RACHUNKOWOŚĆ
RACHUNKOWOŚĆ
RACHUNKOWOŚĆ
Rachunkowość
Definicja
Rachunkowość jest to całościowy i zwarty
system ciągłego oraz systematycznego
gromadzenia i przetwarzania danych oraz
prezentacji informacji ekonomiczno-
finansowych.
Rachunkowość
Definicje zbli\
one do MSR
�łwyra\
ona liczbowo miara sytuacji finansowej i działalności
przedsiębiorstwa
�łsformalizowane  liczenie
�łjęzyk u\
ywany do przekazywania informacji handlowych i
ekonomicznych zainteresowanym działalnością przedsiębiorstwa
Powody prowadzenia rachunkowości:
wymogi prawne
konieczność podejmowania wewnętrznych decyzji
zewnętrzna stanu i ocena wyników przez właścicieli
Cechy rachunkowości
Wyra\
enie wszystkich procesów i operacji
gospodarczych w mierniku pienię\
nym
Dokonywanie zapisów wyłącznie na podstawie
dokumentów z
ródłowych
Stosowanie do zapisów specyficznych urządzeń
księgowych - kont
Realizacja zasady podwójnego zapisu
Zachowanie ciągłości ewidencji księgowej
Kontrola zapisów za pomocą inwentaryzacji
Zadania rachunkowości
Ka\
da jednostka gospodarcza typu:
" spółka kapitałowa
" przedsiębiorstwo państwowe
" spółdzielnia
" przedsiębiorstwo prywatne
" jednostka bud\
etowa
jest obowiązana prowadzić rachunkowość zgodnie z przepisami prawa.
Powinna ona dawać prawdziwy i rzetelny obraz (true and fair view) stanu i
sytuacji finansowej jednostki.
Bie\
ąca rejestracja operacji gospodarczych w sposób prawidłowy,
kompletny i systematyczny
Części składowe rachunkowości
Księgi rachunkowe
Dziennik
Księga główna
Księgi pomocnicze
Zestawienia obrotów i sald
Inwentarz (wykaz składników aktywów i pasywów)
Dokumentacja
Inwentaryzacja
Sprawozdawczość finansowa
Zasady rachunkowości
Zasada kontynuacji działania
(going concern)
Zasada memoriału
Zasada współmierności
Zasada ostro\
nej wyceny
Zasada ciągłości
Zasada istotności
Zasada indywidualnej wyceny
Zasada periodyzacji
Ustawa o rachunkowości
Z dnia 29.09.1994 roku
Tekst jednolity (Dz. U. 2002 Nr 76 poz. 694)
Rozdział 1 Przepisy ogólne
Rozdział 2 Prowadzenie ksiąg rachunkowych
Rozdział 3 Inwentaryzacja
Rozdział 4 Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego
Rozdział 4a A
ączenie się spółek
Rozdział 5 Sprawozdania finansowe jednostki
Rozdział 6 Sprawozdania finansowe jednostek powiązanych
Rozdział 7 Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych
Rozdział 8 Ochrona danych
Rozdział 9 Odpowiedzialność karna
Rozdział 10 Przepisy szczególne i przejściowe
Rozdział 11 Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy końcowe
" Załącznik nr 1
" Załącznik nr 2
Środki gospodarcze i
z
ródła ich finansowania
Dwa  wcielenia środków gospodarczych
firmy:
Majątek
y
ródła pochodzenia majątku (kapitały)
Ujęcie bilansowe:
Aktywa
Pasywa
To\
samość majątku i z
ródeł pochodzenia
Ze z
ródeł:
MAJ
TEK
Skąd pochodzi? własnych
obcych
W majątku:
W czym się przejawiają? trwałym
KAPITAA
Y
obrotowym
BILANS - pojęcia
Podstawowe sprawozdanie finansowe
przedsiębiorstwa, prezentujące jego sytuację
majątkową i kapitałową na dany dzień
Aktywa i pasywa
Suma bilansowa
Aktywa = Pasywa (zasada równowagi
bilansowej)
Z czego wynika równość A=P :z to\
samości
majątku i z
ródeł jego pochodzenia
Struktura bilansu
AKTYWA PASYWA
Wartości
niematerialne i
Kapitał
prawne
podstawowy
Rzeczowe aktywa
AKTYWA KAPITAA
Y
Kapitał zapasowy
trwałe
WA
ASNE
Inne kapitały
TRWAA
E
Nale\
ności
Zysk (strata) netto
długoterminowe
Inwestycje
długoterminowe
Długoterminowe
ZOBOWI

rozliczenia
ZANIA I
Rezerwy na
międzyokresowe
REZERWY
zobowiązania
NA
Zobowiązania
AKTYWA
Zapasy ZOBOWI

długoterminowe
OBROTOWE
Nale\
ności
ZANIA Zobowiązania
Inwestycje
krótkoterminowe
krótkoterminowe
Rozliczenia
Krótkoterminowe (KAPITAA
Y
międzyokresowe
rozliczenia
OBCE)
międzyokresowe
Co powinien zawierać
prawidłowy bilans?
Nazwę i adres jednostki sporządzającej bilans
Określenie dnia bilansowego
Podział na aktywa i pasywa
Specyfikację nazw i wartości poszczególnych
składników bilansowych
Sumę bilansową i jej równość w aktywach i
pasywach
Datę sporządzenia bilansu
Podpisy osób upowa\
nionych i odpowiedzialnych
za rzetelność i prawidłowość bilansu
Wartości niematerialne i prawne
Prawa do wynalazków
Patenty, znaki towarowe
Wartość firmy
Koszty prac rozwojowych o
okresie u\
ytkowania > 1 roku
Rzeczowe aktywa trwałe
w tym: środki trwałe - kompletne, zdatne do u\
ytku w
momencie przyjęcia do u\
ywania przedmioty o okresie u\
ywania
dłu\
szym ni\
rok, przeznaczone na własne potrzeby
Grunty (w tym prawo wieczystego u\
ytkowania
gruntów)
Budynki i budowle
Maszyny i urządzenia techniczne
Środki transportu
Inne środki trwałe
w tym: środki trwałe w budowie
zaliczki na środki trwałe w budowie
Nale\
ności długoterminowe
Nale\
ności, które stają się wymagalne po
upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego,
np.
Nale\
ności wynikające z postępowania
układowego z wierzycielami
Inwestycje długoterminowe
Inwestycje, których termin zapłaty przypada
co najmniej po upływie 12 miesięcy od dnia
bilansowego, np.
Nieruchomości
Wartości niematerialne i prawne
Długoterminowe aktywa finansowe:
udziały lub akcje,
inne papiery wartościowe
udzielone po\
yczki długoterminowe
Aktywa obrotowe - zapasy
ZAPASY NABYWANE
Materiały
Towary
Zaliczki na dostawy
ZAPASY WYTWARZANE
Produkty gotowe
Półprodukty i produkty w toku
Aktywa obrotowe -
nale\
ności krótkoterminowe
Nale\
nościami nazywa się kwoty
pienię\
ne nale\
ne jednostce
gospodarczej od osób trzecich, z
tytułu:
sprzeda\
y produktów i towarów
podatków, ceł i ubezpieczeń
spraw spornych
Aktywa obrotowe -
inwestycje krótkoterminowe
Aktywa finansowe - instrumenty finansowe
wyemitowane przez inne jednostki (tak\
e
prawa do otrzymania aktywów pienię\
nych
lub wymiany), np.:
Akcje, udziały, obligacje, po\
yczki i inne papiery
wartościowe
Aktywa pienię\
ne - środki pienię\
ne:
gotówkowe (w kasach firmy) i bezgotówkowe
(na rachunkach bankowych, czeki, weksle
obce-płatne do 3 miesięcy),
PASYWA Kapitały własne
Kapitał (fundusz) podstawowy
Kapitał (fundusz) zapasowy
Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
Zysk (strata) z lat ubiegłych
Zysk (strata) netto
PASYWA Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
Rezerwy na zobowiązania
Zobowiązania długoterminowe
kredyty i po\
yczki
z tytułu emisji dłu\
nych papierów wartościowych
Zobowiązania krótkoterminowe
kredyty i po\
yczki
z tytułu emisji dłu\
nych papierów wartościowych
z tytułu dostaw i usług
z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń
z tytułu wynagrodzeń
Fundusze specjalne
Operacje gospodarcze jako
przedmiot rachunkowości
Działalność gospodarcza jednostki = stany + procesy
Zbiór zdarzeń gospodarczych
Operacje gospodarcze
Pojęcie operacji gospodarczej
Elementarne zdarzenie gospodarcze powodujące
zmiany w stanie składników majątkowych i
kapitałowych jednostki.
Cechy operacji gospodarczej:
ścisły związek z jednostką,
określony termin wystąpienia,
wpływ na stan majątkowy, kapitałowy i dochodowy
jednostki,
wyra\
enie w mierniku ilościowym lub wartościowym,
konieczność udokumentowania.
