MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
WÅ‚odzimierz Talarkiewicz
Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do prac
tapicerskich 311[32].Z4.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr inż. Stanisław Miklaszewski
mgr inż. Mirosława A
ukawska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Teresa Jaszczyk
Konsultacja:
mgr Małgorzata Sołtysiak
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[32].Z4.02
Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do prac tapicerskich zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik technologii drewna.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
 SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Narzędzia ręczne i przybory tapicerskie 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Urządzenia do rozwijania, przeglądu i mierzenia długości tkanin
pokryciowych 12
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 14
4.2.3. Ćwiczenia 14
4.2.4. Sprawdzian postępów 14
4.3. Krajarki stałe i przenośne 15
4.3.1. Materiał nauczania 15
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 17
4.3.3. Ćwiczenia 18
4.3.4. Sprawdzian postępów 18
4.4. Maszyny i urządzenia do wytwarzania sprężyn, formatek sprężynowych
i siatek metalowych 19
4.4.1. Materiał nauczania 19
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 22
4.4.3. Ćwiczenia 22
4.4.4. Sprawdzian postępów 23
4.5. Maszyny do szycia ogólnego zastosowanie i maszyny specjalistyczne 24
4.5.1. Materiał nauczania 24
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 28
4.5.3. Ćwiczenia 28
4.5.4. Sprawdzian postępów 29
4.6. Zszywacze i urządzenia do napinania pasów 30
4.6.1. Materiał nauczania 30
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 31
4.6.3. Ćwiczenia 31
4.6.4. Sprawdzian postępów 32
4.7. UrzÄ…dzenia pomocnicze w tapicerstwie 33
4.7.1. Materiał nauczania 33
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 34
4.7.3. Ćwiczenia 34
4.7.4. Sprawdzian postępów 35
4.8. Wycieczka do zakładu produkcyjnego meble tapicerskie 36
5. Sprawdzian osiągnięć 37
6. Literatura 42
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Tobie pomocny w nauce z zakresu technologii tapicerskiej,
a konkretnie w rozpoznawaniu, dobieraniu narzędzi, maszyn i urządzeń stosowanych
w tapicerstwie.
Jednostka modułowa: Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do prac tapicerskich.
W poradniku zamieszczono:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych wiadomości, które powinieneś posiadać,
aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej, które określają umiejętności, jakie opanujesz
w wyniku procesu kształcenia.
3. Materiał nauczania, który zawiera informacje niezbędne do realizacji zaplanowanych
szczegółowych celów kształcenia, umożliwia samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy
wskazanÄ… literaturÄ™ oraz inne z
ródła informacji. Obejmuje on również:
 pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,
 ćwiczenia z opisem sposobu ich wykonania oraz wyposażenia stanowiska pracy,
 sprawdzian postępów, który umożliwi sprawdzenie poziomu Twojej wiedzy po
wykonaniu ćwiczeń.
4. Sprawdzian osiągnięć w postaci zestawu pytań sprawdzających opanowanie umiejętności
z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego jest dowodem umiejętności określonych w tej
jednostce modułowej.
5. Wykaz literatury dotyczącej programu jednostki modułowej.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza,
że opanowałeś materiał lub nie.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie ćwiczeń musisz przestrzegać podstawowych zasad przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy. Należy przestrzegać przepisów przeciwpożarowych i bezpiecznego
posługiwania się przedmiotami używanymi w czasie ćwiczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 311[32].Z4
Technologia tapicerstwa
311[32].Z4.01
311[32].Z4.02
Rozpoznawanie surowców,
Dobieranie narzędzi,
materiałów i półfabrykatów
maszyn i urządzeń do
tapicerskich
prac tapicerskich
311[32].Z4.03
Wykonywanie wyrobów
tapicerowanych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 korzystać z różnych z
ródeł informacji,
 pracować w grupie i indywidualnie,
 posługiwać się normami i katalogami,
 czytać schematy budowy maszyn i urządzeń,
 posługiwać się dokumentacją techniczno-ruchową obrabiarek,
 organizować stanowisko pracy,
 stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 rozróżnić i ocenić stan techniczny narzędzi do ręcznych prac tapicerskich,
 rozpoznać i określić przeznaczenie oraz zasady obsługi krajarek tapicerskich stałych
i przenośnych,
 rozpoznać i określić przeznaczenie oraz zasady obsługi maszyn i urządzeń do rozkroju
i szycia, w tym maszyn sterowanych numerycznie,
 rozpoznać, wyjaśnić budowę i zastosowanie zszywaczy,
 rozpoznać i określić sposób obsługi i zastosowanie urządzeń pomocniczych
w tapicerstwie,
 ocenić stan techniczny maszyn i urządzeń stosowanych w tapicerstwie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Narzędzia ręczne i przybory tapicerskie
4.1.1. Materiał nauczania
Narzędzia do wbijania, osadzania i wkręcania łączników
Gwoz
dzie wbija się młotkami tapicerskimi. Druga strona młotka służy jednocześnie do
wyciÄ…gania gwoz
dzi. Młotki o krótszej i lżejszej główce służą do wbijania gwoz
dzi
tapicerskich z ozdobnymi łbami i innych metalowych elementów dekoracyjnych.
Do wbijania skobli, gwoz
dzi i przybijania pasów tapicerskich używa się młotków cięższych.
Zarówno w stolarstwie jak i niektórych pracach tapicerskich używa się młotków wykonanych
w całości z drewna twardego zwanych pobijakami. Pobijaków używa się do montażu
drewnianych elementów nośnych, szkieletów, osadzania kołków, dybli, pobijania dłuta
i innych robót.
Rys. 1. MÅ‚otki używane w tapicerstwie: a÷c) do wbijania gwoz
dzi, d) młotek drewniany [3,s.23].
W pracach tapicerskich mamy do czynienia z łącznikami służącymi do zespalania
elementów i materiałów. Do łączników należą gwoz
dzie, wkręty, wkręto-gwoz
dzie oraz
zszywki. A
ączniki takie jak wkręty wkręca się w drewno w uprzednio nawiercony otwór
o odpowiedniej średnicy, za pomocą wkrętaka. W zakładach lub warsztatach zaopatrywanych
w instalacje powietrza sprężynowego używa się wkrętarek pneumatycznych. W ostatnim
czasie używa się też małych wkrętarek napędzanych elektrycznie, które są wyposażone
w specjalne przekładnie redukujące obroty do żądanych prędkości.
