003  URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
ZASADY BEZPIECZNJE PRACY
ZASADY BEZPIECZNJE PRACY
ZASADY BEZPIECZNJE PRACY
ZASADY BEZPIECZNJE PRACY
Z URZ
DZENIAMI TECHNIKI
Z URZ DZENIAMI TECHNIKI
Z URZ DZENIAMI TECHNIKI
Z URZ DZENIAMI TECHNIKI
KOMPUTEROWEJ
KOMPUTEROWEJ
KOMPUTEROWEJ
KOMPUTEROWEJ
1 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMUPTEROWEJ
Wstęp
Większość osób pracujących stale przez wiele godzin dziennie przy
komputerze skar\
y się na bóle głowy, kręgosłupa, łzawienie oczu, napięcie
mięśni i ogólne rozdra\
nienie. Są to przykre konsekwencje nieprzystosowania
się organizmu ludzkiego do przyjmowania nieprawidłowej, wymuszonej
postawy. Nawet najlepiej zorganizowane stanowisko pracy z komputerem
zmusza nas do wielogodzinnego przebywania w pozycji siedzącej, co nie
pozostaje bez wpływu na organizm człowieka.
2 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
Pozostałe czynniki materialne środowiska pracy dzielą się na:
ZAGROśENIE DLA WZROKU
ZAGROśENIA DLA UKA
ADU MI
ŚNIOWO-SZKIELETOWEGO
ZAGROśENIA DLA UKA
ADU NERWOWEGO
3 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
ZAGROśENIE DLA WZROKU
Obcią\
enie wzroku jest podstawową obok nieruchomej
i wymuszonej pozycji ciała, ucią\
liwością Długotrwała praca
zwłaszcza przy złej jakości monitora i niewłaściwym
oświetleniu zewnętrznym powodować mo\
e nadmierne
zmęczenie wzroku. Objawia się ono pieczeniem oczu,
łzawieniem lub przejściowym osłabieniem widzenia.
Prowadzi to do spadku ostrości widzenia, podwójnego
widzenia, migotania itp. Dolegliwościom tym zazwyczaj
towarzyszy ból głowy. Na pewno du\
y wpływ na wzrok
wywiera właściwości techniczna ekranu: jaskrawość ekranu,
kontrast, migotanie, koloryt i wielkość. Nie mo\
na w tym
miejscu pominąć wpływu oświetlenia ogólnego i czasu pracy.
Brak natomiast dowodów na wpływ promieniowania
elektromagnetycznego na organ wzroku.
4 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
ZAGROśENIA DLA UKA
ADU MI
ŚNIOWO-SZKIELETOWEGO
Drugą z najwa\
niejszych ucią\
liwości pracy przy komputerze jest
nieruchoma i wymuszona pozycja ciała. Powoduje ona bóle pleców, szyi
rąk, a tak\
e drętwienie, sztywność lub dr\
enie mięśni. Najczęściej uwa\
a
się, \
e dolegliwości mięśniowo-szkieletowe wywołane są nieprawidłową
pozycją ciała. Mo\
e powodować ona: skrzywienie kręgosłupa, w okolicy
szyjnej oraz piersiowej. Wynikają one głównie z niewłaściwego ustawienia
monitora oraz złego rozwiązania siedziska i ograniczenia przestrzeni
roboczej. Nadmierne zginanie rąk w stawach łokciowych i zwiększenie
odwodzenia nadgarstka powodowane jest złą lokalizacją i kształtem
klawiatury. Mogą one prowadzić do zmian zwyrodnieniowych w stawach
kończyn górnych. Badania ergonomiczne wykazały równie\
związek bólu
rąk i ramion - z wysokością umieszczenia klawiatury, bólu ramion 
z odwodzeniem łokciowym powy\
ej 20 stopni, a dolegliwości barku, ramion
i szyi - z brakiem podparcia dla przedramion i zwiększonym pochyleniem
głowy.
