienialne zmniejszanie nierówności w
- zachowania zdrowotne;
zdrowiu .
- czynniki środowiskowe
- styl życia;
- służba zdrowia
1
. MZiOS. Międzyresortowy Zespół Koordynacyjny Narodowego Programu
zdrowia 1996  2000, Warszawa, wrzesień 1996
Cele operacyjne I. Strategiczne cele zdrowotne
1. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z
1. kształtowanie prozdrowotnego stylu życia
powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu;
społeczeństwa,
2. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z
powodu nowotworów złośliwych;
2. " tworzenie środowiska życia, pracy i nauki
3. Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i
sprzyjajÄ…cego zdrowiu,
ograniczenie ich skutków;
4. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania
3. " aktywizowanie jednostek samorzÄ…du
prewencyjno-promocyjne;
terytorialnego i organizacji pozarzÄ…dowych do
5. Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie
negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-
działań na rzecz zdrowia.
stawowego;
6. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z
powodu przewlekłych chorób układu oddechowego;
7. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaz
nym i
zakażeniom;
8. Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie
zdrowia populacji.
II Cele operacyjne dotyczące czynników III. Cele operacyjne dotyczące wybranych
ryzyka i działań w zakresie promocji zdrowia populacji
}ð 1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu;
}ð 7. Poprawa opieki zdrowotnej nad matkÄ…, noworodkiem i
}ð 2. Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz maÅ‚ym dzieckiem;
zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem;
}ð 8. Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego,
}ð 3. Poprawa sposobu żywienia ludnoÅ›ci i jakoÅ›ci zdrowotnej
psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym
żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości;
problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży;
}ð 4. ZwiÄ™kszenie aktywnoÅ›ci fizycznej ludnoÅ›ci;
}ð 9. Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego życia
}ð 5. Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i
osób starszych;
związanych z tym szkód zdrowotnych;
}ð 10. Tworzenie warunków dla aktywnego życia osób
}ð 6. Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w Å›rodowisku
niepełnosprawnych;
życia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu
}ð 11. Intensyfikacja zapobiegania próchnicy zÄ™bów u dzieci i
sanitarnego kraju.
młodzieży.
4
2011-03-24
Specjalistyczne programy ogólnokrajowe
IV Niezbędne działania ze strony ochrony
zdrowia i samorzÄ…du terytorialnego w zakresie NPZ
}ð 12. Aktywizacja jednostek samorzÄ…du terytorialnego i
}ð Narodowy Program Zdrowia jest NADRZ
DNYM w
organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia
stosunku do innych specjalistycznych programów:
społeczeństwa;
Narodowy Program Ochrony Serca, Narodowy
}ð 13. Poprawa jakoÅ›ci Å›wiadczeÅ„ zdrowotnych w zakresie
Program Zwalczania Chorób Nowotworowych,
skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w
Narodowy Program Profilaktyki Cholesterolowej,
tym przestrzegania praw pacjenta;
Krajowy Program zapobiegania Narkomanii, Program
}ð 14. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad
Ochrony zdrowia Psychicznego, Krajowy Program
osobami zagrożonymi chorobami układu krążenia, udarami
mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami Zapobiegania Zakażeniom HIV i Opieki nad Żyjącymi
układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi,
z HTV i Chorymi na AIDS
szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej;
}ð 15. ZwiÄ™kszenie i optymalne wykorzystanie systemu ochrony
zdrowia oraz infrastruktury samorzÄ…dowej dla potrzeb
promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.
Zdrowie 21 Zdrowie 21cd.
