Jan Brzechwa
P
SOWA SUKNIA
Groteska w jednej odsłonie
OSOBY:
M
Ż
ŻONA
Mąż i Żona w strojach balowych siedzą na kanapie
M
Ż: Mam wrażenie, że doskonale się dzisiaj bawiłaś.
ŻONA: Rzeczywiście. Już dawno nie pamiętam, żeby mi było tak wesoło. Zwłaszcza tak
pragnęłam do syta się wytańczyć.
M
Ż: I pomyśl tylko, żeby nie ta straszna scena...
ŻONA: Ach, doprawdy... To było tak okropne... Dotąd jeszcze nie mogę przyjść do
siebie...
M
Ż: On dawno robił na mnie wrażenie brutala. Miał coś niesympatycznego w twarzy.
ŻONA: Ale już pomijając wszystko, jak on się nie krępował w obecności tylu ludzi coś
podobnego zrobić. Mógł przecież zapanować nad sobą.
M
Ż: Niekulturalny człowiek. A zresztą: kto wie... Może i ona była winna. Wiedziała, z
kim ma do czynienia, nie powinna go była doprowadzać do takiego stanu.
ŻONA: Wszystko jedno! Nic go nie może usprawiedliwić. Uderzyć w twarz żonę?!
Przecież to jest okropne! Młode małżeństwo, które, jak mówią, pobrało się z miłości i
naraz... Ach! Trzęsę się cała na samo wspomnienie.
M
Ż: Rzeczywiście, to było okropne. Należy się tylko pocieszać, że podobne wypadki są
zupełnie odosobnione.
ŻONA: Rozumie się. Wszak w myśli mi wprost nie może powstać, aby między nami
mogło dojść do takiej sceny.
M
Ż: Między nami? Co też ty mówisz. Przede wszystkim jesteśmy kulturalni, następnie
kłótnie nasze nie przybierają nigdy takich rozmiarów, a gdyby nawet, to przecież zbyt cię
kocham i szanuję, aby mi się ręka mogła na ciebie podnieść.
ŻONA: (tuląc się do niego) Ach, tak! Najważniejsze jest to, że ty mnie kochasz, a on jej
widać nie kocha. Wiem dobrze, że gdybym nawet bardzo względem ciebie zawiniła,
nigdy byś mnie nie uderzył.
M
Ż: Na tym właśnie polega różnica między nami a nimi. Czy ja bym cię mógl kiedy
uderzyć?... Ach, ty kociaku mój drogi... (całuje ją)
ŻONA: Mój kochany, złoty! Jakżeż szczęśliwa jestem, że mój mąż jest inny. Serce mi się
ściska, gdy ją sobie przypomnę. Nieszczęśliwa kobieta. Zrobiła się pąsowa, jak suknia,
którą miała na sobie.
M
Ż: Co do tego, to trochę się moje dziecko mylisz, gdyż suknię miała na sobie nie
pąsową, a niebieską.
ŻONA: (śmiejąc się) Ty chyba żartujesz?
M
Ż: Ależ zapewniam cię, że niebieską. Jeszcze sobie przypominam, jak Stefan
powiedział, że ma suknię tego samego koloru co oczy, a chyba nie miała pąsowych
oczu.
ŻONA: Nie. Doprawdy. Na pewno się mylisz. Mówiłam ci już dawno, że chciałabym mieć
pąsową suknię i dlatego właśnie pytałam się jej dzisiaj, gdzie kupowała ten materiał.
M
Ż: Nie, moja droga, z pewnością coś poplątałaś. Zupełnie wyraz
nie pamiętam, że
nazwałem ją chabrem.
ŻONA: Ale przecież chabry nie bywają pąsowe.
M
Ż: Zatem widzisz, że mam rację.
ŻONA: (kapryśnie) Słuchaj, nie drażnij się ze mną, widziałarn ją w tej sukni już kilka razy
i wiem na pewno, że jest koloru...
M
Ż: Niebieskiego.
ŻONA: Mój drogi! Nie sprzeczaj się ze mną, bo chyba nie posądzasz mnie o to, abym się
nie znała na damskich toaletach.
