Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodek zamiejscowy w Warszawie
30 stycznia 2002 r.
II SA 717/01
Teza
Przed wejściem w życie ustawy z dnia 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. nr 112, poz. 1198)
przepis art. 61 ust. 2 Konstytucji RP mógł być samodzielną podstawą żądania udzielenia informacji o działalności
organów gminy.
- Wokanda 2002 nr 7, str. 68, Legalis
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Art. 61
Skład sądu
Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Borowiec
Sędziowie NSA Małgorzata Jaśkowska (spraw.)
SSO del. Małgorzata Pocztarek
Protokolant Arkadiusz Staniak
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2002 r. sprawy ze skargi Danuty
K. na odmowę:
1. udostępnienia oryginałów uchwał Rady Gminy N. z dnia 30 sierpnia 2000 r.,
2. wydania kserokopii uchwał Rady Gminy N. z dnia 30 sierpnia 2000 r.,
3. udostępnienia i wydania kserokopii protokołu posiedzenia Komisji Statutowej Rady Gminy N. z dnia 19 maja
2000 r.
1. zobowiązuje Gminę N. do udostępnienia skarżącej Danucie K. oryginałów uchwał Rady Gminy N. z dnia 30
sierpnia 2000 r. dotyczących zmiany Statutu Gminy i zmiany Regulaminu Organizacyjnego,
2. oddala skargę w odniesieniu do żądania określonego w punkcie 2 wyroku,
3. w pozostałym zakresie postępowanie umarza,
4. zasądza od Gminy N. na rzecz skarżącej Danuty K. kwotę 50 (słownie pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu
wpisu sądowego.
Uzasadnienie
W dniu 15.12.2000 r. Danuta K. złożyła w Naczelnym Sądzie Administracyjnym skargę na odmowę udostępnienia
wglądu do przepisów gminnych. Powołała się w niej na art. 16 i 17 ustawy o NSA. Zażądała wydania jej kopii
uchwały Rady Gminy N. z dnia 30.8.2000 r., w tym uchwały w sprawie zmian w statucie Gminy N., uchwały w
sprawie zmian w regulaminie organizacyjnym urzędu gminy dotyczącej likwidacji etatu radcy prawnego,
pozostałych uchwał oraz protokołu posiedzenia Komisji Statutowej Rady Gminy N. z dnia 19.5.2000 r. (...)
W uzasadnieniu podała, iż w dniu 9.11.2000 r. chciała uzyskać wgląd do zbioru przepisów gminnych podjętych
na sesji w dniu 30.8.2000 r. W trakcie ich przeglądania Barbara M., przewodnicząca rady, odebrała je jej
wskazując, iż nie ma prawa się z nimi zapoznać.
 W dniu 9.11.2000 r. skierowała więc do rady gminy wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. W dniu 28.11.2000
r. wystąpiła do komisji statutowej o udostępnienie jej protokołu z posiedzenia komisji.
Skarżąca podniosła, iż w urzędzie gminy jest zatrudniona na etacie radcy prawnego i przedmiotowe uchwały
dotyczą jej interesu prawnego. W trakcie posiedzenia komisji, o którego protokół występuje, podjęto zaś inicjatywę
dotyczącą likwidacji tego etatu.
Likwidacja jest jej zdaniem fikcją. Miała ona na celu rozwiązanie z nią stosunku pracy ze względu na wydawanie
opinii zgodnych z prawem, a nie z wolą zarządu i rządzącej grupy radnych. Podniosła też, że uchwały te są jej
potrzebne dla ewentualnego wystąpienia do Sądu Pracy czy NSA o ich unieważnienie.
Jako podstawę prawną swego żądania podała art. 61 Konstytucji i art. 42 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym.
(...)
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W przedmiotowej sprawie skarżąca ograniczyła skargę do umożliwienia jej dostępu do oryginałów dwóch uchwał
podjętych przez radę gminy w dniu 30.8.2000 r., tj. do uchwały zmieniającej statut gminy i zmieniającej regulamin
organizacyjny urzędu gminy, a także do wydania jej kserokopii tych uchwał. Wycofała natomiast skargę co do
żądania dostępu do protokołu z posiedzenia komisji statutowej i wydania jej kserokopii tego protokołu.
Dlatego w tym zakresie, w którym nastąpiło wycofanie skargi, Naczelny Sąd Administracyjny umorzył
postępowanie przed sądem na podstawie art. 46 ustawy z dnia 11.5.1995 r. o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym (Dz. U. nr 74, poz. 368 ze zm.).
Co do pozostałej części żądania sąd stwierdził, iż podstawą skargi była odmowa organu dostępu do informacji
publicznej.
Podstawę prawną tego dostępu stanowił w tym czasie art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z
art. 61 ust. 1 obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób
pełniących funkcje publiczne. Zgodnie z ust. 2 prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów
oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z
możliwością rejestracji dz
więku lub obrazu.
