Uniwersalny korektorPwspółczynnika mocy
R O J E K T Y
Uniwersalny korektor
współczynnika mocy
AVT-865
W artykule prezentujemy
urządzenie na miar�
nast�pnego tysiąclecia:
korektor wsp�łczynnika mocy
stanie si� juł za kilka
miesi�cy niezb�dnym
elementem wi�kszości
prostowanego, ale nie odfiltrowa-
system�w zasilania.
nego napi�cia sieci. Odpowiedni
Nowe wymogi są
sterownik takiego konwertera tak
konsekwencją dostosowywania
Korektor fazowy, to w rzeczy- steruje jej pracą, aby pobierany
krajowych przepis�w do norm
wistości zasilacz wst�pny tak skon- z sieci prąd miał kształt sinusoidy
europejskich, w kt�rych
struowany, aby z obciąłeniem i był w fazie z napi�ciem - i o to
szczeg�lny nacisk połołono
o dowolnym charakterze impedan- właśnie chodzi!
na kompatybilnośĘ
cji, liniowym lub nieliniowym, Jak dotąd, korektor wsp�łczyn-
elektromagnetyczną (EMC). �udawał� od strony sieci obciąłe- nika mocy nie jest zbyt cz�sto
nie o charakterze rezystancyjnym. spotykany w praktyce, ale ta sytu-
Typowo, realizacja korektora acja juł niedługo si� zmieni. Gł�w-
sprowadza si� do wykonania dła- nie na skutek zmian przepis�w
wikowej przetwornicy podwyłsza- w krajach Unii Europejskiej, nie
jącej napi�cie (ang. boost conver- pozwalających podłączaĘ do sieci
ter), zasilanej bezpośrednio z wy- urządze� z małym wsp�łczynni-
kiem mocy. O ile w przypadku
Współczynnik mocy
urządze� dułej mocy stosowne
Współczynnika mocy PF nie należy mylić z cosinusem Ć. Pojęcia cosinus Ć używa
uregulowania były juł od dawna,
się tylko w przypadku, gdy prąd pobierany przez odbiornik energii elektrycznej nie
to obecnie tendencje są takie, aby
jest w fazie z napięciem sieci, jednak oba te sygnały są sinusoidalne. Pojęcie cosinus
wym�g posiadania odpowiednio
Ć dotyczy więc np. silników elektrycznych, w których duża składowa indukcyjna
dułego wsp�łczynnika wprowadziĘ
impedancji wprowadza niekorzystne przesunięcie fazy.
dla urządze� mniejszej mocy.
Do samej korekcji przesunięcia fazy pomiędzy prądem i napięciem nie jest po-
Mniejsze moce to oznacza takłe
trzebny omawiany korektor, z powodzeniem wystarczy specjalny kondensator kom-
takie urządzenia jak: telewizory,
pensujący składową indukcyjną impedancji obciążenia, gdyż prąd, mimo iż przesu-
komputery, łar�wki energooszcz�d-
nięty w fazie, jest nadal sinusoidalny.
ne, świetl�wki ze sterownikiem
Większość współczesnych urządzeń elektronicznych ma na wejściu prostownik
elektronicznym itp. W urządze-
dwupołówkowy Graetza, a dalej kondensator filtrujący. W takim układzie przebieg
niach tych uływa si� gł�wnie
prądu pobieranego z sieci ma kształt wąskich impulsów o dużej wartości. Impulsy te
zasilaczy impulsowych, pobierają-
mogą być w fazie z napięciem, jednak nie mają kształtu sinusoidalnego. Ponieważ
cych z sieci prąd pulsacyjnie, czyli
pobierany z sieci prąd jest odkształcony, pojawiają się w nim przebiegi o częstotli-
mocno nieliniowo - w szczytach
wościach harmonicznych. Wtedy współczynnik mocy jest określany jako:
impuls�w wartośĘ prądu jest duła.
