I ROK WYDZIAA
LEKARSKI   BIOLOGIA MEDYCZNA  ROK AKAD. 2011/ 2012 Ćwiczenie 2
Temat: Ekologia medyczna cz. II  Czynniki biotyczne
I. Interakcje biocenotyczne antagonistyczne  poziom populacyjny:
Ćwiczenie 1
1. Antybioza
a. antybiotyki - działanie Penicillium notatum na Staphyllococcus aureus  opis
Temat: Ekologia medyczna cz. I  Czynniki abiotyczne
b. mikotoksyny
- "orzeszki" arachidowe Arachis hypogea zarażone Aspergillus flavus  pokaz
1. Omówienie regulaminów zajęć i bezpieczeństwa i higieny pracy.
- Aspergillus flavus - hodowla na skosie Sabourauda  opis
2. Zasady techniki mikroskopowania - obserwacja pyłku Lilium sp., prep. mikr. utrw. niebarw.
- ocena wrażliwości Paramecium sp. na wyciąg z grzybni A. flavus: doświadczenie, protokół
a. okiem nieuzbrojonym - opis
- Phytophthora infestans na ziemniaku Solanum tuberosum - prep.makr. zarażonej bulwy utrw.
b. pod pow. 10 x - opis
w 4% formalinie  pokaz
c. pod pow. 100 x - opis
c. fitoncydy
d. pod pow. 400 lub 600 x  opis
- działanie czosnku Allium sativum, cebuli Allium cepa i chrzanu Armoracia lapathifolia na
Escherichia coli  opis
3. Wpływ odwodnienia i temperatury na czynności życiowe organizmów
- zestaw olejków eterycznych stosowanych w lecznictwie  pokaz
a. anabioza fauny mchów  doświadczenie, protokół
2. Pasożytnictwo - Entomophtora muscae : zarodniki grzyba na skrzydle muchy - prep.
b. wpływ temperatury na czynność serca rozwielitki (Daphnia sp.)  doświadczenie,
mikr.utrw. etanolem, niebarw. pow.100x  opis
protokół
II. Interakcje biocenotyczne protekcjonistyczne  poziom populacyjny:
4. Teratogenne działanie czynników chemicznych na organizm kręgowca:
1. Mutualizm
a. Gallus sp.
a. Cetraria islandica - Płucnica islandzka
- skrzyżowany dziób i jednooczność - prep. makr. utrw. w 4 % formalinie  pokaz
- prep. makr. suchy  pokaz
- rozszczep powłok brzusznych - prep. makr, utrw. w 4 % formalinie  pokaz
- prep. mikr. utrw. etanolem, niebarw. pow. 100, 400/ 600 x - rys.
- niewciągnięty pęcherzyk żółtkowy - prep. makr. utrw. w 4 % formalinie  pokaz
b. Lupinus sp. - A
ubin i bakterie azotowe Rhizobium sp.
b. Homo sapiens L.
- korzenie łubinu - prep. makr. utrw. metanolem  pokaz
- gastroschisis - wytrzewienie - prep. makr. utrw. w 4 % formalinie  pokaz
- przekrój przez brodawkę korzeniową  prep. mikr. utrw. barw. barwnikiem Giemsy - pow.
- anencefalia - bezmózgowie - prep. makr. utrw. w 4 % formalinie  pokaz
1000x (immersja olejowa)  pokaz
- Rhizobium sp. - formy glebowe, prep. mikr. utrw. barw. met. Grama, pow.1000x (immersja
olejowa)  opis
Materiały obowiązujące do przygotowania:
- Rhizobium sp.  bakteroidy, prep. mikr. utrw. barw. met. Grama, pow.1000x (immersja
 Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy , red. A. Kurnatowska, PWN, Warszawa-
olejowa)  opis
A
ódz
2002, wyd. IV, rozdz. 11 A. Malinowski: Podstawy ewolucyjne ekologii człowieka.