Zgodnie z ust. 4 tego artykułu, tryb udzielania informacji określają ustawy. W tym czasie nie obowiązywała jednak
jeszcze ustawa z dnia 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. nr 112, poz. 1198). Tymczasem
ustawa z dnia 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 1996 r. nr 13, poz. 74 ze zm.) przewidywała jedynie w
art. 42 ust. 3 dostęp do przepisów gminnych w urzędzie gminy oraz w art. 61 jawność gospodarki finansowej
gminy.
Skarżąca domagała się jednak dostępu do dokumentów i kserokopii w biurze rady gminy, a nie w urzędzie.
Powstało w związku z tym pytanie, czy mogła ona domagać się dostępu do oryginałów uchwał na podstawie art.
61 ust. 2 Konstytucji w zakresie przekraczającym możliwości przewidziane w ustawie o samorządzie gminnym, w
sytuacji gdy nie wydano jeszcze ustawy o dostępie do informacji.
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż podstawą tego żądania mógł być sam art. 61 ust. 2 Konstytucji.
Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 2 Konstytucji przepisy jej stosuje się bezpośrednio, chyba że stanowi ona inaczej. W
literaturze jeszcze pod rządami poprzedniej Konstytucji wskazywano, iż taka możliwość dotyczy również tych jej
przepisów, w których zakresie przewidziana jest regulacja ustawowa, a ustawa zwykła nie została jeszcze
uchwalona (por. J. Trzciński: Funkcja prawna konstytucji socjalistycznej, AUW nr 398, Prawo LXIX, Wrocław
1988, s. 108; P. Sarnecki: Stosowanie konstytucji PRL w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego,
"Studia Prawnicze" 1988 z. 3, poz. 97, s. 58).
Wskazywano przy tym, iż bezpośrednie stosowanie przepisów konstytucyjnych, gdy nie wyszła jeszcze ustawa
zwykła przewidziana w tych przepisach, jest możliwe wówczas, gdy nie stoi temu na przeszkodzie
nieprecyzyjność konstytucyjnych sformułowań, która mogłaby być dowolnie interpretowana przez organy
administracyjne (por. M. Zdyb: Prawny interes jednostki w sferze materialnego prawa administracyjnego. Studium
teoretyczno-prawne, Lublin 1991, s. 158-159).
Taka sytuacja dotyczyła m.in. art. 61 Konstytucji przed uchwaleniem ustawy o dostępie do informacji publicznej
(por. A. Piskorz-Ryń: Prawo do informacji od podmiotów wykonujących administrację publiczną w polskim
porządku prawnym, ST 2000 nr 7-8, s. 92). Należy podkreślić, iż z artykułu tego wyprowadzano prawo do dostępu
do informacji również w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. wyrok NSA z dnia 8.11.2000 r.,
sygn. akt II SA 1077/00).
Ponieważ art. 61 ust. 2 Konstytucji nie przewiduje jednak prawa do uzyskania kserokopii uchwał, w tym zakresie
skarga Danuty K. została oddalona na podstawie art. 27 ust. 1 powoływanej ustawy o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym w zw. z art. 61 ust. 2 Konstytucji RP.
Przedmiotem sporu stało się więc prawo dostępu do informacji polegające na prawie do dostępu do oryginałów
uchwał. Mieści się ono w zakresie art. 61 ust. 2 Konstytucji. Jest to uprawnienie wynikające z mocy prawa.
Naczelny Sąd Administracyjny jest w tych sprawach właściwy z uwagi na treść art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o NSA.
W sprawie niewątpliwe było, iż skarżąca w dniu 9.11.2000 r. zwróciła się o udostępnienie jej oryginałów uchwał.
Nie budzi też zdaniem sądu wątpliwości fakt, iż takiej informacji jej odmówiono. (...) Odebrano bowiem skarżącej
akta i zażądano, o czym świadczy wypowiedz
urzędniczki, zwrócenia się o te informacje na piśmie ze
wskazaniem uzasadnienia. Z akt nie wynika dowód, aby w jakimkolwiek innym dniu tego typu oryginały zostały
Danucie K. udostępnione.
 O odmowie udostępnienia świadczy zresztą zarówno wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, jak pismo do
wojewody i wniesiona skarga. (...)
Mimo wezwania do usunięcia naruszenia prawa nie udostępniono skarżącej informacji. Jej żądanie było
bezskutecznie przedmiotem sesji w dniu 12.12.2000 r. Skarga została zaś wniesiona 15.12.2000 r., a więc w
terminie 30 dni od dnia odmowy usunięcia naruszenia prawa.
Ponieważ Naczelny Sąd Administracyjny uznał, iż poprzez odmowę informacji naruszono art. 61 ust. 2
Konstytucji RP, na podstawie art. 25 i 53 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym w zw. z art. 61 ust.
2 Konstytucji RP uwzględnił skargę.