I Katedra i Klinika Ginekologii i Położnictwa Akademii Medycznej im. Piastów R
ląskich
we Wrocławiu, kierownik Kliniki dr hab. n. med. Marian GryboS

Analizie poddano dokumentację
medyczną dotyczącą ciąży i poro-
dów matek młodocianych do 18.
roku życia, rodzących w I Kate-
drze i Klinice Ginekologii i Po-
łożnictwa AM we Wrocławiu
w latach 1989 1998. W ciągu te-
go dziesięciolecia w klinice ro-
dziło 118 młodocianych. Jakkol-
Ciąża i poród u młodocianych
wiek badania nie potwierdzają
tezy o nieprzystosowaniu młode-
jako problem społeczny
go organizmu do rozrodczoS
ci, to
ze względów socjalnych, ekono-
micznych i psychicznych ciąża
i zdrowotny
i poród u młodocianych jest zja-
wiskiem niepożądanym, rzutują-
cym niekorzystnie na póx
niejsze
Pregnancy and labour in adolescents as a public
życie matki i dziecka.
and health problem
Słowa kluczowe: ciąża i poród
u młodocianych.
Godwin Bwire Ekonjo, Bogusław Pałczyński, Marian GryboS

Wstęp traktują kategorie wiekowe  do lat 17,
18, a nawet 19. JeS
li chodzi o aspekt
Ciąża i poród u młodocianych jest
medyczny, to niektórzy badacze twier-
zjawiskiem niepożądanym, zarówno
dzą, że ciąża w młodym wieku wy-
ze względów zdrowotnych, jak i spo-
czerpuje nadmiernie organizm i sprzy-
łecznych. Zagadnienie to interesuje od
ja patologiom, inni natomiast dowo-
lat specjalistów różnych dziedzin me-
dzą, że ciąża i poród u młodocianych
dycyny, prawa, ekonomii itp., zwłasz-
przebiega na ogół prawidłowo, powi-
cza że w latach 80. i 90. nastąpił gwał-
kłania nie są częstsze ani grox
niejsze
towny wzrost rodnoS
ci młodocianych
niż u kobiet dojrzałych  zdarza się, że
na S
wiecie. Najwyższy wskax
nik rod-
jest ich mniej i występują rzadziej.
noS
ci młodocianych u schyłku XX
Niezależnie od aspektu medycznego
wieku odnotowały Stany Zjednoczo-
i biologicznego, ciąża i poród u młodo-
ne, Kanada, Wielka Brytania, Repu-
cianych stanowi poważny problem so-
blika Federalna Niemiec [5, 28, 62].
cjoekonomiczny, psychologiczny i ma
Przyczyny tego stanu rzeczy bada-
niewątpliwie znaczący wpływ na przy-
cze upatrują w akceleracji dojrzewania
szłoS
ć matki i jej dziecka.
spowodowanej, m.in. dietą wysoko-
białkową, zwiększeniem bodx
ców psy-
Materiał i metody
chicznych wpływających na aktyw-
Materiał badawczy uzyskano z do-
noS
ć hormonalną, powszechnym do-
kumentacji medycznej porodów
stępem do telekomunikacji i komuni-
u młodocianych, które odbyły się
kacji, a przede wszystkim złymi wa-
w I Katedrze i Klinice Ginekologii
runkami socjoekonomicznymi i niską
i Położnictwa AM we Wrocławiu na
edukacją  w tym szczególnym bra-
przestrzeni lat 1989 1998. Praca pod-
kiem wiedzy o seksualnoS
ci człowieka.
daje analizie 3 grupy problemowe:
Nieco inaczej problem ten wygląda
matka młodociana, jej wiek, x
ródła
na kontynencie afrykańskim, gdzie
utrzymania, przeszłoS
ć położniczą,
w związku ze zróżnicowaniem prawa
stan zdrowia,
na obyczajowe, religijne i państwowe,
ciąża i poród  powikłania,
uważa się dziewczynę po pierwszej
noworodek młodocianej i jego stan
menarche za dojrzałą i 12 13-letnie
z uwzględnieniem wieku matki i jej
matki są zjawiskiem powszechnym.
stanu zdrowia.