PF = P/S
O ile jedna łar�wka czy teł po-
gdzie:
P - faktycznie pobierana moc z sieci; jedynczy komputerowy zasilacz nie
S - całkowita moc dostarczana z sieci. czynią problemu, jednak jeśli b�-
W typowych zasilaczach PF jest rzędu 0,6.
dzie ich wi�cej, to mołe si�
W przypadku pracy urządzenia z korekcją, PF wzrasta do 0,99 (drobne znie- okazaĘ, łe nie b�dzie mołliwe ich
kształcenia sinusoidy wprowadzają diody w mostku prostowniczym itp.).
jednoczesne włączenie do sieci
Elektronika Praktyczna 6/2000
59
Uniwersalny korektor współczynnika mocy
Budow� takiego ko- nym jego włączeniem do momentu
rektora fazowego ał prąd w dławiku spadnie do zera.
chciałbym dziś zapro- Drugim, nieco mniej wałnym,
ponowaĘ Czytelnikom. zadaniem sterownika jest stabili-
W klasycznym ukła- zacja napi�cia wyjściowego. Nie
dzie (boost - rys. 1) chc� wdawaĘ si� w szczeg�ły,
o napi�ciu wyjścio- powiem jedynie, łe mołliwa jest
wym 400V, moc wyj- tylko stabilizacja wartości średniej
ściowa korektora wy- napi�cia wyjściowego, a t�tnienia
nosi około 200W. na wyjściu są istotnie wi�ksze nił
W przypadku gdy na- w klasycznym zasilaczu impulso-
pi�cie wyjściowe jest wym (są tu t�tnienia o cz�stotli-
mniejsze, np. 300V wości wyprostowanej sieci, czyli
moc wyjściowa jest 100Hz). Poglądowo stabilizacja na-
r�wnieł mniejsza pi�cia wyjściowego polega na
i wynosi około 120W. zwi�kszaniu lub zmniejszaniu am-
plitudy obwiedni sinusoidalnej,
Zasada działania tak jak zaznaczono to strzałkami
Schemat elektrycz- i liniami przerywanymi na rys. 3.
Rys. 1. Przykładowa konfiguracja korektora. ny korektora przedsta- Poniewał koniec dławika (ten od
wiono na rys. 2. Jak strony sieci) jest dołączony do na-
(nie pozwolą na to bezpieczniki). juł wspomniałem, układ korektora pi�cia zasilającego, jasne staje si� to
Korektor rozwiązuje r�wnieł wiele jest typową przetwornicą dławiko- w tej konfiguracji, ił napi�cie wyj-
istotnych problem�w związanych wą podwyłszającą napi�cie, ale ściowe musi byĘ wyłsze od wejścio-
z niestabilnym zasilaniem i dlatego sterowaną w spos�b nietypowy. wego. Aby uzyskaĘ napi�cia mniej-
taki uniwersalny moduł zawsze O ile typowym zadaniem układu sze,trzeba nawinąĘ dodatkowe uzwo-
warto mieĘ pod r�ką. sterującego pracą zasilacza jest jenie dławika (rys. 4). Jego koniec
Jak wspomniałem, typowy utrzymanie napi�cia wyjściowego dołączony jest do masy, a wi�c
układ korektora jest przetwornicą na stałym poziomie, to tutaj ce- ograniczenie na wartośĘ napi�cia
podwyłszającą napi�cie. W przy- lem nadrz�dnym jest symulacja wyjściowego przestaje obowiązywaĘ.
padku sieci 220V z tolerancją obciąłenia rezystancyjnego. Wytrenowane oko od razu rozpozna
ą15% szczytowe napi�cie na wej- Prąd wejściowy układu (ten, w nowej konfiguracji typowy układ
ściu zasilacza wynosi maksymal- kt�ry ma byĘ sinusoidalny) jest przetwornicy zaporowej - w takim
nie ok. 350V. Napi�cie wyjściowe prądem płynącym przez dławik trybie korektor pracuje bez proble-
musi byĘ od tej wartości wi�ksze (rys. 3). Po włączeniu klucza T1 m�w, maleje jedynie maksymalna
i we wszystkich aplikacjach ko- dławik zostaje dołączony bezpo- moc, jaką układ mołe oddaĘ do
rektor�w wynosi ono typowo średnio do napi�cia sieci i prąd obciąłenia. O ile w trybie boost dła-
400V. Ta spora wartośĘ nie płynący przez niego zacznie na- wik gromadził jedynie cz�śĘ dopro-
nastr�cza kłopot�w, gdy korektor rastaĘ. Po wyłączeniu klucza, wadzanej do wyjścia energii, w try-
chcemy zastosowaĘ do układu energia zgromadzona w dławiku, bie zaporowym cała energia dostar-
nowo projektowanego, bo zawsze poprzez diod� D1 jest przekazy- czana do wyjścia musi byĘ przeka-
mołna go tak obliczyĘ, aby pra- wana do obciąłenia, co skutkuje zana przez dławik - stąd ten spadek.