Mocowanie zszywkami odbywa się za pomocą zszywaczy ręcznych i pneumatycznych.
Narzędzia do szycia i przekłuwania
Igły tapicerskie do ręcznego zszywania mają różną długość i różny przekrój; są proste
i wygięte oraz z dwoma ostrzami i ostrzem tnącym.
Igły tapicerskie proste służą do przeszywania tkanin oraz całych warstw składających się
z wielu różnych materiałów tapicerskich. Muszą one mieć odpowiednią długość (około 130
mm) oraz grubość dostosowaną do grubości używanych do tego celu nici (szpagatu). Igły
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
tapicerskie wygięte, zwane często obłączkami, używane do obszywania naroży oraz krawędzi
majÄ… dÅ‚ugość 70÷150 mm.
Igły proste i wygięte z dwoma ostrzami odznaczają się tym, że obydwa końce mogą
przekuwać materiaÅ‚. SÄ… to przeważnie igÅ‚y dÅ‚ugie (okoÅ‚o 300÷400 mm). SÅ‚użą do
przeszywania formatek tapicerskich i poduszek materacowych.
Rys. 2. Igły tapicerskie do szycia i przyrządy do nakłuwania: a) igła prosta, b, c, d,
igły wygięte (obłączki), e) igła specjalna z dwoma ostrzami, f, g) szpilki tapicerskie,
h) włosociąg, i) igła z tnącym ostrzem [4, s. 33].
Igły z tnącym ostrzem służą do zszywania materiałów, które trudno przekłuwać na przykład
skóry, dermy.
Włosociągi używane są do przemieszczania luz
nych materiałów wyściółkowych
formowania i obszywania krawędzi wyrobów tapicerowanych.
Szpilki tapicerskie służą do przytrzymywania elementów zszywanych. Popularnie
nazywane sÄ… szpilkami do  heftowania .
Narzędzia do cięcia
Noże tapicerskie są używane do odcinania, przecinania lub przykrawania różnych
materiałów tapicerskich jak taśmy, sznury, skrawki tkanin.
Rys. 3. Noże tapicerskie: a) zwykłe, b) zakrzywione, c) ostro zakończone,
d) z długim ostrzem, e) z zaokrąglonym ostrzem [3, s.26].
Nożyc małych używa się do przecinania nici, sznurów i odcinania cienkich tkanin oraz
naroży i końcówek tkanin.
Do rozcinania pojedynczych lub kilku warstw tkanin używa się nożyczek o większych
rozmiarach. Do cięcia grubszych tkanin używa się również nożyc z jednym ostrzem
zÄ…bkowanym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Rys. 4. Nożyce a) krawieckie, b) z jednym ostrzem ząbkowym, c) tapicerskie [3, s.26].
Narzędzia do wyciągania i przytrzymywania
Do typowych narzędzi służących do wyciągania należą różnego rodzaju obcęgi  zwykłe,
ścinające i kleszczowe.
Obcęgi zwykłe są używane do wyciągania większych gwoz
dzi, skobli czy tez haków.
Do ucinania gwoz
dzi, drutów służą obcęgi ścinające.
Obcęgami kleszczowymi można między innymi wyciągać mniejsze gwoz
dzie,
przytrzymywać lub zaciskać końcówki drutów i sprężyn.
Gwoz
dzie tapicerskie i inne łączniki wbijane do końca, można wyciągać za pomocą
wyciÄ…gacza.
Rys. 5. Narzędzia do wyciągania: a) obcęgi zwykłe, b) obcęgi
ścinające, c) obcęgi kleszczowe, d) wyciągacz [3, s. 27]
Naprężacze pasów nazywa się również ręcznymi napinaczami lub pasociągami.
Naprężaczy używa się w ten sposób, że pas tapicerski mocuje się jednym końcem do ramienia
ramy, a drugi koniec pasa zaciska siÄ™ pasociÄ…giem i przytwierdza do powierzchni ramiaka za
pomocÄ… gwoz
dzi lub zszywek.
Rys. 6. Naprężacze pasów tapicerskich: a) ze szpilkami,
b) z rolką zaciskową, c) z podwójnym wpustem [3, s. 27].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Przybory tapicerskie
Do prac tapicerskich, zwłaszcza o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym,
używa się stołu wraz ze stojakami oraz następujących przyborów:
 przymiaru krawieckiego,
 przymiaru taśmowego,
 przymiaru stolarskiego składanego,
 przymiaru kÄ…towego (kÄ…townika).
Tapicerowi potrzebne są również:
 cyrkiel nastawny duży,
 pion, poziomica i waga,
 kreda, kredki do znakowania materiałów,
 ołówek stolarski.
Wszystkie narzędzia i przybory przechowuje się w szafie narzędziowej, ułożone w sposób
widoczny i łatwy do wyjęcia z uchwytu.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaki jest podział narzędzi ręcznych i przyborów tapicerskich?
2. Do jakich robót tapicerskich służą poszczególne narzędzia?
3. Wymień przybory tapicerskie i określ ich zastosowanie.
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wymień narzędzia ręczne i przybory do robót tapicerskich i określ ich zastosowanie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z literaturą na dany temat,
2) zapamiętać wygląd i nazwy narzędzi oraz przyborów,
3) wskazać zakres zastosowania narzędzi i przyborów,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6,
 narzędzia i przybory do robót tapicerskich,
 tablice poglÄ…dowe,
 notatnik,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Określ jakich igieł użyć do:
 przeszywania tkanin,
 obszywania naroży i krawędzi materaców z wypełnieniem wyściółkowym,
 szycia materiałów pokryciowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
 Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) uzupełnić wiadomości z literatury i katalogów,
2) stosować poprawne określenia używane w branży tapicerskiej, które dotyczą tematu
realizowanego ćwiczenia,
3) wymienić igły jakich trzeba użyć przy produkcji materaców z zastosowaniem luz
nej
wyściółki,
4) sporządzić notatki dotyczące ćwiczenia,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6,
 igły tapicerskie,
 próbki tkanin z różnymi rodzajami ściegów,
 notatnik,
 przybory do pisania.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozpoznać i nazwać narzędzia tapicerskie?
2) rozpoznać i nazwać przybory tapicerskie?
3) określić zastosowanie narzędzi tapicerskich?