Pojęcie młodocianych w różnych
krajach traktuje się nieco inaczej, po-
Wyniki i omówienie
nieważ wiek pełnoletnoS
ci jest regulo-
wany różnie przez przepisy poszcze- W latach 1989 1998 w klinice od-
gólnych państw. Nawet w piS
miennic- było się 12 544 porodów, w tym 118
twie polskim autorzy prac dowolnie u młodocianych do 18. roku życia, co
47
GI NEKOLOGI A PRAKTYCZNA
stanowi 0,94 proc. wszystkich poro- dził zależnoS
ć między wiekiem, a sta-
A medical analysis was made
dów. Jest to najniższy odsetek rodno- nem ciąży, co oznacza, że im rodząca
basing on medical documents
S
ci młodocianych w porównaniu do jest starsza, tym stopień zagrożenia
concerning pregnancy and labour
danych z niektórych innych oS
rodków ciąży powikłaniami jest wyższy
in adolescent mothers up to 18
krajowych tego okresu. (�2 =28,524, �2 =26,22). ZależnoS
ć
e p
years of age, who gave birth in the
Jak wykazuje dokumentacja 44,07 stochastyczna cechy niemierzalnej
First Chair and Department of
proc. młodocianych matek ukończy- powikłania ciąży, a wiekiem młodo-
Gynaecology and Obstetrics at the ło 17 lat, 40,68 proc.  18, a 4 naj- cianej wg miary współczynnika � 
Wrocław Medical University młodsze ukończyły 15. rok życia. Yule a wynosi �=0,49, a wg współ-
between 1989 and 1998. Within Zatem wiek matki młodocianej prze- czynnika zbieżnoS
ci T  Czuprowa
ciętnie przekracza 17 lat. Wynik jest wynosi T=0,26, co oznacza, że zależ-
10 years, 118 adolescent mothers
znamienny statystycznie. Przepro- noS
ć ta jest niewielka.
gave birth to 118 children. A
wadzono test hipotezy o wartoS
ci Jak wynika z dokumentacji 91,53
steady systematic increase in the
przeciętnej dla poziomu istotnoS
ci proc. młodocianych rodziło w termi-
number of labour in adolescents
p<0,05(te=3,057; tp=1,95), odchylenie nie, a tylko 8,47 proc. przed terminem.
has been noted. Prenatal course
standardowe ą0,783. Mimo stosunko- Porodów odbytych przed terminem nie
and labour in over 90% of the
wo niskiego odsetka rodnoS
ci młodo- należy utożsamiać z wczeS
niactwem
adolescents proceeded without
cianych wobec liczby wszystkich po- noworodków, ponieważ w wypadku
complications. This is a clear
rodów, należy zwrócić szczególną młodocianych matek ustalenie terminu
evidence that adolescents are
uwagę na fakt systematycznego wzro- porodu na podstawie wywiadu (ostat-
physiologically matured enough
stu tego odsetka w ciągu dziesięciole- niej miesiączki) jest często niemożli-
for labour. A minor percentage
cia  0,75 1,16 proc. (tab. 1.) we, ze względu na występowanie nie-
of pregnancy, perinatal and
Z analizy wynika, że zdecydowana regularnych miesiączek w ciągu
newborn pathologies were caused
większoS
ć rodzących młodocianych pierwszych 5 lat po menarche, a także
by the lack of prenatal medical
pozostawała na utrzymaniu rodziców ze względu na brak S
wiadomoS
ci
care, social and economic status
 87,29 proc., w tym 39,83 proc. było o płciowoS
ci człowieka, zwłaszcza że
and psychological immaturity.
uczennicami. Tylko 12,71 proc. mło- tylko 5 noworodków (4,24 proc.) ma-
None of the study case results
docianych matek pracowało, ale nie tek młodocianych miało cechy wcze-
suggests somatic prematurity.
mając wykształcenia, zajmowały sta- S
niactwa. W tym czasie nie odnotowa-
Nevertheless adolescent
nowiska nisko płatne, bez możliwoS
ci no w klinice u młodocianych matek
pregnancy and labour is a
awansu, np. krawcowa, kucharka, S
lu- porodów po 42. tyg. ciąży. Występo-
personal and community problem
sarz, sanitariuszka itp. wanie zależnoS
ci statystycznej pomię-
especially when we consider them
Młodociane rodzące w klinice dzy wiekiem matki młodocianej a ty-
and their children, since they are
w omawianym dziesięcioleciu z regu- godniami ciąży testowano testem Chi2.
psychologically premature and
ły były pierwiastkami bez przeszłoS
ci W tym przypadku jako graniczny po-
their future is uncertain.
położniczej w 94,07 proc., pozostałe ziom istotnoS
ci przyjęto p<0,5. Ponie-
5,93 proc. stanowiły wieloródki waż wartoS
ć empiryczna wpada
Key words: pregnancy and labo- w wieku 17 lat  4 i 18 lat  3. w zbiór krytyczny, hipoteza, że istnie-
ur in adolescents.