}ð 1998 r. w Regionie Europejskim konieczność adaptacji
- przebieg życia ludzi żyjących w siedliskach;
strategii NPZ do potrzeb i nowych wyzwań w
- wielosektorowe działania i odpowiedzialność;
odniesieniu do zdrowia
- podstawowa opieka zdrowotna oparta na lekarzu i
}ð Program Zdrowie 21 kÅ‚adzie szczególny nacisk na:
pielęgniarce rodzinnej;
- solidarność i równość w dostępie do zdrowia;
- opieka zdrowotna zorientowana na wyniki;
- determinanty zdrowia: czynniki socjoekonomiczne,
- rozwój polityki zdrowotnej z naciskiem na
genetyczne i związki pomiędzy promocją zdrowia i
środowiskiem implementację lokalną;
- priorytety globalne i identyfikacja partnerów
Zdrowie 21 cd. Strategie wobec zapewnienia zdrowia
}ð Poziomem wyjÅ›ciowym jest rok 1995; }ð Strategie wielosektorowe, uwzglÄ™dniajÄ…ce fizyczne,
ekonomiczne, społeczne i kulturowe uwarunkowania
}ð Data koÅ„cowa realizacji uznaje siÄ™ rok 2020  jest to
zdrowia
termin dla wyniku zdrowotnego
}ð Programy nastawione na skuteczność opieki
zdrowotnej i inwestowanie w rozwój zdrowia oraz
opiekÄ™ klinicznÄ…
}ð Zintegrowana i zorientowana na rodzinÄ™ i
społeczność lokalna podstawowa opieka zdrowotna
wspierana przez elastyczny system opieki szpitalnej
5
2011-03-24
Strategie wobec zapewnienia zdrowia Zdrowie 21 cd.
}ð Współuczestniczenie w procesie rozwoju zdrowia na }ð 1. POROZUMIENIE NA RZECZ ZDROWIA W
poziomie domu, szkoły, miejsca pracy, społeczności REGIONIE EUROPEJSKIM
lokalnej i kraju oraz promowanie idei wspólnego
Do 2020 r. obecna dysproporcja w stanie zdrowia
podejmowania decyzji, wdrażanie ich do rozliczania przez
pomiędzy Krajami Członkowskimi Regionu
partnerów
Europejskiego powinna zostać zredukowana
przynajmniej o jedna trzeciÄ….
Zdrowie 21 cd. Zdrowie 21 cd.
}ð 2. RÓWNOŚĆ W ZDROWIU. }ð 3. ZDROWY START Å»YCIOWY.
Do roku 2020 zdrowie wszystkich noworodków, niemowląt
Do 2020 r., powinny być zredukowane różnice
i dzieci w wieku przedszkolnym w Regionie powinno ulec
zdrowotne pomiędzy grupami społeczno -
poprawie, stwarzając im lepszy start życiowy.
ekonomicznymi wewnątrz krajów przynajmniej o
jedną czwartą we wszystkich Krajach Członkowskich,
dzięki istotnej poprawie stanu zdrowia grup
znajdujących się w niekorzystnym położeniu.
Zdrowie 21 cd. Zdrowie 21 cd.
}ð 4. ZDROWIE MA
ODYCH LUDZI. }ð 5. ZDROWIE LUDZI STARSZYCH
Do roku 2020 ludzie w wieku ponad 65 lat powinni mieć
możliwość satysfakcji ze swojego pełnego potencjału
Do 2020 roku w Regionie, młodzi ludzie powinni być
zdrowotnego i pełnienia aktywnej roli społecznej.
zdrowsi i lepiej przygotowani do pełnienia swojej roli w
społeczeństwie.
6
2011-03-24
Zdrowie 21 cd. Zdrowie 21 cd.
}ð 6.POPRAWA ZDROWIA PSYCHICZNEGO
}ð 7. REDUKCJA CHORÓB ZAKAy
NYCH
Do 2020 roku powinno ulec poprawie zdrowie psychiczne
Do 2020 roku powinny zostać znacznie ograniczone
ludzi oraz powinny być dostępne pełne świadczenia dla
niekorzystne skutki zdrowotne chorób zakaz
nych,
ludzi z problemami zdrowia psychicznego.
dzięki systematycznie wprowadzanym programom
eradykacji, eliminacji i zwalczaniu chorób infekcyjnych
o istotnym znaczeniu dla zdrowia publicznego.
Zdrowie21 cd. Zdrowie 21 cd.
}ð 8.REDUKCJA CHORÓB NIEZAKAy
NYCH }ð 9. REDUKCJA URAZÓW POWSTAA
YCH W WYNIKU
PRZEMOCY I WYPADKÓW
DO 2020 roku powinny zostać ograniczone do możliwie
najniższego poziomu w Regionie chorobowość, Do 2020 roku powinna dojść do znacznego i trwałego
niepełnosprawność i przedwczesna umieralność z obniżenia liczby urazów, niepełnosprawności i zgonów
powodu ważniejszych chorób przewlekłych spowodowanych wypadkami i przemocą w Regionie.
Zdrowie 21 cd. Zdrowie 21 cd.
}ð 11. ZDROWSZY TRYB Å»YCIA.
