Plazmoliza i deplazmoliza
Pomoce:
Mikroskop, szkiełko podstawowe i nakrywkowe, igła preparacyjna, szkiełko zegarkowe,
żyletka, woda destylowana, 10% roztwór soli kuchennej, czerwieo obojętna (jej wodny
roztwór przechodzi przez ścianę komórkową i cytoplazmę - nie barwi ich ani nie uszkadza
- zabarwia natomiast sok komórkowy, na skutek czego zarys wakuoli odcina się wyraz
nie
od warstewki cytoplazmy).
Przygotowanie preparatu do plazmolizy:
1. Odcinamy cienką warstwę komórek skórki cebuli lub komórek liści merzyka.
2. Barwimy w wodnym roztworze czerwieni obojętnej.
3. Umieszczamy skrawki w 10% roztworze soli kuchennej na szkiełku podstawowym
i przykrywamy szkiełkiem nakrywkowym.
4. Obserwujemy pod mikroskopem co się dzieje.
- odsuwanie się cytoplazmy od ściany komórkowej, najpierw w narożach komórki,
- cytoplazma w kilku miejscach odrywa się dużymi fałdami od ściany komórkowej,
zmniejsza się powierzchnia i objętośd wakuoli, cytoplazma gęstnieje, nie widad jądra
komórkowego, cytoplazma pozostaje połączona ze ścianą tylko za pomocą cienkich
nici plazmatycznych.
Wnioski:
1. W 10% roztworze soli kuchennej dochodzi do plazmolizy, czyli odstawania
cytoplazmy od ściany komórkowej. W komórkach skórki cebuli obserwujemy
plazmolizę wklęsłą.
2. Cytoplazma i wakuola komórki umieszczonej w roztworze hipertonicznym (tzn. takim,
którego stężenie jest wyższe niż stężenie soku komórkowego) ulega odwodnieniu,
ponieważ ściana komórkowa jest przepuszczalna dla wody. Obserwowane zjawisko
jest zgodne z prawem osmozy.
3. Splazmolizowane komórki z łuski spichrzowej cebuli zachowują swój pierwotny
kształt, ponieważ celulozowa ściana komórkowa jest przepuszczalna dla roztworu soli
kuchennej, wobec czego wchodzi on do wnętrza komórki, zajmując miejsca
opuszczone przez kurczący się protoplast.
Doświadczenie 1
Plazmoliza w komórkach skórki z łuski spichrzowej cebuli.
Wnioski:
1. W 10% roztworze soli kuchennej dochodzi do plazmolizy, czyli odstawania
cytoplazmy od ściany komórkowej. W komórkach skórki cebuli obserwujemy
plazmolizę wklęsłą.
2. Cytoplazma i wakuola komórki umieszczonej w roztworze hipertonicznym (tzn. takim,
którego stężenie jest wyższe niż stężenie soku komórkowego) ulega odwodnieniu,
ponieważ ściana komórkowa jest przepuszczalna dla wody. Obserwowane zjawisko
jest zgodne z prawem osmozy.
3. Splazmolizowane komórki z łuski spichrzowej cebuli zachowują swój pierwotny
kształt, ponieważ celulozowa ściana komórkowa jest przepuszczalna dla roztworu soli
kuchennej, wobec czego wchodzi on do wnętrza komórki, zajmując miejsca
opuszczone przez kurczący się protoplast.
Doświadczenie 2
Plazmoliza w komórkach liści merzyka.
Wnioski:
1. Kurczenie się protoplastu zachodzi na skutek utraty wody, która z wakuoli wypływa
przez cytoplazmę i ścianę komórkową na zewnątrz zgodnie z prawem osmozy.
2. Obserwowane zjawisko nosi nazwę plazmolizy wypukłej, podczas której protoplast
ma wygląd zmniejszającego się pęcherzyka.
Deplazmoliza
Przygotowanie preparatu do deplazmolizy:
1. Skrawki z 10% roztworu soli kuchennej przenieś do wody na szkiełku podstawowym
i nakryj szkiełkiem nakrywkowym.
2. Obserwuj, co się dzieje.
Doświadczenie 3
Deplazmoliza w komórkach skórki z łuski spichrzowej cebuli i w komórkach liści merzyka.
Wnioski:
Plazmoliza komórek roślinnych jest procesem odwracalnym. Po umieszczeniu komórek
w roztworze hipotonicznym (tzn. takim, którego stężenie jest mniejsze niż stężenie związków
rozpuszczonych w wakuoli) woda ze środowiska przechodzi przez ścianę komórkową
do wakuoli i cytoplazmy, dzięki czemu dochodzi do wyrównania stężeo pomiędzy sokiem
komórkowym a otoczeniem, zgodnie z prawem osmozy.