Wykład 8: Szkoła jako instytucja społeczna i środowisko wychowawcze.
Nauczyciel  wychowawcą. Wychowanie przez dialog
H. Rylke, Pokolenie zmian. Czego boją się dorośli? , str.115-156 (wybrane fragmenty), WSiP,
Warszawa 1999 (opr. M. Tkocz)
Szkoła jako środowisko wychowawcze
Dwa filary wychowania w szkole :
" jakość osobistych kontaktów między nauczycielem
a uczniem - baza wychowania
" system wychowawczy szkoły: faktycznie
funkcjonujący w niej zbiór zasad regulujących
\
ycie wraz z jej wewnętrznymi rolami i
instytucjami
- promowanie zachowań prospołecznych, uczenie
jasnych reguł społecznych
-  ukryte programy" szkoły (zachęcanie do działań
antyspołecznych, promowanie działań pozornych)
Dwa nurty w wychowaniu
" ochrony (uczenie i ćwiczenie umiejętności obrony
przed zagro\
eniem)  profilaktyka
" formacyjny- pomaganie w kształtowaniu siebie,
odkrywaniu i ugruntowywaniu osobistych wartości
1
J. Marszałek, Rozwój zawodowy wychowawcy. Nowe spojrzenie na wychowawcę w szkole, s.
1-14, Poradnik wychowawcy, Wyd. Raabe, Warszawa 2000 (opr. B. Krzempek)
ROZWÓJ ZAWODOWY WYCHOWAWCY
Zmiana roli i zadań wychowawcy:
profesjonalista posiadający realne kompetencje
w zakresie kontaktu wychowawczego;
animator klasy, świadomie wpływający
na rozwój swoich uczniów;
osoba pierwszego, podstawowego kontaktu
z dzieckiem.
Wychowanie w szkole
Perspektywa ucznia Perspektywa nauczyciela
 Wychowanie  to takie spotkanie dorosłego
człowieka z dzieckiem, w którym młody człowiek
zdobywa wa\
ne i konstruktywne doświadczenie,
budujące jego szeroko rozumianą osobowość .
 Doświadczenie: ślad w umyśle i emocjach człowieka,
który pozostaje w nim na zawsze, kształtując jego
poglądy, nastawienia, przekonania, stosunek do samego
siebie i otaczających go ludzi.
2
Doświadczenia biorą się z uczestnictwa w
nieustającym strumieniu kolejnych sytuacji, w których
uczestniczą inne osoby  w tym równie\
: nauczyciel 
wychowawca.
 To, co najwa\
niejsze w wychowaniu dzieje się w
spotkaniu z dzieckiem.
To, kim jest wychowawca jako człowiek  jaką ma
osobowość - wa\
niejsze jest od tego, jakie stosuje on
narzędzia wychowawcze.
Z osobistej, mniej lub bardziej uświadomionej, teorii
wychowania wynika:
- osobiste nastawienie do dzieci;
- postrzeganie swojej roli jako wychowawcy;
- postrzeganie osoby wychowanka;
- budowanie relacji z wychowankami;
- jakie postawy i zachowania prezentuje w konkretnych
sytuacjach;
- często ukryte - motywy działania i cele wychowawcze
Deklarowane i rzeczywiste (ukryte) cele i zało\
enia
im bardziej wychowawca jest świadomy swoich
rzeczywistych motywów, tym z większą skutecznością
mo\
e doskonalić swój warsztat i tym większe sukcesy
będzie odnosił.
Dydaktyka i wychowanie
3
 Wychowywanie to zakres kompetencji w trzech
sferach: wiedzy, umiejętności i postawy osobistej.
Wiedza  stanowi teoretyczne podstawy działania. Jest
konieczna by zrozumieć to, co się robi;
Umiejętności  pozwalają na efektywne działanie
w danej sytuacji;
Osobista swoboda psychologiczna  wewnętrznie
prze\
ywana mo\
liwość swobodnego uczestniczenia w
danej sytuacji i budowania osobistej relacji z
pozostałymi osobami, które w niej uczestniczą. Mieści
w sobie dwa aspekty: emocjonalny i racjonalny.
4
WSPÓA
PRACA WYCHOWAWCY KLASY Z
PEDAGOGIEM I PSYCHOLOGIEM SZKOLNYM
Pedagog szkolny
Zadania - pomoc wychowawcom klas w zakresie:
- rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów i
analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych
- określanie form pomocy uczniom
- współorganizowanie zajęć dydaktycznych w
klasach integracyjnych
- udzielanie pomocy psychopedagogicznej uczniom
realizującym indywidualny tok nauki
- koordynacja prac z zakresu orientacji zawodowej
- organizowanie opieki i pomocy materialnej
uczniom w trudnej sytuacji \
yciowej
Psycholog szkolny
Zadania:
- badania diagnostyczne
- prowadzenie terapii psychologicznej dla uczniów
- prowadzenie doradztwa psychologicznego dla
uczniów, nauczycieli, rodziców
- współpraca z pedagogiem szkolnym, wychowawcami
i rodzicami w minimalizowaniu skutków zaburzeń
rozwojowych, zapobieganiu zaburzeniom
zachowania, inicjowaniu pomocy wychowawczej.
Powy\
sze materiały zostały opracowane przez M. Tkocz oraz B. Krzempek na podstawie
literatury:
1. J. Marszałek, Rozwój zawodowy wychowawcy. Nowe spojrzenie na wychowawcę w
szkole, s. 1-14, Poradnik wychowawcy, Wyd. Raabe, Warszawa 2000
2. H. Rylke, Pokolenie zmian. Czego boją się dorośli?, str.115-156 (wybrane fragmenty),
WSiP, Warszawa 1999
5