cował przy napi�ciu 400V, za- spadkiem prądu płynącego przez Na wejściu korektora umiesz-
miast typowo 310V (czyli dławik. Cykle włączania i wyłą- czony został klasyczny filtr prze-
220V*"2). Co jednak zrobiĘ, gdy czania klucza nast�pują z dułą ciwzakł�ceniowy ze skompenso-
chcemy zasiliĘ urządzenie niezna- cz�stotliwością (kilkadziesiąt kilo- wanym prądowo dławikiem DŁ1
ne, takie kt�re projektowane było herc�w) i sterując czasem włącze- i kondensatorami C1 i C2. Zada-
dla niłszego napi�cia? Wbrew nia klucza mamy mołliwośĘ re- niem rezystora R1 jest ochrona
pozorom problem nie jest abstrak- gulowania wielkości impulsu prą- ułytkownika przed porałeniem
cyjny, gdył na przykład korektor du w dławiku. Gdy wi�c do mo- w przypadku dotkni�cia wtyczki
mołe posłułyĘ jako stabilizator dulowania amplitudy impuls�w sieciowej po wyłączeniu układu
waha� napi�cia sieci do zasilacza prądu w dławiku ułyjemy sinu- z sieci. Wyprostowane napi�cie za-
komputerowego, a jego wyjściowe soidy sieciowej, osiągni�ty zosta- sila obwody kontrolera. Wpraw-
napi�cie, mimo łe jest stałe i od- nie cel - obwiednia szczyt�w dzie za mostkiem prostowniczym
filtrowane, mołna podaĘ bezpo- b�dzie miała kształt sinusoidy znajduje si� kondensator C3, jed-
średnio na wtyczk� sieciową. i uśredniony prąd wejściowy b�- nak jego zadaniem nie jest bynaj-
Odpowied� jest prosta: naleły dzie r�wnieł miał kształt sinusoi- mniej filtracja wyprostowanego na-
zbudowaĘ korektor uniwersalny, kt�- dy - a o to właśnie chodzi! pi�cia. Wi�cej - element ten nie
ry w zalełności od ustawie� da Koniecznie trzeba zapami�taĘ je- powinien właśnie filtrowaĘ napi�-
400V albo 310V na wyjściu, czyli den wałny szczeg�ł: skoro prąd cia sieci, poniewał przeczy to
b�dzie pracował w klasycznym ukła- wejściowy korektora składany jest załołeniom korekcji. Faktyczną ro-
dzie podwyłszającym napi�cie lub z tysi�cy kr�tkich impuls�w prądu lą C3 jest zamkni�cie do masy
w układzie o dowolnym napi�ciu w dławiku, to po wyłączeniu klucza drogi przepływu prądu przez dła-
wyjściowym (tutaj flyback - rys. 1). sterownik musi poczekaĘ z nast�p- wik, gdy klucz T1 jest rozwarty.
Elektronika Praktyczna 6/2000
60
Uniwersalny korektor współczynnika mocy
Centralnym elementem korekto-
ra jest scalony sterownik Motoroli
MC33368. Ten nowoczesny układ
integruje w sobie prawie całośĘ
sterowania pracą układu, tak łe
wykonanie korektora sprowadza
si� do dołączenia do niego kilku-
nastu element�w pomocniczych.
Dzielnik R6 i R7 dostarcza kon-
trolerowi informacji o chwilowym
napi�ciu sieci, zawarty w U1 układ
mnołący (ko�c�wka 5) potrzebuje
tego sygnału do właściwego stero-
wania kluczem, tak aby wywołaĘ
wspominaną juł sinusoidalną ob-
wiedni� impuls�w prądu w dławi-
ku. Kondensator C6 eliminuje za-
kł�cenia, jakie mogłyby si� pojawiĘ
na ko�c�wce 5. Na wyprowadzeniu
1 dost�pne jest stabilne napi�cie
odniesienia 5V. Stała czasowa
zalełna od rezystora R12 oraz
dołączonego do n�łki 2 kontrolera
kondensatora C9 wyznacza wartośĘ
op��nienia, po jakim nastąpi pr�ba
wznowienia pracy układu po wy-
stąpieniu stanu alarmowego wstrzy-
mującego prac� kontrolera.
