dr Andrzej Kucner 1.10.2009
HISTORIA FILOZOFII WSPÓA
CZESNEJ
Filozofia III r., studia stacjonarne, ćwiczenia, 30 godz., sem. V
1. Filozofia współczesna  ogólna charakterystyka, zasadnicze nurty, kierunki, problemy i reprezentanci
- spór o przedmiot i horyzont czasowy filozofii współczesnej
- główne z
ródła, obszary problemowe i topografia współczesnych stanowisk filozoficznych
- literatura przedmiotu i stan badań nad rozwojem i ideami filozofii współczesnej
Literatura:
A. Ayer, Filozofia w XX wieku, dowolne wydanie
F. Copleston, Historia filozofii, t. VII-IX, Warszawa 1989.
Filozofia współczesna, pod red. L. Gawora i Z. Stachowskiego, Wyd. Branta, Bydgoszcz-Warszawa-Lublin 2006.
Filozofia XX wieku, pod red. Z. Kuderowicza, Warszawa 2002.
Filozofia współczesna, pod red. Z. Kuderowicza, Warszawa 1990.
M. Hempoliński, Filozofia współczesna. Wprowadzenie do zagadnień i kierunków, Warszawa 1989.
B. Jasiński, Filozofia XX wieku. Między buntem rozumu a pokorą istnienia. Warszawa 1990.
W. Mackiewicz, Filozofia współczesna w zarysie, Warszawa 1996.
A. Miś, Filozofia współczesna. Główne nurty, dowolne wydanie.
S. Opara, Filozofia. Współczesne kierunki i problemy, Warszawa 2002.
2. Główne nurty pozytywizmu w XIX w.
- z
ródła, inspiracje i swoistość pozytywizmu;
- pozytywizm Augusta Comte a
- teoria faz rozwoju umysłu (aspekt poznawczy i historiozoficzny);
- pozytywistyczna klasyfikacja i zadania nauk;
- społeczne zadania pozytywizmu, altruizm, egalitaryzm i utylitaryzm;
- etyczny pozytywizm J.S. Milla,
- utylitaryzm i indywidualizm
- koncepcja wolności
- scjentyzm i ewolucjonizm
Literatura:
A.Comte, Metoda pozytywna w szesnastu wykładach, Warszawa 1961.
A. Comte, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, Warszawa 1973.
A. Comte, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, Kęty 2001.
A.W. Czarnota, John Stuart Mill. Studium z dziejów liberalizmu politycznego, Warszawa-Poznań 1986.
Filozofia współczesna, pod red. L. Gawora i Z. Stachowskiego, Wyd. Branta, Bydgoszcz-Warszawa-Lublin 2006.
L. Kasprzyk, Spencer, Warszawa 1967 (wybór tekstów).
L. Kołakowski, Filozofia pozytywistyczna (Od Hume a do Koła Wiedeńskiego), Warszawa 1966, 2003.
D. Leszczyński, K. Szlachcic, Wprowadzenie do francusskiej filozofii nauki. Od Comte a do Foucaulta, Wyd UWr., Wrocław 2003.
W. Mackiewicz, Filozofia współczesna w zarysie, Warszawa 1996.
J.S. Mill, Utylitaryzm. O wolności, Warszawa 1959, 2005.
J.S. Mill, System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej, t. 1-2, Warszawa 1962.
A. Miś, Filozofia współczesna. Główne nurty, dowolne wydanie.
B. Skarga, Comte, Warszawa 1966, 1977 (wybór tekstów).
B. Skarga, Renan, Warszawa 2002 (wybór tekstów).
R. Ludwikowski, J. Woleński, Mill, Warszawa 1979 (wybór tekstów).
3. Empirokrytycyzm i pozytywizm logiczny Koła Wiedeńskiego
- Ludzkie pojęcie świata Avenariusa (naturalne pojęcie świata, zasada ekonomii poznania, monizm gnoseologiczny)
- E. Macha model nauki a miejsce i zadania filozofii
- Koło Wiedeńskie
- manifest filozoficzny Wissenschaftliche Weltauffasung. Der Wiener Kreis
- krytyka tradycyjnej filozofii (w tym metafizyki) i empiryzm logiczny
- zagadnienie zdań protokolarnych i fizykalizm
- wiedza, jej przedmiot i rodzaje oraz zagadnienia prawdy (weryfikacja i koherencja)
- istota i zadania filozofii
Literatura:
