ZAKA
AD BIOCHEMII BIOCHEMIA II I rok II stopnia
UMCS opr. R.B. 2006 Biochemia
SUBSTANCJE BIOLOGICZNIE CZYNNE
STOSOWANE W PRZEMYÅšLE SPOZYWCZYM I KOSMETYKACH
Wstęp
WITAMINY
W skórze zdrowej, młodej, samoczynnie dochodzi do odnowy zniszczonych komórek pod wpływem
różnych czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Jednak już w póz
niejszym wieku systemy  naprawcze
działają coraz wolniej. Następuje zmniejszenie sprężystości i elastyczności skóry, co objawia się procesem jej
starzenia Powoduje to zmarszczki, pojawiają się przebarwienia, nadmierna keratynizacja oraz suchość skóry. W
tej sytuacji jest zrozumiałe, że należy w różny sposób hamować procesy starzenia i chronić przed czynnikami
niszczącymi. Można to czynić za pomocą WITAMIN.
Tego, czy witaminy można stosować w kosmetykach dowiedzieliśmy się dopiero w ostatnich latach.
Wcześniej sądzono bowiem, że związki te nie przenikają przez skórę.
Zainteresowanie miejscowym stosowaniem witamin znacznie wzrosło w momencie, gdy specjaliści
dokładnie poznali budowę skóry, włosów, paznokci i przekonali się, że witaminy oraz ich pochodne są skórze
bardzo potrzebne. Odtąd, w różnego rodzaju kosmetykach zaczęły pojawiać się wspomagające urodę coraz to
nowe ich zestawy. Witaminy w odpowiednich dawkach poprawiają urodę walcząc z suchością, łuszczeniem się
skóry, a także ze zmarszczkami. Witaminy pozwalają również na utrzymanie odpowiedniej wilgotności cery
oraz walczÄ… z wolnymi rodnikami.
WAŻNIEJSZE WITAMINY
Do najczęściej stosowanych witamin w kosmetykach należą:
üð witamina A i jej prowitaminy (karoteny);
üð kwas D-pantotenowy (witamina B5), a szczególnie D-pantenol (prowitamina B5);
üð witamina C i jej pochodne;
üð witamina E i jej pochodne;
üð witamina F czyli niezbÄ™dne, nienasycone kwasy tÅ‚uszczowe i jej estry.
PRZEGL
D WAŻNIEJSZYCH WITAMIN
Do najważniejszych witamin należą bezwzględnie antyutleniacze, czyli witaminy C i E oraz witamina
A, która opóz
nia proces starzenia się skóry.
Witamina A  strażnik naszego organizmu
Pod nazwą "witamina A" kryje się wiele związków chemicznych wykazujących aktywność biologiczną
charakterystyczną dla tej witaminy. Podstawową formą witaminy A jest RETINOL, dlatego też witaminę tą
inaczej nazywamy właśnie retinolem. Można również spotkać się z podziałem na witaminę A1 czyli retinol oraz
witaminę A2 czyli 3-dehydroretinol. Różnica między nimi dotyczy tylko budowy chemicznej, ale działanie jest
takie samo. Aktywność witaminową witaminy A wykazują również pochodne retinolu - retinal i kwas retinowy
(powstają one w wyniku utleniania retinolu) oraz pochodne estrowe, głównie spotykane to: octan, palmitynian,
maślan i fosforan retinylu. Ogólnie wszystkie związki chemiczne pochodne retinolu, które posiadają aktywność
charakterystyczną dla witaminy A nazywane są RETINOIDAMI, w skład tej grupy wchodzą zarówno związki
naturalne jak i sztucznie zsyntetyzowane przez człowieka.
Retinol i jego zwiÄ…zki pokrewne powstajÄ… tylko w organizmach ludzi i zwierzÄ…t, a ich prekursorem czyli takim
związkiem wyjściowym są karoteny zwane inaczej prowitaminą A. Producentami karotenów są wyłącznie
rośliny i - w mniejszym stopniu - mikroorganizmy.
Witamina A jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania nie tylko skóry, ale również
dla wzrostu i zdrowia zębów, paznokci oraz włosów. Właściwie dozowana w kosmetykach wykazuje korzystne
oddziaływanie na skórę, włosy i paznokcie. Często nazywana jest "czynnikiem normalizującym". Jest dobrze
wchłaniana przez skórę, sprzyja zachowaniu jej miękkości, gładkości, jędrności i młodego wyglądu. Pomaga
również zatrzymywać w skórze wodę, ta właściwość sprawia, że witamina A jest bardzo użyteczna w radzeniu
sobie z problemami związanymi z niekorzystnymi warunkami środowiska i porą roku (suche powietrze, wysoka
temperatura, zanieczyszczenia, promieniowanie słoneczne).