c. Neottia nidus-avis. - Gniez
nik leśny
Wykłady
- przekrój przez korzeń z mikoryzą endotroficzną - prep. mikr. utrw. barw, pow. 1000 x (immersja
olejowa)  pokaz
2. Epioikia - Dreissena sp. - Racicznica na muszli Unio sp. - Skójka - prep. makr. suchy  pokaz
III. Interakcje biocenotyczne protekcjonistyczne  poziom komórkowy
a. regeneracja dżdżownicy Lumbricus sp. - prep. makr. utrw. niebarw. pow. 100x  pokaz
b. regeneracja kleszczy raka Astacus sp. - prep. makr. suchy  pokaz
IV. Obliczanie wskaz
nika wzrostu populacji pasożyta  zadanie
Materiały obowiązujące do przygotowania:
Wybrane rozdziały z podręczników:
 Ekologia medyczna  wybrane zagadnienia , red. A.Kurnatowska, P.Kurnatowski, PROMEDI
A
ódz
2003,
rozdz. 8. I. Grzelewska-Rzymowska: Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy;
rozdz. 9. A.Denys:  Ekologia zakażeń szpitalnych .
Wykłady
Ćwiczenie 3
Temat: Ekologia medyczna cz. III. Wybrane organizmy o znaczeniu medycznym. Materiały obowiązujące do przygotowania:
I. Grzyby mikroskopowe Wybrane rozdziały z podręczników:
1. Candida albicans  Wybrane zagadnienia mikologii medycznej , red. A.Kurnatowska. Promedi, A
ódz
, 2006:
- hodowla na podłożu stałym i płynnym Sabourauda  opis wzrostu Wprowadzenie, gatunki wymienione w programie ćwiczenia;
- mikrohodowla utrw. etanolem, barw. barwnikiem Giemsy, pow. 100, 400/600 x  rys.  Zarys parazytologii lekarskiej , red. R.Kadłubowski i A.Kurnatowska, PZWL, Warszawa, 1999:
2. Rhodotorula rubra gatunki wymienione w programie ćwiczenia;
- hodowla na podłożu stałym i płynnym Sabourauda  opis wzrostu Wykłady.
- mikrohodowla, prep. utrw. etanolem, barw. cotton blue, pow.100, 400/600 x  rys.
3. Geotrichum candidum
- hodowla na podłożu stałym i płynnym Sabourauda  opis wzrostu
- mikrohodowla, prep. utrw. etanolem, barw. barwnikiem Giemsy, pow. 100, 400/600 x  rys.
- prep. bezpośredni z hodowli na mleku, pow. 100, 400/600 x  rys.
4. Posiew treści jamy ustnej na podłoże płynne Sabourauda  wykonanie, opis
II. Grzyby podstawczaki
1. Amanita phalloides - Muchomor sromotnikowy
- owocnik - prep. makr. utrw. 4% formaliną  opis
- zarodniki - prep. mikr. trwały, niebarw., pow. 400/ 600 lub 1000 x (immersja olejowa)  rys.
2. Agaricus campestris - Pieczarka polna
- owocnik - prep. makr. utrw. 4% formaliną  opis
3. Paxillus involutus - Krowiak podwinięty (Olszówka)
- owocnik - prep. makr. utrw. 4% formaliną  opis
- zarodniki - prep. mikr. trwały, niebarw., pow. 400/ 600 lub 1000 x (immersja olejowa)  rys.
4. Russula emetica - Gołąbek wymiotny
- owocnik - prep. makr. utrw. 4% formaliną  opis
- zarodniki - prep. mikr. trwały, niebarw., pow. 400/ 600 lub 1000 x (immersja olejowa)  rys.
III. Rośliny naczyniowe
1. Atropa belladonna - Pokrzyk wilcza jagoda: owoce  prep. makr. w etanolu  pokaz
2. Datura stramonium - Bieluń dziędzierzawa: owoce  prep. makr. suchy  pokaz
3. Digitalis purpurea - Naparstnica purpurowa  prep. makr. suchy  pokaz
IV. Zwierzęta jadowite i pasożyty człowieka
1. Leiurus sp. - Skorpion - prep. makr. suchy/utrw. w 4% formalinie  pokaz
2. Anopheles macullipennis - Komar widliszek
- imago  prep. mikr., pow. 100 x  pokaz
- larwa  prep. mikr., pow. 100 x  rys.
- narządy gębowe  prep. mikr., pow. 100 x  rys.
3. Culex pipiens - Komar kłujący
- imago  prep. mikr., pow. 100 x  pokaz
- poczwarka  prep. mikr., pow. 100 x  pokaz
- larwa  prep. mikr., pow. 100 x  rys.
- narządy gębowe  prep. mikr., pow. 100 x  rys.