R. Avenarius, Ludzkie pojęcie świata, Warszawa 1969;
B. Wolniewicz, Empirowerbalizm Richarda Avenariusa, w: R. Avenarius, Ludzkie pojęcie świata, Warszawa 1969;
L. Kołakowski, Filozofia pozytywistyczna (Od Hume a do Koła Wiedeńskiego), Warszawa 1966.
W. Mackiewicz, Filozofia współczesna w zarysie, Warszawa 1996.
M. Schlick, Szkoła Wiedeńska a filozofia tradycyjna,  Edukacja Filozoficzna 1992, vol. 14.
R. Carnap, Wprowadzenie do filozofii nauki, Warszawa 2000.
R. Carnap, Filozofia jako analiza języka nauki (wybór), 1970.
R. Carnap, Logiczna składnia języka, 1995.
Ontologia. Antologia tekstów filozoficznych, pod red. M. Hempolińskiego, Wrocław, Warszawa, Kraków 1994 (fragment artykułu Carnapa nt.
fizykalizmu).
H. Buczyńska-Garewicz, Koło Wiedeńskie, dowolne wydanie, (wybór tekstów).
L. Kołakowski, Filozofia pozytywistyczna (Od Hume a do Koła Wiedeńskiego), Warszawa 1966.
S. Amsterdamski, Ideał nauki Koła Wiedeńskiego, w: tegoż, Tertium non datur? Szkice i polemiki, Warszawa 1994.
Filozofia współczesna, pod red. Z. Kuderowicza, t. 2, Warszawa 1990 (wybór tekstów).
A. J. Ayer, Filozofia w XX wieku, Warszawa 2000.
2
4. Pragmatyzm (Ch. S. Peirce, W. James, J. Dewey)
Peirce:
- Zasada pragmatyzmu
- Prawda i teoria przekonań
James:
- Teoria świadomości i filozofia życia
- Pragmatyczna teoria prawdy
Dewey:
- Instrumentalizm aksjologiczny
Literatura:
Ch. S. Peirce, Jak uczynić nasze myśli jasnymi; w: tegoż, Wybór pism semiotycznych, Warszawa 1997.
Ch. S. Peirce, Zaniedbany Argument i inne pisma z lat 1907-1913, Kraków 2005.
W. James, Pragmatyzm, Warszawa 1998 (wybór tekstów).
W. James, Z wybranych problemów filozofii. Początek wprowadzenia do filozofii, Kraków 2004.
W. James, Znaczenie prawdy. CiÄ…g dalszy Pragmatyzmu, Warszawa 2000.
J. Dewey, Jak myślimy, 1988.
H. Buczyńska-Garewicz, James, Warszawa 1973, 2001 (wybór tekstów).
P. Gutowski , Między monizmem a pluralizmem. Studium genezy i podstaw filozofii Johna Deweya, Lublin 2003.
P. Gutowski , Posłowie. Williama Jamesa metafizyka kreatywności i wolności, w: W. James, Z wybranych problemów filozofii. Początek
wprowadzenia do filozofii, Kraków 2004, s. 121-129.
Filozofia XX wieku, pod red. Z. Kuderowicza, Warszawa 1990 (wybór tekstów), 2002.
5. Wybrane zagadnienia brytyjskiej filozofii analitycznej (G.E. Moore, B. Russell)
- krytyka idealizmu oraz idee etyczne G.E. Moore a w kontekście analizy językowej
- funkcje i zadania filozofii w ujęciu analitycznym (G.E. Moore)
- ewolucja od pluralizmu i realizmu ku monizmowi neutralnemu B. Russella
- atomizm logiczny w ujęciu B. Russella
- teoria wiedzy B. Russella
- światopoglądowe aspekty filozofii B. Russella
Literatura:
B. Russell, Mój rozwój filozoficzny, Warszawa 1971.
B. Russell, Dlaczego nie jestem chrześcijaninem, Warszawa 1954.
B. Russell, Mądrość Zachodu, Warszawa 1995.
B. Russell, Nasza wiedza o świcie zewnętrznym jako pole badań dla metody naukowej w filozofii, Warszawa 2000.
B. Russell, Problemy filozofii, dowolne wydanie
G.E. Moore, Etyka, Warszawa 1980.