Rodzaje operacji gospodarczych
Operacje bilansowe (bezwynikowe) - powodujące
wyłącznie zmiany w aktywach i pasywach bilansu, nie
tworzące ani zysku ani straty
ZAKUP ZA GOTÓWK
TOWARÓW
ZACI
GNI
CIE KREDYTU NA SPA
AT
ZOBOWI
ZANIA WOBEC DOSTAWCY
PODWYśSZENIE KAPITAA
U ZA WKA
AD RZECZOWY (APORT)
SPA
ATA RATY KREDYTU BANKOWEGO
Rodzaje operacji gospodarczych
Operacje wynikowe - obejmują procesy, których
efektem jest ponoszenie kosztów, osiągnięcie zysku
lub poniesienie straty
ZNISZCZENIE MATERIAA
ÓW W MAGAZYNIE
ZWI
KSZENIE RACHUNKU BANKOWEGO O ODSETKI
UJAWNIENIE NADWYśKI W AKTYWACH
FAKTURA ZA USA
UGI TELEKOMUNIKACYJNE
Wpływ bezwynikowych operacji
gospodarczych na bilans
4 typy bezwynikowych operacji gospodarczych
�ł+ A - A
�ł
�ł
�ł
�ł+ P - P
�ł
�ł
�ł
�ł
�ł+ A +P
�ł
�ł
�ł P - A
�ł-
�ł
�ł
Wpływ wynikowych operacji gospodarczych na
wyniki (przychody, koszty, zyski i straty) Firmy
4 typy wynikowych operacji gospodarczych
`" - A Przychód
+ A `"
`"
`"
`" - P Koszt
+ P `"
`"
`"
`" + P Zysk
+ A `"
`"
`"
`" - P Strata
- A `"
`"
`"
Konto
Urządzenie księgowe, słu\
ące
do odzwierciedlenia stanu i
zmian określonych składników
aktywów, pasywów lub wyników
Budowa konta
Winien Ma
Nazwa konta
Debet Credit
Zapisy Zapisy
wartości wartości
stanów lub stanów lub
zmian zmian
ŁObrót Wn ŁObrót Ma
Saldo konta
Saldo Wn = Obrót Wn - Obrót Ma
(gdy Obrót Wn>Obrót Ma)
Saldo Ma = Obrót Ma - Obrót Wn
(gdy Obrót Ma>Obrót Wn)
Saldo początkowe = stan na początek okresu (z BO)
Saldo końcowe = stan na koniec okresu (do BZ)
Pozostała terminologia konta
:&Zało\
enie konta - wpisanie jego nazwy lub symbolu
zgodnie z planem kont
:&Otwarcie konta - wpisanie stanu początkowego z
bilansu otwarcia (BO) lub zaksięgowanie pierwszej
operacji księgowej
:&Obcią\
enie konta, zapisanie w cię\
ar konta,
księgowanie na stronie Winien - zapis stanu lub zmiany na
stronie Winien konta
:&Uznanie konta, zapisanie na dobro konta, księgowanie
na stronie Ma - zapis stanu lub zmiany na stronie Ma konta
Zapis operacji gospodarczej na
koncie powinien zawierać:
datę operacji gospodarczej
numer i symbol dowodu księgowego,
dokumentującego daną operację,
treść zapisu (operacji),
dane liczbowe dotyczące wielkości stanu lub
zmiany (wartość lub ewentualnie ilość)
Klasyfikacja kont
Wg stopnia szczegółowości:
syntetyczne i analityczne,
Wg ekonomicznej treści dokonywanych zapisów:
bilansowe: aktywne, pasywne, aktywno-pasywne,
mieszane,
niebilansowe: wynikowe, korygujące, rozliczeniowe,
pozabilansowe
Zasada zapisu podwójnego
- na kontach syntetycznych
Ka\
da operacja gospodarcza musi być ujęta:
na co najmniej dwóch kontach
(podwójny zapis),
po przeciwnych stronach kont
(dwustronny zapis),
w tej samej kwocie (jednakowy zapis).
Korespondencja kont - powiązanie kont zapisem w wyniku
operacji gospodarczej
Przykład zapisu podwójnego
Operacja: zakup materiałów za gotówkę - 1200 zł
KASA MATERIAA
Y
korespondencja
1200 1) 1) 1200
kont
Funkcjonowanie kont:
aktywnych i pasywnych
KONTO AKTYWNE np. KONTO PASYWNE np.
RACHUNEK BANKOWY KREDYT BANKOWY
Sp. (z BO) Sp. (z BO)
- -
+ +
Obrót Wn Obrót Ma Obrót Wn Obrót Ma
e" d"
e" d"
e" d"
e" d"
Saldo Wn Saldo Ma
Ł = Ł Ł = Ł
Zestawienie obrotów i sald
kont syntetycznych
Obroty BO + obroty
Lp. Nazwa BO za okres za okres BZ
konta
A P Wn Ma Wn Ma Wn Ma
Środki trwałe
1
Materiały
...
Kapitał zapasowy
.......................
Ogółem
Ł = = Ł Ł = = Ł Ł = = Ł Ł = = Ł
Ł Ł Ł Ł Ł Ł Ł Ł
Ł Ł Ł Ł Ł Ł Ł Ł
Ł Ł Ł Ł Ł Ł Ł Ł
Konta bilansowe
Konta aktywno  pasywne
Konta rozrachunkowe (nale\
ności i zobowiązania),
które na koniec okresu mogą wykazywać dwa salda:
pokazujące zarówno nale\
ności (od niektórych
klientów) jak i zobowiązania (wobec innych klientów)
Konta mieszane
Konta, które na koniec okresu mogą wykazywać albo
saldo Wn (np. środki pienię\
ne na rachunku bankowym)
albo saldo Ma (oznacza wówczas brak środków
pienię\
nych na rachunku bankowym sfinansowany
przekroczeniem rachunku w ramach dozwolonego
debetu (kredytu)
Konta analityczne
Konta analityczne  urządzenia księgowe słu\
ące
do szczegółowej ewidencji danych ujętych na
kontach syntetycznych. Konta analityczne są zatem
zbiorem elementów składowych konta
syntetycznego.
Zasada zapisu powtarzanego
Zasada ewidencji na kontach analitycznych  zapisy na
tych kontach dokonywane są (powtarzane) po tej samej
stronie (Wn albo Ma) co na koncie syntetycznym, w taki
jednak sposób, by suma zapisów na kontach
analitycznych po ich jednej stronie była równa sumie
zapisów na koncie syntetycznym po tej samej stronie.
Konta analityczne do
rozrachunków z dostawcami
Klient A Klient B
Rozrachunki z klientami
1 200 800 150 450
+ N - N
Nk=400 Zk=300
Klient C Klient D
- Z + Z
900 1 150 1 500 700
Zk=250 Nk=800
N - nale\
ności
Z - zobowiązania
Konta analityczne do
rozrachunków z dostawcami
Rozrachunki z klientami
1 200 800
Klient A
150 450
Klient B
900 1 150
Klient C
1 500 700
Klient D
3 750 3 100
650 Nk`" 650
`"
`"
`"
3 750 3 750
Konta analityczne do
rozrachunków z dostawcami
Rozrachunki z klientami
1 200 800
Klient A
150 450
Klient B
900 1 150
Klient C
1 500 700
Klient D
3 750 3 100
550 1 200
Zk
Nk
4 300 4 300
Zestawienie obrotów i sald
kont analitycznych do konta:
 Rozrachunki z klientami
Obroty Salda
Lp. Nazwa za okres końcowe
klienta
Wn Ma Wn Ma
Klient A
1 1 200 800 400 -
Klient B
2 150 450 - 300
Klient C
3 900 1 150 - 250
Klient D
4 1 500 700 800 -
5 Ogółem
Ł 3 750 Ł 3 100 Ł 1 200 Ł
Ł Ł Ł Ł
Ł Ł Ł Ł 550
Ł Ł Ł Ł
Konta niebilansowe
Są to konta, które słu\
ą do zapisu procesów i
zjawisk, wpływających na stan składników
bilansowych; konta te albo nie mają sald
końcowych albo ich salda wpływają na salda
kont bilansowych
Konta wynikowe
Konta korygujące
Konta rozliczeniowe
Konta wynikowe
Konta wynikowe słu\
ą do rejestracji procesu
powstawania nowej wartości i jej czynników:
przychodów,
kosztów,
zysków i strat
Konta wynikowe
PRZYCHODY - otrzymane lub nale\
ne kwoty z tytułu
sprzeda\
y produktów, usług, zbycia aktywów lub wykonania
operacji finansowych.
KOSZTY - wyra\
one w jednostkach pienię\
nych celowe
zu\
ycie rzeczowych składników majątku, wynagrodzenie za
pracę, zakupy usług i inne nakłady czysto pienię\
ne
występujące w pewnym okresie w związku z realizacją
normalnej działalności jednostki gospodarczej.
Schemat ustalania wyniku finansowego
wynik = przychody - koszty
Koszty działalności operacyjnej Przychody ze sprzeda\
y
Wynik na sprzeda\
y
Pozostałe koszty operacyjne Pozostałe przychody operacyjne
Wynik z działalności operacyjnej
Koszty finansowe Przychody finansowe
Wynik z działalności gospodarczej
Straty nadzwyczajne
Zyski nadzwyczajne
Wynik brutto
Funkcjonowanie kont wynikowych
KOSZTY PRZYCHODY
+K -K -P +P
Bie\
ące (w ciągu okresu) księgowania operacji wynikowych
Przeksięgowania rezultatów operacji wynikowych na koniec okresu
WYNIK FINANSOWY
"K "P
" "
" "
" "
Przykłady operacji wynikowych
Bie\
ące operacje wynikowe
RW na wydane do produkcji materiały
Lista płac pracowników wydziału produkcji
Faktura za sprzedane wyroby gotowe
Wyciąg bankowy: doliczenie odsetek do rachunku bankowego
firmy
Operacje wynikowe zamykające okres obrotowy
PK przeksięgowanie przychodów
PK przeksięgowanie kosztów działalności
PK ustalenia wyniku i zamknięcia konta  Wynik finansowy
Konto rozliczeniowe
Rozliczenie procesu
Proces X Proces X
w według w według
struktury A struktury B
Obrót Wn Obrót Ma
=
Konto  Rozliczenie zakupu
Rozliczenie zakupu
Proces X
Proces X
Dowody
Faktury za
przyjęcia (PZ)
zakupione
zakupionych
towary,
towarów,
materiały itp.
materiałów itp.
Obrót Wn Obrót Ma
=
Poprawianie błędów księgowych
Bie\
ące poprawianie błędów - korekta zapisów
Ujawnianie błędów:
Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych
i analitycznych
Inwentaryzacja
Storno (czarne: dodatnie, czerwone: ujemne)
- sposób poprawiania błędów w księgowości,
usuwający wpływ mylnego zapisu na obroty i/lub salda
konta na koniec okresu obrachunkowego
Organizacja księgowości
Elementy organizacji księgowości:
Organizacja dokumentacji księgowej
Księgi rachunkowe: dziennik, księga główna,
księga pomocnicza,  obrotówki
Plan kont
System informatyczny księgowości
Inwentaryzacja
Kontrola wewnętrzna
Plan kont
Nr zespołu Nazwa zespołu kont Przykładowe konta
Środki trwałe, Wartości niematerialne i
Aktywa trwałe
0
prawne, Odpisy umorzeniowe ST/WNiP
Środki pienię\
ne, rachunki bankowe i Kasa. Rachunki bankowe, Kredyty bankowe,
1
IKAF Krótkoterminowe aktywa finansowe
Rozrachunki z odbiorcami, dostawcami,
Rozrachunki i roszczenia
2
z tytułu VAT, z ZUS, z tyt. wynagrodzeń
Rozliczenie zakupu, Materiały, Towary,
Materiały i towary
3
Odchylenia od cen ewidencyjnych M/T
Amortyzacja, Zu\
ycie materiałów i energii,
Koszty według rodzajów i ich
4
Usługi obce, Wynagrodzenia, Ub. społ. IIS
rozliczenie
Działalność podstawowa, Działalność pomoc-
Koszty wg typów działalności
5
nicza, Koszty zarządu, Koszty sprzeda\
y
i ich rozliczenie
Produkty gotowe, Odchylenia od cen
Produkty i rozliczenia
6
ewidencyjnych prod. got. RMK
międzyokresowe
Sprzeda\
produktów, Koszt sprzedanych
Przychody i koszty związane
7
produktów, Sprzeda\
towarów, WST w CN
z ich osiągnięciem
Kapitał podstawowy, Pozostałe kapitały,
Kapitały własne, fundusze
8
Wynik finansowy, Rezerwy
specjalne, rezerwy i wynik f.