4) określić zastosowanie przyborów tapicerskich?
5) dobrać właściwe igły i zastosować odpowiedni ścieg
w zależności od rodzaju szycia?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.2. Urządzenia do rozwijania, przeglądu i mierzenia długości
tkanin pokryciowych
4.2.1. Materiał nauczania
UrzÄ…dzenia do rozwijania tkanin.
Do rozwijania tkanin obiciowych zbelowanych bez rdzenia rurowego służy urządzenie
rolkowe o konstrukcji szkieletowo-spawanej wyposażone w zespół rolek dwustronnie
łożyskowanych. Ma ono dwustronne ograniczniki ustawiane w zależności od szerokości beli
materiału. Całe urządzenie jest posadowione na skrętnych rolkach, umożliwiających dowolne
jego przemieszczanie (rysunek 7 a).
Rys. 7. Urządzenia do rozwijania materiałów obiciowych
(fot. z katalogu wystawowego Interzum-Köeln) [3, s. 59].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Do rozwijania materiału obiciowego i układania go warstwowo służy na ogół proste
urządzenie (rysunek 7 b), które składa się ze stojaka konstrukcji szkieletowo-spawanej oraz
rozwijaka. Ponadto jest wyposażone w dwa ograniczniki z dociskami. Działanie tego
urządzenia polega na tym, że po założeniu beli materiału na obrotowy wałek, znajdujący się
po lewej stronie i ustawieniu ograniczników zależnie od żądanej długości składanej warstwy
materiału, odwija się ręcznie materiał i przeciąga go od jednego ogranicznika do drugiego,
z każdorazowym podtrzymywaniem nałożonej warstwy.
Nowsze technologicznie urządzenie do warstwowego układania materiału pokazane jest
na rysunku 7-c. Składa się ono z następujących podzespołów:
 stołu do warstwowego układania materiału z prowadnicami,
 ruchomego zespołu jezdnego z rozwijarką tkaniny i podestem jezdnym,
 urzÄ…dzenia chwytowo-dociskowego i trzÄ…cego,
 zespołu napędowego.
Urządzenie do przeglądania i mierzenia długości tkanin
Urządzenie to składa się z dwóch połączonych na stałe stojaków, dwóch wałków do
rozwijania i zwijania beli materiału, poruszanych silnikiem elektrycznym o mocy 0,4 kW,
ekranu ze z
ródłem światła do podświetlania taśmy materiału oraz licznika do mierzenia
długości materiału. Oświetlenie umożliwia wykrywanie błędów w materiałach. Szybkość
przebiegu materiału przewijanego z rolki jest regulowana ręcznie, bezstopniowo.
Rys. 8. Urządzenie do przeglądania i mierzenia długości tkanin [5, s. 68].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Od czego zależy dobór urządzenia do rozwijania tkanin?
2. Jaką mają budowę i jak działają urządzenia do rozwijania tkanin?
3. Jak zbudowane jest i jak działa urządzenie do mierzenia tkanin i sprawdzania ich jakości?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Omów budowę i zasady działania urządzeń do rozwijania, mierzenia i sprawdzania
jakości tkanin pokryciowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) poszerzyć i utrwalić wiedzę korzystając z literatury i katalogów,
2) zwrócić uwagę na charakterystyczne różnice w budowie urządzeń do rozwijania tkanin,
3) wyjaśnić budowę i zasady działania poszczególnych urządzeń,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6 i katalogi,
 schematy urządzeń do rozwijania tkanin i ich mierzenia,
 notatnik, papier formatu A-4,
 przybory do pisania.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) określić budowę urządzeń do rozwijania tkanin?
2) uzasadnić potrzebę stosowania takich urządzeń?
3) omówić zasady działania urządzeń do rozwijania, mierzenia
i sprawdzania jakości tkanin?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4.3. Krajarki stałe i przenośne
4.3.1. Materiał nauczania
Wiadomości ogólne
Do dzielenia tkanin pokryciowych i technicznych, a także tworzyw spienionych, stosuje
się krajarki. W celu zwiększenia wydajności są one konstrukcyjnie przystosowane do
dzielenia materiału ułożonego warstwowo w tak zwane pakiety.
Ze względu na kształt narzędzia rozróżnia się krajarki: z nożem tarczowym, z nożem
prostym i z nożem taśmowym. Są budowane jako maszyny przenośne, prowadzone ręcznie
względem krojonego materiału oraz jako maszyny stałe, w których dzielony materiał może
być przesuwany ręcznie lub mechanicznie względem narzędzia wykonującego ruch roboczy.
Napęd krajarek przenośnych jest elektryczny lub pneumatyczny, a krajarek stałych 
elektryczny.
Krajarki z nożem tarczowym wielobocznym
Kadłub krajarki wykonany z lekkiego stopu, mieści w sobie silnik elektryczny lub
pneumatyczny oraz przekładnię zębatą, kątową do napędu wrzeciona. Na wrzecionie jest
osadzony wieloboczny (4÷10 boków) nóż tarczowy. ObracajÄ…cy siÄ™ nóż współpracuje ze
stałym nożem prostym, umieszczonym w podstawie maszyny. Swym działaniem przypomina
nożyce ręczne.
W niektórych krajarkach tarczowych są zainstalowane małe rolki, które ułatwiają
przesuwanie maszyny po powierzchni stoÅ‚u. Åšrednica noża tarczowego wynosi 50÷200 mm,
moc silnika napÄ™dowego - 120÷180 W, masa maszyny  0,6÷2,0 kg, najwiÄ™ksza grubość
nakładu  10 mm.
Krajarki z nożem tarczowym okrągłym
W budowie i działaniu krajarki z nożem okrągłym są bardzo podobne do krajarek
z nożem wielobocznym. Cechą tej grupy maszyn jest większe zróżnicowanie ich wielkości.
Największa grubość krojonego nakładu wynosi od 20 do 150 mm, a masa maszyny od 2,5 do
10 kg.
Rys. 9. Krajarka tarczowa z nożem okrągłym [2, s. 339].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Krajarki tarczowe są stosowane głównie do prostego przecinania nakładów. Często są przy
tym prowadzone wzdłuż specjalnych, nastawnych przykładni, które bywają wyposażone
w stoły krojcze.