Witamina ta jest jednym z nielicznych składników kosmetyków, którego działania odmładzające zostało
udowodnione naukowo. Ma ona zdolność pobudzania skóry do wytwarzania większych ilości białek
naskórkowych i formułowania grubszego naskórka. Istnieją również dowody, że wpływa ona pośrednio i
bezpośrednio na biosyntezę kolagenu. Dzięki odbudowywaniu zniszczonych włókien kolagenu i elastyny
poprawia ona jędrność i elastyczność skóry. Ponadto niedobór witaminy A prowadzi do powstawania
zaskórników oraz zaczopowania ujść kanałów łojowych, tak więc preparaty z tą witaminą są także pomocne w
przypadku problemów z trądzikiem. Jest ona również świetnym antyutleniaczem pomagającym zwalczać wolne
rodniki. Także włosy cierpią w przypadku jej braku, stają się łamliwe, matowe, z
le się układają. Jest ona więc
także z powodzeniem dodawana do kosmetyków pielęgnujących włosy, prawdopodobnie działa również
przeciwłupieżowo.
Witamina A (i jej pochodne) stosowane w kosmetykach gromadzi się przede wszystkim w naskórku, a nie w
skórze właściwej i tkance tłuszczowej.
Witamina C
To inaczej kwas L-askorbinowy, czyli lewoskrętna forma tej witaminy, wykazująca 100 % aktywności
witaminowej. Natomiast forma prawoskrętna, czyli kwas D-askorbinowy nie posiada żadnej aktywności
witaminowej.
2
Rola biologiczna witaminy C:
vð wraz z witaminÄ… E stanowi parÄ™ doskonaÅ‚ych antyutleniaczy, chroniÄ…cych skórÄ™ przed wolnymi
rodnikami powodujÄ…cymi starzenie;
vð zapewnia sprawne funkcjonowanie ukÅ‚adu krwionoÅ›nego, dziÄ™ki czemu komórki sÄ… lepiej odżywione i
dotlenione, a skóra rozjaśnia się, nabiera blasku i energii;
vð zmniejsza skÅ‚onność do przebarwieÅ„ i piegów dziÄ™ki dziaÅ‚aniu rozjaÅ›niajÄ…cemu);
vð bierze udziaÅ‚ w syntezie kolagenu;
vð dostarczana z zewnÄ…trz przyspiesza gojenie oparzeÅ„, także tych posÅ‚onecznych.
Witamina C może pojawiać się w kosmetykach w postaci czystej czyli kwasu L- askorbinowego lub
pochodnych, które powstają na drodze syntezy chemicznej, są to głównie estry palmitynianu. Wg jednych teorii
estry palmitynianowe kwasu askorbinowego jako rozpuszczalne w tłuszczach łatwiej przenikają między lipidami
spoiwa międzykomórkowego i docierają głębiej niż czysta witamina C. Według innych kosmetologów
największe zastosowanie ma witamina czysta, której cząsteczki są mniejsze niż pochodnych i łatwiej przenikają
w głąb naskórka. Ze względu na dużą niestabilność i wrażliwość na czynniki zewnętrzne kwas askorbinowy
będący składnikiem preparatów kosmetycznych jest chroniony poprzez umieszczenie go w mikroskopijnych
kapsułkach np. liposomach czy nanosomach. W preparatach kosmetycznych najczęściej spotykanymi
pochodnymi estrowymi kwasu askorbinowego sÄ…:
- ascorbyl palmitate (palmitynian askorbinylu),
- magnesium ascorbyl palmitate (magnezowy palmitynian askorbinylu),
- magnesium ascorbyl phosphate (magnezowy fosforan askorbinylu),
- ascorbyl glucoside (glukozyd askorbinylu).
Formy te użyte w stężeniu 10 % mogą hamować produkcję melaniny, poza tym chronią przed poparzeniem
wywołanym promieniami UVB, są dobrymi i stabilnymi antyoksydantami i substancjami przeciwzapalnymi.
Witamina E - eliksir młodości
Witamina E w przeciwieństwie do witaminy C należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach,
a nie rozpuszczalnych w wodzie. Istnieje kilka postaci witaminy E, z których tylko alfa-tokoferol wykazuje
100% aktywności biologicznej i jest najlepiej przyswajany przez nasz organizm. Dużą aktywność biologiczną
wykazują również estry alfa-tokoferoli.