8
Rozrachunki i roszczenia
Rozrachunki - kwoty bezspornych nale\
ności i zobowiązań pisemnie
potwierdzone co do gotowości spłaty lub oparte na prawomocnych
wyrokach sądowych
Roszczenia - kwoty nieakceptowanych w całości lub w części
nale\
ności od kontrahentów, pracowników itp.
Rodzaje rozrachunków (i odpowiednie konta syntetyczne)
Rozrachunki z odbiorcami
Rozrachunki z dostawcami
Rozrachunki z tytułu VAT
Rozrachunki z tytułu innych podatków
Rozrachunki z ZUS
Inne rozrachunki publiczno - prawne
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
Inne rozrachunki z pracownikami
Pozostałe rozrachunki
Bilansowe nale\
ności krótkoterminowe Spółki
 dystrybutora farmaceutyków (w tys. zł)
AKTYWA 80 367,00
A AKTYWA TRWAA
E 14 896,00
B AKTYWA OBROTOWE 65 471,00
I ZAPASY 13 586,00
1 NALEśNOŚCI OD JEDNOSTEK POWI
ZANYCH 3,00
- z tytułu dostaw i usług 3,00
2 NALEśNOŚCI OD POZOSTAA
YCH JEDNOSTEK 27 843,00
- z tytułu dostaw i usług 27 592,00
z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpoieczeń społ. i
- innych 1,00
- inne 250,00
- dochodzone na drodze sądowej 0,00
III INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE 23 825,00
Bilansowe zobowiązania krótkoterminowe
Spółki  dystrybutora farmaceutyków (w tys. zł)
PASYWA 80 367,00
A KAPITAA
Y WA
ASNE 51 904,00
B ZOBOWI
ZANIA I REZERWY NA ZOBOWI
ZANIA 28 463,00
III ZOBOWI
ZANIA KRÓTKOTERMINOWE 27 756,00
1 WOBEC JEDNOSTEK POWI
ZANYCH 16 572,00
- z tytułu dostaw i usług 16 572,00
2 WOBEC POZOSTAA
YCH JEDNOSTEK 10 948,00
a kredyty i pozyczki 0,00
b z tytułu emisji dłuznych papierów wartościowych 0,00
c inne zobowiązania finansowe 0,00
d z tytułu dostaw i usług 9 937,00
e zaliczki otrzymane na dostawy 0,00
f zobowiązania wekslowe 0,00
g z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń 699,00
h z tytułu wynagrodzeń 263,00
i inne 49,00
Ewidencja rozrachunków handlowych
Schemat 1 (z odbiorcami i dostawcami)
Sprzeda\
produktów Rozrachunki z odbiorcami Pozostałe koszty oper
1 4
Rozrachunki z tyt. VAT
Koszty finansowe
1a
6
Przychody finansowe
5
Rozrachunki z dostawcami
Pozostałe przychody oper. Rozliczenie zakupu
3 2
Objaśnienia do schematu 1
1. Faktury lub rachunki za sprzedane produkty, towary,
usługi itp. w tym: 1a - podatek VAT
2. Faktury i rachunki za dostawy, roboty i usługi
3. Odpisanie zobowiązań przedawnionych i umorzonych
4. Odpisanie nale\
ności przedawnionych i umorzonych
5. Naliczenie nale\
nych odsetek za zwłokę w zapłacie oraz
dodatnie ró\
nice kursowe
6. Ujemne ró\
nice kursowe
Rozrachunki z tytułu VAT
Rozrachunki z tytułu VAT
VAT VAT
naliczony nale\
ny
powstający powstający
przy przy
ZAKUPACH SPRZEDAśY
Faktury Faktury i
i rachunki rachunki
zakupu sprzeda\
y
Saldo (Wn lub Ma)
do rozliczenia z US
Schemat 2
Ewidencja rozrachunków z tyt. VAT
Rozliczenie zakupu Rozrachunki z z tyt. VAT Rozrachunki z odbiorcami
2 1
Rachunki bankowe
Pozostałe koszty oper.
5
3
Podatki i opłaty
4
Objaśnienia do schematu 2
1. Nale\
ny podatek VAT (ujęty w fakturach i rachunkach)
za sprzedane produkty, towary i usługi
2. Podatek naliczony (do rozliczenia) ujęty w fakturach i
rachunkach dostawców (potrącany od podatku VAT
nale\
nego lub podlegający zwrotowi)
3. Nale\
ny podatek VAT od darowizn
4. Nale\
ny podatek VAT od kosztów reprezentacji i
reklamy
5. Kwota podatku VAT przekazana na rachunek urzędu
skarbowego
Rozrachunki z tytułu innych podatków
Na koncie  Rozrachunki z tytułu innych podatków
ujmowane są nale\
ności i zobowiązania z tytułu:
podatku akcyzowego,
podatku dochodowego od osób prawnych i fizycznych,
podatku od nieruchomości,
podatku od czynności cywilno-prawnych,
podatku od środków transportu,
opłat celnych,
innych tytułów podatkowych (z wyjątkiem VAT).
Schemat 3
Ewidencja rozrachunków z tytułu
innych podatków
Rozrachunki z z tyt. innych podatków
Rozrach. z tyt. wynagrodzeń
Rachunki bankowe
1
4
Podatek doch. i inne obc. wyniku
2
Podatki i opłaty
3
Objaśnienia do schematu 3
1. Zobowiązania z tytułu potrącenia podatnikom podatku
dochodowego od osób fizycznych
2. Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób
prawnych
3. Zobowiązania z tytułu podatku akcyzowego i podatków o
charakterze lokalnym
4. Kwoty podatków przekazane na rachunek urzędu
skarbowego
Struktura składek ZUS oraz poziom
innych opłat obcią\
ających pracodawcę
Składki ZUS pokrywane przez pracodawcę (procent od wynagrodzeń
brutto)
emerytalne 9,76%
rentowe 6,50%
wypadkowe od 0,97% do 3,86%
Inne obcią\
enia pracodawcy
Fundusz Pracy 2,45%
F. Gwarant. Świadczeń Pracowniczych 0,10%
Składki ZUS pokrywane przez pracownika (procent potrąceń od
wynagrodzeń brutto)
emerytalne 9,76%
rentowe 6,50%
chorobowe 2,45%
Składka ZUS na ubezpieczenia zdrowotne pokrywana przez pracownika
8,75%
(od wynagr. brutto minus składka ZUS w części obcią\
ającej pracownika
- potrącana z zaliczek na podatek dochodowy)
Schemat 4
Ewidencja rozrachunków z tytułu ZUS
Rozrachunki z tytułu ZUS
Rozrach. z tyt. wynagrodzeń
Kasa
4 1
Ubezpieczenia społeczne i inne św.
Pozostałe koszty operacyjne
2
5
Inne rozrach. publiczno-prawne
Rachunki bankowe
3
6
Objaśnienia do schematu 4
1. Zobowiązania z tytułu składek ZUS na ubezpieczenia
społeczne w części opłaconych przez pracownika
2. Zobowiązania z tytułu składek ZUS, na F. Pracy i F.
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych obcią\
ających
koszty (pokrywanych przez pracodawcę)
3. Zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne
potrącane z podatku dochodowego od osób fizycznych
4. Wypłaty gotówkowe zasiłków płatnych ze środków ZUS
5. Kary za nieprawidłowości w ustalaniu stawek ZUS,
obliczeniach zasiłków chorobowych itp.
6. Przelewy do ZUS ró\
nicy między naliczonymi składkami
ZUS a wypłaconymi zasiłkami
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
Systemy wynagrodzeń
Dokumentacja płacowa
Wynagrodzenia są podstawą naliczenia:
��podatku dochodowego od osób fizycznych, w tym składek na
ubezpieczenia zdrowotne,
��składek ZUS w części opłacanej przez pracownika,
��składek ZUS, na Fundusz Pracy, na Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - obcią\
ających
pracodawcę,
��odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
(aktualnie: odpis podstawowy = przeciętny stan zatrudnienia *
37,5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce
narodowej w roku poprzednim lub w II-im jego półroczu)
Schemat 5
Ewidencja rozrachunków z tytułu wynagrodzeń
Rachunki bankowe, Kasa Rozrachunki z z tytułu wynagr. Wynagrodzenia
4 1
Materiały
Środki trwałe w budowie.
5
2
Rozrachunki z ZUS
Rozliczenie wyniku finansowego
6
3
Rozrach. z tyt. in. podatków
7
Pozostałe rozrachunki
8
Objaśnienia do schematu 5
1. Wynagrodzenia brutto (wg listy płac) obcią\
ające koszty
działalności eksploatacyjnej
2. Wynagrodzenia brutto (wg listy płac) obcią\
ające koszty
działalności inwestycyjnej
3. Wynagrodzenia brutto (wg listy płac) dotyczące nagród i premii z
zysku
4. Wypłaty zaliczek i wynagrodzeń netto
5. Wydane pracownikom świadczenia w naturze (jako
wynagrodzenia)
6. Potrącenia w liście płac składek ZUS opłacanych przez
pracownika
7. Potrącenia w liście płac zaliczek na podatek dochodowy od osób
fizycznych
8. Pozostałe potrącenia (alimenty, kasa zapomogowo-po\
yczkowa
itp.)