Krajarki z nożem prostym
Głównymi elementami krajarek z pionowym nożem prostym są: kadłub z wbudowanym
silnikiem elektrycznym i korbowym mechanizmem napędu noża, podstawa 1 (stopa)
maszyny, nóż 2, prowadnica noża i trzewik dociskowy nakładu 3. Nóż, w postaci cienkiej,
stalowej listwy, jest zamocowany swą górną, chwytową częścią, w suwaku i prowadzony na
całej długości w prowadnicach. Ostrze noża może być gładkie lub drobno ząbkowane.
Nastawny na wysokość trzewik dociskowy nakładu jest umieszczony przed nożem i pełni
także funkcję osłony narzędzia. Maszyna jest ręcznie przesuwana po powierzchni stołu,
wzdłuż linii wykroju.
Rys. 10. Krajarka z nożem prostym, pojedynczym [2,s. 340].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Charakterystyczną cechą krajarek z nożem prostym jest znaczna wydajność wynikająca
z wysokości nakładu, która może dochodzić do 250 mm oraz możliwość wykonania
krzywoliniowych wykrojów. Skok noża wynosi 30÷50 mm, moc silnika napÄ™dowego 
250÷350 W, masa 10÷15 kg.
Krajarki z nożem taśmowym
Krajarki z nożem taśmowym są maszynami stałymi. Narzędziem jest w nim cienka taśma
stalowa bez końca (połączona lutowaniem), napięta na wieńcach kół, podobnie jak
w pilarkach taśmowych do drewna. Ze względu na położenie pracującej części narzędzia
wyróżnia się krajarki taśmowe pionowe, poziome i ukośne. Są także specjalne konstrukcje
krajarek pionowych, które mogą być przystosowane do cięć pod kątem do płaszczyzny
pionowej.
Wymiary noży taÅ›mowych: grubość 0,5 mm, szerokość 6÷15 mm, dÅ‚ugość 3500÷5000
mm. Największa wysokość nakładu 300 mm, prędkość skrawania 25m/s, zapotrzebowanie
mocy 700÷1000 W, wymiary stoÅ‚u 1000x1530x3050 mm.
Krajarki z nożem taśmowym, poziome mają zastosowanie głównie do dzielenia bloków
z tworzyw sztucznych (porowatych) np. poliuretanowych, na cieńsze płaty.
Rys. 11. Krajarka taśmowa, pionowa [2, s. 342].
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaki jest podział krajarek?
2. Jakie zastosowanie mają poszczególne krajarki?
3. W jaki sposób następuje w krajarkach, z nożem prostym, zamiana ruchu obrotowego na
ruch posuwisto-zwrotny?
4. Jakich krajarek używa się do dzielenia bloków z tworzyw sztucznych porowatych?
5. Omówić budowę poszczególnych krajarek.
6. Wymienić parametry techniczno-użytkowe krajarek.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj krajarki, opisz ich budowę i zastosowanie. Wyjaśnij, w jaki sposób działają
krajarki z nożem prostym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) uzupełnić wiadomości o krajarkach i ich budowie na podstawie literatury i katalogów,
2) rozpoznać i nazwać poszczególne krajarki,
3) przy pomocy schematów, omówić budowę krajarki,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 podręcznik z rozdziału 6 i katalogi,
 plansze ze schematami budowy krajarek,
 egzemplarze przenośnych krajarek,
 notatnik, papier formatu A-4,
 przybory do pisania i rysowania.
Ćwiczenie 2
Podaj parametry techniczno-użytkowe krajarek i omów ich zastosowanie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) na podstawie literatury i katalogów przedstawić wykaz parametrów technicznych
i użytkowych krajarek,
2) przedstawić zakres zastosowania krajarek,
3) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 podręcznik z rozdziału 6, katalogi,
 egzemplarze przenośnych krajarek,
 plansze ze schematami budowy krajarek,
 papier formatu A-4,
 przybory do pisania,
 dokumentacja techniczno-ruchowa krajarek.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) określić nazwy krajarek do tkanin?
2) rozróżnić i nazwać elementy składowe krajarek?
3) określić podstawowe dane techniczno-użytkowe krajarek?
4) określić zakres zastosowania krajarek?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.4. Maszyny i urządzenia do wytwarzania sprężyn, formatek
sprężynowych i siatek metalowych
4.4.1. Materiał nauczania
Maszyny do wytwarzania sprężyn
Rys. 12. Zwijarka sprężyn dwustożkowych typu F-65/SW [3, s. 37]
Maszyna pokazana na rysunku jest automatem, który służy do wytwarzania sprężyn
Å›rubowych, dwustożkowych, Å›rednicy 45÷110 mm, wysokoÅ›ci 75÷200 mm, z drutu
o Å›rednicy 1,4÷3,3 mm. Wszystkie operacje zwiÄ…zane z produkcjÄ… sprężyny, jak: podawanie
drutu, zwijanie sprężyny i jej odcinanie, zginanie końców, hartowanie i układanie gotowych
wyrobów odbywa się automatycznie w poszczególnych zespołach roboczych, sterowanych za
pomocÄ… krzywek.
W maszynie tej wyróżnia się następujące podzespoły konstrukcyjne:
 zwijarkę do formowania sprężyn,
 dwie wiązarki, zwijające końcówki drutu,
 urządzenie do obróbki cieplnej, nagrzewające zwiniętą sprężynę do temperatury
przekraczajÄ…cej 280°C, jednak nie wiÄ™kszej niż 320°C,
 rozwijak drutu typu ciężkiego,
 pulpit sterowniczy,
 wyciągi zanieczyszczeń powietrza.
Wydajność urządzenia wynosi około 45 sprężyn na minutę.
Powierzchnia produkcyjna potrzebna do ustawienia urządzenia głównego wraz z rozwijakami
drutu i pojemnikiem na sprężyny wynosi okoÅ‚o 20 m².
Wszelkie rodzaje sprężyn na potrzeby tapicerstwa są wykonywane przeważnie na
specjalnych, automatycznych maszynach o złożonej budowie i znacznej wydajności.
Splatarka sprężyn
Splatarka służy do łączenia pojedynczych sprężyn w formatki sprężynowe typu bonnell
o różnych wymiarach. Przedstawiona na rysunku splatarka składa się z następujących części
i podzespołów:
 korpusu,
 zwijaków sprężyn łączących,
 zespołu szczęk do ustawiania sprężyn w ustalonych odstępach i ich łączenie,
 stołu odbiorczego,
 układu elektrycznego z elementami sterowania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Rys. 13. Splatarka formatek [3, s. 40]
Podawanie sprężyn do chwytaków odbywa się ręcznie i wydajność tego urządzenia zależy od
sprawności obsługi.