4. Apis mellifera - Pszczoła miodna
- imago - prep. makr.  pokaz
- żądło - prep. mikr. utrw. etanolem, niebarw., pow.100 x  rys.
5. Vespula vulgaris - Osa zwyczajna
- imago - prep.makr.  pokaz
- żądło - prep. mikr. utrw. etanolem, niebarw., pow.100 x  rys.
6. Vespa crabro - Szerszeń - imago: prep. makr. suchy  pokaz
7. Lucilia sericata - Mucha zielona - imago: prep. makr. suchy  pokaz
8. Sarcophaga haemorrhoidalis - Ścierwica  imago: prep. makr. suchy  pokaz
9. Bufo bufo - Ropucha szara - prep. makr. utrw. w 4% formalinie  pokaz
10. Vipera berus - Żmija zygzakowata - prep. makr. utrw. w 4% formalinie  pokaz
Ćwiczenie 4 Materiały obowiązujące do przygotowania:
Temat: Ekologia medyczna cz. IV Wybrane rozdziały z podręczników:
Aerosfera jako z
ródło czynników patogennych dla człowieka. Czynniki etiologiczne  Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy red. A.Kurnatowska, PWN, Warszawa-
chorób inwazyjnych i transmisyjnych człowieka, których wektory znajdują się w A
ódz
2002, wyd. IV:
aerosferze. rozdz. 2. R. Zarzycki  Aerosfera - z
ródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej
ochrony ,
I. Ocena posiewów treści jamy ustnej na podłoże płynne Sabourauda wykonanych na rozdz.12, A. Kurnatowska  Rezerwuary chorobotwórczych czynników biotycznych w
poprzednim ćwiczeniu  prep. bezp., pow.100 x  opis aerosferze, hydrosferze i litosferze str. 217  232;
 Wybrane zagadnienia mikologii medycznej , red. A.Kurnatowska. Promedi, A
ódz
, 2006 - gatunki
II. Aerosfera jako z
ródło czynników patogennych dla człowieka wymienione w programie ćwiczenia;
1. Mikroorganizmy wykrywane w powietrzu (atmosferyczne i pomieszczeń zamkniętych)  Zarys parazytologii lekarskiej , red. R.Kadłubowski i A.Kurnatowska, PZWL, Warszawa, 1999:
a. obliczanie wskaz
nika biologicznych zanieczyszczeń powietrza  metoda Kocha - Pasożytnictwo i jego znaczenie patogeniczne u człowieka. str. 19-53
b. Aspergillus niger - hodowla na skosie Sabourauda  opis - gatunki wymienione w programie ćwiczenia.
c. Penicillium sp. - hodowla na skosie Sabourauda  opis
d. Alternaria sp. - hodowla na skosie Sabourauda  opis
- zarodniki - prep. mikr. utrw. niebarw., pow. 100 x  rys.
e. Cladosporium sp. - hodowla na skosie Sabourauda  opis
- zarodniki - prep. mikr. utrw. niebarw., pow. 100 x  rys
2. Działanie zanieczyszczeń pyłowych na wybrane narządy człowieka
a. płuco człowieka z zawodową pylicą węglową
- prep. makr. utrw. w 4 % formalinie  pokaz
- prep. mikr. utrw. formaliną, barw. hematoksyliną i eozyną, pow. 100 x  rys.
b. płuco człowieka
- prep. makr. utrw. w 4 % formalinie  pokaz
- prep. mikr. utrw. formaliną, barw. hematoksyliną i eozyną, pow. 100 x  rys.
c. płuco człowieka narażonego poprzez drogi oddechowe na pył  prep. mikr. utrw.
formaliną, barw. hematoksyliną i eozyną, pow. 100 x  rys.
III. Czynniki etiologiczne chorób inwazyjnych, transmisyjnych i infekcyjnych człowieka,
których wektory znajdują się w aerosferze
1. Cryptococcus neoformans
- hodowla na podłożu płynnym i stałym Sabourauda  opis wzrostu
- preparat z płynu mózgowo-rdzeniowego w tuszu chińskim, pow.1000x
(immersja olejowa)  rys.
2. Trypanosoma brucei gambiense - Świdrowiec gambijski
- rozmaz krwi człowieka zarażonego, postać trypomastigota - prep. mikr.
utrw., barw. barwnikiem Giemsy, pow. 1000 x (immersja olejowa)  rys.
