II SA/Gd 687/08 - Wyrok WSA w Gdańsku z 2008-10-22 http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/35363C78B6
II SA/Gd 687/08 - Wyrok WSA w Gdańsku
2008-10-22 orzeczenie prawomocne
Data orzeczenia
2008-09-02
Data wpływu
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku
Sąd
Barbara Skrzycka-Pilch /przewodniczący sprawozdawca/
Sędziowie
Tamara Dziełakowska
Wanda Antończyk
6320 Zasiłki celowe i okresowe
Symbol z opisem
Pomoc społeczna
Hasła tematyczne
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Skarżony organ
Uchylono decyzję II i I instancji
Treść wyniku
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 145 par. 1 pkt 1 lit. c
Powołane przepisy
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Dz.U. 2004 nr 64 poz 593 art. 39 ust. 1 i 2
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
Dz.U. 2000 nr 98 poz 1071 art. 7, art. 77 par. 1, art. 80, art. 107, art. 11
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r.- Kodeks postępowania administracyjnego - tekst jednolity
SENTENCJA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA
Barbara Skrzycka-Pilch (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Wanda Antończyk Sędzia WSA Tamara
Dziełakowska Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Agnieszka Dobroń po rozpoznaniu w dniu 22
paz
dziernika 2008 r. na rozprawie sprawy ze skargi C. S. na decyzję Samorządowego Kolegium
Odwoławczego z dnia 15 lipca 2008 r., nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego uchyla zaskarżoną decyzję
oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta z dnia 6 maja 2008 r., nr [...].
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 6 maja 2008 r., nr [...], Prezydent Miasta, działając na podstawie art. 104 k.p.a., art. 8 ust. 1
pkt 1, art. 36 pkt 1 lit. c, art. 39 ust. 1 oraz art. 106 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) oraz ż 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2006 r. w
sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej
(Dz.U. Nr 135, poz. 950) udzielił C. S. pomocy w formie zasiłku celowego i w naturze na pokrycie kosztów
zakupu leków od dnia 1 maja 2008 r. do dnia 31 maja 2008 r. w kwocie 50 zł oraz na zakup bielizny
pościelowej od dnia 1 maja 2008 r. do dnia 31 maja 2008r. w kwocie 50 zł.
W uzasadnieniu powyższej decyzji organ pierwszej instancji wskazał, że na podstawie zebranych materiałów
ustalony został stan faktyczny z którego wynikało, że wnioskodawca jest dotknięty ubóstwem i
niepełnosprawnością, zaś jego dochód wynosi 477 zł i nie przekracza kryterium dochodowego ustalonego
zgodnie z ustawą o pomocy społecznej. Uwzględniając powyższe ustalenia organ postanowił przyznać na
podstawie art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej pomoc we wnioskowanej
formie, zaś ustalając jej wysokość, wziął pod uwagę, stosownie do art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 4 tejże ustawy
uprawnienia, zasoby i możliwości strony oraz możliwości finansowe Miejskiego Ośrodka Pomocy
Społecznej.
W odwołaniu od powyższej decyzji C. S. wskazał, że wraz z wnioskiem o przyznanie zasiłku celowego
przedstawił fakturę za 3 miesiące opiewającą na 280 zł, podczas gdy udzielono mu pomocy w wysokości
100 zł, która to kwota ta nie starcza na żywność.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 15 lipca 2008r., nr [...], działając na podstawie art. 138
ż 1 pkt 1 k.p.a. w zw. z art. 8 i art. 39 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.
1 z 5 2011-02-22 16:25
II SA/Gd 687/08 - Wyrok WSA w Gdańsku z 2008-10-22 http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/35363C78B6
W uzasadnieniu decyzji Kolegium podniosło, że przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej, zwanej dalej ustawą, określają, że rodzaj, formę i rozmiar świadczeń z zakresu pomocy
społecznej powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. Przesłanką
przyznania zasiłku celowego jest spełnienie przez ubiegającego się kryterium dochodowego określonego w
art. 8 ust. 1 ustawy, przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej z okoliczności wymienionych w art.
3 pkt 2-11 (m.in. ubóstwa, bezrobocia, niepełnosprawności, bezradności w sprawach opiekuńczo-
wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego). Kolegium wskazało, że wnioskodawca jest
osobą samotnie gospodarującą, niepełnosprawną, która utrzymuje się z zasiłku pielęgnacyjnego w
wysokości 153 zł. Kwota dochodu nie przekracza zatem kryterium dochodowego uprawniającego do
korzystania ze świadczeń z pomocy społecznej.