5 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
ZAGROśENIA DLA UKA
ADU NERWOWEGO
Odnotowano te\
wpływ czasu pracy przy monitorze na
występowanie bólu głowy. Za czas graniczny uznano 4 godziny.
Zbyt długi czas pracy zwiększa te\
ryzyko powstania skłonności
do złości, frustracji, dra\
liwości, dezorientacji, agresji i trudności
koncentracji. Wtórne do wymienionych zaburzeń mogą być
schorzenia somatyczne: zaburzenia \
ołądkowo-jelitowe, wzrost
napięcia mięśniowego, zakłócenie rytmu serca, objawiające się
nadmierną potliwością i zaburzeniem snu. Badania wykazały, \
e
wymienione dolegliwości dotyczą około 50% populacji zbytnio
obcią\
onej pracą przy komputerze. Dlatego, tak wa\
ne jest
ograniczanie dzieciom i młodzie\
y, korzystania z komputera.
6 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
STANOWISKO PRACY
Podstawowymi elementami stanowiska są stół, siedzisko, monitor
i klawiatura. Jako elementy dodatkowe, stosowane w zale\
ności od
potrzeb i mo\
liwości u\
ytkownika, występują: podnó\
ek, podłokietnik,
uchwyt na dokumenty itp. Poprawne rozmieszczenie dodatkowego
wyposa\
enia technicznego, jak: dodatkowa stacja dysków, drukarki,
plotery, skanery, głośniki, kamery i pojemniki na dyskietki czy płyty
CD, wpływa bezpośrednio na wygodę u\
ytkowania, ale tak\
e ze
względu na wzajemne odległości i orientacje ma znaczny wpływ na
funkcjonalność struktury przestrzennej stanowiska pracy. Konstrukcja
stanowiska powinna umo\
liwiać dostosowanie jego wymiarów do
indywidualnych właściwości fizycznych pracownika oraz wielkości
i ilości obsługiwanego sprzętu. Rozwiązania konstrukcyjne sprzętu
komputerowego zmieniają się, a tym samym funkcjonalność
stanowiska pracy mo\
e ulec pogorszeniu. Nale\
y te\
uwzględnić
wykonywanie dodatkowych czynności równolegle z obsługą sprzętu
np. wykonywanie notatek.
7 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
Wówczas nale\
y zarezerwować na stole, co najmniej 60 cm
dodatkowego wolnego miejsca. W optymalnych warunkach
pracy u\
ywa się blatów o wymiarach 80x160 cm. Szczególną
uwagę nale\
y zwrócić na to, aby ustawiony na stanowisku
sprzęt nie wystawał ani jeden centymetr poza jego krawędz
.
Wszystko, co wystaje poza obręb stołu jest potencjalnym
z
ródłem zagro\
enia i prowadzić mo\
e do zniszczenia sprzętu
lub urazu. Mając na uwadze przedstawione zało\
enia, mo\
na
sformułować wniosek ogólny, \
e projektując optymalne
warunki pracy na stanowisku z komputerem nale\
y dą\
yć do
tego, aby jego główne parametry mo\
na było regulować w
jak największych zakresach. Aby zapobiec urazom,
wszystkie kanty i naro\
niki biurka powinny być lekko
zaokrąglone, a uchwyty i klucze umieszczone w
zagłębieniach. Nale\
y tak\
e unikać błyszczącej faktury blatu
powodującej dodatkowe odbicia i refleksy męczące wzrok.
8 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
SIEDZISKO - KRZESA
O DO PRACY
Podstawowym warunkiem przydatności krzesła do pracy przy
stanowisku komputerowym jest mo\
liwość regulacji wysokości siedziska
w zakresie od 28-55 cm. Musi być ono stabilne, obrotowe, zawierające
co najmniej 5 rolek, o podstawie, nie powodującej potykanie się
o elementy konstrukcyjne. Rolki powinny być właściwie dobrane - do
podłogi twardej rolki miękkie, o do wykładziny dywanowej rolki twarde.