Matki młodociane zgłaszały się do je zależnoS
ć między wiekiem matki
kliniki w zasadzie tuż przed porodem, a czasem trwania ciąży jest niepraw-
a czasem nawet w trakcie porodu. Mi- dziwa (�2 =3,389, �2 =5,348).
e p
mo braku udokumentowanej opieki Porody u młodocianych matek
nad ciążą w momencie przyjęcia w 86,44 proc. odbyły się w czasie do
stwierdzono w 86,44 proc. stan fizjo- 18 godz., w 10,17 proc. do 3 godz.,
logiczny ciąży, w 6,78 proc. gestozę, a tylko w 3,39 proc. były przedłużone
w 3,39 proc. zagrożenie porodem powyżej 18 godz. Występowanie za-
przedwczesnym, w 2,54 proc. zakaże- leżnoS
ci statystycznej pomiędzy wie-
nie układu moczowego i w jednym kiem matki młodocianej a czasem
przypadku (0,85 proc.) cukrzycę. Nie trwania porodu testowano testem
odnotowano natomiast ani razu nie- Chi2. W tym przypadku jako granicz-
wydolnoS
ci szyjki macicy lub przed- ny poziom istotnoS
ci przyjęto p<0,1.
wczesnego odpływania płynu owo- Ponieważ wartoS
ć empiryczna (118
dniowego. WS
ród powikłań ciąży naj- matek młodocianych) wpada w zbiór
częS
ciej występowała gestoza, co krytyczny, co oznacza, że nie istnieje
można tłumaczyć nie tyle niedojrzało- zależnoS
ć statystyczna między wie-
S
cią organizmu matki, co przede kiem a czasem trwania porodu
wszystkim brakiem S
wiadomoS
ci (�2 =9,82, �2 =10,64).
e p
zdrowotnej, a także złymi warunkami JeS
li chodzi o sposoby ukończenia
socjoekonomicznymi. Występowanie porodu u młodocianych matek to
zależnoS
ci statystycznej pomiędzy w 69,49 proc. odbył się on siłami natu-
wiekiem matki młodocianej a powi- ry z profilaktycznym nacięciem kro-
kłaniami ciąży poddano testowi Chi2 cza, w 14,41 proc. siłami natury bez
dla poziomu istotnoS
ci p=0,01, a k=12 nacięcia krocza, w 11,8 proc. zastoso-
stopnia swobody. Test Chi2 potwier- wano cięcie cesarskie, w 1,69 proc.
48
GI NEKOLOGI A PRAKTYCZNA
Tab. 1. Odsetek rodnoS
ci młodocianych matek w różnych oS
rodkach w Polsce w latach 1989 1998
OS
rodek Lata Proc.
Oddział Ginekologiczno-Położniczy Szpitala Miejskiego w Pruszkowie, Kukulski P i wsp. [30] 1990 1992 1,2
Klinika Instytutu Położnictwa i Ginekologii AM w Szczecinie, Dawcewicz R i wsp. [10] 1990 1992 2,2
Klinika Patologii Ciąży Instytutu Ginekologii i Położnictwa AM w Łodzi, Żydowicz-Mucha E i wsp. [68] 1993 2,37
1994 2,97
1995 2,72
1996 2,32
1997 2,05
Klinika Perinatologii Instytut Ginekologii AM i w Poznaniu, Słomka Z i wsp. [56] 1990 1,12
1991 1,59
1992 1,36
I Klinika Położnictwa i Ginekologii II Wydziału Lekarskiego AM w Warszawie,
Dąbrowska-Jakubiak A i wsp. [11] 1990 1,24
I Klinika Położnictwa i Patologii Ciąży AM w Lublinie Kraczkowski JJ i wsp. [27] 1991 1995 4,07
Klinika Perinatologii i Położnictwa AM w Białymstoku, Chomczyk I i wsp. [6] 1990 1,62
1991 1,79
1992 1,70
1993 1,90
1994 1,96
1995 1,65
I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii AM we Wrocławiu 1989 1992 0,75
1993 1996 1,04
1997 1998 1,16
próżniociąg, 1,69 proc. na wzierniku, nym przypadku wypadnięcie pępowi- Może być niepokojący odsetek za-
a raz zabieg kleszczowy (0,85 proc.). ny  0,85 proc. i w jednym przypadku biegów operacyjnych  typu cięcie ce-
Należy zaznaczyć, że położenie płodu zastosowano cięcie cesarskie ze wska- sarskie  11,86 proc., ale jest on i tak
u matek młodocianych w 99,15 proc. zań niepołożniczych (kardiologicz- o połowę niższy niż u kobiet dojrza-
było podłużne główkowe i tylko w jed- nych)  0,85 proc. łych rodzących w Klinice w omawia-
nym przypadku (0,85 proc.) odnotowa- Mimo iż najczęstszym powikła- nym dziesięcioleciu  23,96 proc.