Nowe rozwiązanie urządzenia do produkcji sprężyn wykonanego na bazie zwijarki (jak
na rysunku) składa się z następujących podzespołów:
 podajnika sprężyn, służącego do ich transportowania w odpowiednich odstępach,
 zespołu chwytaków do podawania sprężyn,
 splatarki sprężyn, która podawane sprężyny wiąże w formatki typu bonnell.
Oprócz podstawowego urządzenia, którym jest splatarka na stanowisku znajdują się:
 instalacja sprężonego powietrza o wydajności około 25 mł/h i ciśnieniu 0,6 MPa,
 urządzenia do wymiany i łączenia szczęk,
 komplet narzędzi,
 wzorcowe formatki,
 okulary i rękawice ochronne.
Wyprodukowane formatki sprężynowe wzmacnia się przez mocowanie ramek
wykonanych z taÅ›my stalowej o szerokoÅ›ci 10 mm i gruboÅ›ci 1,5÷1,8 mm. Wzmacnianie
formatek można wykonywać ręcznie, przy zastosowaniu specjalnych kleszczy i blaszanych
klamerek lub przy zastosowaniu urządzeń do gięcia i łączenia taśm ze sprężynami formatki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Rys. 14. Maszyna do łącznia ramki ze sprężynami formatki, typu K-108/SW,
a) widok maszyny, b) schemat zespołu roboczego, c) schemat połączenia [2, s. 355] 1 -
taśma, 2  szczęka, 3  dz
wignia, 4  śruba regulacyjna
Zespół maszyn do wytwarzania siatek typu FLEX
W układach tapicerskich niektórych mebli warstwę sprężynującą stanowi metalowa
siatka współpracująca z rozciąganymi sprężynami śrubowymi. Przykładem urządzenia do
produkcji siatek jest zestaw dwóch maszyn pokazany na rysunku 15. Maszyny tego typu są
automatami o wspólnym napędzie, sterowanymi za pomocą krzywek. W pierwszej maszynie
jest produkowany łańcuszek o podwójnych ogniwach długości 100 mm z ocynkowanego
drutu grubości 2 mm. W drugiej maszynie (rysunek 15d) łańcuszek jest układany w zwoje,
napinane pionowo na dwóch wałach. Powstaje prostokątna siatka o wymiarach oczek 100x50
mm, w postaci rękawa nasuniętego na dwóch poziomych wałach.
Rys. 15. Zespół maszyn do produkcji siatek, typu DN-80/SW, a) widok siatki, b) maszyna do formowania ogniw
łańcuszka, c) ogniwo w kolejnych fazach obróbki, d) maszyna do łączenia ogniw w siatkę [2, s. 352] 1  zespół
posuwowy, 2  rolki prostujące, 3  zespół odcinający drut, 4  zespół zginania drutu, 5  głowica rewolwerowa,
6  zespół przekręcenia uszka, 7  zespół tworzenia haczyka, 8  zespół łączenia haczyka z uszkiem, 9  zespół
formujący ogniwa poprzeczne, 10  zębatka napędowa wału górnego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Dzielenie rękawa na odcinki równe długości formatki, odbywa się w taki sposób, że na
zainstalowanym w maszynie specjalnym urządzeniu, które liczy ogniwa poprzeczne, zostaje
nastawiona, przewidziana do wyprodukowania jednej formatki dokładna liczba ogniw. Po
osiągnięciu tej liczby następuje przerwa w produkcji ogniw poprzecznych dla jednego
pełnego zwoju. Dzięki temu zostaje oddzielony z rękawa odcinek potrzebnej długości. Po
zdjęciu odcinka rękawa z wałów maszyny i zawieszeniu go na specjalnym wieszaku odbywa
się jego rozprucie przez ręczne rozpięcie jednego szeregu ogniw wzdłużnych.
Wydajność maszyny wynosi około 80 ogniw wzdłużnych na minutę, maksymalna
długość formatki  około 2000 mm, maksymalna szerokość formatki około 1750 mm, moc
silnika napędowego  1,4 kW.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie rodzaje sprężyn produkowane są maszynowo?
2. Z jakich materiałów i jakie wymiary mają produkowane sprężyny i formatki sprężynowe?
3. Jak działają poszczególne maszyny i ich podstawowe zespoły?
4. Jakie czynności, przy produkcji sprężyn i formatek, można wykonywać ręcznie?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opisz budowę i zasady działania maszyn i urządzeń do produkcji sprężyn, formatek
sprężynowych i siatek metalowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pogłębić wiadomości z literatury i katalogów, zrobić notatki,
2) zapoznać się ze schematami budowy maszyn i urządzeń do produkcji omawianych
wyrobów,
3) określić zasadę działania i synchronizacji pracy poszczególnych mechanizmów,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6 i katalogi,
 plansze,
 dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn,
 notatnik i przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Omów proces produkcji sprężyn, formatek sprężynowych i siatek metalowych, podaj ich
parametry techniczne.
Sposób wykonania ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
 Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pogłębić wiedzę z literatury i katalogów, zrobić notatki,
2) określić przebieg procesu technologicznego produkcji wyrobów wymienionych
w ćwiczeniu,
3) określić powiązać technologię wyrobów z parametrami zawartymi w dokumentacji
techniczno-ruchowej maszyn,
4) zanotować i przedstawić dane techniczne maszyn, urządzeń, sprężyn i formatek
sprężynowych,
5) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 podręcznik z rozdziału 6 i katalogi,
 plansze z ilustracjami sprężyn, formatek sprężynowych i siatek metalowych,
 egzemplarze sprężyn i formatek sprężynowych,
 dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn i urządzeń,
 papier formatu A-4,
 przybory do pisania i rysowania.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) omówić budowę maszyn i urządzeń do produkcji sprężyn,
formatek sprężynowych i siatek metalowych?
2) przedstawić proces technologiczny wykonywania sprężyn,
formatek sprężynowych i siatek metalowych?