Zapobiega to niekontrolowanemu przesuwaniu się siedziska po
podłodze. Siedzisko powinno równie\
zawierać mechanizm regulacji
wysokości i kąta pochylenia oparcia, a pokrętła i dz
wignie regulacyjne
powinny być tak umieszczone, \
eby mo\
liwe było łatwe dokonywanie
zmian ich parametrów w pozycji siedzącej. Przy prawidłowo ustawionym
krześle, ramiona siedzącego powinny swobodnie zwisać,
a przedramiona tworzyć z nimi kąt, co najmniej 90 stopni.
9 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
Podpórki dla rąk mają odcią\
ać kręgosłup oraz mięśnie ramion i karku.
Stopy powinny dotykać podło\
a (podnó\
ka) całą swoją powierzchnią, a nie tylko
czubkami palców. Kolana powinny być lekko ugięte, a głębokość siedziska tak
zgrana z oparciem, aby zlikwidować ucisk nogi pod kolanem czołową krawędzią
siedziska.
Zadaniem dobrze wyprofilowanego oparcia jest odcią\
enie kręgosłupa.
Dlatego powinno być ono tak ustawione, aby podpierało część lędz
wiową
kręgosłupa znajdującą się na wysokości 10 do 15 cm nad powierzchnią siedziska.
Złe ustawienie oparcia jest przyczyną garbienia się i kulenia przy pracy. Powoduję
to nierównomierne obcią\
enie tarcz międzykręgowych - wyłącznie ich przedniej
części, co mo\
e wywołać powstanie bolesnej rwy kulszowej. Wskazane jest, aby
krzesło posiadało amortyzator, chroniący kręgosłup przed wstrząsami przy siadaniu.
Natomiast zaokrąglenia tapicerki na krawędziach zapobiegają uciskowi krzesła na
uda. Zaleca się aby tapicerka była wykonana z materiałów naturalnych, które
zapewniają przepuszczalność pary wodnej i powietrza.
10 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
PODNÓśEK
Podnó\
ek jest niezbędny wtedy, gdy mimo optymalnego ustawienia krzesła stopy
nie mogą być całą powierzchnią oparte o podłogę. Zapewnia on wygodną pozycją
nóg przy pracy. Nie powinien być na stałe związany ze stołem. Uniemo\
liwiałoby
to ustawienie go w najkorzystniejszym miejscu względem siedziska. Minimalne
wymiary podnó\
ka wynoszą 30x40 cm, a jego nachylenie powinno być regulowane
w zakresie od 0 do 25 stopni. Płyta podnó\
ka powinna być pokryta materiałem
przeciwpoślizgowym. Nieprzydatne są podnó\
ki, których płyta jest wykonana ze
szczebelków, poniewa\
nie zapewniają one pełnego kontaktu stopy z podło\
em.
11 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
PODSTAWKA POD DOKUMENTY
Niewłaściwe wzajemne usytuowanie miejsca z dokumentami, ekranu i klawiatury
powoduje nadmierne obcią\
enie wzroku, wynikające z konieczności częstych zmian
akomodacji oczu. Właściwe ustawienie dokumentów umo\
liwia podstawka, wyposa\
ona
w oś z regulacją kąta nachylenia ich powierzchni, w zakresie od 15 do 75 stopni
w stosunku do powierzchni blatu. Podstawka mo\
e być umieszczona na wysięgniku
lub na blacie stołu między klawiaturą, a monitorem. Zale\
y to głównie od tego,
czy uwaga operatora ma być skupiona na dokumencie, czy na informacjach
wyświetlonych na monitorze. Je\
eli ekran i dokumentacja wymagają tyle samo uwagi,
wówczas monitor i podstawkę ustawia się z boku po obu stronach osi klawiatury.
Warto tak\
e pomyśleć o uchwycie mocującym dokumenty do górnej krawędzi podstawki.
