2. Romantyzm w Europie (Anglia, Francja, Niemcy, Rosja).





I. Romantyzm w Europie - wstêp.



Romantyzm jako prÂÄ…d kulturalny jest zjawiskiem historycznym ogromnie zÂÅ‚oÂżonym, m.in. dlatego, Âże ogarnÂÄ…ÂÅ‚ wszystkie dziedziny Âżycia (sztukê, filozofiê, politykê, obyczajowoÅ“ÃÅš), a poza tym przybieraÂÅ‚ róÂżne ksztaÂÅ‚ty w poszczególnych krajach Europy, zaleÂżnie od panujÂÄ…cych tam stosunków politycznych, spoÂÅ‚eczno-obyczajowych, itp. Nie wszêdzie narodziÂÅ‚ siê w tym samym czasie i nie wszêdzie objawiaÂÅ‚ siê w podobny sposób.

NarodziÂÅ‚ siê i rozwijaÂÅ‚ ten prÂÄ…d pod wpÂÅ‚ywem zjawisk wywoÂÅ‚anych przez rewolucje burÂżuazyjne, przy czym najwiêksze znaczenie miaÂÅ‚a oczywiÅ“cie Wielka Rewolucja Francuska. NajwczeÅ“niej pojawiÂÅ‚y siê pierwsze jaskóÂÅ‚ki nowego kierunku w Anglii, gdzie rewolucja miaÂÅ‚a miejsce juÂż w latach 1640-60. W Rosji natomiast rewolucji burÂżuazyjnej w ogóle nie byÂÅ‚o, dlatego romantyzm ma tu inny charakter niÂż w zachodniej Europie. Podobnie w Polsce kierunek ten przybraÂÅ‚ odmienne cechy uwarunkowane brakiem niepodlegÂÅ‚ego bytu i dominujÂÄ…cym znaczeniem drobnej szlachty, która u nas odgrywaÂÅ‚a podobnÂÄ… rolê do tej, jakÂÄ… miaÂÅ‚o mieszczaÃÄ…stwo na Zachodzie.

W niektórych krajach Europy romantyczny kierunek rozwijaÂÅ‚ siê ewolucyjnie, bez specjalnych wstrzÂÄ…sów (np.: Anglia, Niemcy), w innych miaÂÅ‚y miejsce tzw. przeÂÅ‚omy romantyczne (np.: Francja, Polska). Wszystko to zaleÂżaÂÅ‚o od warunków historycznych danego kraju.

Rewolucje burÂżuazyjne zupeÂÅ‚nie zmieniaÂÅ‚y strukturê spoÂÅ‚ecznÂÄ… krajów, w których siê odbywaÂÅ‚y. Do gÂÅ‚osu doszÂÅ‚a nowa warstwa spoÂÅ‚eczna - mieszczaÃÄ…stwo, dotychczas usuwana od Âżycia politycznego i kulturalnego przez uprzywilejowane klasy feudalne. PowstaÂÅ‚ w ten sposób nowy krÂÄ…g spoÂÅ‚eczny odbiorców kultury, musiaÂÅ‚a wiêc nastÂÄ…piÃÅš takÂże zmiana w samej kulturze, gdyÂż gust i potrzeby kulturalne nowej warstwy byÂÅ‚y inne niÂż panujÂÄ…cej poprzednio elity dworskiej i feudalnej. Tym nowym kierunkiem w kulturze staÂÅ‚ siê wÂÅ‚aÅ“nie romantyzm.

Rozwój romantyzmu zwiÂÄ…zany byÂÅ‚ z ruchami rewolucyjnymi i wolnoÅ“ciowymi, które szerzyÂÅ‚y siê w pierwszej poÂÅ‚owie XIX wieku, po upadku zdobyczy Wielkiej Rewolucji, spowodowanym zwyciêstwem reakcyjnych siÂÅ‚ (monarchia burÂżuazyjna Ludwika Filipa we Francji, rzÂÄ…dy ÅÅ‚wiêtego Przymierza w Rosji, Austrii i Prusach). NajwaÂżniejsze zrywy rewolu- cyjno-wolnoÅ“ciowe to kolejno : powstanie greckie w 1824r., powstanie dekabrystów z 1825r., powstanie listopadowe z 1831r.