Inne rozrachunki z pracownikami
Rozrachunki z pracownikami - oprócz rozliczeń z tytułu
wynagrodzeń - mogą występować tak\
e z tytułu:
��wypłaconych pracownikom zaliczek do rozliczenia oraz
dokonywania przez nich wydatków na cele administracyjno-
gospodarcze,
��świadczeń odpłatnych na rzecz pracowników, np. z tytułu
sprzeda\
y materiałów, towarów, czynszów za mieszkania
słu\
bowe, zwrotów opłat za rozmowy telefoniczne, udzielonych
po\
yczek z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
��krajowych i zagranicznych podró\
y słu\
bowych oraz
kosztów związanych z u\
ywaniem własnych pojazdów do celów
słu\
bowych,
��roszczeń z tytułu niedoborów i szkód uznanych przez
pracowników
Schemat 6
Ewidencja innych rozrachunków z
pracownikami
Inne rozrachunki z pracownikami
Materiały - Zu\
ycie materiałów
Kasa
4 1
Ubezpieczenia społ. i inne św.
Sprzeda\
produktów
2
5
Pozostałe koszty
Rozrach. z tyt. VAT
3
6
Objaśnienia do schematu 6
1. Rachunki i faktury za zakupione przez pracowników materiały
(przyjęte do magazynu lub do u\
ytkowania)
2. Naliczenie ekwiwalentu za zu\
ytą przez pracownika odzie\

3. Rachunki i faktury za koszty podró\
y słu\
bowych, ryczałty za
przejazdy własnymi środkami transportu
4. Wypłaty zaliczek do rozliczenia (w tym na koszty podró\
y
słu\
bowych), wypłata ró\
nic wynikających z rozliczenia delegacji
5. Nale\
ność od pracowników z tytułu sprzeda\
y wyrobów, robót i
usług (wartość netto)
6. VAT nale\
ny z tytułu sprzeda\
y pracownikom wyrobów, robót i
usług
Wykład nr 7
Aktywa trwałe
Pojęcie i klasyfikacja aktywów trwałych
Wycena środków trwałych, umorzenie,
amortyzacja
Zasady ewidencji środków trwałych
Wartości niematerialne i prawne oraz zasady
ich ewidencji
Długoterminowe aktywa trwałe i zasady ich
ewidencji
Aktywa trwałe
PKN ORLEN SA
Podstawowe dane o grupie PKN ORLEN S.A. (za 2004 r.):
" przychody ze sprzeda\
y 28.996 mln zł
" zysk netto 2.330 mln zł
" zatrudnienie ponad 15 tys. osób
" liczba spółek w Grupie 88 (2003 r.)
" liczba stacji benzynowych 1311 własnych
564 patronackie
20 franczyza
487 w Niemczech
Aktywa trwałe
wyciąg z bilansu PKN ORLEN SA
WYSZCZEGÓLNIENIE 31.12.2003 31.12.2004
AKTYWA w mln zł 17 149,00 18 946,00
A AKTYWA TRWAA
E 10 715,00 10 616,00
I WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE 121,00 119,00
WARTOŚĆ FIRMY -273,00 -307,00
II RZECZOWE AKTYWA TRWAA
E 9 807,00 9 632,00
III NALEśNOŚCI DA
UGOTERMINOWE 0,00 0,00
IV INWESTYCJE DA
UGOTERMINOWE 1 027,00 1 087,00
V POZOSTAA
E AKTYWA TRWAA
E 33,00 85,00
B AKTYWA OBROTOWE 6 434,00 8 330,00
AKTYWA TRWAA
E
WARTOŚCI RZECZOWE
INWESTYCJE
NIEMATERIALNE AKTYWA
DA
UGOTERMINOWE
I PRAWNE TRWAA
E
DA
UGOTERMINOWE
NALEśNOŚCI
ROZLICZENIA
DA
UGOTERMINOWE
MI
DZYOKRESOWE
Rzeczowe aktywa trwałe
w tym: środki trwałe - kompletne, zdatne do u\
ytku w
momencie przyjęcia do eksploatacji przedmioty o okresie u\
ywania
dłu\
szym ni\
rok, przeznaczone na własne potrzeby
Grunty (w tym prawo wieczystego u\
ytkowania
gruntów)
Budynki i budowle
Maszyny i urządzenia techniczne
Środki transportu
Inne środki trwałe
w tym: środki trwałe w budowie
zaliczki na środki trwałe w budowie
Wycena środków trwałych
Środki trwałe wycenia się w księgach rachunkowych wg
wartości brutto (początkowej), którą jest:
cena nabycia
koszt wytworzenia
wartość przeszacowania
Wartość bie\
ąca (netto) środków trwałych =
wartość brutto - umorzenie
Wn = Wb -U
Wycena środków trwałych
Wycena środków trwałych
Umorzenie środków trwałych - zmniejszenie wartości
początkowej środków trwałych na skutek ich u\
ytkowania
Amortyzacja środków trwałych - wyra\
one wartościowo
zu\
ycie środków trwałych stanowiące koszt działalności
Metody amortyzacji środków trwałych:
" metoda równomierna (liniowa)
" metoda nierównomierna (degresywna, progresywna, naturalna)
Wb a% =
100%
a = a=Wb�"a%
a=W�"a'%
n
T
T
Amortyzacja Amortyzacja
Lata liniowa degresywna
a% zł a% zł
Wartość brutto
20% 10 000 40% 10 000
1 Amortyzacja
2 000 4 000
Wartość netto 8 000 6 000
Wartość brutto
10 000 6 000
Wn
2
Amortyzacja
2 000 2 400
Wartość netto 6 000 3 600
Wartość brutto
10 000 3 600
Wn
3
Amortyzacja
2 000 1 440
Wartość netto 4 000 2 160
........
itd
Schemat 7
Ewidencja zwiększeń środków trwałych
Środki trwałe (w budowie)
Kapitał podstawowy
1
Rozrachunki z dostawcami Rozliczenie zakupu
3 2
4
Kapitał z aktual. wyceny Środki trwałe w budowie
5
6
Objaśnienia do schematu 7
1 Przyjęcie środka trwałego (inwestycji rozpoczętej), stanowiącego
wniesienie udziału do spółki w formie aportu
2 OT przyjęcie zakupionego środka trwałego trwałego do
u\
ytkowania lub do budowy
3 Faktura VAT za zakupiony środek trwały, lub za koszty ulepszenia
środka trwałego (+ rozr. z tyt. VAT)
4 OT na przyjęcie zakupionego środka trwałego trwałego do
u\
ytkowania lub do budowy na podstawie rachunku (bez VAT)
5 OT Przyjęcie środka trwałego z inwestycji (z budowy, ulepszenia)
6 Aktualizacja wartości początkowej środków trwałych w związku ze
wzrostem cen dóbr inwestycyjnych
Schemat 8
Ewidencja zmniejszeń środków trwałych
Odpisy umorzeniowe
Środki trwałe
środków trwałych
1
Pozostałe koszty oper.
2
Długoterminowe aktywa
finansowe
3
Odpisy umorzeniowe
Amortyzacja
środków trwałych
4
Objaśnienia do schematu 8
1 Przeniesienie umorzenia:
likwidowanego środka trwałego
sprzedanego środka trwałego
oddanego nieodpłatnie (darowizna)
przekazanego jako aport do spółki
2 Przeniesienie wartości netto (wartości nie umorzonej) środka
trwałego:
likwidowanego środka trwałego
sprzedanego środka trwałego
oddanego nieodpłatnie (darowizna)
3 Wartość netto środka trwałego wniesionego jako aport do innej
Spółki
4 Bie\
ące odpisy umorzenia i amortyzacji środków trwałych
Aneks do środków trwałych
1. Przy ustaleniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacji śr.trw.
uwzględnia się okres ekonomicznej (nie tylko technicznej) u\
yteczności
śr. trw.
2. Środki trwałe niskocenne (do 3,5 tys. wartości jednostkowej)  mogą
być umarzane i amortyzowane jednorazowo (w 100%).
3. Wartość początkowa środka trwałego jest powiększana o koszty jego
ulepszenia, polegającego na przebudowie, rozbudowie, modernizacji lub
rekonstrukcji i powodującego, \
e wartość u\
ytkowa tego środka po
zakończeniu ulepszenia przewy\
sza posiadana przy przyjęciu do
u\
ywania wartość u\
ytkową, mierzoną okresem u\
ywania, zdolnością
wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych przy pomocy
ulepszonego środka trwałego, kosztami eksploatacji lub innymi
miarami.
4. Nie umarzane i nie amortyzowane są grunty, z wyjątkiem gruntów
słu\
ących wydobyciu kopalin metoda odkrywkową.
WARTOŚCI
NIEMATERIALNE I
PRAWNE
PRAWA DO
AUTORSKIE PRAWA
WYNALAZKÓW,PATENTÓW
MAJ
TKOWE,
ZNAKÓW TOWAROWYCH,
KNOW-HOW
PRAWA POKREWNE,
WZORÓW UśYTKOWYCH I
LICENCJE, KONCESJE
ZDOBNICZYCH
KOSZTY
WARTOŚĆ FIRMY ZAKOC
CZONYCH
PRAC ROZWOJOWYCH
WARTOŚCI
NIEMATERIALNE I PRAWNE
Prawa
Kontrakty (zaopatrzenie, sprzeda\
, dzier\
awa, kredyt, leasing,
opcje, gwarancje, akredytywy, ubezpieczenia i inne,
Koncesje,
Certyfikaty,
Licencje
WARTOŚCI
NIEMATERIALNE I PRAWNE
Relacje
Wewnętrzne (pracownicze, słu\
bowe, menad\
erskie),
Zewnętrzne (z instytucjami, z klientami (CR), wynikające z
tradycji, opinia otoczenia, itp.),
WARTOŚCI
NIEMATERIALNE I PRAWNE
Zło\
one wartości niematerialne i prawne
Going concern  wynika z jednej z głównych zasad rachunkowości
(zasada kontynuacji działalności), tu - wartość niematerialna
związana z uruchomieniem i kontynuowaniem działalności
operacyjnej przedsiębiorstwa,
Goodwill  wartość wynikająca z unikalnych własności firmy do
uzyskiwania ponadprzeciętnej rentowności kapitału
" W strukturze bilansowej określana jest mianem  wartości firmy
 stanowi ró\
nicę między ceną nabycia określonej jednostki lub jej
zorganizowanej części a ni\
szą od niej wartością godziwą (rynkową
 dop. EJ) przejętych aktywów netto. Odwrotna relacja stanowi ujemną
wartość firmy (art.. 33 ust. 4 uor).