M
Ż: Wcale cię nie mam zamiaru o to posądzać, ale zdaje mi się, że cokolwiek z
le
odróżniłaś kolory.
ŻONA: Więc według ciebie jestem daltonistką?
M
Ż: Tego nie mówię.
ŻONA: Jak to? Przecież cały czas mówisz tylko o tym.
M
Ż: Nie. Twierdzę jedynie, że suknia była koloru niebieskiego.
ŻONA: Słuchaj. Nie irytuj mnie. Suknia była pąsowa i niczym mnie nie przekonasz.
M
Ż: Nie mam zamiaru cię przekonywać, dziwi mnie tylko twój upór. Wygląda tak, jak
gdybyś chciała mi wmówić, że jestem ślepy.
ŻONA: Bo wy, mężczyz
ni, w tych sprawach jesteście ślepi, czego dowodem jest właśnie
to, że pąsową suknię nazywasz niebieską.
M
Ż: Moja kochana! Nie rób ze mnie głupca. Jeśli jestem dla ciebie we wszystkim
ustępliwy, nie upoważnia cię to jeszcze do tego, abyś sobie ze mnie kpiła.
ŻONA: Kpiła? Ty ze mnie chyba kpisz sobie. Mogę się zresztą z tobą założyć i
zobaczymy, kto ma rację.
M
Ż: Możemy się założyć. Chociaż znasz przecież przysłowie, że kto się zakłada, nie
wiedząc - jest głupcem, a kto zakłada się, wiedząc - jest szubrawcem.
ŻONA: (podnosząc głos) Co to ma znaczyć? Zdaje się, że z
le zrozumiałam... znaczy, że
ja...
M
Ż: Zakładasz się, a nie wiesz.
ŻONA: Co? Znaczy ja w twoim mniemaniu jestem głupia? Ha-ha... Nareszcie jesteś
szczery! Ale ty się zakładasz, wiedząc - to gorzej.
M
Ż: Znaczy jestem według ciebie szubrawcem?
ŻONA: Widocznie. Zresztą sam to powiedziałeś.
M
Ż: Słuchaj... Ubliżać sobie nie pozwolę! Radzę ci, żebyś przestała.
ŻONA: Nie, ze mną nie tak łatwo. Ja ci pokażę, czy jestem głupia.
M
Ż: Jesteś i nie potrzebujesz mi pokazywać...
ŻONA: Jak śmiesz?! Niech ci się nie zdaje, że trafiłeś na smarkatą, która ci na wszystko
pozwoli.
M
Ż: Radzę ci, nie irytuj mnie.
ŻONA: Rady twoje są zbyteczne. Nie będziesz mnie uczył, co mam robić. Dawno już
zauważyłam, że jesteś w stosunku do mnie opryskliwy i gburowaty.
M
Ż: Zamilcz. To co mówisz - jest kłamstwem. Byłem zawsze wyrozumiały na twoje
wszystkie fochy i pozwalałem ci na takie rzeczy, na jakie by ci nikt nie pozwolił.
ŻONA: Doprawdy... Śmiechu warte. Maltretowałeś mnie od pierwszej chwili, znęcałeś się
nade mną.
M
Ż: Jesteś niewdzięczna i z
le wychowana. Zapominasz, że byłaś prostą mieszczanką,
gdy się z tobą żeniłem.
ŻONA: Ale byłam uczciwą dziewczyną...
M
Ż: Nie wiadomo...
ŻONA: Co? Nie wiadomo? Jak ty śmiesz mnie tak obrażać? Czy ja ci przypominam, żeś
był zrujnowany, gdyś się ze mną żenił? Czy wymawiam ci, żeś ożenił się dla posagu?
M
Ż: Kłamstwo! ... A zresztą twoi rodzice mnie oszukali.
ŻONA: Milcz!
M
Ż: Twój ojciec zachował się jak ostatni łotr. Nie dodał mi do twego posagu stu tysięcy.
ŻONA: Ty sam jesteś łotrem, jeśli śmiesz coś podobnego mówić.
M
Ż: Jesteś ordynarna. Twoja matka nie umiała cię wychować.