II. Romantyzm w muzyce.

- Ludwig van Beethoven - niemiecki kompozytor, autor koncertów na instrumenty solowe z towarzyszeniem orkiestry, uwertur, poematów symfonicznych, pieœni, a przede wszystkim dziewiêciu monumentalnych symfonii

- Karol Maria Weber - twórca romantycznej opery, autor "Wolnego strzelca", w której wystÂÄ…piÂÅ‚y fantastyczne motywy ludowe

- Meyerbeer - twórca tzw. Wielkiej Opery, autor "Hugenotów"

- Franz Schubert - autor peÂÅ‚nych rom. liryzmu utworów symfonicznych i fortepianowych oraz nastrojowych pieÅ“ni

- Feliks Mendelssohn - Bartholdy - autor dzieÂÅ‚ symfonicznych i fortepianowych oraz lustrator muzyczny Szekspirowskiego "Snu nocy letniej" (stÂÄ…d pochodzi wÂÅ‚aÅ“nie znany marsz weselny)

- Robert Schuman - twórca pieÅ“ni, utworów symfonicznych i fortepianowych, a takÂże typowo romantycznego koncertu na fortepian z orkiestrÂÄ…

- Ferenc Liszt - wirtuoz gry fortepianowej, rozpowszechniÂÅ‚ poemat symfoniczny i wprowadziÂÅ‚ do muzyki motywy zaczerpniête z wêgierskiego folkloru

- Fryderyk Szopen - autor nowych form pianistycznych - ballad muzycznych, a takÂże polskich mazurków i polonezów, etiud

- Hector Berlioz - pogÂłêbiÂÅ‚ tzw. muzykê programowÂÄ…, majÂÄ…cÂÄ… odtworzyÃÅš konkretne treÅ“ci obrazowe, przeÂżyciowe, a nawet epicko-narracyjne, autor "Symfonia fantastyczna"

- Richard Wagner - reformator muzyki operowej w kierunku zmiany tradycyjnej opery na "dramat muzyczny"



III. Romantyzm w malarstwie.

- Joseph William Turner - wybitny pejzaÂżysta, malarz obrazów o nastroju impresjonistycznym

- John Constable - romantyczny pejzaÂżysta, pokazujÂÄ…cy przyrodê w jej "codziennym" wyglÂÄ…dzie

- Eugene Delacroix - wybitny portrecista, ale i autor obrazów o tematyce historycznej (np.: "WolnoÅ“ÃÅš wiodÂÄ…ca lud na barykady"

- Theodor Gericault - pejzaÂżysta, autor obrazów przedstawiajÂÄ…cych ludzkie dramaty



IV. Romantyzm w Anglii

- William Szekspir - prekursor angielskiego preromantyzmu, stworzyÂÅ‚ nowy typ teatru i dramatu; przez romantyków byÂÅ‚ uznany prekursorem nowego nurtu

- Samuel Richardson - autor utworów sentymentalnych (np.: "Klaryssa, czyli historia mÂÅ‚odej damy", "Pamela, czyli cnota nagrodzona"),

- James MacPherson - autor "Pieœni Osjana" - motywy zaczerpniête ze staroceltyckich pieœni ludowych, charakterystyczny dla angielskiego preromantyzmu jest kult wieków œrednich

- Thomas Percy, Samuel Coledridge i William Wordsworth - autorzy "Ballad lirycznych" i twórcy manifestu nowej poezji oraz twórcy kierunku zwanego "szkoÂÅ‚ÂÄ… jezior" - nastrojowoÅ“ÃÅš, melancholijna zaduma, siêganie do pieÅ“ni ludowych, tendencja do wzorowania siê w poezji na mowie potocznej

- Walter Scott - twórca nowoczesnej powieÅ“ci historycznej - "Waverley", "Rob Roy", "Hrabia Robert z ParyÂża"

