7. Zasady eksploatacji silników
7.1 Ogólne zasady eksploatacji silników
Eksploatację silników elektrycznych należy prowadzić w oparciu o Rozporządzenie Ministra
Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu
elektroenergetycznego [Dz.U.07.93.623 ogłoszony dnia 29 maja 2007 r.].
Jako zasady stosuje się już nieobowiązujące:
1) zarządzenie MGiE oraz MGMiP z dnia 18.07.1986 r. w sprawie ogólnych zasad eksploatacji urządzeń i
instalacji energetycznych ,
2) zarządzenie MGMiP z dnia 28.02.1987 r. w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji elektrycznych
urządzeń napędowych.
Głównie z tych dwóch zarządzeń wynikają następujące zasady ogólne prowadzenia eksploatacji
silników.
Przyjęcie do eksploatacji urządzenia napędowego nowego, przebudowanego lub po remoncie może
nastąpić po stwierdzeniu, że:
a) dobór napędu jest właściwy pod względem elektrycznym i mechanicznym,
b) spełnione są wymagania prawidłowej pracy urządzenia i warunki racjonalnego zużycia energii
elektrycznej,
c) uzyskano zadowalające wyniki badań technicznych.
Urządzenia napędowe dzieli się na następujące grupy:
a) I grupa  urządzenia o mocy większej niż 250 kW oraz urządzenia o napięciu powyżej 1 kV,
b) II grupa  urządzenia o mocy od 50 kW do 250 kW o napięciu znamionowym 1 kV i niższym,
c) III grupa  urządzenia o mocy od 5,5 kW do 50 kW,
d) IV grupa  urządzenia o mocy poniżej 5,5 kW.
Na urządzeniach napędowych powinny być umieszczane i utrzymane w stanie czytelnym napisy i
oznaczenia.
Przed każdym uruchomieniem urządzenia napędowego należy sprawdzić, czy jego ruch nie stworzy
zagrożenia bezpieczeństwa obsługi lub otoczenia albo nie spowoduje uszkodzenia urządzenia.
Urządzenie napędowe wyłączane samoczynnie przez zabezpieczenie można ponownie uruchomić po
stwierdzeniu, że nie występują obawy świadczące o uszkodzeniach. Urządzenia wyłączone powtórnie
przez zabezpieczenie można uruchomić po usunięciu przyczyny uszkodzenia. Dla silników I, II i III grupy
zaleca się stosowanie ograniczników biegu jałowego.
Dla urządzeń napędowych I i II grupy należy w terminach określonych w instalacji eksploatacji
opracować program pracy uwzględniający:
a) optymalizację czasu pracy,
b) racjonalne użytkowanie energii elektrycznej,
c) optymalne wykorzystanie możliwości regulacji prędkości obrotowej urządzeń.
Ruch urządzeń napędowych należy wstrzymać w razie zagrożenia bezpieczeństwa obsługi lub
otoczenia oraz w razie stwierdzenia uszkodzeń lub zakłóceń uniemożliwiających normalną eksploatację, a
szczególnie w przypadku:
a) trwałego przeciążenia urządzeń lub nadmiernego nagrzewania się elementów,
b) pojawienia się dymu, ognia lub zapachu spalonej izolacji,
c) nadmiernych drgań,
d) zewnętrznych uszkodzeń mechanicznych lub objawów świadczących o wewnętrznych uszkodzeniach,
e) nadmiernego poziomu hałasu,
f) uszkodzenia urządzenia napędowego.
Odchylenia napięcia zasilającego nie mogą przekroczyć 5% napięcia znamionowego.
7.2 Oględziny, przeglądy i remonty urządzeń napędowych
Zasady oceny stanu technicznego urządzeń napędowych dokonuje się jej na podstawie
przeprowadzonych okresowo oględzin i przeglądów. Terminy i sposób przeprowadzenia oględzin należy
ustalić w instrukcji eksploatacji.
7.2.1 Oględziny w czasie ruchu powinny obejmować:
a) wskazania aparatury kontrolno-pomiarowej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na obciążenie
i wartość współczynnika mocy,
b) warunki chłodzenia elementów energoelektronicznych,
c) ustawienie zabezpieczeń,
d) stopień nagrzewania obudowy i łożysk,
e) stan osłon części wirujących,
f) stan przewodów ochronnych i ich podłączenia,
g) poziom drgań,
h) działanie układów chłodzenia.
Oględziny w czasie ruchu urządzeń I grupy należy przeprowadzać nie rzadziej niż raz na zmianę.
Przy prowadzeniu oględzin w czasie postoju należy usunąć nieprawidłowości stwierdzone w czasie
ruchu oraz wykonać odpowiednie czynności konserwacyjne, ze szczególnym zwróceniem uwagi na stan:
- czystości urządzeń,
- układu zasilającego,
- urządzeń rozruchowych i regulacyjnych,
- urządzeń zabezpieczających,
- układów sterowania i sygnalizacji oraz urządzeń pomiarowych,
- urządzeń energoelektronicznych,
- pierścieni ślizgowych i komutatorów,
- szczotek i szczotkotrzymaczy,
- połączeń elementów urządzenia.
Wyniki oględzin przeprowadzonych w czasie postoju urządzeń I i II grupy należy odnotować w
dokumentacji eksploatacyjnej.
7.2.2 Przeglądy urządzeń napędowych należy przeprowadzać w czasie ich planowego postoju, w
terminach ustalonych w instrukcji eksploatacji, lecz nie rzadziej niż co 2 lata. Terminy te nie dotyczą
urządzeń III i IV grupy wbudowanych na stałe w urządzenia technologiczne. Przeglądy tych urządzeń
należy przeprowadzać:
1) III grupa  w terminach przewidzianych dla przeglądów i remontów urządzeń technologicznych, lecz
nie rzadziej niż co 3 lata,
2) IV grupa  w terminach przewidzianych dla przeglądów i remontów urządzeń technologicznych.
Przeglądy powinny obejmować:
1) oględziny w czasie postoju urządzenia,
2) pomiary elektryczne,
3) sprawdzenie styków w łącznikach,
4) sprawdzenie prawidłowości działania aparatury kontrolno-pomiarowej,
5) kontrolę prawidłowości nastawień zabezpieczeń i działania urządzeń pomocniczych,
6) sprawdzenie stanu urządzeń energoelektronicznych,
7) sprawdzenie stanu łożysk,
8) czynności konserwacyjne w zakresie zgodnym z dokumentacją fabryczną,
9) wymianę zużytych części i usunięcie zauważonych uszkodzeń.
Wyniki przeglądów I, II, III grupy należy odnotować w dokumentacji eksploatacyjnej.
Dla urządzeń napędowych stanowiących rezerwę magazynową należy w instalacji eksploatacji podać
terminy przeprowadzania kontroli warunków składowania i pomiarów rezystancji izolacji uzwojeń i
urządzeń pomocniczych.
Remonty urządzeń napędowych należy przeprowadzać na podstawie instrukcji eksploatacji w zakresie
wynikającym z wyników przeglądu oraz w terminach skoordynowanych z terminami remontów urządzeń
technologicznych.
7.3 Zakres badań eksploatacyjnych silników elektrycznych
Tablica 3. Zakres badań i pomiarów urządzeń napędowych
Tablica 4. Współczynniki przeliczeniowe rezystancji izolacji uzwojeń silników
Negatywne wyniki pomiarów świadczyć mogą o zawilgoceniu, zabrudzeniu lub uszkodzeniu izolacji
uzwojeń maszyn albo urządzeń pomocniczych.