3) wymienić podstawowe parametry maszyn i urządzeń oraz
wymiary sprężyn, formatek i siatek metalowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
4.5. Maszyny do szycia ogólnego zastosowania i maszyny
specjalistyczne
4.5.1. Materiał nauczania
Ogólne wiadomości o budowie i działaniu tapicerskich maszyn do szycia
Maszyny do szycia stosowane w tapicerstwie majÄ… podobnÄ… budowÄ™ do maszyn
używanych w konfekcji lekkiej. Typowa maszyna do szycia składa się z:
 głowicy o budowie zwartej lub przestrzennej,
 podstawy  stojaka z płytą roboczą, w którą jest wpasowana głowica,
 napędu elektrycznego lub nożnego.
Część szyjąca składa się z napędu, igielnicy z igłą i transportera tkaniny. Bębenek należy
do dolnej części układu szyjącego, ściśle współpracującego z chwytaczem nitki.
Szycie maszynowe polega na wzajemnym wiązaniu nici górnej, przewlekanej przez ucho
igły, z dolną nitką umieszczoną w bębenku.
Rys. 16. Fazy szycia maszynowego: a) zaczepienie chwytacza, b) przeciąganie wokół szpuli, c) zsunięcie
nici z chwytacza [3, s. 118] 1  nić górna, 2  nić dolna, 3  chwytacz, 4  szpula, 5  igła, 6  dociskacz
Maksymalna szybkość szycia, w zależnoÅ›ci od typu maszyny, wynosi 1600÷5000
ściegów na minutę. Do zszywania materiałów włókienniczych, stosowanych w tapicerstwie
używane są różne rodzaje ściegów, które schematycznie przedstawione są na rysunku. Zaleca
się, by zszywanie tkanin i dzianin wykonywać ściegami stębnowym i łańcuszkowym, a skór
i materiałów skóropodobnych  ściegiem stębnowym.
Każdy rodzaj wykonanego ściegu, charakteryzuje się dwoma podstawowymi
parametrami: gęstością i szerokością. W zależności od potrzeb ścieg odpowiednio się
reguluje.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Rys. 17. Rodzaje ściegów maszynowych: a) okrętowy, b) stębnowy, c) owerlokowy, d) łańcuszkowy [3, s. 118]
Maszyny do szycia stębnowe ogólnego przeznaczenia
Wyróżnia się maszyny stębnowe lekkie, przemysłowe o średniej wydajności,
przemysłowe szybkobieżne. Do pierwszej grupy należą między innymi maszyny domowe
odznaczajÄ…ce siÄ™ prostÄ… konstrukcjÄ… i niewielkÄ… wydajnoÅ›ciÄ… - 1200÷1500 Å›ciegów na minutÄ™.
Maszyny przemysłowe o średniej wydajności mają wzmocnioną budowę, większy prześwit
roboczy i prędkość szycia  około 3500 ściegów na minutę. Maszyny szybkobieżne mają
mocną budowę, udoskonaloną konstrukcję i samoczynny system smarowania oraz dużą
wydajność, wynoszÄ…cÄ… 5000÷6000 Å›ciegów na minutÄ™.
Rys. 18. Widok ogólny maszyny LZ-3 [2, s. 371]1  głowica, 2  podstawa,
3  silnik napędowy,4  przycisk kolanowy, 5  pedał, 6  zespół nawijania nici
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Maszyny specjalistyczne
Odmienność specjalnych maszyn do szycia, używanych w tapicerstwie, polega albo na
nietypowej ich budowie, przystosowanej do specyficznych warunków pracy, albo na
specjalistycznym oprzyrządowaniu maszyn ogólnego przeznaczenia, dzięki którym mogą one
wykonywać zadania specjalne.
Przykładem maszyny do szycia o specjalnej budowie jest maszyna typu Mamut,
przeznaczona do prostego przeszywania kołder tapczanowych i materacowych, to znaczy do
łączenia na grubość zestawów materiałów, w skład których wchodzą: tkanina pokryciowa,
materiały wyściółkowe (moltopren, włóknina) oraz tkanina jutowa i płótno. Materiały te są
napinane na kolcach prostokątnej ramy i w takim stanie przeszywane. Dlatego głowica
maszyny ma znacznie powiększony zasięg ramienia (2000 mm) i ogólnie mocniejszą budowę.
Rys. 19. Maszyna do szycia z długim ramieniem [3, s. 122]
Maszyny do zaszywania materaców
Maszyna taka składa się z typowej maszyny wraz z podstawą i głowicą ramieniową oraz
ze specjalnego przesuwnego stołu, podtrzymującego materac. Płyta stołu jest nastawna na
wysokość i pod kątem. Listwa specjalnego mechanizmu dociska materac d powierzchni płyty.
W czasie zaszywania materaca cała konstrukcja podstawy stołu (wykonana z rur) przesuwa
się po prowadnicach równoległych do kierunku szycia.
Rys. 20. Maszyna do zszywania materaców [1, s. 146]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Maszyna do obszywania taśmą krawędzi materaców i luz
nych poduszek
Maszyna ta składa się ze stołu z prowadnicą i wózka z maszyną do szycia.
Rys. 21. Maszyna do obszywania taśmą krawędzi materaców: a) schemat obszywania, b) widok maszyny [2, s. 374]
Poduszkę materaca układa się na stole i dosuwa do brzegu płyty 15. Zależnie od wysokości
poduszki płytę stołu ustawia się na potrzebnej wysokości oraz wychyla górną część 2. wózka
z maszyną tak, aby przewidziana do obszycia krawędz
poduszki znajdowała się
w płaszczyz
nie działania zespołu szyjącego maszyny. Taśmę do obszywania doprowadza się
z rolki na kadłub do lamownika, specjalnego oprzyrządowania, przymocowanego do płyty
głowicy. Po włączeniu napędu maszyny wózek toczy się po prowadnicy 10, pracownik idzie
obok, nadzorując obszywanie i regulując prędkość szycia za pomocą przycisku. Prędkość
szycia na narożach stołu jest automatycznie zmniejszana.
Maszyna do przeszywania kołder materacowych
Przeszywanie odbywa się z udziałem wzornika, który prowadzi maszynę wzdłuż linii
wzoru. Zasada budowy i działania urządzenia polega na tym, że maszyna do szycia jest
wbudowana w rodzaj suportu krzyżowego, dzięki czemu igła maszyny może dotrzeć do
dowolnego punktu na powierzchni prostokąta, którym to prostokątem jest kołdra napięta
w płaszczyz
nie poziomej.