- George Byron - autor poematów ("Wêdrówki Childe Harolda"), powieÅ“ci poetyckich ("Giaur") i dramatów, twórca nowego typu bohatera romantycznego uosabiajÂÄ…cego zasadnicze konflikty epoki; wprowadziÂÅ‚ do poezji orientalizm

- Charles Dickens - powieÅ“ciopisarz realistyczny, autor powieÅ“ci obyczajowych zawierajÂÄ…cych krytycyzm niesprawiedliwych praw angielskich; w jego powieÅ“ciach odnajdujemy ostrÂÄ… satyrê i ÂÅ‚agodny humor - "Å“miech przez ÂÅ‚zy" - "OpowieÅ“ÃÅš wigilijna" , "David Copperfield", "Klub Pickwicka"



V. Romantyzm w Niemczech.

- Johann Wolfgang Goethe - sentymentalistyczny poeta, w którego twórczoÅ“ci dominowaÂÅ‚y nastroje buntu i dÂÄ…Âżenia do odzyskania dawnej potêgi Rzeszy prowadzÂÄ…ce do kultu Å“redniowiecza oraz postawa "bólu istnienia"; autor dramatów : "Goetz von Berlichingen", "Faust", powieÅ“ci "Cierpienia mÂÅ‚odego Wertera", ballad o charakterze ludowym ( "ÅÅ‚piewak", "Król elfów")

- Friedrich Schiller - autor dzieÂÅ‚ , w których jako przedstawiciel mÂÅ‚odej generacji Niemców najdobitniej wyraziÂÅ‚ dÂÄ…Âżenia wolnoÅ“ciowe ("Zbójcy", "Intryga miÂÅ‚oÅ“ci"); autor ballad ("Rêkawiczka") nawiÂÄ…zujÂÄ…cych do wieków Å“rednich

- Johann Gottfried Herder - przedstawiciel nurtu ludowego w preromantyzmie niemieckim, autor pieÅ“ni ludowych z caÂÅ‚ego Å“wiata - "GÂÅ‚osy ludów w pieÅ“niach"

- Johann Gottlieb Fichte - filozof niemieckiego romantyzmu - w sztuce widziaÂÅ‚ w pewnym stopniu realizacjê "absolutu", tj. pierwotnego i powszechnego pierwiastka warunkujÂÄ…cego byt, a w artyÅ“cie widziaÂÅ‚ postaÃÅš natchnionego geniusza

- August Wilhelm Schlegel - poeta i krytyk literacki, a jednoczeÅ“nie wybitny filolog, tÂÅ‚umacz Szekspira i Calderona; dokonaÂÅ‚ podziaÂÅ‚u literatury na staroÂżytnÂÄ… i nowoÂżytnÂÄ… (przy czym do tej drugiej zaliczyÂÅ‚ lit. chrzeÅ“cijaÃÄ…skÂÄ…); w poezji rom. Schlegel widziaÂÅ‚ "zbliÂżenie rzeczy najbardziej przeciwnych";

- Friedrich Hegel - twórca zasady dialektycznej tzw. triady heglowskiej TEZA - ANTYTEZA - SYNTEZA

- Friedrich von Hardenberg ( ps. Novalis) - autor nie dokoÃÄ…czonej powieÅ“ci "Heinrich von Ofterdingen"

- Ludwig Tieck - teoretyk dramatu i entuzjasta Szekspira oraz tÂÅ‚umacz jego dzieÂÅ‚; najbardziej znane jego utwory to udramatyzowane baÅ“nie ludowe, np.: "Kot w butach"

- Heinrich Kleist - wybitny dramaturg - "Rozbity dzban", "KsiÂÄ…Âże Homburgu", "Bitwa w lesie toutoburskim"; twórczoÅ“ÃÅš Kleista to : patriotyzm oraz nurt realistyczny

- Ernest Theodor Amadeus Hoffmann - autor fantastycznych powieÅ“ci, w których wystêpujÂÄ… motywy diabelskie, a bohaterowie przeÂżywajÂÄ… stany psychopatyczne ("Diabelskie eliksiry"), a takÂże kompozytor ("Ondyna" - ludowo fantastyczna opera)