G.E. Moore, Z głównych zagadnień filozofii, Warzawa 1967.
G.E. Moore, O metodzie filozoficznej, 1990.
M. Hempoliński, Brytyjska filozofia analityczna, Warszawa 1974.
A. J. Ayer, Filozofia w XX wieku, Warszawa 2000.
E. Gellner, SÅ‚owa i rzeczy, czyli nie pozbawiona analizy krytyka filozofii lingwistycznej, Warszawa 1984.
Logika i język, pod red. J. Pelca, Warszawa 1967.
F. Copleston, Historia filozofii, t. VIII, Warszawa 1989.
6. Filozofia lingwistyczna L. Wittgensteina
- Wittgenstein a neopozytywizm i filozofia analityczna
- Tractatus logico-philosophicus (atomizm logiczny, język  myśl  rzeczywistość, istota i zadania filozofii)
- Dociekania filozoficzne (teoria i symplifikacje gier językowych, więz
języka z mnogością form życia, terapeutyczna funkcja
filozofii)
Literatura:
L. Wittgenstein, Tractatus logico-philosophicus, Warszawa 1997.
L. Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, Warszawa 1972, 2000.
L. Wittgenstein, O pewności, Warszawa 2001.
L. Wittgenstein, Uwagi różne, Warszawa 2000.
L. Wittgenstein, Niebieski i brÄ…zowy zeszyt, Warszawa 1998.
L. Wittgenstein, Uwagi o kolorach, Warszawa 1998.
W. Sady, Wittgenstein. Życie i dzieło, Lublin 1993
H-J. Glock, SÅ‚ownik wittgensteinowski, Warszawa 2001.
E. Gellner, SÅ‚owa i rzeczy, Warszawa 1984.
D. Pears, Wittgentein, Warszawa 1999.
R. Monk, Ludwig Wittgenstein. Powinność geniusza, Warszawa 2003.
P.M.S. Hacker, Wittgenstein, wyd. Amber, 1997.
D. Edmonds, J. Eidinow, Pogrzebacz Wittgensteina. Opowieść o dziesięciominutowym sporze między dwoma wielkimi filozofami, Warszawa 2002.
7. Filozofia życia F. Nietzschego
- pojęcie, historyczne odmiany i główne zagadnienia tzw. filozofii życia
- wczesna filozofia kultury (dionizyjskość i apollińskość jako fundamentalne z
ródła kultury)
- metafizyka woli mocy i koncepcja życia
- przewartościowanie wszystkich wartości i wieczny powrót rzeczy
- nadczłowiek
- reakcja na dekadentyzm i pesymizm, nihilizm a wartości, kultura i religia
- krytyka chrześcijaństwa
- recepcja i ujścia nietzscheanizmu
Literatura
F. Nietzsche, Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, Kraków 1994.
F. Nietzsche, Niewczesne rozważania, Kraków 1996.
F. Nietzsche, Radosna wiedza (La gaya scienza), Gdańsk 2008.
F. Nietzsche, To rzekł Zaratustra, Warszawa 1999 (lub inne).
3
F. Nietzsche, Poza dobrem i złem, Kraków 2001.
F. Nietzsche, Z genealogii moralności, Kraków 1997.
F. Nietzsche, Pisma pozostałe 1876-1889, Kraków 1994.
F. Nietzsche, Zmierzch bożyszcz czyli jak się filozofuje młotem, Kraków 2000.
F. Nietzsche, Antychrześcijanin. Przekleństwo chrześcijaństwa, Kraków 2000.
Nietzsche-Handbuch. Leben  Werk  Wirkung, hrsg. v. H. Ottmann, Stuttgart Weimar 2000.
Wokół nihilizmu, pod red G. Sowinskiego, Kraków 2001.
Nietzsche 1900-2000, pod red. A. Przybysławskiego, Kraków 1997.
M. Heidegger, Nietzsche, t. 1-2, Warszawa 1998-1999.
M. Heidegger, Powiedzenie Nietzschego  Bóg umarł , w: Drogi lasu, Warszawa 1997, s.171-216
K. Jaspers, Nietzsche. Wprowadzenie do rozumienia jego filozofii, Warszawa 1997.
G. Deleuze, Nietzsche i filozofia, Warszawa 1997.
R. Safranski, Nietzsche. Biografia myśli, Warszawa 2003.
B. Baran, Postnietzsche, Kraków 1997 (Postnietzsche. Reaktywacja, Kraków 2003).
H. Benisz, Ecce Nietzsche. Interpretacje filozoficzne, Opole 2007.
H. Benisz, Nietzsche i filozofia dionizyjska, Warszawa 2001.
Z. Kuderowicz, Nietzsche, Warszawa 2004 (wybór tekstów).
L. Kusak, Fryderyk Nietzsche. W poszukiwaniu utraconego ideału, Kraków 1995.
M.P. Markowski, Nietzsche. Filozofia interpretacji, Kraków 1997.