no położenie miednicowe, ale nie było niem ciąży była gestoza, nie wystąpi- Występowanie zależnoS
ci staty-
ono wskazaniem do cięcia cesarskiego. ła ona ani razu jako wskazanie do cię- stycznej pomiędzy wiekiem matki
WS
ród wskazań do cięć cesarskich cia cesarskiego. Nie odnotowano młodocianej, a ukończeniem porodu
w najwyższym odsetku była nie- przedwczesnego odklejania się łoży- cięciem cesarskim, poddano testowi
współmiernoS
ć porodowa i objawy ska i łożyska przodującego jako wska- niezależnoS
ci Chi2. Jako graniczny
zagrażające zamartwicą wewnątrzma- zania do cięcia cesarskiego u matek poziom istotnoS
ci przyjęto p<0,5 dla
ciczną  powyżej 28,57 proc., w 14,29 młodocianych, na co powołują się au- k=3. stopnia swobody. Test Chi2 po-
proc.  brak postępu porodu, w jed- torzy innych prac [24, 59]. twierdził niezależnoS
ć cięcia cesar-
Tab. 2. R
rednia masa urodzeniowa noworodków matek młodocianych w procentach
Masa w gramach Wiek Razem Proc.
15 16 17 18
poniżej 1000 0 0,00
1001 2000 1 1 2 1,69
2001 2500 4 4 3,39
2501 3000 1 2 6 8 17 14,41
3001 3500 2 4 30 20 56 47,46
3501 4000 8 14 15 37 31,36
powyżej 4000 1 1 2 1,69
Razem 118 100,00
50
GI NEKOLOGI A PRAKTYCZNA
skiego od wieku matki młodocianej nych możliwoS
ciach organizmu ma- luland w Płd. Afryce wynika, jak du-
(�2 =1,437, �2 =2,366). tek młodocianych do prokreacji. ży wpływ na powikłania okołoporo-
e p
W analizowanym dziesięcioleciu dowe ma stan socjoekonomiczny
urodziło się 118 noworodków matek Dyskusja młodocianych, ich stan psychiczny,
młodocianych, z czego 92,37 proc. higiena osobista i spóx
niona systema-
Zjawisko wysokiej rodnoS
ci u mło-
w stanie dobrym wg skali Apgar, 6,78 tyczna opieka nad ciążą [13]. Zauwa-
docianych w Polsce znane jest już
proc. w stanie S
rednim, a tylko jeden żono również, że wraz z wczeS
niej-
z lat tuż powojennych [41, 57]. W la-
w stanie złym, co stanowi 0,85 proc. szym dojrzewaniem młodzieży poja-
tach 70. nastąpił znaczny spadek [55],
W grupie noworodków matek mło- wił się problem obniżenia wieku
a w 80.  stabilizacja [3]. Wyrax
ny
docianych ponad 90 proc. urodziło się pierwszej ciąży u młodocianych
wzrost liczby ciąż u młodocianych
w stanie dobrym. Wynik został pod- i wielorództwa.
wystąpił w latach 90. i jego wartoS
ci
dany analizie statystyki o wskax
niku Na S
wiecie pojawiły się już prace
wynosiły powyżej 1 2 proc. [4, 11,
struktury, użyto testu T-Studenta dla próbujące dociec przyczyn wieloródz-
29, 55, 66], a nawet 4,07 proc. [6].
poziomu istotnoS
ci p=0,01 (tp=0,69, twa u młodocianych. Rigsby i wsp.