" W wycenie przedsiębiorstw goodwill stanowi ró\
nicę między
wartością dochodową a wartością majątkową przedsiębiorstwa, w
sytuacji odwrotnej występuje badwill
WARTOŚCI
NIEMATERIALNE I PRAWNE
Własność intelektualna
Jawna (wykazywana w bilansie)  patenty, wzory u\
ytkowe,
oprogramowanie, prawa wydawnicze, prawa autorskie, marki
handlowe
Ukryta, nie wykazywana w bilansie (know-how)  tajemne
receptury, bazy danych i bazy wiedzy, metody analityczne, systemy
zarządzania, prace badawcze, procedury, systemy obsługi rynku,
systemy logistyczne i inne
Know - how
Know  how: wartość nabytej i posiadanej
wiedzy niezbędnej do wytworzenia
określonego wyrobu, wiedzę handlową,
naukową, organizacyjną lub związaną z
metodami zarządzania.
Inaczej: know  how to ukryte
(niebilansowe) własności intelektualne
Inwestycje długoterminowe
Inwestycje, których termin zapłaty przypada
co najmniej po upływie 12 miesięcy od dnia
bilansowego, np.
Nieruchomości
Wartości niematerialne i prawne
Długoterminowe aktywa finansowe:
udziały lub akcje,
inne papiery wartościowe
udzielone po\
yczki długoterminowe
DA
UGOTERMINOWE
AKTYWA
FINANSOWE
LOKATY
LOKATY UDZIAA
OWE
WIERZYTELNIOŚCIOWE
POśYCZKI
UDZIAA
Y W SPÓA
KACH
OBLIGACJE
AKCJE
DA
UGOTERMINOWE
NIE EMISYJNYCH
PAPIERY WARTOŚCIOWE
Schemat 9
Ewidencja długoterminowych aktywów finansowych
Długoterminowe
Środki trwałe
aktywa finansowe
1
Rachunki bankowe
2 3 4
5
Objaśnienia do schematu 9
1 Wniesienie do spółki środka trwałego w formie aportu i objęcie za
nie udziałów (zapis uproszczony)
2 Wpłaty nowych udziałów do spółki z o.o.
3 Zakup akcji stanowiących lokatę długoterminową
4 Zakup np. trzyletnich obligacji Skarbu Państwa
5 Wycofanie ze spółki z o.o. udziałów (wg ceny nabycia)
Wykład nr 8
Zapasy
Pojęcie i klasyfikacja zapasów
Dokumentacja i wycena materiałów
Rozliczenie zakupu materiałów
Ewidencja materiałów
Towary - pojęcia podstawowe i zasady
ewidencji
Klasyfikacja materiałów
Materiały podstawowe
Materiały pomocnicze
Paliwo
Części zapasowe maszyn i urządzeń
Opakowania
Odpady
Podstawowe dokumenty obrotu materiałowego
�!Przyjęcie materiałów do magazynu:
"  Przyjęcie materiałów Pz - z zewnątrz od dostawcy
"  Zwrot materiałów Zw - zwrot z produkcji
"  Przyjęcie odpadów Po - zwrot odpadów z produkcji
"  Przesunięcie materiałów Mm - przesunięcie
międzymagazynowe
�!Rozchód materiałów z magazynu:
"  Rozchód wewnętrzny materiałów Rw - wydanie do produkcji
"  Wydanie materiałów Wz - wydanie odbiorcom przy sprzeda\
y
"  Przesunięcie materiałów Mm - przesunięcie
międzymagazynowe
Wycena materiałów
Wszystkie przychody i rozchody materiałów powinny
być wyceniane według rzeczywistych cen nabycia,
tj. według cen fakturowych (cena zakupu),
powiększonych o koszty związane z zakupem
(koszty zakupu).
Koszty zakupu:
" koszty transportu,
" koszty załadunku i wyładunku,
" koszty ubezpieczenia w transporcie,
" cła - w imporcie materiałów
Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów
- ró\
nice między ceną zakupu (ceną nabycia) a stałą
ceną ewidencyjną ustalaną na pewien okres (np: rok)
w celu wyceny przychodów i rozchodów materiałów
Struktura ceny nabycia materiału
Stała cena ewidencyjna
ą odchylenia od cen ewidencyjnych
= faktyczna cena zakupu
+ koszty zakupu
= faktyczna cena nabycia
Warianty wyceny
rozchodów materiałów
f&Wg ceny najwcześniejszej (FIFO # first in - first out)
f&Wg ceny najpóz
niejszej (LIFO # last in - first out)
f&Wg ceny przeciętnej - ustalanej przy ka\
dym
rozchodzie jako iloraz wartości stanu przed rozchodem i
stanu ilościowego (tak\
e) przed rozchodem
Przykład na FIFO
Przykład na LIFO
Przykład na ceny przeciętne
Konto  Rozliczenie zakupu
Rozliczenie zakupu
Proces X
Proces X
Dowody
Faktury za
przyjęcia (PZ)
zakupione
zakupionych
towary,
towarów,
materiały itp.
materiałów itp.
Obrót Wn Obrót Ma
=
Schemat 10
Ewidencja rozliczenia zakupu materiałów
Rozliczenie zakupu materiałów
Materiały
Rozrachunki z dostawcami
2
1
2a
Odchylenia od CEM
Materiały w drodze
3a
5
3b
Koszty zakupu
Dostawy nie fakturowane
4
6
Objaśnienia do schematu 10
1 Przyjęcie materiałów od dostawcy do magazynu (Pz)
2 Faktury dostawców za materiały
2a Zwiększenia i zmniejszenia faktur (Faktury korygujące) z tytułu
ró\
nic ilościowych, jakościowych i wartościowych między
przyjętymi dostawami a zapisami w fakturach i warunkami
umownymi
3a Przeniesienie odchyleń  + (faktyczne ceny zakupu wy\
sze od
stałych cen ewidencyjnych)
3a Przeniesienie odchyleń  - (faktyczne ceny zakupu ni\
sze od
stałych cen ewidencyjnych)
4 Wyksięgowanie kosztów zakupu zafakturowanych razem z
materiałami
5 Wyksięgowanie na koniec okresu materiałów w drodze
6 Wyksięgowanie na koniec okresu dostaw nie fakturowanych
Ewidencja materiałów
Trójszczeblowa ewidencja materiałów:
��ewidencja ilościowa
��ewidencja ilościowo - wartościowa
��ewidencja wartościowa
Ewidencja materiałów
W zale\
ności od struktury ceny nabycia ewidencja przychodów
i rozchodów materiałów odbywa się w następujących wariantach:
wycena wg faktycznych cen nabycia:
" tylko na koncie  Materiały
wycena wg faktycznych cen zakupu:
" na koncie głównym  Materiały i na koncie korygującym
 Koszty zakupu
wycena wg stałych cen ewidencyjnych:
" na koncie głównym  Materiały i na kontach korygujących
 Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i  Koszty
zakupu
Schemat 11
Ewidencja obrotu materiałowego
Materiały
Koszty według rodzajów
- zu\
ycie materiałów
Rozliczenie zakupu
-usługi obce
2
1
3
Odchylenia od CEM
4
5
Koszty zakupu
6
Objaśnienia do schematu 11
1 Wydanie materiałów do zu\
ycia/u\
ytkowania (Rw)
2 Przyjęcie materiałów z zakupu (Pz)
3 Wyksięgowanie kosztów zakupu zafakturowanych razem z
materiałami
4 Rozliczenie odchyleń  + na wydane materiały
5 Rozliczenie odchyleń  - na wydane materiały (zapis czerwony -
zmniejszający)
6 Rozliczenie kosztów zakupu przypadających na wydane materiały
Rozliczenie odchyleń od cen ewidencyjnych
materiałów / kosztów zakupu
na wydawane materiały
Saldo O/ Kz
NO/ Kz =
Saldo M
O/ Kz Mi = Mi " NO/ Kz
Towary - pojęcia podstawowe i zasady ewidencji
Towary - przedmioty nabywane w celu dalszej odsprzeda\
y
Jednostki organizacyjne obrotu towarowego:
" składnice i biura zbytu,
" jednostki skupu,
" jednostki handlu hurtowego,
" jednostki handlu detalicznego.
Ceny sprzeda\
y odpowiadające szczeblom obrotu reprezentowanego
przez dostawcę:
" cena zbytu,
" cena hurtowa,
" cena detaliczna.
Ceną ewidencyjną towarów w handlu detalicznym są zwykle
ceny detaliczne. Wówczas powstałe odchylenia od cen ewidencyjnych
towarów są mar\
ą handlową, natomiast rozliczone odchylenia -
zrealizowaną mar\
ą handlową.
Wykład 9
Ewidencja kosztów
KOSZTY - wyra\
one w jednostkach pienię\
nych celowe zu\
ycie
rzeczowych składników majątku, wynagrodzenie za pracę,
zakupy usług i inne nakłady czysto pienię\
ne występujące
w pewnym okresie w związku z realizacją normalnej działalności
jednostki gospodarczej.
Ewidencja kosztów powinna być tak prowadzona, by (w razie
potrzeby) mo\
na uzyskać informacje o kosztach:
" według rodzajów,
" miejsc powstawania kosztów,
" wytworzonych produktach działalności (nośników),
" sprzedanych produktów,
" segmentów rachunku wyniku finansowego.
Ewidencja kosztów
Klasyfikacje kosztów występujące w systemie ewidencji kosztów:
" Według rodzajów: ...............
" Według powiązania z produktami pracy:
koszty bezpośrednie - które na podstawie dokumentów z
ródłowych
mogą być jednoznacznie odniesione (zaksięgowane) na produkty,
koszty pośrednie - które na podstawie dokumentów z
ródłowych
nie mogą być (lub nie opłaca się) odniesione na produkty, ale zawsze
mo\
na je zlokalizować co do miejsca ich powstawania (mpk);
na koniec okresu są rozliczane na produkty w sposób umowny.
" Według wpływu na rachunek zysków i strat:
koszty produktów
koszty okresu
Koszty produktów i okresu
Koszt wytworzenia produktu - obejmuje jego koszty bezpośrednie
(materiały, płace i inne) oraz przypadającą na okres wytwarzania
produktu uzasadnioną część kosztów pośrednich produkcji.