Tranzystor kluczujący T1 jest
sterowany z wewn�trznego drivera
MC33368 (ko�c�wka 11). Maksy-
malna wydajnośĘ prądowa tego
stopnia si�ga ał 1500mA, dzi�ki
czemu mołliwe jest bezproblemo-
we sterowanie wi�kszości popular-
nych MOSFET-�w z kanałem
N o pojemności bramka-�r�dło nie
wi�kszej nił 1,5nF. Włączony po-
mi�dzy �r�dło a mas� rezystor R4
dostarcza kontrolerowi informacji
o wielkości prądu przepływającego
przez klucz. Gdy spadek napi�cia
na R4 przekroczy 1,8V, kontroler
bez wzgl�du na wielkośĘ pozosta-
łych sygnał�w wyłączy klucz za-
pobiegając jego ewentualnemu
uszkodzeniu. Z układem kontroli
prądu (n�łka 6) wsp�łpracuje
układ wycinania zakł�ce� i oscy-
lacji (ang. lead edge blanking -
LEB), jakie pojawiają si� w prądzie
płynącym przez klucz tuł po jego
włączeniu (wyprowadzenie 9).
Brak tłumienia m�głby spowodo-
waĘ przypadkowe i niepotrzebne
reakcje układu kontroli prądu.
Dzielnik R10/R8, włączony po-
mi�dzy wyjście korektora a 3 ko�-
c�wk� U1, dostarcza informacji
o wielkości napi�cia wyjściowego.
Na wspomnianej ko�c�wce 3 jest
odwracające wejście zawartego
w strukturze U1 wzmacniacza na-
pi�cia bł�du; wejście nieodwraca-
Rys. 2. Schemat elektryczny korektora współczynnika mocy.
Elektronika Praktyczna 6/2000
61
Uniwersalny korektor współczynnika mocy
Tab. 1. Wartości elementów różnych
dla poszczególnych wersji
Element Wartość Wartość
dla 400V dla 310V
T1 IRF840, BUZ80A,
10N50 4N80
R4 0,39&! 0,5&!
R10 820k&! 620k&!
D8 - 1N4007
C11 - 1�F/350V
D5 BYT13-600 BYT13-800
R2,R3 180 k&! 120 k&!
C7 100�F 330�F
TH1 NTC5&!/2R2 zwora
C4,C5 220�F/250V 220�F/200V
Rys. 3. Zasada działania korektora współczynnika mocy.
jące zostało wewnątrz struktury kilka przełącze� klucza; aby układ
połączone z potencjałem 2,5V. Na pracował ciągle, naleły zapewniĘ maga od kontrolera, aby po wy-
ko�c�wce 4 dost�pne jest wyjście stałe doładowywanie C7. Podczas łączeniu klucza i przed nast�p-
tego wzmacniacza. Dołączony do normalnej pracy zasilanie kontro- nym włączeniem układ sterujący
niego kondensator C8 zapewnia lera uzyskiwane jest z dodatkowe- zaczekał na spadek prądu w dła-
kompensacj� cz�stotliwościową go uzwojenia dławika (ko�c�wki wiku do zera. Zanik prądu w dła-
p�tli sprz�łenia zwrotnego. Uwa- 10 i 11). Rezystor R9, wraz z dio- wiku jest r�wnoznaczny z osiąg-
g� zwraca dośĘ duła wartośĘ dą Zenera D7, zapobiega uszko- ni�ciem na ko�c�wce 10 dodat-
pojemności - ał 22 mikrofarady, dzeniu układu MC33368 przez kowego uzwojenia dławika poten-
co ogranicza pasmo p�tli do około zbyt dułe napi�cie zasilania (np. cjału bliskiego zeru. Fakt ten
20Hz. Tak mała wartośĘ jest ko- pojawiające si� przy zwarciu wyj- wykrywa układ dołączony do ko�-
nieczna, aby układ nie pr�bował ścia korektora). Ciekawostką jest, c�wki 7 kontrolera.