W kosmetyce wykorzystuje siÄ™ witaminÄ™ E w postaci:
·ð alfa- tokoferol peÅ‚niÄ…cy funkcjÄ™ antyutleniacza, stosowany w stężeniu od 0,05 - 0,5%.
·ð estrowe pochodne witaminy E, które sÄ… bardziej stabilne i najczęściej używane np. octan alfa-
tokoferylu (tocopheryl acetate)- najbardziej popularny, spotyka się również palmitynian, stearynian i
linolenian tokoferylu. Stosowane są one najczęściej w stężeniu 0,5 - 5 %. Wiele firm produkuje obecnie
i wykorzystuje w recepturze swych kosmetyków syntetyczną wit. E i jej estrowe pochodne.
3
·ð stosowane sÄ… także naturalne oleje roÅ›linne bogate w witaminÄ™ E, takie jak olej z zarodków pszenicy
lub kukurydzy.
Witamina E działa szczególnie efektywnie, kiedy jej cząsteczki zamykane są w małych nośnikach takich jak
nanosomy, liposomy, które transportują, chronią i uwalniają ją we wnętrzu naskórka.
Funkcje witaminy E:
vð dziaÅ‚a jako "zmiatacz wolnych rodników", których powstawanie jest w dużej mierze indukowane
promieniowaniem UV, chroniąc w ten sposób skórę przed przedwczesnym starzeniem;
vð wpÅ‚ywa na poprawÄ™ dziaÅ‚ania naturalnego enzymu obecnego w każdej komórce ciaÅ‚a- dysmutazy
nadtlenkowej (SOD). Enzym ten jest odpowiedzialny za ochronę komórek przed reaktywnymi
czÄ…steczkami tlenu;
vð chroni skórÄ™ przed poparzeniem sÅ‚onecznym, wywoÅ‚anym promieniowaniem UVB;
vð potrafi również podwyższać wartość faktora SPF, który podaje w jakim stopniu dany preparat
kosmetyczny chroni nas przed promieniowaniem UVB;
vð regularna aplikacja preparatów pielÄ™gnacyjnych skórÄ™ zawierajÄ…cych witaminÄ™ E, pozwala zredukować
ilość komórek, które zostały uszkodzone promieniami słonecznymi np. w przypadku nadmiernego
opalania;
vð ma dziaÅ‚anie przeciwzapalne, przyspiesza gojenie siÄ™ ran, wpÅ‚ywajÄ…c efektywnie na odtwarzanie siÄ™
nowej tkanki;
vð chroni przed wysuszeniem oraz osÅ‚abieniem elastycznoÅ›ci naskórka;
vð zapobiega powstawaniu i w pewnym stopniu zmniejsza przebarwienia skóry, pojawiajÄ…ce siÄ™ u
starszych osób;
vð wykazuje również korzystne dziaÅ‚anie na wÅ‚osy; kumuluje siÄ™ we wÅ‚osach i poprawia ich kondycjÄ™ przy
czym większą kumulację obserwowano w przypadku włosów zniszczonych.
W cieniu wielkiej witaminowej trójki na naszą urodę pracują inne, mniej znane witaminy. W drogeriach i
aptekach sÄ… kosmetyki z tradycyjnie stosowanymi witaminami, takimi jak prowitamina B5 oraz dopiero
debiutujÄ…ce w kosmetycznych recepturach witaminy H, P,D, PP i K.
Wiadomo, że witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E i K) łatwiej wnikają w naskórek. Aby
natomiast przetransportować w głąb skóry witaminy rozpuszczalne w wodzie (np. kompleks witamin B), trzeba
zamknąć je np. w małych nośnikach o tłuszczowej otoczce. Jedne i drugie mogą przenikać aż do skóry
właściwej, i tam pobudzać do pracy enzymy, odpowiadające za stan skóry.
Na powierzchni naszego naskórka najsilniej działa prowitamina B5, tzw. pantenol. Poprzez swoje
powinowactwo z keratyną (czyli białkiem skóry i włosa) działa łagodząco i nawilżająco. Pantenol ma
właściwości higroskopijne przyczepia się do białka w wierzchnich warstwach naskórka i absorbuje wodę.
Podobnie oddziałuje na powierzchnię włosa, nawilżając i wygładzając jego osłonkę, a wnikając do warstwy
korowej, reguluje gospodarkę wodną włosa, przez co nabierają one połysku, są gładsze i zdrowsze. D-pantenol
również ma zastosowanie w preparatach do pielęgnacji paznokci.