12 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
KLAWIATURA
Budowa klawiatury ma wpływ na szybkość wprowadzania danych oraz stopień
obcią\
enia rąk. Nie powinna się ona ślizgać po powierzchni blatu. Jej wysokość
w części środkowej nie ma przekraczać 3 cm, a powierzchnia robocza powinna być
pochylona do operatora pod kątem 5 do 15 stopni. Przy zachowaniu tych parametrów
wystarczy 5 do 10 cm wolnej przestrzeni do krawędzi blatu dla oparcia dłoni. Siła
oporu klawiszy jest sprawą indywidualną. W sprzeda\
y są klawiatury: twarde, średnie
i miękkie.
Badania wykazały, \
e osoby pracujące du\
o na tradycyjnej klawiaturze, cierpią
na schorzenia, wynikające z nienaturalnego uło\
enia dłoni. Dlatego skonstruowano
klawiaturę, w której lewa i prawa strona są ustawione względem siebie
pod odpowiednim kątem. Są one nazywane klawiaturami ergonomicznymi.
Posiadają one najczęściej tak\
e wyprofilowaną podpórkę pod dłonie,
odcią\
ającą nadgarstki.
13 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
EKRAN MONITORA
Kupując nowy zestaw komputerowy warto szczególną uwagę zwrócić na wybór
monitora. Monitor posłu\
y nam dłu\
ej ni\
jednostka centralna, która starzeje się
bardzo szybko. Jego jakość ma wpływ na komfort pracy oraz nasze zdrowie (ból
oczu, głowy i ogólne zmęczenie). W chwili obecnej zaleca się kupowanie
monitorów o przekątnej minimum 17 cali. Warto tak\
e kierować się przy zakupie
znanymi i sprawdzonymi markami. Nie chodzi tu o snobizm, ale o parametry
techniczne, które nie wszystkie mo\
emy sprawdzić np. emisję promieniowania
elektromagnetycznego, która powinna być zgodna z normą TCO'99 (ciągle
aktualna). Kupując monitor, zwracajmy tak\
e uwagę na ostrość obrazu i jego
kontrast. Zale\
ą one między innymi od rodzaju u\
ytego luminoforu i
rozdzielczości ekranu. Rozdzielczość zalecana dla monitorów
siedemnastocalowych wynosi 1024x768 pikseli. Równie wa\
na jest stabilność
świetlna (migotanie, płynięcie) i częstotliwości odświe\
ania ekranu (minimum 85
HZ). Nie bez znaczenia dla komfortu pracy jest kształt monitora. Zale\
y on od
typu kineskopu. Im bardziej jest płaski tym obraz mniej zniekształcony. Na uwagę
zasługują monitory ciekłokrystaliczne LCD. Są one płaskie, zajmują mało miejsca
na biurku, nie występuje w nich migotanie ekranu i nie emitują szkodliwego dla
człowieka promieniowania. Wadą ich jest wolne odświe\
anie ekranu (75 Hz)
i wysoka cena.
14 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
CZYNNIKI KOMFORTU PRACY
Nie nale\
y lekcewa\
yć innych czynników takich jak: mikroklimat pomieszczenia,
hałas, oświetlenie, promieniowanie elektromagnetyczne, pole elektrostatyczne
i higiena pracy.
Przez mikroklimat rozumiemy: temperaturę powietrza, wilgotność, prędkość
powietrza oraz promieniowanie cieplne. A
ączny efekt działania tych czynników
odczuwany jest subiektywnie jako uczucie ciepła lub zimna. Zalecana temperatura
w pomieszczeniach z komputerem powinna wynosić od 21-22 stopni Celsjusza.
Aby zapobiec nadmiernemu promieniowaniu cieplnemu od strony okien, nale\
y
wyposa\
yć je w \
aluzje. Będą one przydatne tak\
e do regulacji oświetlenia
pomieszczeń. Chronią one tak\
e nas przed olśnieniami. Nale\
y tak\
e dbać
o właściwą wilgotność powietrza. Wilgotność powy\
ej 50% ma znaczny wpływ na
zmniejszenie niekorzystnego pola elektrostatycznego wytworzonego przez
monitory. Suche powietrze obni\
a naszą sprawność psychofizyczną i jest
ucią\
liwe dla alergików.