nadąłaĘ i stabilizowaĘ normal- łe w trybie zaporowym (310V)
nych, stuhercowych waha� napi�- pojemnośĘ C7 musi byĘ ał trzy- Nawijamy dławik
cia wyjściowego, a jedynie �skupił krotnie wi�ksza od tej, kt�ra jest Niewątpliwie dławik jest
si�� na wartości średniej napi�cia zupełnie wystarczająca w trybie w układzie elementem, kt�rego wy-
wyjściowego. Kondensator obwo- 400V, aby układ w og�le wystar- konaniu naleły poświ�ciĘ duło
du kompensacji powinien byĘ tował. Dlaczego? To proste, ale uwagi i pracy. Do jego wykonania
dobrej jakości, inaczej korektor niech rozwiązanie problemu b�- potrzebny b�dzie rdze� ferrytowy
mołe si� podwzbudzaĘ. dzie rodzajem minikonkursu dla typu ETD34 z krajowego materiału
Wyprowadzenie 16 jest wej- Czytelnik�w - pierwsze pi�Ę os�b, F814 (odpowiednik 3C8 lub lepszy
ściem zawartego w U1 układu star- kt�re nadeślą rozwiązanie na m�j zagraniczny z materiału 3F3 -
towego. W momencie włączenia e-mail, otrzyma pocztą kontroler mniej si� grzeje). Poniewał nawi-
układu do sieci, zawarty pomi�dzy U1, klucz T1, a takłe D5 i TH1. jamy dławik, a nie transformator,
ko�c�wkami 16 (wejście układu Bardzo wałną rol� w układzie rdze� musi mieĘ szczelin� powiet-
startowego) a 12 (zasilanie pełni dołączony do ko�c�wki 7 re- rzną o szerokości 1mm, co jest
MC33368) tranzystor P-MOS po- zystor R11. Jak juł wspomniałem, r�wnoznaczne z wartością stałej Al
zwala na przepływ prądu od ko�- proces budowania sinusoidalnej około 150nH/zw�j2 i efektywnej
c�wki 16 do 12 i ładowanie kon- obwiedni prądu wejściowego wy- przenikalności �e około 100.
densatora C7. W chwili, gdy na-
pi�cie na C7 osiągnie 12V, układ
sterujący wspomnianym tranzysto-
rem MOS blokuje go i zezwala na
prac� klucza - nast�puje pr�ba
uruchomienia korektora. Spadek
napi�cia na C7 poniłej 10V po-
nownie odblokowuje połączenie
pomi�dzy ko�c�wkami 16 i 12.
Wejście układu startowego zostało
dołączone do punktu z odfiltrowa-
nym napi�ciem - w przypadku
wersji 400V jest to po prostu
wyjście korektora, w przypadku
wersji 310V filtracj� zapewnia do-
datkowy obw�d D8-C11.
Energia, jaką gromadzi nałado-
wany w momencie startu konden-
sator C7, wystarcza jedynie na
Rys. 4. Proponowany sposób wykonania dławika.
Elektronika Praktyczna 6/2000
62
Uniwersalny korektor współczynnika mocy
zaporowe diody D5, to w przypadku
trybu zaporowego oba elementy mu-
szą wytrzymywaĘ minimum 800V.
Lista r�łnic jest dośĘ długa, dlatego
trzeba si� pilnowaĘ!
Montał i uruchomienie
Przy �uzbrajaniu� płytki dru-
kowanej (rys. 5) stosujemy si� do
sprawdzonych reguł. Sam montał
nie sprawia kłopot�w, jedynym
wyjątkiem mołe okazaĘ si� przy-
lutowanie U1. Poniewał jest to
WYKAZ ELEMENTÓW
Elementy oznaczone gwiazdką
mają wartości zależne od wersji
napięciowej: patrz tabela 1.
Rezystory
Wszystkie rezystory o mocy 0,125W
Rys. 5. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej.
o ile nie podano inaczej
R1: 1M&!
Jako pierwsze w kolejności na- do nawini�cia uzwojenia gł�wne-
R2, R3: 180k&!/0,5W*
wija si� uzwojenie gł�wne dławika go ułyĘ grubszego drutu (np.
R4: 0,39&!/0,5W*
(rys. 4). Zaczynamy od ko�c�wki 1mm zamiast 0,7mm).