4
Zbawienna dla osłabionych włosów jest także witamina H, czyli biotyna, która pobudza wzrost włosa.
Jednakże słabo rozpuszcza się w wodzie (nie rozpuszcza się w tłuszczach), więc wprowadzenie jej do
kosmetyku i skóry jest bardzo trudne. Najefektywniejsze jest bezpośrednie wstrzyknięcie tuż pod skórę głowy
witaminy w postaci zastrzyku.
Cerze z popękanymi naczynkami lub bladej i anemicznej pomaga zawarta w żelach i fluidach witamina
PP (czyli niacyna). Udowodniono jej aktywne działanie w przypadkach uszkodzeń skóry i rozszerzonych
naczynek, spowodowanych słońcem. Działa też rozszerzająco na naczynia krwionośne, więc w kosmetykach
bywa stosowana jako substancja poprawiajÄ…ca ukrwienie.
Z kolei witaminę K lekarze zalecają osobom ze skłonnością do krwotoków, gdyż odpowiada za
właściwe krzepnięcie krwi. Znajdziemy ją w kosmeceutykach (kosmetykach aptecznych) oraz zabiegach
gabinetowych do cery z problemami naczynkowymi.
KWASY OWOCOWE (alfahydroksykwasy = kwasy AHA)
Na początku lat siedemdziesiątych XX wieku dr Eugene Van Scott i dr Ruey Yu odkryli, że
alfahydroksykwasy dają nowe możliwości terapeutyczne w leczeniu wielu schorzeń skóry. Współczesna
medycyna i kosmetologia wykazały, że preparaty z zawartością kwasów owocowych poprawiają stan skóry
suchej i skłonnej do zmarszczek oraz leczą wiele schorzeń skóry, m.in. rybią łuskę, trądzik pospolity, znamiona
starcze czy brodawki.
Biologiczny mechanizm działania tych kwasów na skórę nie jest dokładnie wyjaśniony. Przyjmuje się,
że alfahydroksykwasy mają właściwości rozluz
niania warstwy korneocytowej naskórka i ułatwiają jego
złuszczanie się. Zjawisko to polega najprawdopodobniej na rozpuszczaniu substancji sklejającej poszczególne
komórki, w wyniku czego zmniejsza się ich spoistość. W konsekwencji tego następuje przyspieszenie
naturalnego procesu usuwania gromadzących się na powierzchni skóry warstw martwych komórek naskórka.
Do najbardziej popularnych i najczęściej stosowanych w kosmetyce kwasów owocowych należą: kwas
glikolowy, winowy, mlekowy, jabłkowy i cytrynowy.
Jak dowodzą wieloletnie badania, najkorzystniejsze działanie w zabiegu złuszczania ma  spośród
wymienionych kwasów owocowych  kwas glikolowy, który występuje w soku trzciny cukrowej. Kwas ten
wnika w skórę najłatwiej i najgłębiej.
·ð Efekty dziaÅ‚ania kwasu glikolowego na skórÄ™:
·ð Nawilżenie i zmniejszenie warstwy rogowej;
·ð Wzrost spoistoÅ›ci, napiÄ™cia i zwartoÅ›ci skóry;
·ð WygÅ‚adzenie nawet gÅ‚Ä™bszych zmarszczek;
·ð ZwiÄ™kszenie uwodnienia i jÄ™drnoÅ›ci skóry;
·ð Wspomaganie usuwania toksyn poprzez stymulowanie mikrocyrkulacji w naczyÅ„kach krwionoÅ›nych;
·ð RozjaÅ›nienie przebarwieÅ„;
·ð UÅ‚atwienie wnikania innych skÅ‚adników preparatu.
5
Kwas mlekowy
Otrzymywany dzięki fermentacji roztworu cukru przez bakterie kwasu mlekowego. Kwas mlekowy
normalizuje proces złuszczania się naskórka, działa w sposób bardzo delikatny doprowadzając do usunięcia
najbardziej zrogowaciałej warstwy komórek. Dzięki właściwościom zwilżającym, dobrze nawilża. Używany jest
również do bioliftingu, ponieważ uelastycznia. Oprócz tego rozjaśnia przebarwienia, zwęża pory, spłyca
zmarszczki, nadaje skórze ładny koloryt.
Kwas winowy
Jest substancją stałą, krystaliczną, rozpuszczalną w wodzie. Używany jest do zakwaszania płynów
przeciwpotowych, płukanek do włosów, soli do moczenia nóg, proszków pieniących do kąpieli.