Do uzasadnionych kosztów pośrednich zalicza się zmienne koszty pośrednie
produkcji oraz tę część pośrednich kosztów stałych, które odpowiadają
poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności
produkcyjnej.
Nie zalicza się do kosztu wytworzenia produktu - są to koszty okresu:
kosztów nie wykorzystanych zdolności produkcyjnych oraz strat produkcji,
kosztów ogólnego zarządu,
kosztów magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów,
kosztów sprzeda\
y,
pozostałych kosztów operacyjnych,
kosztów finansowych.
Ewidencja kosztów Zespół 6
Zespół 7
Zespół 4 Zespół 5
Koszty według Koszty według Koszty nośników Koszty wykonania i
rodzaju mpk produkcji sprzeda\
y produktów
I II III IV
Pozostałe koszty
operacyjne
I- Ewidencja kosztów według rodzajów
II - Koszty według miejsc ich powstawania
V
III - Koszty wytworzenia produktów
IV - Koszty wytworzenia i sprzeda\
y produktów
Koszty finansowe
V - Pozostałe koszty związane ze sprzeda\
ą (koszty ogólnego
zarządu i sprzeda\
y) oraz pozostałe koszty operacyjne
VI
VI - Koszty finansowe
Ewidencja kosztów - I
Konta kosztów według rodzajów - zespół 4 w
Planie Kont:
Amortyzacja
Zu\
ycie materiałów i energii
Usługi obce
Podatki i opłaty
Wynagrodzenia
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
Pozostałe koszty rodzajowe
Schemat 12
Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym -Ia
Odpisy umorzenia śr. trw. Amortyzacja
1
Zu\
ycie materiałów i
Materiały
energii
2
3
Rozrachunki z dostawcami
Usługi obce
4
Rozrachunki publiczno
Podatki i opłaty
-prawne
5
Objaśnienia do schematu 12
1 PK odpisów amortyzacji środków trwałych i wnp
2 Rw na wydane do produkcji (u\
ytkowania) materiały
3 Faktury dostawców energii
4 Faktury i rachunki dostawców usług obcych
5 Noty i deklaracje podatków zaliczanych w koszty działalności
(podatek od nieruchomości, podatek akcyzowy, podatek od
środków transportu, podatek od czynności cywilno-prawnych,
opłaty za wieczyste u\
ytkowanie gruntów itp.)
Schemat 13
Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym-Ib
Rozrachunki z tyt. wynagr. Wynagrodzenia
1
Ubezpieczenia społ.
Rozrachunki z ZUS
2
Rozrachunki z dostawcami
Pozostałe koszty
3
Rachunki bankowe
4
Kasa
Objaśnienia do schematu 13
1 Lista płac brutto
2 PK składek z tytułu ubezpieczenia społecznego, odpisów na
Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych, na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
3 Faktury i rachunki za pozostałe usługi i świadczenia
4 Wydatki gotówkowe za pozostałe koszty
Ewidencja kosztów - II i III
Konta kosztów według typów działalności -
zespół 5 w Planie Kont:
Działalność podstawowa
Działalność pomocnicza
Koszty wydziałowe
Koszty zakupu
Koszty ogólnego zarządu
Koszty sprzeda\
y
Schemat 14
Ewidencja kosztów w układzie kalkulacyjnym - II i III
DZIAA
ALNOŚĆ
Rozliczenie kosztów Działalność pomocnicza
PODSTAWOWA
1
2
Koszty wydziałowe
3
Koszty zakupu
4
Koszty og. zarządu
5
Koszty sprzeda\
y
6
Objaśnienia do schematu 14
1 PK bie\
ących kosztów bezpośrednich działalności podstawowej
2 PK bie\
ących kosztów działalności pomocniczej
3 PK pośrednich kosztów wydziałowych
4 PK pośrednich kosztów zakupu
5 PK pośrednich kosztów ogólnego zarządu
6 PK pośrednich kosztów sprzeda\
y
Schemat 15
Ewidencja kosztów wykonanej produkcji - IV
Rozliczenie kosztów
DZIAA
ALNOŚĆ PODSTAWOWA
Produkty gotowe
działalności
2 1
Odchylenia od cen
ewid. produktów got.
3
Półprodukty
i produkty w toku.
4
Objaśnienia do schematu 15
1 PW Przyjęcie wytworzonych produktów gotowych do magazynu -
wycena po cenach ewidencyjnych (po koszcie planowanym)
2 PK faktycznego kosztu wytworzenia produktów gotowych
3 PK odchyleń od cen ewidencyjnych produktów gotowych
4 PK kosztu półproduktów i produkcji w toku
Schemat 16
Ewidencja kosztów sprzedanych produktów - IV, V i VI
DZIAA
ALNOŚĆ PODSTAWOWA
Produkty gotowe Koszt sprzedanych produktów
1
2
Koszty ogólnego zarządu
Pozostałe koszty
Środki trwałe
operacyjne
3
Koszty sprzeda\
y
Koszty finansowe.
Rachunki bankowe
4
Objaśnienia do schematu 16
1 WZ Wydanie produktów gotowych do sprzeda\
y
2 PK przeniesienia na koniec okresu poniesionych w nim kosztów
ogólnego zarządu oraz kosztów sprzeda\
y
3 LT Wartość netto sprzedanych (tak\
e likwidowanych,
darowanych) środków trwałych
4 WB Zapłata odsetek od kredytów i innych długów
Analityka kont kosztowych
Koszty w układzie rodzajowym - pozycje sprawozdawczo-
analityczne
Działalność podstawowa - Produkty, procesy, miejsca,
pozycje kalkulacyjne kosztów
Konta pośrednich kosztów działalności - miejsca powstawania
kosztów (mpk), pozycje sprawozdawczo-analityczne kosztów
Koszty zapasów produktów - produkty, miejsca składowania
Koszty sprzedanych produktów - produkty, pozycje
sprawozdawczo-analityczne kosztów okresu
Wykład 10
Produkty pracy
PRODUKTY PRACY - efekty działalności produkcyjnej
jednostki gospodarczej
PRODUKTY PRACY
Produkty gotowe Produkcja nie zakończona
Półprodukty
Wyroby gotowe
(półfabrykaty)
Roboty zakończone
Produkty
w toku
Usługi wykonane
Produkty pracy
Wyroby gotowe - takie produkty, które:
" nie będą poddawane u producenta dodatkowej obróbce,
" stanowią skompletowana całość, zgodną z technicznymi warunkami
umowy lub odbioru,
" zostały przyjęte przez kontrolę techniczną u producenta lub
bezpośrednio przez odbiorcę.
Roboty (zakończone) - takie produkty (czynności), których efektem
są rzeczy materialne (np. roboty budowlano-monta\
owe, remontowe).
Usługi - takie produkty (czynności), których efekty nie mają
postaci rzeczowej.
Produkty pracy
Półprodukty (półfabrykaty) - takie produkty:
" na których wykonano pewne operacje wytwórcze, ale które:
" mogą być przedmiotem obrotu, zarówno wewnętrznego (mogą być
składowane w magazynie, przekazane do monta\
u, do dalszej obróbki)
jak i zewnętrznego (mogą być sprzedawane np. jako części zamienne)
Produkty w toku - takie produkty, w zakresie których:
" został rozpoczęty proces technologiczny, ale:
" nie mogą być przedmiotem obrotu, zarówno wewnętrznego
(pozostają zwykle na stanowiskach roboczych, w instalacjach)
jak i zewnętrznego (nie są sprzedawane)
Produkty pracy
Dokumentacja obrotu wyrobami gotowymi:
"  Pw - Przyjęcie wyrobu - przyjęcie wyrobów gotowych z
produkcji do magazynu,
"  Wz - Wydanie wyrobu - wydanie wyrobów gotowych z
magazynu na zewnątrz (zwykle odbiorcom sprzedanych wyrobów),
"  Zw - Zwrot wewnętrzny - nadwy\
ki wyrobów gotowych,
"  Rw - Rozchód wewnętrzny - niedobory wyrobów gotowych,
Inwentaryzacja wyrobów gotowych:
Według tych samych zasad jak materiałów, towarów,
Produkty pracy
Wycena produktów pracy:
" według rzeczywistego kosztu wytworzenia
" według stałych cen ewidencyjnych ustalanych (zwykle) na
podstawie planowanego kosztu wytworzenia lub (czasami) na
podstawie ceny sprzeda\
y
Wycena według rzeczywistego kosztu wytworzenia
- przy produkcji jednostkowej i niepowtarzalnej,
Wycena według stałych cen ewidencyjnych
- przy produkcji masowej, powtarzalnej,
- tworzy mo\
liwość bie\
ącego księgowania na bie\
ąco wytwarzanych
i przyjmowanych do magazynu produktów,
- umo\
liwia kontrolę rzeczywistych kosztów produkcji za pomocą
ich odchyleń od kosztów planowanych
Koszty produktów
Koszt wytworzenia produktu - obejmuje jego koszty bezpośrednie
(materiały, płace i inne) oraz przypadającą na okres wytwarzania
produktu uzasadnioną część kosztów pośrednich produkcji.
Do uzasadnionych kosztów pośrednich zalicza się zmienne koszty pośrednie
produkcji oraz tę część pośrednich kosztów stałych, które odpowiadają
poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności
produkcyjnej.
Nie zalicza się do kosztu wytworzenia produktu:
kosztów nie wykorzystanych zdolności produkcyjnych oraz strat produkcji,
kosztów ogólnego zarządu,
kosztów magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów,
kosztów sprzeda\
y,
pozostałych kosztów operacyjnych,
kosztów finansowych.