- Heinrich Heine - poeta, autor utworów lirycznych, poematów i powieÅ“ci oraz pamiêtników; popieraÂÅ‚ idee Rewolucji Francuskiej, Napoleona ("Grenadierzy") i sprzeciwiaÂÅ‚ siê despotyzmowi pruskiemu, za co, po klêsce cesarza Francuzów, zostaÂÅ‚ uznany za zdrajcê i udaÂÅ‚ siê na emigracjê do ParyÂża; poezja Heinego to : ironia, przeÂÅ‚amywanie nastroju, nastrój romantyczno-poetycki czêsto zaÂÅ‚amywany motywami prozy i brzydoty ("Rozmowa w stepach Paderbornu"); Heine nie byÂÅ‚ zdecydowanym zwolennikiem poezji rom., której krytycznÂÄ… ocenê daÂÅ‚ w szkicu "SzkoÂÅ‚a romantyczna"; jako poeta wolnoÅ“ci byÂÅ‚ sympatykiem Polski (szkic "O Polsce")



VI. Romantyzm we Francji.

- Jean Jacques Rousseau - prekursor romantyzmu francuskiego, autor romansu "Nowa Heloiza", zwolennik idei powrotu do natury, idei demokratycznych i kultu uczucia

- Germaine de Staael - poetka rewolucyjna, wrogo odnoszÂÄ…ca siê do cesarstwa Napoleona i z tego powodu emigrowaÂÅ‚a do Szwajcarii; podróÂżowaÂÅ‚a po caÂÅ‚ej Europie - "O Niemczech" , "O literaturze i jej powiÂÄ…zaniach z instytucjami spoÂÅ‚ecznymi"; podzieliÂÅ‚a literaturê europejskÂÄ… na : lit. PoÂÅ‚udnia ( poezja staroÂżytnej Grecji i Rzymu oraz poezja klasyków XVII-wiecznych) i PóÂÅ‚nocy (niemiecka, angielska i skandynawska)

- Francois Rene de Chateaubriand - zaciekÂÅ‚y monarchista i papista, w trakcie rewolucji przebywaÂÅ‚ w Ameryce; autor opowiadania "Rene" oraz monumentalnych dzieÂÅ‚ ("Geniusz chrystianizmu, czyli piêkno religii chrzeÅ“cijaÃÄ…skiej", "Mêczennicy"), w których dowodziÂÅ‚ wyÂższoÅ“ÃÅš legend chrzeÅ“cijaÃÄ…skich nad mitami pogaÃÄ…skimi, tak uwielbianymi przez klasyków

- Alphonse de Lamartine - poeta, prozaik, w mÂÅ‚odoÅ“ci przyjmowaÂÅ‚ postawê biernÂÄ…, czêsto przybierajÂÄ…cÂÄ… charakter kontemplacyjnej ucieczki od rzeczywistoÅ“ci (zbiory wierszy "Medytacje", "Nowe medytacje"), a w latach dojrzaÂÅ‚ych wybitny polityk (rozprawa "Historia Âżyrondystów")

- Victor Hugo - najwiêkszy z romantyków francuskich, dokonaÂÅ‚ przeÂÅ‚omu romantycznego we Francji, np.: dramat "Cromwell" stanowiÂÅ‚ swego rodzaju manifest romantyczny i przykÂÅ‚ad nowego typu dramaturgii; ideowo dramaturgia Hugo wyraÂża tendencje republikaÃÄ…skie i demokratyczne; Hugo byÂÅ‚ autorem licznych powieÅ“ci ("Nêdznicy", "Katedra Marii Panny w ParyÂżu", CzÂÅ‚owiek Å“miechu") i wierszy (zbiory "Ody i ballady", "LiÅ“cie jesienne", "PieÅ“ni o zmierzchu")

- Alexander Dumas (ojciec) - autor powieœci historycznych - przygodowych i awanturniczych - twórca romansu historycznego