Kwas cytrynowy
Jest to substancja stała, krystaliczna, bardzo dobrze rozpuszczalna w wodzie. Ma właściwości
odkażające i ściągające oraz przywracające pH. Używana jest w płukankach do włosów, kremach
wybielających, tonikach, szamponach, odżywkach do włosów, płynach przeciwpotowych, płukankach do ust.
Kwasy owocowe znajdują bardzo szerokie zastosowanie w kosmetyce. Przy ich użyciu należy jednak
brać pod uwagę, że skuteczność działania alfahydroksykwasów ściśle zależy od ich stężenia, a tym samym od
pH stosowanego preparatu (kosmetyku). Przy samodzielnym korzystaniu z kremów z kwasami AHA należy
używać tylko tych, które mają słabą ich koncentrację. Zawartości AHA rzędu 1 4 % polecane są w kosmetykach
powodujących odświeżanie i wygładzanie skóry.
W kosmetykach do codziennej pielęgnacji skóry wykorzystuje się z reguły mieszaninę kilku różnych kwasów
owocowych, co zapewnia ich kompleksowe działanie.
Należy pamiętać o ograniczeniu stosowania preparatów z AHA w lecie, szczególnie w okresie dużej
ekspozycji skóry na słońce. Kremy zawierające te związki w swoim składzie zmniejszają bowiem jej naturalną
odporność na promieniowanie UV, przez co staje się ona bardziej wrażliwa na ich działanie. Wskazane jest
natomiast stosowanie kosmetyków z zawartością kwasów owocowych po lecie, kiedy skóra jest wyraz
nie
zmęczona działaniem słońca. Pomagają one wtedy zmniejszyć drobne zmarszczki oraz przebarwienia wywołane
opalaniem.
Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodami wykrywania witamin A i C (reakcje barwne), a także z
metodami ilościowego oznaczania tych witamin oraz kwasu mlekowego w materiale biologicznym.
6
Wykonanie:
REAKCJE BARWNE WITAMIN
1. Wykrywanie witaminy A
Wykonanie:
a) Do 1-2 ml badanej próby (preparat witaminy A, soki owocowe z witaminą A) dodać 0,5 ml
chloroformu oraz 0,5 ml stężonego H2SO4. W obecności witaminy A powstaje ciemne niebieskie
zabarwienie.
b) Do 0,5 ml badanej próby dodać 2 ml nasyconego chloroformowego roztworu chlorku antymonawego
(SbCl3). W obecności witaminy A powstaje zabarwienie niebieskie, które w obecności cholekalcyferolu
(witaminy D) szybko przechodzi w fioletowo-czerwone. Podczas wykonywania analiz używać
wyłącznie suchej pipety, ponieważ woda powoduje hydrolizę SbCl3, co przyczynia się do zatykania
pipet.
2. Wykrywanie witaminy C
Wykonanie:
Do 1 ml roztworu wodnego witaminy C (lub próbek materiału biologicznego) dodać kroplę 0,1 %
błękitu metylenowego. W wyniku właściwości redukujących witaminy C błękit zmienia barwę na
zielonÄ….
3. Wykrywanie witaminy B1
Wykonanie:
Do 1 ml roztworu witaminy B1 (lub próbek materiału biologicznego) dodać 3 ml 2N NaOH i 2-3
krople 1% roztworu K4Fe(CN)6, a następnie wytrząsać próbkę z alkoholem izobutylowym. W
obecności witaminy B1 warstwa alkoholowa wykazuje w ultrafiolecie niebieska fluorescencję.
OZNACZANIE ILOÅšCIOWE WITAMINY C I KWASU MLEKOWEGO W MATERIALE BIOLOGICZNYM
1. Oznaczanie witaminy C
Wykonanie:
a) 1 ml soku z kiszonej kapusty (lub ogórków, cytryny, pomarańczy, sok z czarnej porzeczki) po
przesączeniu przez miracloth, uzupełnić wodą destylowaną do 5 ml. Dodać 1 ml H2SO4 i 0,2 ml 2 %
kleiku skrobiowego. Próbę miareczkować 0,002 N roztworem jodu. 1 ml zużytego do miareczkowania
roztworu jodu odpowiada 0,44 mg witaminy C.
b) 5 g miąższu z jabłka (ziemniaka, kiwi) rozpuścić w 5 ml wody destylowanej. Następnie po przesączeniu
przez miracloth dodać 1 ml H2SO4 oraz 0,2 ml 2 % kleiku skrobiowego i próbę miareczkować,
postępując zgodnie z punktem 1a.