A. Kucner, Friedrich Nietzsche. y
ródła i perspektywy antropologii, Olsztyn 2001.
F. Overbeck, Nietzsche. Zapiski przyjaciela, Gdańsk 2008.
H. Schnädelbach, Filozofia w Niemczech 1831-1933, WN PWN, Warszawa 1992.
8. Intuicjonizm H. Bergsona
- inspiracje i z
ródła bergsonizmu
- intuicja i intelekt jako fundament świadomości i poznania
- rzeczywistość czasu i trwania jako bezpośrednich danych świadomości
- idea ewolucji twórczej
- społeczeństwo, moralność i religia
Literatura:
H. Bergson, Ewolucja twórcza, Warszawa 1957 lub Kraków 2004.
H. Bergson, Myśl i ruch. Dusza i ciało, Warszawa 1963.
H. Bergson, Pamięć i życie, Warszawa 1980, 1988.
H. Bergson, Dwa z
ródła moralności i religii, Kraków 2007.
G. Deleuze, Bergsonizm, Warszawa 1999.
L. Kołakowski, Bergson, Warszawa 1997.
I. Wojnar, Bergson, Warszawa 1985 (wybór tekstów).
K. Pomian, Filozofia mitu kosmicznego, Warszawa 1965.
B. Skarga, Czas i trwanie. Studia nad Bergsonem, Warszawa 1982.
9. Życie, dzieje i poznanie w filozofii W. Diltheya
- Historyczny i poznawczy kontekst istnienia człowieka
- Przeżywanie i rozumienie  koncepcja hermeneutyki
- Przyrodoznawstwo i humanistyka - koncepcja nauki
- Miejsce filozofii w strukturze życia duchowego
- Teoria i typy światopoglądu, zagadnienie świadomości metafizycznej
Literatura:
W. Dilthey, Budowa świata historycznego w naukach humanistycznych, Gdańsk 2004.
W. Dilthey, O istocie filozofii i inne pisma, Warszawa 1987.
W. Dilthey. Pisma estetyczne, Warszawa 1982.
L. Brogowski, Świadomość i historia. Studium o filozofii Wilhelma Diltheya, Gdańsk 2004.
Z. Kuderowicz, Dilthey, Warszawa 1987 (wybór tekstów).
Z. Kuderowicz, Światopogląd a życie u Dilthey a, Warszawa 1966.
L. Kleszcz, Boczne drogi. Z genealogii filozofii hermeneutycznej, Wrocłąw 2004.
W. Lorenc, Hermeneutyczne koncepcje człowieka, t. 2, Dilthey, Misch Bollnow, Warszawa 2008.
Z dziejów doktryn antypozytywistycznych, pod red. B. Skargi, Wrocław 1978.
E. Paczkowska-A
agowska, Logos życia. Filozofia hermeneutyczna w kręgu Wilhelma Diltheya, Gdańsk 2000.
A. Przyłębski, Hermeneutyczny zwrot filozofii, Poznań 2005.
A.L. Zachariasz, Człowiek a poznanie humanistyczne w filozofii Wilhelma Diltheya, Lublin 1983.
A.L. Zachariasz, Wilhelma Dilthey a koncepcja hermeneutyki życia,  Studia Filozoficzne 1984, nr 3.
10. Zarys fenomenologia E. Husserla
- z
ródła i inspiracje fenomenologii
- fenomenologia E. Husserla
- fenomenologia jako krytyka pozytywizmu i naturalizmu
- fenomenologia jako filozofia pierwsza i nauka ścisła
- metoda fenomenologiczna, jej składniki i cel
- rozwój fenomenologii (M. Heidegger, R. Ingarden, M. Scheler)
Literatura:
E. Husserl, Idea fenomenologii. Pięć wykłądów, Warszawa 1990.
E. Husserl, Medytacje kartezjańskie z dodaniem uwag krytycznych Romana Ingardena, Warszawa 1982
Filozofia współczesna, pod red. L. Gawora i Z. Stachowskiego, Wyd. Branta, Bydgoszcz-Warszawa-Lublin 2006.