Produkty pracy
Wycena produktów pracy:
" według stałych cen ewidencyjnych
Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych =
= wartość wytworzonych wyrobów gotowych według faktycznych
kosztów wytworzenia - (minus) wartość wytworzonych wyrobów
gotowych według cen ewidencyjnych (kosztów planowanych albo
cen sprzeda\
y)
Rozliczenie odchyleń
(Op + Ob)*100
Wzk *Wn
O=(Op+O)-O
Wn =
Ok = s b k
Wzk +Ws
100
Schemat 17
Ewidencja produktów gotowych
DZIAA
ALNOŚĆ PODSTAWOWA
Produkty gotowe Koszt sprzedanych produktów
1
6
Rozliczenie kosztów
działalności
2
3
Odchylenia od CEW
7
4
5 8
Objaśnienia do schematu 17
1 PW Przyjęcie do magazynu wyrobów gotowych wycenionych według
rzeczywistego kosztu wytworzenia
2 PW Przyjęcie do magazynu wyrobów gotowych wycenionych według cen
ewidencyjnych
3 PK Rzeczywisty koszt wytworzenia wyrobów przyjętych do magazynu
według cen ewidencyjnych
4 PK Księgowanie odchyleń dodatnich (+) - gdy rzeczywisty koszt
wytworzenia wyrobu jest wy\
szy ni\
jego cena ewidencyjna
5 PK Księgowanie odchyleń ujemnych (-) - gdy rzeczywisty koszt
wytworzenia wyrobu jest ni\
szy ni\
jego cena ewidencyjna
6 WZ Wydanie z magazynu wyrobów sprzedanych
7 PK Rozliczenie dodatnich (+) odchyleń od CEW przypadających na
wyroby sprzedane
8 PK Rozliczenie ujemnych (-) odchyleń od CEW przypadających na wyroby
sprzedane - storno czerwone
Produkty pracy
Ewidencja kosztów (syntetyczna i analityczna) - przykład
Ewidencja produktów i rozliczenie odchyleń - przykład
Przykład 1 -
Wykład 11
Operacje gospodarcze
1 PK Amortyzacja śr. trw. za bm. 18.000,-
w tym: - na wydziałach podstawowych: WI 10.000,- WII 5.000,-
- w administracji 3.000,-
2 RW Zu\
ycie wydanych z magazynu materiałów 80.000,-
w tym: wyrób A - 30.000,- wyrób B - 20.000,- / WI - 8.000,- WII - 7.000,-
remonty - 5.000,- materiały biurowe - 10.000
3 Lista płac: 40.000,-
w tym: wyrób A - 17.000,- wyrób B - 8.000,- / WI - 4.000,- WII - 2.000,-
remonty - 3.000,- administracja - 6.000,-
4 F-a za energię - według rozdzielnika zu\
ycia 13.000,-
w tym: WI - 5.000,- WII - 3.000,- remonty - 2.000,- administracja 3.000,-
5 PK Obcią\
enie kosztami remontów-WI (remont maszyny na tym wydziale)
6 PK Obcią\
enie kosztami wydziałowymi - wyrobów A i B
7 PW Przyjęcie wytworzonych wyrobów gotowych do magazynu (po CEW) 135.000,-
8 PK kosztu rzeczywistego wytworzonych wyrobów gotowych 124.000,-
9 PK ujemnych (-) odchyleń od CEW wytworzonych wyrobów gotowych
10 WZ wydanie do sprzeda\
y wyrobów gotowych 90.000,-
11 PK odchyleń przypadających na sprzedane wyroby gotowe
Przykład 1 (cd)
Wykład 11
Operacje gospodarcze
12. F-ra za sprzedane wyroby gotowe:
- wyroby A: 400 szt * 150 zł/szt = 60.000 + 22% VAT (13.200) = 73.200
- wyroby B: 400 szt * 200 zł/szt = 80.000 + 7% VAT ( 5.600) = 85.600 = Ł 158.800
Ł
Ł
Ł
13. F-ra za sprzedany środek trwały 3.000 + 22% VAT (660) = 3.660
14. PT wydanie środka trwałego do sprzeda\
y:
- wartość początkowa 4.000
- umorzenie 2.500
15. WB Naliczono odsetki od środków na lokacie bankowej 1.200
16. WB Pobranie odsetek od wykorzystanego, dopuszczalnego limitu debetu 800
Odpisy umorz. ST Amortyzacja Rozliczenie kosztów R Produkcja podstawowa
18.000(1) (1)18.000 (2)50.000
(14)2.500 18.000(1) 124.000(8)
(3)25.000
80.000(2)
(6)54.000
ST
40.000(3)
Materiały Zu\
ycie M i E
Koszty wydziałowe
13.000(4)
80.000(2) (2)80.000
(1)15.000
54.000(6)
(4)13.000
(2)15.000
Koszt sprz. prod.
(3) 6.000
(10) 90.000 (4) 8.000
Rozrachunki z dost .i odb.
Wynagrodzenia
(11) 7.333 (5)10.000
(12)158.80013.000(4) (3)40.000
Koszty OZ
(13)3.660
Sprzeda\
prod.
(1) 3.000
Rozrachunki z t. wyn.
(3) 6.000
Produkty gotowe
140.000(12)
(2)10.000
(4)3.000
40.000(3)
(7)135.000
(10) 90.000
Poz. przych. oper.
Działalność pomocnicza
3.000(13)
10.000(5)
(2) 5.000
Rozliczenie kosztów D Odchylenia od CEW
(3) 3.000
Poz. koszty oper.
(9) 11.000
(8)124.000135.000(7)
(4)2.000
Rozrachunki z t. VAT
(11) 7.333 (14)1.500
(9) 11.000
Przych. fin. Koszty fin.
ST
18.800(12)
1.200 (15) (16) 800
RB
660(13)
Wykład 11
Przychody i koszty ich uzyskania
Przychody
Przychód - uprawdopodobnione powstanie w okresie
sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie
określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów albo
zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu
kapitałów własnych w inny sposób ni\
wniesienie środków przez
udziałowców lub właścicieli.
lub inaczej
Przychód - nale\
ne lub uzyskane kwoty pienię\
ne z tytułu
sprzeda\
y ró\
nych składników majątkowych i świadczenia usług
oraz z innych tytułów związanych z normalną działalnością
gospodarczą podmiotu.
Przychody
Przychody:
" ze sprzeda\
y produktów,
" ze sprzeda\
y towarów i materiałów,
" zmiana stanu produktów (zwiększenia lub zmniejszenia przychodów),
" pozostałe przychody operacyjne,
" przychody finansowe,
" zyski nadzwyczajne.
Przychody ze sprzeda\
y
Dokumentacja przychodów ze sprzeda\
y:
" dokumentacja prawna (umowy, zamówienia, oferty, potwierdzenia
zamówień,
" dokumentacja bezpośrednio związana z transakcjami sprzeda\
y
(dowody wydania produktów, towarów, wykonania świadczeń,
faktury VAT, faktury korygujące, rachunki, dokumenty odpraw
celnych, odczyty kas rejestrujących, raporty sklepowe,
dowody zapłaty - przelewy, czeki, raporty kasowe itp.)
Przychody ze sprzeda\
y
Moment sprzeda\
y:
" data wykonania świadczenia, tj. wydania lub wysyłki sprzedawanych
składników majątkowych, będących przedmiotem umowy
kupna-sprzeda\
y,
" przy sprzeda\
y na eksport - data przewiezienia przez granicę,
potwierdzona w dokumencie SAD,
" przy sprzeda\
y usług - data odbioru usługi
Schemat 18
Ewidencja przychodów ze sprzeda\
y produktów/towarów
Sprzeda\
produktów
WYNIK FINANSOWY
Rozrachunki z odbiorcami
towarów
1a
3
2a
2b
Rozrachunki z tyt. VAT
Objaśnienia:
1a. Faktura VAT za sprzeda\

1b
1b. Podatek VAT
2a. Korekty faktur zwiększające przychody
2b. Korekty faktur zmniejszające przychody
3. Przeniesienie na koniec roku przychodów ze sprzeda\
y
produktów i towarów (materiałów)
Przychody i koszty ich uzyskania
Koszty uzyskania przychodów
Koszty uzyskania przychodów
" koszty wytworzenia sprzedanych produktów - w jednostkach
sporządzających kalkulację wynikową
" poniesiony w okresie koszt wytworzenia całej produkcji,
powiększony o wartość stanu początkowego i pomniejszony o
wartość stanu końcowego produktów gotowych i nie zakończonych
- w jednostkach nie sporządzających kalkulacji wynikowych
" wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenach nabycia
" całość poniesionych w okresie sprawozdawczym kosztów
handlowych i kosztów sprzeda\
y oraz kosztów ogólnego zarządu
Schemat 19
Ewidencja kosztów uzyskania przychodów ze sprzeda\
y
Koszt sprzedanych produktów
WYNIK FINANSOWY
Produkty Towary
Wartość sprzedanych towarów
11 3a
Rozliczenie kosztów R
Odchylenia od CEW CET
2a
3b
2b
Objaśnienia:
1. Wydanie sprzedanych produktów, towarów
2a. Korekty dodatnie o odchylenia od CEW i CET
2b. Korekty ujemne o odchylenia od CEW i CET
3. Przeniesienie na koniec roku kosztów sprzedanych
produktów
3a - bez sporządzania kalkulacji
3b - ze sporządzaną kalkulacją
Wykład 12
Wynik finansowy i jego rozliczenie
Wynik finansowy - wyra\
ony w mierniku pienię\
nym
rezultat działalności jednostki gospodarczej osiągnięty w
pewnym okresie.
Na wynik finansowy składają się nastepujące elementy:
:&wynik z działalności gospodarczej, w tym:
wynik ze sprzeda\
y,
wynik z pozostałej działalności operacyjnej,
:&wynik z działalności finansowej,
:&wynik ze zdarzeń nadzwyczajnych,
:&obowiązkowe obcią\
enia wyniku finansowego.