W budowie urządzenia można wyróżnić trzy główne zespoły: ażurowy
 prostopadłościan z maszyną, wózek i korpus.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Rys. 22. Maszyna do przeszywania kołder materacowych, z wzornikiem: a) widok maszyny, b) wzory przeszywania
[2, s. 377] 1  głowica maszyny, 2  kołek kopiujący, 3  rolka jezdna,
4   prostopadłościan , 5  wózek, 6  prowadnice poprzeczne, 7  prowadnice wzdłużne, 8  kółko mechanizmu
wspomagającego, 9  rękojeść, 10  oś wału głównego maszyny, 11  poziom, na którym jest mocowany wzornik, 12
 poziom, na którym jest mocowana kołdra, 13  poziom, na którym toczy się rolka posuwowa
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Z jakich głównych elementów i podzespołów składa się maszyna do szycia?
2. Na czym polega szycie maszynowe?
3. Czym różnią się od siebie poszczególne maszyny do szycia stosowane w tapicerstwie?
4. Jak nazywają się maszyny szyjące używane w tapicerstwie i jakie mają zadania?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Omów budowę i zasadę działania maszyny do szycia ogólnego zastosowania. Rozpoznaj
i nazwij rodzaje ściegów ręcznych i maszynowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać i wykorzystać do ćwiczenia plansze ze schematami budowy maszyn do szycia,
próbki z rodzajami ściegów,
2) określić zasady podstawy tworzenia ściegów maszynowych,
3) rozróżniać ściegi ręczne i ściegi maszynowe,
4) wskazać od czego zależy dobór parametrów ściegu,
5) zanotować najważniejsze dane i sprawdzić poprawność ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6,
 katalogi maszyn do szycia,
 plansze ze schematami budowy maszyn,
 podzespoły maszyn do szycia,
 próbki tkanin z wzorami różnych ściegów ręcznych i maszynowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Ćwiczenie 2
Omów budowę, zasady działania i zastosowanie maszyn specjalistycznych opisanych
w poradniku używanych w tapicerstwie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wykorzystać do ćwiczenia ilustracje i plansze ze schematami budowy maszyn
specjalistycznych,
2) wskazać jaki zakres robót można wykonywać poszczególnymi maszynami,
3) określić parametry techniczne maszyn,
4) odpowiedzieć na pytanie, czy określony rodzaj pracy można wykonać innymi maszynami
lub sposobem ręcznym,
5) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 podręcznik z rozdziału 6,
 katalogi i ilustracje maszyn specjalistycznych,
 tablice poglądowe, modele wyrobów tapicerskich,
 próbki ściegów maszynowych i ręcznych,
 notatnik,
 przybory do pisania i rysowania.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić nazwy i rozróżnić maszyny do szycia stosowane
w tapicerstwie?
2) omówić budowę poszczególnych maszyn?
3) określić zakres robót jakie można wykonać tymi maszynami?
4) wymienić parametry techniczne maszyn szwalnych ogólnego
zastosowania i maszyn specjalistycznych?
5) określić nazwy ściegów i zasady ich dobierania?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4.6. Zszywacze i urządzenia do napinania pasów
4.6.1. Materiał nauczania
Zszywacze ręczne
Zszywacze ręczne służą do mocowania tkanin z konstrukcją nośną w małych warsztatach
rzemieślniczych, mocowania kartek adresowych na opakowaniach i wykonywania innych
prac pomocniczych. Produkowane są one w dwóch wariantach, zależnie od grubości drutu
i długości ramion zszywek. Do prac w rowkach lub trudno dostępnych miejscach
produkowane są zszywacze z przedłużonymi mechanizmami zszywającymi.
Zszywacze pneumatyczne
Zszywacze pneumatyczne (pistolety) produkowane są w wielu odmianach, różniących się
między sobą wielkością zszywek, głębokością ich wbijania oraz budową części zbijakowej.
Zszywacze pneumatyczne pracujÄ… przy ciÅ›nieniu powietrza 0,4÷0,6 MPa. Zszywki
w zależnoÅ›ci od Å‚Ä…czonych materiałów sÄ… wykonane z drutu o Å›rednicy 0,6÷1,5 mm, dÅ‚ugość
ramion zszywek wynosi 9÷25 mm. Zapotrzebowanie powietrza zależne jest od intensywnoÅ›ci
posÅ‚ugiwania siÄ™ zszywaczem i wynosi 6÷10 mÅ‚ na godzinÄ™.
Każde urządzenie zszywające lub spinające warstwy tapicerskie, bez względu na rodzaj,
składa się z następujących głównych części: obudowy, zasobnika z mechanizmem
podsuwającym łączniki pod stempel wbijający (zbijak) oraz układu dz
wigni lub tłoków
powodujących ruch posuwisto-zwrotny stempla. Urządzenia mocujące ręczne
zmechanizowane posiadają również uchwyt. Urządzenia stałe wyposażone są w stoły lub
postumenty.
Rys. 23. Zszywarka pistoletowa, pneumatyczna, a) przekrój, b) widok [2, s. 380]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
 W wysoko zmechanizowanych tapicerniach przemysłowych stosuje się również stałe,
sztywne układy zszywaczy pneumatycznych o dużej wydajności do mocowania materiałów
pokryciowych do ram i innych prac.
Urządzenia do napinania pasów
Ręczne naprężacze pasów są powszechnie stosowane w tapicerce wykonywanej ręcznie,
metodami warsztatowymi. W przemysłowej produkcji używa się do tego celu naprężaczy
mechanicznych lub pneumatycznych, a do mocowania pasów  zszywaczy pneumatycznych.
Rys. 24. Urządzenie do mechanicznego naprężania pasów tapicerskich [3, s. 48]
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie sÄ… odmiany zszywaczy?
2. Do jakich robót służą zszywacze?
3. Na czym polega działanie zszywaczy?
4. Jak sÄ… zbudowane zszywacze?
5. W jaki sposób można naprężać pasy tapicerskie?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Omów budowę, zasadę działania i zastosowanie zszywaczy oraz urządzeń do naprężania
pasów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) uzupełnić wiedzę z literatury i podręczników rozdziału 6 oraz katalogów,
2) przeanalizować ilustracje i schematy budowy zszywaczy i urządzeń do naprężania pasów,
3) wskazać do jakich robót mają zastosowanie zszywacze i naprężacze pasów,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Wyposażenie stanowiska pracy:
 podręczniki z rozdziału 7, katalogi,
 plansze i tablice poglÄ…dowe,
 egzemplarze zszywaczy i naprężacz pasów,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 ilustracje przedstawiające zastosowanie zszywaczy i naprężaczy pasów.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) omówić budowę i zasadę działania zszywaczy?