- George Sand - autorka przesyconych liryzmem powieÅ“ci "Indiana" , "Leila", w póŸniejszym okresie skierowaÂÅ‚a siê ku sprawom spoÂÅ‚ecznym i emancypacji kobiet

- Prosper Merimee - autor prozy powieÅ“ciowo-nowelistycznej i dramatów (zbiór krótkich utworów dramatycznych "Teatr Klary Gozul" - krytyka arystokracji i klerykalizmu) oraz powieÅ“ci historycznych, a takÂże tÂÅ‚umacz Gogola, Puszkina

- Alfred de Vigny - pisarz i poeta-pesymista uciekajÂÄ…cy od rzeczywistoÅ“ci w sferê ideaÂłów, które znajdowaÂÅ‚ w feudalnej przeszÂÅ‚oÅ“ci (przeciwieÃÄ…stwo Hugo), autor powieÅ“ci "Cinq Mars", "Niewola i wielkoÅ“ÃÅš ÂżoÂÅ‚nierza"

- Alfred de Musset - poeta zamkniêty w krêgu liryki elegijnej, m.in. zbiór wierszy miÂÅ‚osnych "Noce" oraz autor powieÅ“ci autobiograficznej "SpowiedŸ dzieciêcia wieku"



VII. Romantyzm w Rosji.

- Aleksander BestuÂżew, PaweÂÅ‚ Muchanow, Eugeniusz OboleÃÄ…ski, Aleksander Odojewski, Konrad Rylejew - grupa poetów zwiÂÄ…zanych z dekabrystami, którzy wysuwali najÅ“mielej hasÂÅ‚a wolnoÅ“ciowe

- Aleksander Puszkin - przez pewien czas zwiÂÄ…zany z dekabrystami, stÂÄ…d w jego poezji czêsto powtarzajÂÄ… siê idee wolnoÅ“ciowe ("Pismo na Sybir") i poematów ("Eugeniusz Oniegin", "RusÂÅ‚an i LudmiÂÅ‚a"); proza Puszkina to : opowiadania "Córka kapitana", "Dama pikowa"; Puszkin to takÂże autor dramatu romantycznego "Borys Godunow"

- MichaÂÅ‚ Lermontow - w jego poezji charakterystyczny jest silny nurt ludowoÅ“ci (poemat "Demon"); autor powieÅ“ci, np.: "Bohater naszych czasów"

- MikoÂÅ‚aj Gogol - autor ukraiÃÄ…skich opowiadaÃÄ… ludowych peÂÅ‚nych fantastyki ludowej oraz opowiadaÃÄ… i powieÅ“ci ( "Nos", "Szynel", "Martwe dusze") i komedii ("Rewizor", "OÂżenek")

- Taras Szewczenko - wybitny poeta i pisarz romantyczny pochodzenia ukraiÃÄ…skiego oraz uzdolniony malarz byÂÅ‚ bojownikiem o wolnoÅ“ÃÅš politycznÂÄ… i spoÂÅ‚ecznÂÄ… swego narodu; w swej poezji ukazywaÂÅ‚ piêkno ziemi ukraiÃÄ…skiej w nastrojowych romantycznych obrazach; za swÂÄ… dziaÂÅ‚alnoÅ“ÃÅš (wspóÂÅ‚pracowaÂÅ‚ z rosyjskimi i polskimi spiskowcami) i przekonania zostaÂÅ‚ skazany na zesÂÅ‚anie; spopularyzowaÂÅ‚ takÂże w poezji rom. formê ludowej ukraiÃÄ…skiej dumy i dumki;



5. Klasycystyczny a romantyczny model liryki.





"PieÅ“ÃÄ… IX" J. Kochanowskiego



- klasycystyczny model poezji - dominujÂÄ… reguÂÅ‚y klasyczne - normy gatunku, którym podporzÂÄ…dkowany byÂÅ‚ temat wypowiedzi, jêzyk i styl utworu (wzniosÂÅ‚y w hymnie, patetyczny w odzie, zabawny we fraszce, melancholijny w trenie i elegii)