3. Ixodes ricinus - Kleszcz pastwiskowy
- imago - prep. mikr. utrw., pow. 25, 100 x  rys.
- postać nassana - prep. makr. w etanolu  rys.
- nasiona Ricinus communis - prep. makr. suchy  pokaz
4. Musca domestica - Mucha domowa
- imago - prep. makr. suchy  pokaz
- poczwarka - prep. makr. suchy  pokaz
- larwa - prep. mikr. utrw. niebarw., pow. 100 x  rys.
- jaja - prep. mikr. utrw. niebarw., pow. 100 x  rys.
- płytka z podłożem Sabourauda  po przejściu muchy  pokaz
5. Loa loa
- mikrofilarie: rozmaz krwi obwodowej, prep. mikr. utrw., barw. barwn.
Giemsy, pow. 100 x  rys.
 Ćwiczenie 6
Ćwiczenie 5 Temat: Ekologia medyczna cz. VI
Czynniki etiologiczne chorób inwazyjnych związane z domem jako środowiskiem życia
Temat: Ekologia medyczna cz. V. Hydrosfera i litosfera jako z
ródła czynników
człowieka.
patogennych dla człowieka.
Żywność jako z
ródło czynników patogennych dla człowieka.
I. Hydrosfera jako z
ródło czynników patogennych dla człowieka
1. Mucor sp. - hodowla na skosie Sabourauda  opis I. Czynniki etiologiczne chorób inwazyjnych związane z domem jako środowiskiem życia
2. Rhizopus sp. - hodowla na skosie Sabourauda  opis
człowieka.
3. Acanthamoeba castellani - prep. mikr., utrw. etanolem, barw. met. rójchromatyczną,
pow. 1000x (immersja olejowa)  rys. 1. Trichomonas tenax - Rzęsistek policzkowy
4. Naegleria fowleri - prep. mikr., utrw. etanolem, barw. met. trójchromatyczną, pow. - hodowla na podłożu Simi%0ńa  prep. bezp., pow. 100,400/ 600 x  rys.
1000x (immersja olejowa)  rys. 2. Entamoeba gingivalis - Pełzak dziąsłowy
5. Cryptosporidium parvum - oocysty  prep. utrw. etanolem, barw. met. Ziehl- - hodowla na podłożu Pawłowej  prep. bezp., pow. 100,400/ 600 x  rys.
Neelsena, pow.1000 x (immersja olejowa)  rys. 3. Sarcoptes scabiei - Świerzbowiec ludzki
6. Schistosoma mansoni - imago  fotografia  pokaz
- osobniki dojrzałe  prep. mikr. utrw., barw. hematoksyliną, pow.100 x  rys. - Psoroptes cuniculi - Świerzbowiec króliczy  prep. mikr., utrw. niebarw. pow.
- jajo  przezrocze  pokaz 100 x  pokaz
7. Organizmy z różnych grup systematycznych występujące w naturalnych zbiornikach 4. Pediculus humanus - Wesz ludzka
wodnych, o różnym stopniu zanieczyszczenia  prep. mikr. bezp. pow. 100 x  rys. - imago  prep. mikr. utrw. niebarw., pow. 100 x  rys.
- jaja  prep. mikr. utrw. niebarw., pow. 100 x  rys.
II. Litosfera jako z
ródło czynników patogennych dla człowieka 5. Pthirus pubis - Wesz łonowa
1. Ocena mikrobiologiczna i mikologiczna gleby  gleba jako rezerwuar - imago  prep. mikr. utrw. niebarw., pow. 100 x  rys.
mikroorganizmów saprofitycznych i chorobotwórczych: - jaja  prep. mikr., utrw., niebarw., pow. 100 x  rys.
a. Streptomyces sp. - prep. mikr. utrw. etanolem barw. błękitem 6.Pulex irritans - Pchła ludzka
metylenowym, pow. 100 x  pokaz - imago  prep. mikr.utrw., niebarw., pow. 25 x  rys.
b. Trichophyton sp. 7. Enterobius vermicularis - Owsik ludzki
- hodowla na skosie Sabourauda  pokaz - osobnik dojrzały (samica)  prep.mikr.utrw.etanol. niebarw., pow. 25x - pokaz
- perforacja włosa przez dermatofity - prep. mikr. utrw. etanolem, niebarw.  pokaz - jaja  prep. mikr., utrw. etanolem, niebarw., pow.100, 400/ 600x  rys.