Kolegium wskazało, że decyzje o przyznaniu zasiłku celowego wydawane są w ramach uznania
administracyjnego. W ocenie Kolegium oznacza to, że organ nie jest obowiązany, lecz może przyznać
świadczenie i to w wysokości jaką uzna za adekwatną do sytuacji wnioskodawcy. Organ ten jest jednak
zobligowany dokonać oceny sytuacji materialnej, rodzinnej i potrzeb strony, gromadząc i rozpatrując
materiał dowodowy przy uwzględnieniu zasad postępowania administracyjnego. Kolegium stwierdziło, ż
organ pierwszej instancji dopełnił wskazanych wyżej obowiązków formalnych w przedmiotowej sprawie.
Kolegium podniosło również, że ośrodki pomocy społecznej przyznają świadczenia w ramach posiadanych
środków finansowych. Trudna sytuacja na rynku pracy i ubożenie społeczeństwa powodują nieustanne
powiększanie się kręgu osób potrzebujących wsparcia. Zdaniem Kolegium organy pomocy społecznej na
ogół trafnie oceniają do kogo i w jakim zakresie owo wsparcie kierować. Niedostateczna wielkość
posiadanych środków finansowych na zasiłki celowe powoduje konieczność dzielenia ich w taki sposób, aby
jak największa grupa osób i rodzin mogła uzyskać chociażby minimalne wsparcie.
W skardze na powyższą decyzję C. S. domaga się wyjaśnienia podstawy prawnej, na jakiej została wydana
zaskarżona decyzja oraz zakwestionował wysokość udzielonej pomocy w formie zasiłku celowego,
wskazując, iż jest ona niewystarczająca w porównaniu z jego potrzebami.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując
argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W myśl art. 1 ż 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153,
poz.1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności
administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami
jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a
organami administracji rządowej. Z określonej w powołanym przepisie kontrolnej funkcji sądów
administracyjnych oraz toczących się przed nimi postępowań wynika, iż Sądy te dokonując oceny działań
organów administracji publicznej, nie stanowią kolejnej instancji w sprawach należących do właściwości
tych organów i nie są uprawnione do podejmowania merytorycznych rozstrzygnięć w zakresie praw i
obowiązków podmiotów prawa administracyjnego. Wniesienie do sądu administracyjnego skargi na akt
wydany przez organ administracji publicznej, nie skutkuje tym samym przejęciem sprawy administracyjnej i
wydaniem przez sąd końcowego rozstrzygnięcia w sprawie. Funkcja tego Sądu polega bowiem wyłącznie na
kontroli wykonywania administracji publicznej przez powołane do tego organy.
Zgodnie z art. 1 ż 2 ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych, kontrola ta sprawowana jest pod
względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W postępowaniu
sądowoadministracyjnym badana jest wyłącznie legalność poddanych sądowej kontroli aktów
2 z 5 2011-02-22 16:25
II SA/Gd 687/08 - Wyrok WSA w Gdańsku z 2008-10-22 http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/35363C78B6
administracyjnych, czyli ich zgodność z przepisami prawa materialnego i prawidłowość przyjętej przez
organ procedury, która doprowadziła do ich wydania. Inaczej mówiąc, Sąd bada prawidłowość
zastosowania przepisów prawa w odniesieniu do istniejącego w sprawie stanu faktycznego oraz trafność
wykładni tych przepisów. Ponadto należy zauważyć, iż na podstawie art. 134 ustawy - Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi w postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje
zasada oficjalności. Zgodnie z jej treścią sąd administracyjny nie jest związany zarzutami i wnioskami oraz
powołaną podstawą prawną, zobowiązany jest natomiast do wzięcia z urzędu pod uwagę wszelkich naruszeń
prawa, w tym także tych niepodnoszonych w skardze.
Na zasadzie art. 145 ż 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), uwzględnienie skargi następuje w przypadku
naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenia prawa dającego
podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b) lub innego naruszenia przepisów
postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c).
Przeprowadzona w niniejszej sprawie przez Sąd, według wskazanych zasad kontrola wykazała, że
zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji zostały wydana z naruszeniem
prawa, o jakim mowa w art. 145 ż 1 pkt 1 lit. c ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi, to jest z naruszeniem przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na
wynik sprawy.