- istotnÂÄ… cechÂÄ… poetyki klasycystycznej jest wyrazistoÅ“ÃÅš podmiotu i puenty lirycznej

- konstrukcja utworu polega na harmonijnym powiÂÄ…zaniu obrazu Å“wiata przedstawionego z bezpoÅ“rednim wyznaniem podmiotu, czyli z puentÂÄ… lirycznÂÄ…

- w "PieÅ“ni IX" wystêpuje paralelizm (dwuwartoÅ“ciowoÅ“ÃÅš, równolegÂÅ‚oÅ“ÃÅš wystêpowania, np.: dwa Å“wiaty) obrazu i puenty lirycznej

- obraz przemian zachodzÂÄ…cych w przyrodzie odwzorowany jest ze Å“wiata rzeczywistego, istnieje samodzielnie, niezaleÂżnie od przeÂżyÃÅš podmiotu i stanowi bodziec wywoÂÅ‚ujÂÄ…cy reakcjê "ja" lirycznego

- podmiot w klasycyzmie jest niezindywidualizowany, wypowiedzi jego dotyczÂÄ… spraw ogólnych, sÂÄ… nieosobiste i obiektywne, a niekiedy brzmiÂÄ… jak sentencje

- zasada mimezis





"ÂÅ»egluga" A. Mickiewicza



- romantycy programowo mieszali rodzaje i gatunki literackie (synkretyzm rodzajowy i gatu- nkowy)

- istotÂÄ… liryki romantycznej jest subiektywizm i emocjonalizm

- literatura miaÂÅ‚a byÃÅš wyrazem osobowoÅ“ci autora, jego przeÂżyÃÅš i uczuÃÅš

- liryka miaÂÅ‚a byÃÅš "mowÂÄ… uczuÃÅš", toteÂż na plan pierwszy wysuwa siê funkcje ekspresywne (skierowane na nadawcê)

- sÂÅ‚owo miaÂÅ‚o byÃÅš narzêdziem przeÂżyÃÅš poety

- romantyzm rozbija tradycyjny paralelizm obrazu i puenty lirycznej

- obraz przesycony pierwiastkami subiektywnymi traci samodzielnoÅ“ÃÅš, przygotowuje puentê lirycznÂÄ…, wzmacnia siê jego ekspresyjnoÅ“ÃÅš

- w sonecie "ÂÅ»egluga" obraz Âżeglugi nie jest wzorowany ze Å“wiata rzeczywistego, jak w cytowanej "PieÅ“ni IX", ale jest tak uksztaÂÅ‚towany, aby najpeÂÅ‚niej wyraziÃÅš stan psychiczny "ja" lirycznego - poczucie mocy, dynamicznej radoÅ“ci, swobody

- zauwaÂżamy personifikacjê i animizacjê okrêtu : dÂÄ…sa siê, zrywa z wêdzidÂÅ‚a, przewala, nurkuje, wznosi kark

- personifikacja informuje o doznaniach podmiotu:

- poczucie mocy : wznosi kark, zdeptaÂÅ‚ falê, dÂÄ…sa siê

- radoÅ“ÃÅš i dynamikê : przewala siê, nurkuje

- swobodê, wolnoÅ“ÃÅš : leci, chwyta wiatr pod skrzydÂÅ‚a

- metaforyzowany jest nie tylko obraz Âżeglugi, wyznanie podmiotu lirycznego konsekwentnie rozwija krÂÄ…g metafor : "mój duch masztu lotem buja", "wyobraŸnia jak warkocz Âżagli", "padam na piersi okrêtu"

- powiÂÄ…zanie miêdzy stanem psychicznym podmiotu a "stanem psychicznym" okrêtu, który jest konsekwentnie personifikowany najpeÂÅ‚niej wystêpuje w wyznaniu : "zdaje siê, Âże pierÅ“ moja do pêdu go nagli"

- sonet Mickiewicza zachowuje wiêc paralelizm obrazu i puenty lirycznej, ale traci swojÂÄ… samoistnoÅ“ÃÅš, stanowi takÂże ukrytÂÄ… formê wyznania podmiotu, jest subiektywnÂÄ… wizjÂÄ… Å“wiata, poprzez którÂÄ… "ja" liryczne wyraÂża swoje emocje, swojÂÄ… osobowoÅ“ÃÅš