2. Ocena parazytologiczna gleby  doświadczenie, protokół
3. Formy rozwojowe pasożytów wykrywanych w glebie:
II. Żywność jako z
ródło czynników patogennych dla człowieka.
a. Trichuris trichiura - Włosogłówka
- jaja: prep. mikr. utrw. etanolem., niebarw., pow. 100, 400/ 600 x  rys. 1. Fasciola hepatica - Motylica wątrobowa
b. Ascaris sp. - Glista - osobnik dojrzały  prep. mikr.,utrw. w płynie Bouina, barw. karminem
- jaja: prep. mikr. bezp. z zawiesiny jaj w 4% formalinie, pow. 100, 400/ 600 x  rys. ałunowym, pow.25 x  rys.
c. Ancylostoma duodenale - Tęgoryjec dwunastnicy - jaja  prep. mikr., utrw. etanolem, niebarw., pow.100,400/ 600 x  rys.
- osobnik dojrzały (samiec, samica)  prep. makr., utrw. w 4% formalinie, barw. - metacerkaria  prep. mikr., utrw. etanolem, niebarw., pow.100, 400 x  rys.
karminem ałunowym, pow. 25 x  pokaz - Galba truncatula (żywiciel pośredni)  prep. makr. suchy  pokaz
- osobnik dojrzały w jelicie cienkim żywiciela ostatecznego  prep. mikr. utrw. 2. Diphyllobothrium latum - Bruzdogłowiec szeroki
etanolem, barw. hematoksyliną i eozyną, pow.100, 400/600 x  rys. - skoleks  przezrocze  pokaz
- strobila  prep. makr. utrw. 4% formaliną  rys.
- proglotyd  prep. mikr., utrw. w płynie Bouina, barw. karm. pow. 25x  rys.
Materiały obowiązujące do przygotowania:
- jaja  prep. mikr. utrw. etanolem, niebarw., pow.100, 400/600 x  rys.
Wybrane rozdziały z podręczników:
3. Ocena mikrobiologiczna wybranych produktów żywnościowych  prep. mikr. bezp.,
 Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy red. A.Kurnatowska, PWN, Warszawa-
pow. 100 x  rys.
A
ódz
2002, wyd. IV:
- rozdz. 3. J. Skrzypski  Hydrosfera - z
ródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony ,
Materiały obowiązujące do przygotowania:
- rozdz. 4. J. Skrzypski  Litosfera - z
ródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony ,
Wybrane rozdziały z podręczników:
-rozdz.12. A. Kurnatowska  Rezerwuary chorobotwórczych czynników biotycznych w
 Zarys parazytologii lekarskiej , red. R.Kadłubowski i A.Kurnatowska, PZWL, Warszawa, 1999 -
aerosferze, hydrosferze i litosferze str. 232  244 i str. 244-247.
gatunki wymienione w programie ćwiczenia
 Zarys parazytologii lekarskiej , red. R.Kadłubowski i A.Kurnatowska, PZWL, Warszawa, 1999 -
Wykłady
gatunki wymienione w programie ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenie 7
Temat: Ekologia medyczna cz. VII - Organizm żywy jako układ regulacji
1. Układ regulacji niestabilnej
- komórka Traubego  doświadczenie, protokół.
2. Układ regulacji stabilnej
a. testy wysiłkowe Ruffiera, Mastera  doświadczenia, protokoły
b. właściwości buforowe surowicy krwi  doświadczenie, protokół
c. regulacja stężenia cukru w krwi człowieka
- schemat strukturalny  opis
- ocena układu regulacji stężenia glukozy w krwi  opis
d. układ termoregulacji w ustroju ssaków
- schemat strukturalny  opis
3. Układ regulacji ultrastabilnej  schemat, rys.
4. Obliczanie wartości CL czynnika abiotycznego  zadanie
50
Materiały do przygotowania:
Wybrane rozdziały z podręczników:
 Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy medycznej , red. A. Kurnatowska, PWN
Warszawa 2001, rozdz. 10. W. Drygas  Ekologiczne i socjomedyczne uwarunkowania otyłości ;
 Ekologia medyczna  wybrane zagadnienia , red. A. Kurnatowska, P. Kurnatowski,
PROMEDI A
ódz
2003, rozdz. 13. A.Denys  Ekologia a rozwój niekonwencjonalnych metod
terapii ,
Wykłady