Podstawą materialnoprawną rozstrzygnięć administracyjnych podjętych w niniejszej sprawie były przepisy
ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm.), zwanej dalej ustawą.
Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest wyłącznie wysokość przyznanego skarżącemu zasiłku
celowego. Organy administracji obu instancji nie kwestionowały natomiast zasadności zgłoszonego wniosku.
W związku z powyższym należy podnieść, że zasiłek celowy zgodnie z art. 39 ust. 1 i 2 ustawy może być
przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości
kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego,
drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Przywołany wyżej przepis pozwala
organom administracji publicznej czynić samodzielne ustalenia, czy zgłaszana potrzeba stanowi dla
wnioskodawcy niezbędną potrzebę bytową oraz - co istotne w niniejszej sprawie - wysokość przyznanej
pomocy. W przypadku decyzji uznaniowych kontrola sądowa ograniczona jest do zbadania, czy w toku
podejmowania decyzji organ administracji nie przekroczył granic swobodnego uznania, a więc czy zgodnie z
art. 7, art. 77 ż 1 i art. 80 k.p.a. zebrano w sposób wyczerpujący materiał dowodowy, dokonano dokładnego
ustalenia i wyjaśnienia stanu faktycznego, a dokonana ocena tych ustaleń znajduje oparcie w materiale
dowodowym i uzasadnieniu decyzji sporządzonym zgodnie z art. 107 k.p.a., a więc w sposób
przekonywujący. Użyte w art. 39 ust. 2 ustawy sformułowanie "może być przyznany" oznacza, że
rozstrzygnięcie w sprawie przyznania zasiłku celowego wydawane jest w ramach tak zwanego uznania
administracyjnego. Powinno ono polegać, stosownie do art. 7 k.p.a.,
na załatwieniu sprawy w sposób zgodny ze słusznym interesem strony, jeżeli jest to możliwe i zgodne z
przepisami obowiązującego prawa, o ile nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny i możliwości organu
w zakresie posiadanych uprawnień i środków. Uznanie administracyjne, choć jest uprawnieniem organu
administracyjnego
do wyboru rozstrzygnięcia sprawy, to nie pozwala jednak organowi na dowolność w załatwieniu sprawy.
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej Państwa mającą na celu umożliwienie osobom i
rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie ponieść wykorzystując
3 z 5 2011-02-22 16:25
II SA/Gd 687/08 - Wyrok WSA w Gdańsku z 2008-10-22 http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/35363C78B6
własne środki, możliwości i uprawnienia. Pomoc ta przyznawana jest w różnej formie i zakresie, a
przyznanie jej uzależnione jest od spełnienia określonych przez ustawodawcę warunków. Fakultatywność i
uznanie administracyjne nie oznacza pełnej dowolności i nie może prowadzić do urzędniczej samowoli.
Także rozstrzygnięcie uznaniowe musi odpowiadać ogólnym kryteriom procedury administracyjnej i opierać
się na sprawdzalnych, a więc zobiektywizowanych przesłankach.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy należy wskazać, że rozstrzygnięcie
wskazuje na fakt spełnienia przez skarżącego ustawowych przesłanek do otrzymania zasiłku celowego, nie
wyjaśnia natomiast powodów przyznania pomocy w orzeczonej wysokości. Organ pierwszej instancji w
swojej decyzji ograniczył się do podania kwoty przyznanego zasiłku celowego oraz wskazania kwot
cząstkowych udzielonej pomocy na leki (50 zł.) i bielizna pościelowa (50 zł.). Organ pierwszej instancji
wskazał tylko, że ustalając wysokość zasiłku celowego wzięto pod uwagę uprawnienia, zasoby i możliwości
wnioskodawcy jak również możliwości finansowe MOPS. W ocenie Sądu gołosłowne jest powoływanie się
przez organ pierwszej instancji na ograniczone środki będące w posiadaniu Ośrodka skoro są nie poparte
konkretnymi wskazaniami i wyliczeniami. Organ nie wykazał, w jakiej sytuacji finansowej był Ośrodek w
dniu podejmowania decyzji oraz jakie zadania miał do spełnienia wobec innych podopiecznych. Te ostatnio
wymienione okoliczności, wskazujące na możliwości Ośrodka, z uwagi na treść przepisów art. 7, art. 77 i
art. 107 k.p.a. powinny być poparte konkretnymi danymi liczbowymi. Organy w uzasadnieniach decyzji nie
wskazały precyzyjnie faktycznego stanu funduszy przeznaczonych na świadczenia z pomocy społecznej
oraz nie przedstawiły liczby wniosków, które zostały rozstrzygnięte pozytywnie i na podstawie, których
udzielono pomocy innym uprawnionym.