Być może na zmianę zachowania rod-
te=0,856), zatem wynik jest znamien- z Pensylwanii stwierdzili na podsta-
noS
ci młodocianych w Polsce będzie
ny statystycznie. wie przeprowadzonych badań, że wię-
miało wpływ nauczanie nowego
cej niż połowa młodocianych matek
przedmiotu wprowadzonego do szkół:
Masa urodzeniowa noworodków ponownie zachodzi w ciążę w ciągu
wychowanie do życia w rodzinie,
w 47,46 proc. mieS
ciła się w przedzia- dwóch lat. Jako przyczyny podali:
gdzie w klasach starszych omawiany
le 3 001 3 500 g, nie odnotowano no- młody wiek matki młodocianej, niski
jest również problem płciowoS
ci czło-
worodka o masie poniżej 1 000 g, poziom edukacji jej i partnera, mał-
wieka. Ankiety dowodzą, jak niski
a powyżej 4 000 g ważyło 2 dzieci, co żeństwo zamierzone lub z przymusu
jest poziom wiedzy na temat seksual-
stanowi 1,69 proc. wszystkich nowo- z powodu pierwszej ciąży i stosowa-
noS
ci człowieka i antykoncepcji.
rodków matek młodocianych. nie nieskutecznej antykoncepcji [44].
Główne x
ródło informacji stanowią
W Polsce brak prac na temat przy-
mass media, a nie szkoła i rodzice [7,
Zgodnie z testem wartoS
ci przecięt- czyn wielorództwa u matek młodocia-
20, 49, 54, 63]. Wielu autorów anali-
nej, masa urodzeniowa noworodków nych, a materiał badawczy kliniki jest
zowanych prac wskazuje na trudne
jest mniejsza od 3 500 g. Test przepro- zbyt skąpy, aby można było przepro-
warunki socjalne i ekonomiczne mło-
wadzono dla poziomu istotnoS
ci wadzić tego typu analizę.
docianych matek w okresie dojrzewa-
p=0,05. Modalna  czyli najczęstsza W wielu pracach zwraca się uwagę
nia. Często pochodzą one z rodzin
grupa to noworodki o masie 3336,5 g. na liczne powikłania dotyczące ciąży
niepełnych, S
rodowisk zaniedbanych
Z reguły noworodki matek młodo- i porodu młodocianych matek, a także
o niskim standardzie społecznym.
cianych były donoszone w 94,92 na niezadowalający stan noworodka
Rzadko w tych grupach są małżeń-
proc., a cechy wczeS
niactwa odnoto- [6, 11, 29]. Szczególnie dużo tego ty-
stwa zamierzone, a ciąża zaplanowa-
wano w 4,24 proc. Były to dzieci ma- pu danych podają prace z lat wcze-
na. Niechciana, przypadkowa ciąża
tek starszych 17 18-letnich. Nie wy- S
niejszych [23, 36, 45, 52, 58]. Publi-
jest przyczyną głębokiego urazu psy-
kazano żadnych zależnoS
ci stanu no- kacje z lat 90. na podstawie przepro-
choemocjonalnego. Młodociane ukry-
worodka od wieku matki młodocianej. wadzonych badań donoszą, że powi-
wają ciążę i nie mając S
wiadomoS
ci
Występowanie zależnoS
ci staty- kłania ciąży i porodu u młodocianych
koniecznej opieki przedporodowej
stycznej pomiędzy wiekiem matki matek są takie same, jak u kobiet doj-
zgłaszają się zbyt póx
no do poradni
młodocianej a cechami urodzonych rzałych, czasem jest ich mniej, niektó-
lub do szpitala. Nie akceptują swego
noworodków poddano testowi Chi2. re wcale nie występują [11, 26, 28].
stanu również ze względów ekono-
W tym przypadku jako graniczny po- Niewątpliwie duży wpływ na ten
micznych, ponieważ nie mają warun-
ziom istotnoS
ci przyjęto p=0,05. Po- stan rzeczy ma rozwój medycyny,
ków na utrzymanie siebie i dziecka.