ŻONA: Moja matka jest święta!
M
Ż: Twoja matka jest taka sama czarownica jak i ty.
ŻONA: Zabraniam ci tak mówić o mojej matce! Rozumiesz? Jesteś gruboskórny
obrzydliwy człowiek.
M
Ż: Milcz! Już mam ciebie dosyć. Nareszcie dowiedziałem się, z kim mam do
czynienia...
ŻONA: O, nie! Ja nie będę milczała. Niech wszyscy wiedzą, niech cały świat wie, kogo
mam za męża. Dawno mi już o tym mówiono, nie chciałam jednak wierzyć. Ale nareszcie
wyszło szydło z worka. Widzę, że wszystko, coś dawniej mówił, to była tylko komedia.
Ale wszystko ma swój koniec.
M
Ż: Wszystko, oprócz twojej gadaniny.
ŻONA: O, ja wiem, że chciałbyś, abym przestała mówić, bo wszystko, co mówię, jest
świętą prawdą, a prawda w oczy kole... Ale zaczekaj... Powiem ci jeszcze więcej.
M
Ż: Radzę ci, zamilcz, bo to się z
le skończy.
ŻONA: Nie strasz mnie. Nie boję się ciebie... Myślisz, że wszyscy nie wiedzą o tym, że
jesteś paskarzem? Co? Całe miasto wie i mówi o tym, że ty podbiłeś ceny na skórę, że
magazynujesz u siebie obuwie, że szmuglujesz z zagranicy towary...
M
Ż: (groz
nie) Słuchaj... doigrasz się.
ŻONA: A myślisz, że ja nic nie wiem o twoim romansie z baletnicą w Częstochowie?
Może powiesz, że to nieprawda?
M
Ż: Skończysz, czy nie?
ŻONA: O, ja wiem o wszystkim, ale milczałam, bo mi cię było żal.
Mąż wstaje i zaczyna chodzić po scenie. Żona biega za nim.
ŻONA: Teraz jednak opowiem wszystkim! Niech wiedzą. Wszystkim opowiem, dlaczego
papier tak zdrożał, kto zrujnował Halickiego i dlaczego żona go rzuciła.
M
Ż: To wierutne kłamstwo!
ŻONA: O, nie! To święta prawda. Wszystkie twoje łajdactwa teraz wyjdą na wierzch...
M
Ż: (pieniąc się) Słuchaj... Radzę ci...
ŻONA: Grozisz mi? Co? Ale ja się ciebie nie boję! Rozumiesz? Trafiła kosa na kamień...
M
Ż: Jestem cierpliwy, ale wszystko ma swoje granice.
ŻONA: Nie strasz mnie... Dlatego się tak pienisz, że mam rację!... Zupełnie słusznie cię
nazwałam szubrawcem.
M
Ż: (zaciska pięści) Milcz!!
ŻONA: Co? Może mnie jeszcze uderzysz? Proszę cię, nie krępuj się! Wszystkiego mogę
się po tobie spodziewać.
M
Ż: (zdławionym głosem) Odejdz
!
ŻONA: No... Uderz mnie... uderz!
M
Ż: Mówię ci... odejdz
!
ŻONA: (naciera na niego) Nie... proszę cię... uderz mnie... spróbuj tylko...
M
Ż: Nie odejdziesz?...
ŻONA: Nie! Chcę, żeby wszyscy wiedzieli... Żeby cały dom słyszał, jaki potwór tu
mieszka... lichwiarz...
M
Ż: Co??!! Napraszasz się?...
ŻONA: Tak. Napraszam się... napraszam się.
M
Ż: (nagle odwraca się do niej i wymierza jej policzek) Masz!!
ŻONA: Ach! (rzuca się na niego, wczepia mu się rękami w brodę i szarpie ją) Masz!
Masz! Masz!
Chwila szamotania. Mąż wreszcie odrywa jej ręce i rzuca ją na kanapę, po czym ociera
twarz chustką, poprawia sobie kołnierzyk i krawat.
ŻONA: (łkając) Nikczemnik... Śmie twierdzić, że ona miała na sobie niebieską suknię.
Kurtyna