2) omówić budowę i zasadę działania naprężaczy pasów?
3) określić do jakich robót mają zastosowanie zszywacze
i naprężacze pasów?
4) określić jakie narzędzia ręczne mogą zastąpić zszywacze
i naprężacze pasów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
4.7. UrzÄ…dzenia pomocnicze w tapicerstwie
4.7.1. Materiał nauczania
Rozdrabniarki pianek poliuretanowych i innych tworzyw gÄ…bczastych
Odpadowe części materiałów spienionych, przeważnie piankę poliuretanową, można
rozdrobnić w celu powtórnego ich wykorzystania. Na rysunku przedstawiona jest
rozdrabniarka pianek poliuretanowych z wentylatorem podawczym.
Urządzenie to składa się z:
 zespołu podawczego z taśmami transportowymi,
 zespołu trzącego pianki na paski,
 zespołu nożowego, rozdrabniającego paski,
 wentylatora transportującego pocięte skrawki do pojemnika.
Rozdrobnionym materiałem napełnia się materace, poduchy lub wałki.
Urządzenie do obciągania guzików
Obciąganie guzików metodą ręczną jest uciążliwe i czasochłonne. Obecnie stosowane są
urządzenia do obciągania guzików. Guziki stosowane w tapicerstwie są wykonane z metalu
i składają się z dwóch części (wkładek). Górną część guzika umieszcza się w urządzeniu do
obciągania na podłożonym uprzednio kawałku odpowiedniego materiału pokryciowego
i przyciska ją w celu zawinięcia brzegów materiału. Następnie nakłada się drugą część guzika
i sprasowuje się obie części przez naciśnięcie dz
wigni. Powoduje to połączenie obu wkładek
z jednoczesnym obciąganiem zewnętrznej części guzika.
Rys. 25. Urządzenie do obciągania guzików [3, s. 78]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Prasy do montażu układów tapicerskich
Prasy przedstawione na rysunku mają zastosowanie podczas montażu siedzisk krzeseł
i foteli. Cały układ tapicerski siedziska, to jest część pokryciowa i wyścielająca z częścią
sprężynującą i podłożem, jest zaciskany w prasie. W stanie zaciśnięcia odbywa się
mocowanie brzegu materiału pokryciowego do ramy podłoża za pomocą zszywarki
pistoletowej.
Rys. 26. Prasy wspornikowe do montażu siedzisk tapicerowanych: a) dz
wignia, b) pneumatyczna,
c) pneumatyczna z możliwoÅ›ciÄ… obrotu zaciÅ›niÄ™tego ukÅ‚adu o 360º [2, s. 386]
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakim celu stosuje siÄ™ rozdrabniarki do tworzyw gÄ…bczastych?
2. Z jakich zespołów składa się urządzenie do rozdrabniania tworzyw?
3. Na czym polega i jak przebiega proces obciągania guzików?
4. Jaką rolę spełniają prasy w pracach montażowych?
5. Jak przebiega praca z zastosowaniem pras montażowych?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wymień urządzenia pomocnicze, omów ich budowę i zastosowanie w pracach
tapicerskich.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) utrwalić wiedzę korzystając z literatury z rozdziału 7 i katalogów,
2) spośród plansz wybrać najbardziej przydatne do realizacji tematu ćwiczenia,
3) omówić zasady funkcjonowania poszczególnych urządzeń,
4) wymienić najważniejsze elementy i zespoły omawianych urządzeń,
5) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6, tablice poglądowe,
 schematy kinematyczne urządzeń,
 instrukcje obsługi urządzeń,
 notatnik,
 przybory do pisania.
4.7.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) omówić budowę i zasady działania urządzeń pomocniczych
stosowanych w tapicerstwie?
2) określić zakres prac wykonywanych na poszczególnych urządzeniach?
3) posługiwać się instrukcjami i dokumentacją techniczną maszyn
i urządzeń?
4) na podstawie dokumentacji, instrukcji obsługi i własnego doświadczenia
ocenić stan techniczny maszyn i urządzeń?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
4.8. Wycieczka do zakładu produkującego meble tapicerowane
Przed rozpoczęciem zwiedzania zakładu pracy powinieneś:
1) zapoznać się z celami wycieczki,
2) poznać zasady bezpiecznego poruszania się po terenie zwiedzanym,
3) przygotować notatnik i przybory do pisania.
Podczas trwania wycieczki powinieneÅ›:
1) uważnie słuchać objaśnień podawanych przez prowadzącego wycieczkę,
2) jeśli czegoś nie rozumiesz zadawać pytania z prośbą o wyjaśnienie,
3) notując ważniejsze spostrzeżenia i informacje zwracaj szczególną uwagę na nowoczesną
technologiÄ™ produkcji i maszyny sterowane numerycznie,
4) zachować ostrożność podczas zwiedzania zakładu pracy.
Po zakończeniu wycieczki powinieneś:
1) napisać sprawozdanie z wycieczki według wskazówek podanych przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
6. LITERATURA
1. Bacia K.: Technologia tapicerstwa. WSiP, Warszawa 1978
2. Bieniek S., Duchnowski K.: Obrabiarki i urzÄ…dzenia w stolarstwie. WSiP, Warszawa
1992
3. Dzięgielewski S.: Meble tapicerowane. Produkcja przemysłowa. WSiP, Warszawa 1996
4. Dzięgielewski S.: Meble tapicerowane. Produkcja rzemieślnicza i naprawy. WSiP,
Warszawa 1997
5. Jurczyk J.: Technologia tapicerstwa. WA, Warszawa 1983
Czasopisma
- Gazeta przemysłu Drzewnego: Wydawnictwo Inwestor sp. z o. o.
- Gazeta Drzewna  Holz-Zentralblatt Polska sp. z o.o. Poznań
- Meblarstwo  pismo dla producentów i odbiorców mebli: Wydawnictwo Inwestor sp. z o. o.
- Przemysł Drzewny: Wydawnictwo Świat sp. z o. o.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42