nieważ wartoS
ć empiryczna wpada możliwoS
ć wczeS
niejszego i pełniej-
Czują się osamotnione, wyobcowane,
w zbiór krytyczny, hipoteza o zależ- szego diagnozowania, a co za tym
a niedojrzałoS
ć emocjonalną manife-
noS
ci między wiekiem matki a cecha- stują niechęcią do współpracy z per- idzie  zapobiegania wielu powikła-
mi noworodka jest nieprawdziwa
sonelem medycznym, co często utrud- niom. Poród dla młodocianej jest du-
(�2 = 6,173, �2 = 7,815). żym stresem psychicznym, ale opinie
nia akcję porodową. Wielu autorów
e p
Przedstawione dane raczej nie położników na temat przebiegu poro-
coraz częS
ciej wskazuje na te aspekty
wskazują na to, że ciąża i poród
jako przyczyny patologii ciąży u mło- du u młodocianych są podzielone.
u młodocianych do 18. roku życia nie
docianych, powikłań okołoporodo- Autorzy niektórych prac twierdzą,
że poród u młodocianej nie różni się
są zagrożone. Na podstawie analizo- wych, przedwczesnych porodów czy
wanego materiału badawczego
też gorszego stanu noworodka w po- w przebiegu od porodu kobiety doj-
stwierdzono tylko nieliczne powikła- równaniu do noworodków matek doj- rzałej, a nawet uważają, że wszystkie
nia ciąży i porodu u młodocianych, okresy porodu u młodocianych trwają
rzałych [2, 6, 11, 15, 24, 26, 28, 29,
a zwłaszcza znikomy odsetek powi- 33, 43, 48, 50, 53, 61, 65]. krócej niż u kobiet dojrzałych, uza-
kłań niepołożniczych wynikający Z badań przeprowadzonych na uni- sadniając to prawidłową i regularną
z chorób nabytych. Brak nadżerek, wersytecie w Południowej Karolinie czynnoS
cią skurczową macicy, niepo-
zbliznowaceń szyjki macicy po szyciu wynika, że ciężarne młodociane ak- siadającej jeszcze zmian pozapalnych
czy po elektrokoagulacji utrudniające ceptujące swoją ciążę i otrzymujące utrudniających rozwieranie, a także
rozwieranie szyjki w trakcie porodu pomoc od innych (np. matek) rodziły korzystnym wpływem układu nerwo-
oraz niski odsetek wczeS
niactwa u no- w terminie [32]. Natomiast z badań wego centralnego przez oS
rodki rdze-
worodków S
wiadczą o fizjologicz- wykonanych na uniwersytecie w Zu- niowe i układ wegetatywny [10, 11,
51
GI NEKOLOGI A PRAKTYCZNA
24, 40]. Zdaniem badaczy u młodo- dzy stanem noworodków matek doj- rodowej matek i noworodków, S
mier-
cianych w większoS
ci przypadków rzałych i matek młodocianych, lub telnoS
ci ciężarnych w wyniku x
le
poród przebiega prawidłowo, porody stwierdzają tylko nieznacznie gorszy
przeprowadzonej aborcji, a także cho-
zabiegowe nie są częstsze niż u kobiet stan tych drugich [11, 22, 29, 31].
robom przenoszonym drogą płciową
dojrzałych, a urazy poporodowe po JeS
li przyjąć, że ciąża i poród
[13, 25, 30, 51].
zastosowaniu nacięcia krocza wystę- u młodocianych nie stanowi zagroże-
pują rzadziej [9, 11, 22, 28, 29, 31]. nia dla organizmu matki i dziecka od
PiS
miennictwo u autorów
Cięcia cesarskie u młodocianych strony medycznej  co nie jest do koń-
stosuje się znamiennie rzadziej niż ca zbadane, bo zmniejszająca się licz- Adres do korespondencji
I Katedra i Klinika Ginekologii i Położnictwa
u kobiet dojrzałych [11, 28, 56], cho- ba powikłań może być zasługą rozwo-
Akademii Medycznej im. Piastów R
ląskich
ciaż w latach 80. daje się zauważyć ju medycyny, a nie przystosowania
we Wrocławiu
wyrax
ny wzrost tego rodzaju zabie- młodego organizmu do prokreacji  to
ul. Chałubińskiego 3
gów, ale wzrost ten dotyczy również jednak zjawisko to jest wysoce nieko-
50-368 Wrocław
kobiet dojrzałych [11, 29, 66]. Ten rzystne ze względu na niedojrzałą
stan rzeczy tłumaczy się presją matek psychikę matek młodocianych, a tak-
rodzących, które pragną uniknąć stre- że ze względów socjalnych i ekono-
su związanego z porodem siłami natu- micznych, które rzutują często na całe
ry [14, 16, 39, 46, 56]. Publikacje kra- dalsze życie młodej matki i jej potom-
jowe omawiające porody u młodocia- stwa [17, 27].