Konsekwencją błędów w postępowaniu organu pierwszej instancji były także uchybienia postępowania
odwoławczego, który oparł się w pełni na twierdzeniach zawartych w lakonicznym uzasadnieniu decyzji
organu pierwszej instancji mimo, że dokonując kontroli rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji powinien
w toku postępowania odwoławczego wszechstronnie i wnikliwie zebrać materiał dowodowy i ocenić go
stosownie do wymogów art. 80 k.p.a., co winno następnie znalez
ć wyraz w uzasadnieniu decyzji,
sporządzonym zgodnie z art. 107 ż 3 k.p.a. Kolegium nie dokonało jednak tej kontroli w sposób prawidłowy
i w uzasadnieniu decyzji, z obrazą art. 107 ż 3 k.p.a., nie przedstawiło motywów jakimi kierowało się przy
wydawaniu nieprzychylnej dla strony decyzji. Z wywodu nie wynika, dlaczego utrzymało w mocy decyzję o
przyznaniu właśnie takiej, a nie innej kwoty zasiłku i nie wskazano jasno, dlaczego inna, wyższa kwota, nie
mogła zostać przyznana. Kolegium jedynie stwierdziło, że organ pierwszej instancji dopełnił obowiązków
formalnych w przedmiotowej sprawie.
Zdaniem Sądu, jednym z istotnych czynników wpływających na umocnienie praworządności w administracji
jest obowiązek organów administracyjnych należytego i wyczerpującego informowania stron o
okolicznościach faktycznych i prawnych, którymi kierowały się te organy w toku załatwiania spraw.
Konieczność taka związana jest z jednej strony z obowiązującą w postępowaniu administracyjnym zasadą
przekonywania (art. 11 k.p.a.), z drugiej zaś z koniecznością umożliwienia Sądowi przeprowadzenia kontroli
legalności zaskarżonej. Strona ma niekwestionowane prawo znać argumenty i przesłanki podejmowanych
decyzji. Bez zachowania tego elementu decyzji, strony nie mają możliwości obrony swoich słusznych
interesów oraz prowadzenia polemiki z organem - zarówno w odwołaniu, jak też w skardze do sądu.
Niezależnie od powyższego, uzasadnienie stanowi jeden z podstawowych warunków skutecznej kontroli
decyzji administracyjnych przez sąd administracyjny. Prawidłowe uzasadnienie decyzji ma nie tylko
znaczenie prawne, ale i wychowawcze, bowiem pogłębia zaufanie uczestników postępowania do organów
administracyjnych. Z tego punktu widzenia również uzasadnienie decyzji organu drugiej instancji nie spełnia
wymogów, przewidzianych w procedurze administracyjnej. Należy wskazać, że motywy decyzji winny
wyjaśnić tok rozumowania prowadzący do zastosowania konkretnego przepisu prawa materialnego do
4 z 5 2011-02-22 16:25
II SA/Gd 687/08 - Wyrok WSA w Gdańsku z 2008-10-22 http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/35363C78B6
rzeczywistej sytuacji faktycznej. Wyjaśnienie powodów zastosowania przez organ określonego przepisu
prawa podlega kontroli w drodze administracyjnej bądz
sądowej pod kątem jego prawidłowości. W
niniejszej zaś sprawie, uzasadnienie zaskarżonej decyzji w zasadzie ograniczyło się do stwierdzenia, że
sytuacja skarżącego uprawniała go do otrzymania przedmiotowej pomocy, a decyzja uznaniowa organu
pierwszej instancji jest zgodna z przepisami ustawy o pomocy społecznej. Tego typu uzasadnienie nie
pozwala na rozpoznanie motywów, którymi kierowano się przy jej załatwieniu. Motywy decyzji powinny
być tak ujęte, aby strona mogła zrozumieć i w miarę możliwości zaakceptować zasadność przesłanek
faktycznych i prawnych, którymi kierował się organ przy załatwianiu sprawy.
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd, na podstawie art. 145 ż 1 punkt 1 lit. c) ustawy - Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi orzekł, jak w sentencji wyroku.
5 z 5 2011-02-22 16:25