7. Pierwiastki klasycystyczne i romantyczne w "Odzie do mÂÅ‚odoÅ“ci" A. Mickiewicza - uniwersalnoÅ“ÃÅš ody.



ODA - utwór wierszowany o charakterze pochwalno-panegirycznym o patetycznym stylu; opiewa wybitnÂÄ… osobistoÅ“ÃÅš, wydarzenie, instytucje lub idee; szczególnie eksponowane miejsce zajmowaÂÅ‚a oda w literaturze klasycystycznej; oda klasycystyczna to utwory okolicznoÅ“ciowe, opiewaÂÅ‚y doniosÂÅ‚e wydarzenia i czyny wybitnych osobistoÅ“ci, charakterystyczne dla ody klasycystycznej sÂÄ… : motywy mitologiczne, patos i dÂÄ…ÂżnoÅ“ÃÅš do hiperbolizacji; staroÂżytna tradycja ody to grecka liryka chóralna - Kapullus, Kwindor, Horacy, a oÅ“wieceniowa to Voltaire, Boilleau, Trembecki, Naruszewicz, KoŸmian; romantyczne ody pisali V. Hugo, G.G. Byron, A. Puszkin, A. Mickiewicz, J. SÂÅ‚owacki; w romantyzmie oda staÂÅ‚a siê rozbudowanym utworem poetyckim o charakterze patetycznego manifestu Å“wiatopoglÂÄ…dowego;



Pierwiastki klasycystyczne

- klasycystyczny gatunek - oda;

- ideaÂÅ‚y - wolnoÅ“ÃÅš, równoÅ“ÃÅš, braterstwo;

- sÂÅ‚uÂżba jednostki dla dobra spoÂÅ‚eczeÃÄ…stwa;

- ideaÂÅ‚y utylitarne i jakobiÃÄ…skie;

- motywy mitologiczne : Herkules, niÃÅš Ariadny, Syzyf, ambrozja i nektar;

- poetyka klasycystyczna wg Boilleau:

- nierówny wiersz dla oddania falujÂÄ…cych uczuÃÅš

- przemyÅ“lana kompozycja ( 2 wÂÄ…tki - mÂÅ‚odoÅ“ÃÅš i staroÅ“ÃÅš)

- styl retoryczny splata siê ze stylem emocjonalnym



Pierwiastki romantyczne:

- nowy poglÂÄ…d na Å“wiat - siêganie, gdzie wzrok nie siêga, ÂÅ‚amanie, czego rozum nie zÂÅ‚amie

- nowe obrazowanie poetyki - uÂżywanie obrazów przeczÂÄ…cych zasadzie klasycznego, dobrego smaku - "pÂÅ‚az w skorupie" , "wody trupie" oraz nowe, szersze znaczenie sÂÅ‚owa "duch"

- romantyczny motyw lotu - nawiÂÄ…zanie do orÂÅ‚a

- miÂÅ‚oÅ“ÃÅš najwiêkszÂÄ… siÂÅ‚ÂÄ… i mocÂÄ… motywujÂÄ…cÂÄ… czÂÅ‚owieka do dziaÂÅ‚ania

- heroizm i ideaÂÅ‚y wolnoÅ“ciowe

- egocentryzm i samotnictwo

- profetyzm - "musimy patrzeÃÅš oczyma duszy"

- kontrasty - dobro-zÂÅ‚o, mÂÅ‚odoÅ“ÃÅš-staroÅ“ÃÅš

- wywyÂższanie mÂÅ‚odoÅ“ci

- nowe pojêcie romantyczne - "mierz siÂÅ‚y na zamiary"

- sÂÅ‚ownictwo nacechowane emocjonalnie i subiektywizm w widzeniu Å“wiata

- bunt przeciw Å“wiatu i ÂżÂÄ…dza dopeÂÅ‚nieÃÄ…