K. Święcicka, Husserl, Warszawa 1993 (wybór tekstów).
J.M. Bocheński, Współczesne metody myślenia, Poznań 1993.
S. Judycki, Co to jest fenomenologia?,  PrzeglÄ…d Filozoficzny  Nowa Seria 1993, nr 3.
W. Stróżewski, O metodzie fenomenologii, w: Jak filozofować? Studia z metodologii filozofii, pod red. J. Perzanowskiego, Warszawa 1989.
4
11. Egzystencjalizm
- spór o przedmiot egzystencjalizmu (K. Jaspers, J.P. Sartre, G. Marcel)
- człowiek jako egzystencja (J.P. Sartre)
- tragizm istnienia i teoria sytuacji granicznych (K. Jaspers)
- absurdalność egzystencji i postawa buntu w filozofii A. Camusa
- postulat życia autentycznego (G. Marcel, K. Jaspers)
Literatura:
A. Camus, Eseje, Warszawa 1973
A. Camus, Mit Syzyfa, Warszawa 2001.
A. Camus, Człowiek zbuntowany, Warszawa 2002.
L. Kołakowski, K. Pomian, Filozofia egzystencjalna, Warszawa 1965.
K. Jaspers, Filozofia egzystencji, Warszawa 1990
J. P. Sartre, Egzystencjalizm jest humanizmem, Warszawa 1998
J.P. Sartre, Problem bytu i nicości. Egzystencjalizm jest humanizmem, Warszawa 2001.
R. Rudziński, Jaspers, Warszawa 1978
W. Szydłowska, Camus, Warszawa 2002.
Kierunki filozofii współczesnej, pod red. J. Pawlaka, cz. I-II, Toruń 1995
12. Wybrane koncepcje i problemy hermeneutyki filozoficznej
- W. Dilthey  hermeneutyka jako metodologiczna formuła humanistyki
- M. Heidegger  hermeneutyka faktycznosci jako rozumienie bycia
- H.G. Gadamer  hermeneutyka jako rozumienie dziejów
- naukowa uniwersalność hermeneutyki
Literatura:
Dilthey, Wilhelm, Powstanie hermeneutyki, w: tegoż, Pisma estetyczne, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1982.
Gadamer Hans-Georg, Język i rozumienie, przeł. P. Dehnel i B. Sierocka, Warszawa 2003.
Gadamer Hans-Georg, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. B. Baran, Kraków 1993 lub Warszawa 2004.
J. Grondin, Wprowadzenie do hermeneutyki filozoficznej, Kraków 2007.
Filozofia współczesna, pod red. L. Gawora i Z. Stachowskiego, Wyd. Branta, Bydgoszcz-Warszawa-Lublin 2006.
Marquard Odo, Pytanie na pytanie, na które odpowiedzią jest hermeneutyka, w: tegoż, Rozstanie z filozofią pierwszych zasad. Studia filozoficzne,
przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1994.
W. Lorenc, Hermeneutyczne koncepcje człowieka. W kręgu inspiracji heideggerowskich, Warszawa 2003.
Oblicza hermeneutyki, pod red. A. Przyłębskiego, Wyd. Fundacji Humaniora, b.m.wyd. 1995.
Przyłębski Andrzej, Hermeneutyczny zwrot filozofii, Poznań 2005.
Potępa Maciej, Rozumienie, podmiot język w filozoficznej hermeneutyce,  Studia z Filozofii Niemieckiej 1994, t. 1 (Hermeneutyczna tożsamość
filozofii), s. 131-154.
Potępa Maciej, Fenomenologia faktycznego życia. Martin Heidegger, Warszawa 2004.
Potępa Maciej, Spór o podmiot w filozofii współczesnej. Husserl  Heidegger  Gadamer  Jaspers, Warszawa 2003.
Szulakiewicz Marek Filozofia jako hermeneutyka, Toruń 2004.
Warunki zaliczenia ćwiczeń:
- obecność na ćwiczeniach i aktywność
- systematyczna lektura i znajomość tekstów z
ródłowych
- zaliczenie dwóch sprawdzianów