R5: 10&!/0,5W
13 karkasu i nawijajmy 68 zwoj�w Po nawini�ciu uzwoje� naleły
R6: 1,2M&!
drutu 0,7mm. Zwoje naleły ukła- włołyĘ do karkasu obie poł�wki
R7,R12: 10k&!
daĘ ciasno obok siebie, gdył tym rdzenia, ścisnąĘ je prowizorycznie
R8: 10k&! (2%)
razem do nawini�cia jest sporo np. gumką recepturką, i zbadaĘ
R9: 62&!/0,25W
drutu i niesolidnośĘ objawi si� na indukcyjnośĘ uzwojenia gł�wnego
R10: 820k&!* (2%)
koniec brakiem miejsca do nawi- (około 0,7mH) oraz sprawdziĘ pra-
R11: 22k&!
jania. Wspomniane 68 zwoj�w widłowośĘ początk�w i ko�c�w
Kondensatory:
powinno udaĘ si� nawinąĘ uzwoje�. Pomyłka mołe doprowa- C1, C2: 220nF/250VAC typ KMP10
w trzech warstwach. Kałdą wars- dziĘ do natychmiastowego uszko- C3: 470nF/400V typ KMP10
tw� trzeba starannie zaizolowaĘ dzenia układu po włączeniu do
C4, C5: 220�F/250V*
folią poliestrową (pojedyncza war- sieci, tak wi�c naleły byĘ przezor- C6: 10nF
stwa), a na ko�ce uzwoje� nałołyĘ nym. Do sprawdzenia najłatwiej
C7: 100�F/25V*
koszulki izolujące. Koniec uzwo- ułyĘ miernika indukcyjności (na- C8: 22�F/25V
jenia podłączamy do ko�c�wki wet w postaci przystawki do mier- C9: 220�F/10V
9 karkasu. Gotowe uzwojenie izo- nika uniwersalnego) - dokonujemy C10: 100nF
lujemy podw�jną warstwą folii. pomiaru indukcyjności uzwojenia C11: 1�F/350V*
Drugie w kolejności nawijane gł�wnego, potem dołączamy szere- C12: 4,7nF
jest uzwojenie dodatkowe do na- gowo uzwojenie 310V, a na ko�cu Półprzewodniki
pi�cia 310V. Uzwojenie naleły pomocnicze. Za kałdym razem in- D1...D4: 1N5406 lub podobna 3A/
400V
nawijaĘ w tym samym kierunku dukcyjnośĘ wypadkowa wskazywa-
D5: BYT13-600*
jak pierwsze, w przeciwnym razie na przez miernik musi rosnąĘ. Gdy
D6: 1N4148
ci�łko b�dzie wybrnąĘ z bałaganu zamiast rosnąĘ zmaleje, oznacza to
D7: BZX55C15 (Zener 15V, 0,5W)
początk�w i ko�c�w. Zaczynamy zamian� początku z ko�cem.
D8: 1N4007
od ko�c�wki 6 karkasu i nawija- Poł�wki rdzenia naleły skleiĘ
T1: IRF840* (lub zamiennik)
my 68 zwoj�w drutem o średnicy z karkasem klejem epoksydowym.
U1: MC33368 (Motorola) obudowa
0,6mm. Tu r�wnieł zwoje naleły Z uwagi na nieodwracalnośĘ tej
SO8 (SMD)
rozłołyĘ w trzech warstwach. Na- operacji, polecam jej wykonanie
Różne
wijanie ko�czymy na ko�c�wce dopiero po uruchomieniu korektora.
TH1: termistor NTC 5&!/2W lub
12. Uwagi co do izolacji są
rezystor 2,2&!/5W*
identyczne jak poprzednio. Montał i pierwszy start
DL1: dławik gotowy przeciwzakłó-
Na zako�czenie pozostaje na- W zalełności od wersji napi�cio-
ceniowy DpsU21L21/3 (Polfer)
winąĘ uzwojenie pomocnicze. Li- wej jaką chcemy wykonaĘ, naleły
F1: bezpiecznik zwłoczny 2A
czy ono tylko 6 zwoj�w drutem posługując si� tabelą 1 dobraĘ odpo-
Tr1: transformator impulsowy na
o średnicy 0,2..0,3mm. Początek wiednie elementy. Szczeg�lnieistotne
rdzeniu ETD34 (Polfer) z materiału
na ko�c�wce 10, koniec na 11. jest zwr�cenie uwagi na tranzystor
F807 (3C8). Całkowita szczelina
Gdy nie planujemy ułytkowania kluczujący i diod� D5. O ile w przy-
powietrzna: 1mm, uzwojenia
korektora w trybie 310V, nie trze- padku topologii boost wystarczające
według opisu w tekście.