Wynik finansowy i jego rozliczenie
Wynik finansowy mo\
e być ustalony według
zasady memoriałowej:
Wynik = Przychody - Koszty
Rachunek zysków i strat
Wynik finansowy mo\
e być ustalony według
zasady kasowej:
Wynik = Wpływy - Wydatki
Rachunek przepływów pienię\
nych (Cash Flow)
Wynik finansowy i jego rozliczenie
SPRZEDAś - w wariancie porównawczym
KOSZTY
PRZYCHODY
Koszty sprzedanych produktów
Amortyzacja
Przychody netto ze sprzeda\
y
Zu\
ycie materiałów i energii
produktów
Usługi obce
Zmiana stanu produktów
Podatki i opłaty
Wynagrodzenia
Koszt wytworzenia produktów na
US i inne świadczenia
własne potrzeby
Pozostałe koszty
Przychody netto ze sprzeda\
y
��Wartość sprzedanych towarów
towarów i materiałów
i materiałów
Wynik ze sprzeda\
y
Wynik finansowy i jego rozliczenie
SPRZEDAś - w wariancie kalkulacyjnym
KOSZTY
PRZYCHODY
I. Koszty sprzedanych
produktów, towarów i
Przychody netto ze sprzeda\
y
materiałów, w tym:
produktów
Koszty sprzedanych produktów
��Wartość sprzedanych towarów
Przychody netto ze sprzeda\
y
i materiałów
towarów i materiałów
Wynik brutto na sprzeda\
y
��Koszty sprzeda\
y
Koszty ogólnego zarządu
Wynik ze sprzeda\
y
Wynik finansowy i jego rozliczenie
Pozostała działalność operacyjna
KOSZTY - wynikające z:
PRZYCHODY - wynikające
z:
działalności socjalnej
wartości netto sprzedanych
działalności socjalnej
środków trwałych (+w budowie) oraz
sprzeda\
y środków trwałych (+w
wnp
budowie) oraz wnp
odpisania nale\
ności
odpisania zobowiązań
przedawnionych, umorzonych
przedawnionych, umorzonych
z utworzenia rezerw
z rozwiązania rezerw
odszkodowań, kar, grzywien
otrzymanych nieodpłatnie
przekazanych nieodpłatnie
aktywów oraz dotacji
aktywów
Wynik finansowy i jego rozliczenie
Działalność finansowa
PRZYCHODY - wynikające
z:
KOSZTY - wynikające z:
dywidend i udziałów w zyskach
odsetek od zobowiązań i po\
yczek,
w innych jednostkach
tak\
e za zwłokę
otrzymanych odsetek
prowizji od zobowiązań i po\
yczek
zysków ze zbycia inwestycji
płaconego dyskonta,
dodatnich aktualizacji wartości
straty ze zbycia inwestycji
inwestycji
ujemnych aktualizacji wartości
dodatnich ró\
nic kursowych
inwestycji
ujemnych ró\
nic kursowych
Wynik finansowy i jego rozliczenie
Zdarzenia nadzwyczajne (losowe)
ZYSKI NADZWYCZAJNE -
wynikające z:
STRATY NADZWYCZAJNE -
wynikające z:
odszkodowań otrzymanych za
straty będące skutkiem zdarzeń
losowych
wartościnetto składników
równowartości odzyskanych
majątkowych utraconych z powodu
składników majątkowych (lub ich
zdarzeń losowych oraz kosztów
części) utraconych w wyniku
ponoszonych w związku z usuwaniem
zdarzeń losowych
skutków tych zdarzeń
Wynik finansowy i jego rozliczenie
Obowiązkowe obcią\
enia wyniku finansowego
OBCI
śENIA WYNIKU -
wynikające z:
podatku dochodowgo
dywidendy kapitałowej (w
jednoosobowych spółkach Skarbu
Państwa)
Wykład 13
Ewidencja rocznego wyniku finansowego i jego
rozliczenia
Schemat 20
Shemat ewidencji
rocznego wyniku finansowego
- wariant kalkulacyjny -
Schemat 21
Shemat ewidencji
rocznego wyniku finansowego
- wariant porównawczy -
Schemat 20
Wariant porównawczy ustalania wyniku finansowego
Wynik finansowy
Koszty wg rodzaju Sprzeda\
produktów
3
1
Poz. przychody operacyjne
Rozliczenie kosztów
2a 4
2b
Przychody finansowe
Pozostałe koszt operacyjne
Zyski nadzwyczajne
5
6,8
Podatek dochodowy
Koszty finansowe
Straty nadzwyczajne
10
7,9
Objaśnienia do schematu 20
1 PK w końcu roku kosztów wg rodzaju
2 PK salda konta  Rozliczenie kosztów : a) zwiększenia stanu
produktów, b) zmniejszenie stanu produktów
3 PK przychodów ze sprzeda\
y produktów
4 PK pozostałych przychodów operacyjnych
5 PK pozostałych kosztów operacyjnych
6 PK przychodów finansowych
7 PK kosztów finansowych
8 PK zysków nadzwyczajnych
9 PK strat nadzwyczajnych
10 PK obowiązkowych obcią\
eń wyniku finansowego (podatku
dochodowego)
Schemat 21
Wariant kalkulacyjny ustalania wyniku finansowego
Wynik finansowy
Koszty sprzedanych prod. Sprzeda\
produktów
3
1
Poz. przychody operacyjne
Koszty zarządu/sprzeda\
y
2,3 4
Przychody finansowe
Pozostałe koszt operacyjne
Zyski nadzwyczajne
5
6,8
Podatek dochodowy
Koszty finansowe
Straty nadzwyczajne
10
7,9
Objaśnienia do schematu 21
1 PK kosztu wytworzenia sprzedanych produktów
2 PK kosztów zarządu
3 PK kosztów sprzeda\
y
4 PK pozostałych przychodów operacyjnych
5 PK pozostałych kosztów operacyjnych
6 PK przychodów finansowych
7 PK kosztów finansowych
8 PK zysków nadzwyczajnych
9 PK strat nadzwyczajnych
10 PK obowiązkowych obcią\
eń wyniku finansowego (podatku
dochodowego)
Schemat 22
Ewidencja rozliczenia wyniku finansowego
Rozliczenie wyniku finansowego
Wynik finansowy Wynik finansowy
1
2
Pozostałe kapitały
Pozostałe kapitały
3
4
Objaśnienia:
1. Przeniesienie zysku z roku ubiegłego
Inne rozrachunki
2. Przeniesienie straty z roku ubiegłego
3. Pokrycie straty bilansowej
5
4. Zasilenie kapitałów własnych zyskiem (częścią lub
całym)
5. Przeznaczenie zysku na nagrody, premie dla
Pozostałe koszty
pracowników, na dywidendę
6. Przeznaczenie częsci zysku na zwiekszenie funduszy
specjalnych
6
Wykład 14
Sprawozdawczość finansowa
Sprawozdawczość - zestawienia liczbowe, sporządzane jednorazowo
lub okresowo dla celów statystycznych i kontroli działalności, dla
odbiorców zewnętrznych jak i wewnętrznych.
Sprawozdawczość rzeczowa - zestawienia liczbowe, ilościowe
w jednostkach naturalnych - z
ródłem informacji jest ewidencja
operatywna i statystyka
Sprawozdawczość finansowa - zestawienia liczbowe, wartościowe
w jednostkach pienię\
nych - z
ródłem informacji jest rachunkowość
Sprawozdawczość finansowa
Sprawozdanie finansowe jednostki (rozdz. 5 Ustawy)
- sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.
Zamknięcie ksiąg rachunkowych (art. 12 ust. 2 Ustawy) na:
" na dzień kończący rok obrotowy, na dzień zakończenia
działalności,
" na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej,
" na dzień przejęcia jednostki przez inną jednostkę (w jednostce
przejmowanej,
" na dzień poprzedzający dzień połączenia lub podziału jednostek,
" na dzień poprzedzjący likwidację lub upadłość.
Sprawozdawczość finansowa
Sprawozdanie finansowe składa się z:
" bilansu,
" rachunku zysków i strat,
" informacji dodatkowej,
" zestawienia zmian w kapitale własnym*,
" rachunku przepływów pienię\
nych*.
**
dotyczy jednostek, które obejmuje obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań
finansowych (banki, zakłady ubezpieczeń, jednostkidziałające według przepisów
o publicznym obrocie papierami wartościowymi (tak\
e fundusze powiernicze i
inwestycyjne), fundusze emerytalne, pozostałe jednostki (2 spośród 3 warunków:
zatrudnienie min. 50 osób, suma bilansowa min. 2,5 mln euro, przychody netto
ze sprzeda\
y i z operacji finansowych min. 5 mln euro)
Do rocznego sprawozdania finansowego dołącza się:
" sprawozdanie z działalności jednostki - jeśli obowiązek wynika z
ustawy lub innych przepisów (chodzi głównie o Kodeks Spółek
Handlowych).
Sprawozdawczość finansowa
Rachunek przepływów pienię\
nych
Konsolidacja sprawozdań finansowych
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe:
" sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej, obejmującej jednostkę
dominującą oraz jednostki od niej zale\
ne i stowarzyszone,
sporzadzane na podstawie sprawozdań finansowych jednostek
wchodzących w skład grupy - w taki sposób, jakby grupa stanowiła
jedną jednostkę.
" Jednostka dominująca - jednostka kontrolująca inne jednostki, np.
posiadająca ponad 50% głosów na walnym zgromadzeniu
akcjonariuszy lub wspólników.
" Jednostka stowarzyszona - jednostka, na którą ma znaczny wpływ
inna jednostka. Znaczny wpływ - zdolność do uczestniczenia w
podejmowaniu decyzji dot. polityki operacyjnej i finansowej (zwykle:
20%>prawa głosu>50%)
Obowiązek sporządzenia skonsolidowanych sprawozadań finansowych
spoczywa na jednostce dominującej.
Metody konsolidacji: konsolidacja pełna, konsolidacja
proporcjonalna, metoda praw własności.
Grupa PKN ORLEN
Do Grupy PKN ORLEN nale\
y 121 spółek:
" 35 spółek bezpośrednio podporządkowanych K,
" 26 spółek pośrednio podporządkowanych K,
" 15 spółek bezpośrednio podporządkowanych NK,
" 18 spółek pośrednio podporządkowanych NK,
" 2 spółki bezpośrednio i pośrednio współzale\
ne K i NK,
" 3 spółki bezpośrednio stowarzyszone K,
" 17 spółek pośrednio stowarzyszone K,
" 2 spółki bezpośrednio stowarzyszone NK,
" 3 spółki pośrednio stowarzyszone NK.
Konsolidacja sprawozdań finansowych
Badanie rocznych sprawozdań finansowych
Cel rocznego badania sprawozdania finansowego:
" sformułowanie i przekazanie opinii przez niezale\
nego biegłego
rewidenta o prawidłowości, rzetelności jasności wykazanej w
sprawozdaniu finansowym sytuacji majątkowo-kapitałowej,
dochodowej i finansowejbadanej jednostki
" Obowiązek badania sf dotyczy - banków, zakładów ubezpieczeń,
biur maklerskich, funduszy powierniczych, spółek akcyjnych oraz
pozostałych jednostek, dla których spełniły się 2 z 3 warunków:
zatrudnienie>50, suma aktywów>2,5 mln euro, przychody>5 mln
euro
" Obowiązek składania zatwierdzonego (po zbadaniu) sf do sądu
lub rejestru
" Obowiązek ogłaszania sf
" Podmioty uprawnione do badania sf
" Raport i opinia z badania sf