15 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
Pomiary hałasu urządzeń komputerowych wykazały, \
e najbardziej ucią\
liwe pod tym
względem są drukarki oraz urządzenia z wymuszonym chłodzeniem. Wybierając
drukarkę pamiętajmy, \
e najciszej pracuje drukarka laserowa. Zaleca się, aby jedno
urządzenie przypadało na około 5 m2. Je\
eli jest to mo\
liwe, nale\
y najbardziej
hałaśliwe urządzenia umieszczać jak najdalej od operatora.
Zbyt du\
a ró\
nica między jasnością pomieszczenia, a jasnością ekranu zmusza wzrok
do znacznego wysiłku i w efekcie obni\
a ostrość widzenia. Du\
ą ucią\
liwość wywołują
tak\
e olśnienia, pochodzące od opraw oświetleniowych, okien oraz odbicia od
płaszczyzn jaśniej oświetlonych. W dłu\
szym okresie czasu czynniki te mogą
prowadzić do trwałych zmian chorobowych oczu. Polska Norma zaleca najmniejsze
dopuszczalne natę\
enie oświetlenia w pomieszczeniach pracy z komputerem ustala
500 Lx. Oprócz wy\
ej wymienionych czynników zawsze nale\
y pamiętać o ustawianiu
monitorów tyłem do z
ródła światła i odchylaniu ich lekko od pionu (około 10 stopni).
16 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
Nikt jednoznacznie nie wypowiedział się na temat szkodliwości środowiska
elektromagnetycznego, wytwarzanego przez monitor, na zdrowie człowieka.
Badania wykazały jedynie, \
e ekspozycja operatora stanowiska komputerowego
na wymienione pole jest mniejsza, o kilka rzędów wielkości, od aktualnie
obowiązującej w Polsce i na świecie wartości.
Pewne jest, \
e odsunięcie operatora od monitora ogranicza znacznie "szkodliwy"
wpływ wszelkiego promieniowania. Nale\
y dą\
yć do tego, aby odległości ekranu
od oczu mieściły się w granicach 400-700 mm, a kąt między linią wzroku a
poziomem, nie powinien być większy od 20 stopni. Przy organizowaniu stanowisk
pracy dla kilku operatorów, nale\
y je tak rozmieścić względem siebie, aby operator
ka\
dego z nich był w jak najmniejszym stopniu nara\
ony na pole sąsiednich
monitorów. Nale\
y przy tym wiedzieć, \
e silniejsze pole jest wytwarzane za
monitorem. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest ustawianie monitorów tyłem do
ściany lub parami tyłem do siebie.
17 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
HIGIENA PRACY
Praca z komputerem to nie tylko wysiłek intelektualny, ale tak\
e zmęczenie
statyczne. Na wielogodzinne siedzenie organizm nasz reaguje bólami mięśni,
kręgosłupa oraz zaburzeniami krą\
enia.
Dlatego wskazane jest, co jakiś czas, wykonywanie ćwiczeń fizycznych, takich jak
skręty ciała, wyciąganie ramion, zwieszanie głowy, naprę\
anie i rozluz
nianie mięśni
nóg, głębokie oddechy, masa\
dłoni, palców, skroni i karku. Ponadto nale\
y
pamiętać o następujących zasadach:
" nie wolno pracować przy monitorze dłu\
ej ni\
4 godz. dziennie,
" po ka\
dej godzinie pracy powinna nastąpić 15 minutowa przerwa,
" przerwy w pracy nale\
y wykorzystywać racjonalnie np. przewietrzać
pomieszczenie, wykonywać ćwiczenia rozluz
niające, spróbować wyłączyć się
psychicznie.
18 UTK
URZ
DZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ
PRAWIDA
OWO ZORGANIZOWANE STANOWISKO DO PRACY Z KOMPUTEREM
19 UTK