ba oczywiście nawijaĘ uzwojenia jest napi�cie UDS=450V w przypadku
złącza Ark: 2 potrójne 5mm,
dodatkowego (6-12). Mołna wtedy tranzystora i takieł samo napi�cie radiator dla T1
Elektronika Praktyczna 6/2000
63
Uniwersalny korektor współczynnika mocy
Uniwersalny korektor współczynnika mocy
chip w wersji SMD, montujemy b�r stopnia podziału dzielnika
go od strony ściełek. R10/R8) i sprawdzenie napi�cia
MC33368 zawiera w sobie prak- na C7 (12..15V).
tycznie wszystkie elementy korek- Gdy korektor nie wystartuje,
tora, przez co etapowe uruchamia- naleły sprawdziĘ napi�cia na C7,
nie obwodu jest nieco kłopotliwe, prawidłowośĘ podłączenia począt-
warto jednak wykonaĘ kilka ele- k�w i ko�c�w uzwoje� w dławiku
mentarnych test�w. Po pierwsze, itp. Najcz�ściej przyczyną braku
do zacisk�w wejściowych dołą- startu jest niesprawnośĘ obwodu
czamy zasilacz warsztatowy o na- zasilania, a wi�c: C7, D6, D7 i R9,
pi�ciu 15..20V, nie powinniśmy co objawia si� charakterystycznym
zaobserwowaĘ ładnej reakcji ukła- pr�bkowaniem, czyli cyklicznymi
du, pob�r prądu powinien byĘ pr�bami uruchomienia (�pukanie�
rz�du pojedynczych miliamper�w. w dławiku, drgania jasności świe-
Napi�cie na C3 powinno byĘ cenia łar�wek, falowanie napi�cia
nieco mniejsze od napi�cia zasi- na C7). PoprawnośĘ pracy tych
lacza warsztatowego, jeśli układ element�w mołna pr�bowaĘ spraw-
zbudowany został w wersji 400V. dziĘ poprzez dołączenie zasilacza
To samo dotyczy napi�cia na warsztatowego ustawionego na na-
wyjściu korektora. Warto teł pi�cia 12..15V (poprzez rezystor
sprawdziĘ napi�cie na C7 (7..9V). 100&!), r�wnolegle do C7 oczywiś-
W drugim kroku do wyjścia cie po uprzednim włączeniu korek-
korektora dołączamy dwie szere- tora do sieci. Test jest prosty
gowo połączone łar�wki 220V/ i skuteczny, naleły jednak zacho-
100W i włączamy układ do sieci. waĘ maksymalne środki ostrołnoś-
Gdy korektor jest w wersji 400V, ci, gdył korektor jest galwanicznie
to przez pierwszą sekund� łar�w- połączony z siecią energetyczną.
ki b�dą świeciĘ dosyĘ słabo (ste- Praca korektora powinna byĘ bez-
rownik jeszcze wtedy nie pracuje, głośna. Dobiegające z dławika szumy
napi�cie wyprostowane sieci prze- są sygnałem złej kompensacji cz�s-
nosi si� na wyjście poprzez dła- totliwościowej p�tlisprz�łenia zwrot-
wik i diod� D5), a p��niej jasnośĘ nego i dobrym powodem, aby zmie-
świecenia powinna si� wyra�nie niĘ na lepszy (np. nowy i tantalowy)
zwi�kszyĘ (bo zacznie pracowaĘ kondensator C8. Dobrej jakości (nis-
klucz T1). Jednocześnie napi�cie ka wartośĘ ESR) powinny byĘ takłe
na wyjściu układu powinno wyjściowe elektrolity C4 i C5. Przy-
wzrosnąĘ z około 300V do 400V. padkowe, stare kondensatory �le
W przypadku wersji 310V przez wpływają na stabilnośĘ układu.
pierwszą sekund� na wyjściu nie Robert Magdziak
ma ładnego napi�cia, łar�wki wi�c [e-mail]
nie świecą, p��niej od razu na-
pi�cie osiąga poziom nominalny. Wzory płytek drukowanych w for-
Po udanym starcie układu po- macie PDF są dost�pne w Internecie
zostaje jedynie sprawdziĘ, i ewen- pod adresem: http://www.ep.com.pl/
tualnie skorygowaĘ, wartośĘ na- pcb.html oraz na płycie CD-EP06/
pi�cia wyjściowego (poprzez do- 2000 w katalogu PCB.
Elektronika Praktyczna 6/2000
64