}ð 10. ZDROWE I BEZPIECZNE ÅšRODOWISKO
NATURALNE Do 2015 roku członkowie wszystkich grup społecznych
powinni przyjąć zdrowszy model życia.
Do 2015 roku, ludność w Regionie powinna żyć w
bezpiecznym środowisku naturalnym, w którym
niebezpieczne dla zdrowia zanieczyszczenia nie
przekraczają uzgodnionych standardów
miedzynarodowych.
7
2011-03-24
Zdrowie 21 cd. Zdrowie 21 cd.
}ð 13. TWORZENIE PRZYJAZNEGO ZDROWIU
}ð 12. REDUKCJA SKUTKÓW NADUÅ»YWANIA
OTOCZENIA
ALKOHOLU, PALENIA TYTONIU I ZAŻYWANIA
NARKOTYKÓW DO 2015 roku ludzie w Regionie powinni mieć stworzone
lepsze warunki życia w otoczeniu naturalne i społecznie
Do 2015 roku we wszystkich krajach członkowskich
zdrowym takim jak dom, szkoła, miejsce pracy oraz
powinny zostać znacznie ograniczone szkodliwe
środowisko lokalne.
skutki zdrowotne związane z używanie substancji
uzależniających takich jak alkohol, tytoń i środki
psychotropowe.
ZDROWIE 21 cd. ZDROWIE 21 cd.
}ð 14. WIELOSEKTOROWA ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA }ð 15. ZINTEGROWANY SEKTOR ZDROWIA.
ZDROWIE.
DO 2010 roku ludność w Regionie powinna mieć lepszy
DO 2020 roku wszystkie sektory powinny uznać i przyjąć dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej
swoją odpowiedzialność za zdrowie. ukierunkowanej na rodzinę i społeczność, popartej
odpowiednim i sprawnym systemem szpitalnictwa.
ZDROWIE 21 cd. Zdrowie 21 cd.
}ð 16. ZARZ
DZANIE JAKOÅšCI
OPIEKI }ð 17. FINANSOWANIE ÅšWIADCZEC

ZDROWOTNEJ ZDROWOTNYCH I ALOKACJA ŚRODKÓW
Do 2010 roku zarządzanie sektorem zdrowia w Do 2010 roku kraje członkowskie powinny posiadać
Krajach Członkowskich, powinno zostać mechanizmy stałego finansowania i alokacji środków
ukierunkowane na wyniki zdrowotne począwszy od dla systemów opieki zdrowotnej, oparte na zasadach
populacyjnych programów zdrowotnych aż po równego dostępu, opłacalności, solidarności i
indywidualną, kliniczną opiekę nad pacjentem. optymalnej jakości
8
2011-03-24
ZDROWIE 21 cd. ZDROWIE 21 cd.
}ð 18. ROZWIJANIE KADRY PRACOWNICZEJ W }ð 19. BADANIA NAUKOWE I WIEDZA NA RZECZ
OPIECE ZDROWOTNEJ ZDROWIA
Do 2010 roku wszystkie Kraje Członkowskie powinny Do 2005 roku wszystkie Kraje Członkowskie powinny
doprowadzić do tego, by pracownicy opieki posiadać system badań naukowych, informacji i
zdrowotnej i innych sektorów zdobyli odpowiednią komunikacji, które ułatwiają zdobywania, skuteczne
wiedzę, umiejętności i postawy do ochrony zdrowia. wykorzystanie i rozpowszechnianie wiedzy
wspierajÄ…cej Zdrowie Dla Wszystkich
ZDROWIE 21 cd. Zdrowie 21 cd.
}ð 20. POZYSKIWANIE PARTNERÓW DLA ZDROWIA }ð 21. ZAA
OŻENIA STRATEGII I POLITYKI
 ZDROWIE DLA WSZYSTKICH
Do 2005 roku wdrażanie polityki ZDROWIA Dla
Wszystkich powinno zaangażować jednostki, grupy i }ð Do 2010 roku wszystkie Kraje CzÅ‚onkowskie
organizacji sektora społecznego i prywatnego, a także powinny posiadać i wdrażać politykę zdrowia dla
zwykłych obywateli -w tworzeniu związków wszystkich na poziomie krajowym, regionalnym i
partnerstwa na rzecz zdrowia lokalnym, wspieranÄ… przez odpowiednie zaplecze
instytucjonalne, procesy zarządzenia i twórcze
przywództwo
9