nych matek wskazują na wysoki pro- Najnowsze piS
miennictwo amery-
cent cięć cesarskich w tej grupie tłu- kańskie i brytyjskie w mniejszym
macząc je znacznym ryzykiem powi- stopniu zajmuje się analizą wpływu
kłań [6, 12, 26, 29, 66]. Główne wska- wieku młodocianych na patologie
zania położnicze do zakończenia po- ciąży, powikłania porodowe czy stan
rodu cięciem cesarskim sugerowałyby noworodka. W pracach tych głów-
niedojrzałoS
ć organizmu młodocianej nym tematem jest badanie przyczyn
matki, ale biorąc pod uwagę niższy wzrostu rodnoS
ci u młodocianych do
odsetek cięć cesarskich u młodocia- 18. roku życia, a także przedstawiane
nych w porównaniu do odsetka tych są propozycje zapobiegania niechcia-
cięć u kobiet dojrzałych, nie jest to nym ciążom u młodocianych, głów-
stwierdzenie tak jednoznaczne. Być nie poprzez szeroką akcję edukacyj-
może na obniżenie liczby cięć cesar- ną. Od 1989 roku w Stanach Zjedno-
skich u młodocianych ma wpływ brak czonych obowiązek opieki nad mło-
wskazań niepołożniczych. Analizo- docianymi przejęła Amerykańska
wana literatura ani własne badania nie Akademia Pediatryczna, rozpoczyna-
wspominają o chorobach okulistycz- jąc zakrojoną na szeroką skalę akcję
nych, urologicznych czy diabetolo- badawczą, edukacyjną, uS
wiadamia-
gicznych u rodzących młodocianych, jącą i opiekuńczą, co zaowocowało
a wskazania kardiologiczne zdarzają już spadkiem rodnoS
ci młodocianych
się sporadycznie. w niektórych stanach [8]. W przypad-
Na podstawie materiału badawcze- ku zaistniałych już ciąż u młodocia-
go autorzy wielu prac dowodzą, że nych, autorzy postulują daleko idącą
noworodki matek młodocianych mają pomoc medyczną, psychologiczną,
niższą masę urodzeniową, zwłaszcza socjalną i ekonomiczną [2, 5, 8, 19,
te z porodów przedwczesnych, niż no- 32, 33, 35, 44, 62, 64].
worodki matek dojrzałych [12, 26, 56, Natomiast w pojawiających się
60, 65]. Jednak dokładniejsza analiza ostatnio pracach afrykańskich, pro-
wskazuje często jako przyczynę tego blem ciąży u młodocianych jest trak-
stanu rzeczy nie tylko wiek matki, ale towany nieco inaczej niż w Ameryce
przede wszystkim brak opieki przed- czy Europie. Nie chodzi tu generalnie
porodowej, niski standard życia i brak o zapobieganie tej ciąży, a raczej ana-
stabilizacji życiowej [6, 12, 29, 47]. lizuje się jej zagrożenia wynikające
Dawcewicz i wsp. wykazali np., że z niedożywienia, braku higieny osobi-
wczeS
niejsze ukończenie ciąży i naj- stej, braku opieki medycznej i socjal-
niższa masa urodzeniowa wiążą się nej (nędzy). Autorzy prac postulują
z brakiem opieki przedporodowej, bo o włączenie się organizacji młodzie-
wS
ród badanych młodocianych jedy- żowych, służb socjalnych i medycz-
nie 6 proc. objętych było odpowiednią nych w celu podniesienia S
wiadomo-
opieką przedporodową [10]. Szcze- S
ci dla szczególnej opieki nad ciążą,
gólnie zły stan noworodka zauważono a także zapobiegania ewentualnym
u matek z młodszej grupy wiekowej ciążom niechcianym u młodzieży
do 16. roku życia [28, 41, 66]. Nato- uczącej się. Poprzez wzrost edukacji
miast inni autorzy analizując materiał zdrowotnej pragną również zapobie-
badawczy nie stwierdzają różnic mię- gać wysokiej S
miertelnoS
ci okołopo-
52
GI NEKOLOGI A PRAKTYCZNA