7
We wszystkich rodzajach analizowanego materiału obliczyć procentową zawartość witaminy C.
2. Oznaczanie zawartości kwasu mlekowego
Wykonanie:
a) 2 ml roztworu pofermentacyjnego (sok z kiszonej kapusty, ogórków, kefir) przenieść do cylindra i
uzupełnić wodą destylowaną do 20 ml. Do 2 ml rozcieńczonego roztworu dodać 2 ml odczynnika A,
wymieszać. Następnie dodać 2 ml roztworu B, ponownie wymieszać, dodać 1 ml odczynnika C i
przesączyć przez bibułę.
Pobrać 2 ml klarownego filtratu, wprowadzić do cylindra, dodać 2 ml roztworu D (przed użyciem
odczynnik rozcieńczyć wodą w stosunku 1:5) i uzupełnić wodą destylowaną do 20 ml. Pomiar
absorbancji roztworu wykonać przy długości fali 410 nm wobec próby odczynnikowej jako próby
odniesienia (w miejsce roztworu pofermentacyjnego dodać wodę destylowaną).
Pomiar należy wykonać przed upływem 30 min od dodania odczynnika D.
b) Przygotowanie krzywej wzorcowej:
Z wzorcowych roztworów kwasu mlekowego o stężeniach 0,5 %, 1,5 %, 2,5 %, 3,5 % oraz 4,5 %
pobrać po 2 ml każdego roztworu, przenieść do cylindra i uzupełnić wodą destylowaną do 20 ml. Z tak
rozcieńczonych roztworów pobrać po 2 ml, dodać 2 ml odczynnika A, wymieszać. Następnie dodać 2
ml roztworu B, ponownie wymieszać i dodać 1 ml odczynnika C. Przesączyć przez bibułę. Do cylindra
pobrać po 2 ml klarownego filtratu i dodać 2 ml rozcieńczonego odczynnika D, uzupełnić wodą
destylowaną do 20 ml, a następnie mierzyć absorbancję roztworów wobec próby odczynnikowej jak
poprzednio.
Wykreślić krzywą wzorcową odkładając na osi rzędnych wartości absorbancji, a na osi odciętych
zawartość kwasu mlekowego w roztworze
Zawartość kwasu mlekowego w badanym materiale biologicznym wyrażoną w % wyznaczyć z krzywej
wzorcowej.
Zaliczenie ćwiczenia:
Przedstawić opis ćwiczenia w zeszycie wraz z wynikami doświadczeń i obliczeniami.
8
Odczynniki:
·ð chloroform;
·ð stężony H2SO4;
·ð nasycony chloroformowy roztwór SbCl3  wymieszać okoÅ‚o 25 g czystego SbCl3 ze 100 ml chloroformu
dopóki roztwór nie stanie się nasycony. Trzymać w chłodziarce w butelce z brązowego szkła;
·ð wodny roztwór witaminy C;
·ð 0,1 % bÅ‚Ä™kit metylenowy;
·ð 2 % kleik skrobiowy;
·ð 0,002 N roztwór jodu;
·ð odczynnik A  49,4 g BaCl2 x 2 H2O rozpuÅ›cić w kolbie miarowej na 500 ml i uzupeÅ‚nić wodÄ…
destylowanÄ… do kreski;
·ð odczynnik B  0,66 M roztwór NaOH  500 ml;
·ð odczynnik C  67,5 g ZnSO4/300 ml wody destylowanej;
·ð odczynnik D  5,0 g FeCl3 x 6 H2O rozpuÅ›cić w 12,5 ml 1 M HCL i uzupeÅ‚nić wodÄ… destylowanÄ… do 100
ml;
·ð wzorcowe roztwory kwasu mlekowego (po 50 ml każdego)  0,5 %; 1,5 %; 2,5 %; 3,5 %; 4,5 %.
Sprzęt:
·ð probówki
·ð zlewki o pojemnoÅ›ci 20 ml  10 szt
·ð waga
·ð biurety
·ð miracloth
·ð bagietki
·ð sÄ…czki
·ð zlewki o objÄ™toÅ›ci 50 ml (5 szt.)
·ð kolbki o pojemnoÅ›ci 25 ml (15 szt)
·ð szpatuÅ‚ki
·ð cylindry o objÄ™toÅ›ci min. 20 ml
·ð pÅ‚ytki Petriego
9