Nabłonek gruczołowy
Nabłonek gruczołowy  nabłonek, którego komórki mają zdolność wydzielania różnych substancji.
Wydzieliny  substancje wydzielane, które są potrzebne dla organizmu, np. enzymy trawienne, śluz.
Wydaliny  substancje wydzielane, które są niepotrzebne lub szkodliwe dla organizmu, np. mocz, pot.
Komórki mioepitelialne  komórki mięśniowo-nabłonkowe, o kształcie wrzecionowatym lub gwiaz
dzistym, które
otaczają odcinek wydzielniczy; zawierają włókienka kurczliwe, dzięki którym komórki mogą kurczyć się i w ten sposób
opróżniać odcinek wydzielniczy.
Gruczoły śródnabłonkowe
·ð SÄ… utworzone z jednej (gruczoÅ‚y Å›ródnabÅ‚onkowe jednokomórkowe) lub kilku (gruczoÅ‚y Å›ródnabÅ‚onkowe
wielokomórkowe) komórek nabłonka
Gruczoły jednokomórkowe  komórki kubkowe
¾ð wystÄ™pujÄ… w nabÅ‚onku jednowarstwowym walcowatym lub wielorzÄ™dowym.
¾ð powstajÄ… w wyniku gromadzenia siÄ™ ziaren mucynogenu (prototypu wydzieliny) w komórce i spychania przez
nie jądra ku błonie podstawnej.
¾ð ziarenka wydzieliny gromadzÄ… siÄ™ w obrÄ™bie aparatu Golgiego
¾ð mucyno gen pÄ™cznieje i powiÄ™ksza swojÄ… objÄ™tość, komórka rozszerza siÄ™ na ksztaÅ‚t kubka i wydzielina
wydostaje się na zewnątrz komórki
¾ð np. komórki Å›luzowe w nabÅ‚onku żoÅ‚Ä…dka
Gruczoły wielokomórkowe  np. gruczoły w błonie śluzowej jamy nosowej.
Gruczoły pozanabłonkowe
¾ð powstajÄ… przez wpuklenie nabÅ‚onka do podÅ‚oża Å‚Ä…cznotkankowego
¾ð zwiÄ™kszajÄ… powierzchniÄ™ wydzielniczÄ…
Rodzaj gruczołu Egzokrynowy Endokrynowy
Poprzez przewód wyprowadzający Bezpośrednio
Sposób wyprowadzenia
wydzieliny
Na zewnątrz ciała lub do swiatła Do krwi, chłonki lub płynu mózgowo
Miejsce wydzielania
rurowych narządów wewnętrznych, rdzeniowego
Budowa gruczołu egzokrynowego
1.Odcinek wydzielniczy  zbudowany z komórek gruczołowych
- komórki leżą na błonie podstawnej
- wewnątrz znajduje się światło o różnej średnicy w charakterystycznej dla danego gruczołu
(gdy są bardzo małe powstają międzykomórkowe kanaliki wydzielnicze  uchyłki światła odcinków wydzielniczych)
2. Przewód wyprowadzający - w większości nie spełnia funkcji wydzielniczych
Proces wydzielania
1. Synteza wydzieliny  zachodzi w siateczce śródplazmatycznej szorstkiej
2. Gromadzenie wydzieliny  zachodzi w wierzchołkowej części komórki gruczołowej
3. Wyprowadzenie wydzieliny poza komórkę
Podział gruczołów egzokrynowych ze względu na kształt
·ð GruczoÅ‚y cewkowe
·ð GruczoÅ‚y pÄ™cherzykowe
·ð GruczoÅ‚y pÄ™cherzykowo-cewkowe
Podział gruczołów endokrynowych ze względu na liczbę odcinków wydzielniczych
·ð Proste  gdy jest jeden odcinek wydzielniczy ; krótki przewód wyprowadzajÄ…cy lub jego brak (Å›ciana komórki
wydzielniczej łączy się bezpośrednio z nabłonkiem pokrywającym)
·ð RozgaÅ‚Ä™zione  gdy wystÄ™puje kilka lub kilkanaÅ›cie odcinków wydzielniczych o jednym przewodzie
wyprowadzajÄ…cym
·ð ZÅ‚ożone  gdy wystÄ™puje wiele odcinków wydzielniczych o wÅ‚asnych przewodach wyprowadzajÄ…cych, którego
uchodzą do wspólnego przewodu głównego
Podział gruczołów ze względu na budowę odcinka wydzielniczego
·ð Monoptychijne  odcinek zbudowany z jednej warstwy komórek
·ð Poliptychijne  odcinek zbudowany z wielu warstw komórek
Podział gruczołów ze względu na sposób wydzielania
·ð Merokrynowe  komórka w procesie wydzielania nie ulega zmianom ani uszkodzeniu
·ð Apokrynowe  gromadzÄ… wydzielinÄ™ w szczytowej części komórki, która odrywa siÄ™ i dostaje do przewodu
wyprowadzajÄ…cego
·ð Holokrynowe  caÅ‚e komórki przeksztaÅ‚cajÄ… siÄ™ w wydzielinÄ™ i odÅ‚Ä…czajÄ… od nabÅ‚onka
Podział gruczołów ze względu na rodzaj wydzieliny
·ð Homokrynowe  produkujÄ… tylko jeden rodzaj wydzieliny
·ð Heterokrynowe  produkujÄ… kilka rodzajów wydzieliny
Nabłonek zmysłowy
Nabłonek zmysłowy  występuje w narządach zmysłów, w skupiskach lub pojedynczo
- komórki mają zdolność odbierania bodz
ców ze środowiska
- komórki pozostają w kontakcie z komórkami nerwowymi, przewodzącymi odebrane bodz
ce